Evrópukeppni bikarhafa

Evrópukeppni bikarhafa (e. UEFA Cup Winners' Cup) var keppni í knattspyrnu. Fyrsta keppnin var haldin 1960-61 sú síðasta 1998-99. Eins og nafnið gefur til kynna var keppnin ætluð sigurvegurum í bikarkeppnum landa Evrópu. Í dag öðlast bikarmeistarar hins vegar þátttökurétt í Evrópudeild UEFA. Spænska stórliðið FC Barcelona var sigursælasta liðið í sögu keppninnar með fjóra meistaratitla.

Keppnisfyrirkomulag

Í nærri fjörutíu ára sögu keppninnar var alla tíð notast við sama keppnisfyrirkomulag: útsláttarkeppni þar sem félög mættust bæði heima og heiman. Undantekning frá þessu var úrslitaleikurinn sem haldinn var á hlutlausum velli, nema fyrsta árið þar sem leikinn var tvöfaldur úrslitaleikur. Keppnin hófst yfirleitt í september ár hvert og lauk í maímánuði.

Þátttökuliðin voru bikarmeistararnir frá hverju landi, en að auki gafst ríkjandi meisturum færi á að verja titil sinn, svo fremi að viðkomandi lið hefði ekki tryggt sér sæti í Evrópukeppni meistaraliða. Engu liði í sögu keppninnar tókst þó að verja titilinn.

Saga

Vinsældir Evrópukeppni meistaraliða sem og Borgakeppni Evrópu, forvera Evrópukeppni félagsliða sýndu fram á að eftirspurn væri eftir keppnum milli félagsliða víðsvegar að úr Evrópu. Út frá því spratt sú hugmynd að stofna sérstaka keppni fyrir sigurlið í bikarkeppnum álfunnar. Ekki voru þó allir sannfærðir um ágæti hugmyndinnar, meðal annars þar sem að bikarkeppnir voru í mörgum löndum í frekar litlum metum, öfugt við t.d. það sem tíðkaðist í Englandi og Skotlandi, þar sem úrslitaleikur bikarsins var talinn einn af hápunktum hvers knattspyrnuárs. Tilkoma mótsins varð því til þess að lyfta bikarkeppnum víða um lönd, enda þátttaka í Evrópukeppni talin eftirsóknarverð.

Fyrsta keppnin var haldin veturinn 1960-1 með þátttöku tíu liða. Mótið hafði ekki fulla formlega stöðu sem Evrópukeppni á vegum UEFA, en hefð er þó fyrir því að telja sigurvegara hennar, ítalska liðið Fiorentina fyrstu sigurvegarana í sögu keppninnar. Þetta fyrsta ár var leikið heima og heiman í úrslitunum og voru mótherjarnir Rangers. Þegar á öðru ári keppninnar áttu velflest aðildarlönd UEFA sinn fulltrúa.

Eftir að Evrópukeppni félagsliða kom til, var goggunarröð Evrópumótanna skilgreind á þá leið að Evrópukeppni meistaraliða væri æðst, þá kæmi Evrópukeppni bikarhafa og því næst Evrópukeppni félagsliða. Var þessi röðun látin ráða því í hvaða röð félagslið veldust í keppnirnar, t.d. kepptu lið sem urðu bæði bikarmeistarar og höfnuðu í öðru sæti í landsdeild sinni í Evrópukeppni bikarhafa. Engu að síður var Evrópukeppni félagsliða í hugum margra knattspyrnuáhugamanna talin sterkari og þar með merkari keppni, einkum eftir að þátttökuliðum frá sterkari þjóðunum var fjölgað í þeirri keppni. Þrátt fyrir það hróflaði UEFA ekki við goggunarröð sinni og voru sigurliðin í Evrópukeppni meistaraliða og Evrópukeppni bikarhafa látin mætast á hverju hausti til að berjast um titilinn Evrópumeistari meistaranna.

