ბერკელიუმი
| ბერკელიუმი |
| 97Bk |
| [247] |
| 5f9 7s2 |
ბერკელიუმი[1][2], ბერკლიუმი (ლათ. Berkelium; ქიმიური სიმბოლო — ) — ელემენტთა პერიოდული სისტემის მეშვიდე პერიოდის, ჯგუფგარეშე (ძველი კლასიფიკაციით მესამე ჯგუფის თანაური ქვეჯგუფის, IIIბ) ხელოვნურად მიღებული რადიოაქტიური ქიმიური ელემენტი. განეკუთვნება აქტინოიდების ოჯახს. მისი ატომური ნომერია — 97, tდნ (ბეტა) — 986 °C, tდუღ (ბეტა) — 2627 °C, სიმკვრივე (ბეტა) — 13.25 გ/სმ3. ბერკელიუმი სინთეზირებულია ამერიკელი მეცნიერების გლენ სიბორგის, სტენლი ტომფსონისა და ალბერტ გიორსოს მიერ 1949 წელს, ციკლოტრონზე α-ნაწილაკებით ამერიციუმის ჟანგის დასხივების შედეგად. სახელი ეწოდა სამეცნიერო კვლევითი ცენტრის — ქალაქ ბერკლის (კალიფორნია, აშშ) მიხედვით.
 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ზოგადი თვისებები | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| მარტივი ნივთიერების ვიზუალური აღწერა | მოვერცხლისფრო ლითონი | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| მასური რიცხვი | 247 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ბერკელიუმი პერიოდულ სისტემაში | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ატომური ნომერი (Z) | 97 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| პერიოდი | 7 პერიოდი | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ბლოკი |  f-ბლოკი | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ელექტრონული კონფიგურაცია | [Rn] 5f9 7s2 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ელექტრონი გარსზე | 2, 8, 18, 32, 27, 8, 2 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ელემენტის ატომის სქემა | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ფიზიკური თვისებები | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| აგრეგეგატული მდგომ. ნსპ-ში | მყარი სხეული | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| დნობის ტემპერატურა | ბეტა: 986 °C (1259 K, 1807 °F) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| დუღილის ტემპერატურა | ბეტა: 2627 °C (2900 K, 4760 °F) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| სიმკვრივე (ო.ტ.) | ალფა: 14.78 გ/სმ3 ბეტა: 13.25 გ/სმ3 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| დნობის კუთ. სითბო | 7.92 კჯ/მოლი | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ატომის თვისებები | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ჟანგვის ხარისხი | +2, +3, +4, +5 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ელექტროდული პოტენციალი | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ელექტროუარყოფითობა | პოლინგის სკალა: 1,3 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| იონიზაციის ენერგია |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ატომის რადიუსი | ემპირიული: 170 პმ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 ბერკელიუმის სპექტრალური ზოლები | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| სხვა თვისებები | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ბუნებაში გვხვდება | სინთეზირების შედეგად | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| მესრის სტრუქტურა | ჰექსაგონალური  | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| თბოგამტარობა | 10 ვტ/(მ·K) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| მაგნეტიზმი | პარამაგნეტიკი | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| CAS ნომერი | 7440-40-6 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ისტორია | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| სახელწოდება მომდინარეობს | აღმოჩენის ქალაქის „ბერკლი“ სახელის მიხედვით | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| აღმომჩენია | გლენ სიბორგი, სტენლი ტომფსონი და ალბერტ გიორსო (1949) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ბერკელიუმის მთავარი იზოტოპები | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| • | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
იზოტოპები და ვალენტობა
ცნობილია ბერკლიუმის იზოტოპები 243-250 მასური რიცხვებით. სხვა აქტინოიდებისგან განსხვავებით წყალხსნარებში ბერკლიუმი იცვლის ვალენტობას, ძირითადად კი 3-ვალენტოვანია.
ლიტერატურა
- Greenwood, Norman N.; Earnshaw, Alan (1997). Chemistry of the Elements, 2nd, Butterworth-Heinemann. ISBN 0-08-037941-9. (ინგლისური)
- Holleman, Arnold F.; Wiberg, Nils (2007). Textbook of Inorganic Chemistry, 102nd, de Gruyter. ISBN 978-3-11-017770-1. (ინგლისური)
- Peterson, J. R.; Hobart, D. E. (1984). „The Chemistry of Berkelium“, Advances in inorganic chemistry and radiochemistry. Academic Press, გვ. 29–64. DOI:10.1016/S0898-8838(08)60204-4. ISBN 0-12-023628-1. (ინგლისური)
