ღირსების რევოლუცია
ღირსების რევოლუცია (უკრ. Революція гідності), ასევე ცნობილი როგორც მაიდანის რევოლუცია,[2] — მოხდა უკრაინაში, 2014 წლის თებერვალში,[2][1] ევრომაიდანის პროტესტის დასასრულს,[1] როდესაც უკრაინის დედაქალაქ კიევში მომიტინგეებსა და უსაფრთხოების ძალებს შორის სასიკვდილო შეტაკებები არჩეული პრეზიდენტის, ვიქტორ იანუკოვიჩის გადადგომით და უკრაინის მთავრობის დამხობით დასრულდა.[1][2]
| ღირსების რევოლუცია (უკრ. Революція гідності) | ||||
|---|---|---|---|---|
 მომიტინგეები ებრძვიან მთავრობის ძალებს კიევში დამოუკიდებლობის მოედანზე 2014 წლის 18 თებერვალს. | ||||
| თარიღი | 18–23 თებერვალი 2014[1][2](5 დღე) | |||
| ადგილი | მარინსკის პარკი და ინსტიტუტსკის ქუჩა, დამოუკიდებლობის მოედანი, კიევი, უკრაინა | |||
| მიზნები |
| |||
| მეთოდები |
| |||
| მონაწილე მხარეები | ||||
| ||||
| მთავარი ფიგურები | ||||
| ||||
| ჩართული დანაყოფები | ||||
| ||||
| რაოდენობა | ||||
| ||||
| რაოდენობა4 | ||||
| 50°27′00″ ჩ. გ. 30°31′27″ ა. გ. / 50.45000° ჩ. გ. 30.52417° ა. გ. | ||||
| შედეგი | ევრომაიდანი / ოპოზიციის გამარჯვება სრული შედეგები
| |||
2013 წლის ნოემბერში, ფართომასშტაბიანმა საპროტესტო ტალღამ (ცნობილი, როგორც ევრომაიდანი) იფეთქა პრეზიდენტ იანუკოვიჩის მოულოდნელი გადაწყვეტილების საპასუხოდ, როდესაც ხელი არ მოეწერა ევროკავშირთან პოლიტიკურ ასოცირებასა და თავისუფალი ვაჭრობის შეთანხმებას, ნაცვლად იმისა, არჩეულ იქნა უფრო მჭიდრო კავშირები რუსეთთან და ევრაზიის ეკონომიკურ კავშირთან. იმავე წლის თებერვალში უმაღლესმა რადამ (უკრაინის პარლამენტმა) დაამტკიცა ევროკავშირთან შეთანხმების დასრულება.[10] რუსეთი ახორციელებდა ზეწოლას უკრაინაზე.[11] ეს პროტესტი თვეების განმავლობაში გაგრძელდა და მასშტაბები გაფართოვდა, იანუკოვიჩისა და აზაროვის მთავრობის გადადგომის მოწოდებით.[12] მომიტინგეები ეწინააღმდეგებოდნენ სამთავრობო კორუფციას და ძალაუფლების ბოროტად გამოყენებას, ოლიგარქების გავლენას, პოლიციის სისასტიკეს და ადამიანის უფლებების დარღვევას უკრაინაში.[13][14] რეპრესიულმა ანტისაპროტესტო კანონებმა გამოიწვია შემდგომი აღშფოთება.[13] დიდმა, ბარიკადებიღ გამაგრებულმა საპროტესტო ბანაკმა დაიკავა დამოუკიდებლობის მოედანი ცენტრალურ კიევში მთელი „მაიდანის აჯანყების“ განმავლობაში.