Úrslitaviðureignir

ÁrSigurvegariÚrslit2. sætiKeppnisstaður
1960-61 Fiorentina2:0 RangersIbrox Stadium, Glasgow
Fiorentina2:1 RangersCommunale Stadium, Flórens
1961-62 Atlético Madrid3:0 (e.aukaleik) FiorentinaNeckarstadion, Stuttgart
1962-63 Tottenham5:1 Atlético MadridDe Kuip, Rotterdam
1963-64 Sporting Lissabon1:0 (e. aukaleik) MTK BudapestBosuil Stadium, Antwerpen
1964-65 West Ham2:0 1860 MünchenWembley, Lundúnum
1965-66 Borussia Dortmund2:1 (e.framl.) LiverpoolHampden Park, Glasgow
1966-67 Bayern München1:0 (e.framl.) RangersStädtisches Stadion, Nürnberg
1967-68 AC Milan2:0 Hamburger SVDe Kuip, Rotterdam
1968-69 Slovan Bratislava3:2 BarcelonaSt. Jakob Stadium, Basel
1969-70 Manchester City2:1 Górnik ZabrzePrater Stadium, Vínarborg
1970-71 Chelsea2:1 (e.aukaleik) Real MadridKaraiskakis Stadium, Píreus
1971-72 Rangers3:2 Dynamo MoskvaCamp Nou, Barcelona
1972-73 AC Milan (2)1:0 Leeds UnitedKaftanzoglio Stadium, Þessalóníku
1973-74 1. FC Magdeburg2:0 AC MilanDe Kuip, Rotterdam
1974-75 Dynamo Kíev3:0 FerencvárosSt. Jakob Stadium, Basel
1975-76 RSC Anderlecht4:2 West HamHeysel Stadium, Brussel
1976-77 Hamburger SV2:0 RSC AnderlechtÓlympíuleikvangurinn, Amsterdam
1977-78 RSC Anderlecht (2)4:0 Austria WienParc des Princes, París
1978-79 Barcelona4:3 (e.framl.) Fortuna DüsseldorfSt. Jakob Stadium, Basel
1979-80 Valencia CF0:0 (5:4 e.vítak.) ArsenalHeysel Stadium, Brussel
1980-81 Dinamo Tbilisi2:1 Carl Zeiss JenaRheinstadion, Düsseldorf
1981-82 Barcelona (2)2:1 Standard LiègeCamp Nou, Barcelona
1982-83 Aberdeen2:1 (e.framl.) Real MadridNya Ullevi, Gautaborg
1983-84 Juventus2:1 PortoSt. Jakob Stadium, Basel
1984-85 Everton3:1 Rapid VínDe Kuip, Rotterdam
1985-86 Dynamo Kíev (2)3:0 Atlético MadridStade de Gerland, Lyon
1986-87 Ajax1:0 Lokomotive LeipzigSpiros Louis Stadium, Aþenu
1987-88 KV Mechelen1:0 AjaxStade de la Meinau, Strasbourg
1988-89 Barcelona (3)2:0 U.C. SampdoriaWankdorf Stadium, Bern
1989-90 U.C. Sampdoria2:0 (e.framl.) RSC AnderlechtNya Ullevi, Gautaborg
1990-91 Manchester United2:1 BarcelonaDe Kuip, Rotterdam
1991-92 Werder Bremen2:0 AS MonacoLjósvangur, Lissabon
1992-93 ¼ Parma3:1 Royal AntwerpWembley, Lundúnum
1993-94 Arsenal1:0 ParmaParken, Kaupmannahöfn
1994-95 Real Zaragoza2:1 (e.framl.) ArsenalParc des Princes, París
1995-96 Paris Saint-Germain1:0 Rapid WienStade Roi Baudouin, Brussel
1996-97 Barcelona (4)1:0 Paris Saint-GermainDe Kuip, Rotterdam
1997-98 Chelsea (2)1:0 VfB StuttgartRåsunda Stadium, Stokkhólmi
1998-99 S.S. Lazio2:1 RCD MallorcaVilla Park, Birmingham