2014 წლის იანვარსა და თებერვალში მომიტინგეებისა და ბერკუტის სპეცრაზმის შეტაკებების შედეგად 108 მომიტინგე და 13 პოლიციელი დაიღუპა,[15] დაიჭრა მრავალი სხვა. პირველი მომიტინგეები 19-22 იანვარს ხრუშევსკის ქუჩაზე პოლიციასთან სასტიკი შეტაკებისას დახოცეს. ამის შემდეგ აქციის მონაწილეებმა მთელი ქვეყნის მასშტაბით სამთავრობო შენობები დაიკავეს. სასიკვდილო შეტაკებები 18-20 თებერვალს მიმდინარეობდა, რა დროსაც უკრაინაში დამოუკიდებლობის აღდგენის შემდეგ ყველაზე მძიმე ძალადობა მოხდა.[16] ათასობით მომიტინგეს, რომლებიც პარლამენტისკენ, ფარებითა და ჩაფხუტიანი აქტივისტების მეთაურობით მიიწევდნენ პოლიციის სნაიპერებმა ცეცხლი გაუხსნეს.[15] 21 თებერვალს, პრეზიდენტ იანუკოვიჩსა და საპარლამენტო ოპოზიციის ლიდერებს შორის ხელი მოეწერა შეთანხმებას, რომელიც მოითხოვდა დროებითი მთავრობის ჩამოყალიბებას, საკონსტიტუციო რეფორმებს და ვადამდელ არჩევნებს.[17] მეორე დღეს, პოლიცია გავიდა ცენტრალური კიევიდან, რომელიც მოექცა მომიტინგეების კონტროლის ქვეშ. იანუკოვიჩი გაიქცა ქალაქიდან და შემდეგ ქვეყნიდან.[18] იმ დღეს უკრაინის პარლამენტმა მხარი დაუჭირა იანუკოვიჩის თანამდებობიდან გადაყენებას 328 ადამიანი 0-ის წინააღმდეგ (პარლამენტის 450 წევრის 72,8%).[19]
იანუკოვიჩმა თქვა, რომ ეს კენჭისყრა უკანონო და შესაძლოა, იძულებითიც ყოფილიყო, ამიტომ დახმარებისთვის რუსეთს მიმართა.[20] რუსეთმა იანუკოვიჩის დამხობა უკანონო გადატრიალებად მიიჩნია და დროებითი მთავრობა არ ცნო. ფართო საპროტესტო აქციები, როგორც რევოლუციის მომხრე და ასევე მოწინააღმდეგე, ხდებოდა აღმოსავლეთ და სამხრეთ უკრაინაში, სადაც 2010 წლის საპრეზიდენტო არჩევნებზე იანუკოვიჩს დიდი მხარდაჭერა ჰქონდა. პროტესტი გამწვავდა, რაც მიზეზი გახდა რუსეთის სამხედრო ინტერვენციის,[21][22] რუსეთის მიერ ყირიმის ანექსიის და თვითგამოცხადებული სახელმწიფოების დონეცკის და ლუგანსკის შექმნის. ამან გამოიწვია დონბასის ომი და კულმინაციას მიაღწია 2022 წელს, ქვეყანაში რუსეთის მიერ სრულმაშტაბიანი შეჭრის დაწყებით.
დროებითმა მთავრობამ, არსენი იაცენიუკის ხელმძღვანელობით, ხელი მოაწერა ევროკავშირის ასოცირების შეთანხმებას და დაშალა ბერკუტი. პეტრო პოროშენკო 2014 წლის საპრეზიდენტო არჩევნებში გამარჯვების შემდეგ გახდა პრეზიდენტი (პირველ ტურში ხმების 54,7%). ახალმა მთავრობამ აღადგინა 2004 წლის შესწორებები უკრაინის კონსტიტუციაში, რომელიც 2010 წელს საკამათო გზით გაუქმდა,[23] როგორც არაკონსტიტუციური და წამოიწყო დამხობილ რეჟიმთან დაკავშირებული საჯარო მოხელეების ფართომასშტაბიანი წმენდა.[24][25][26] ასევე, დაიწყო ქვეყნის ფართომასშტაბიანი დეკომუნიზაცია.
პრელუდია
2000-იან წლებში უკრაინის მთავრობები ცდილობდნენ უფრო მჭიდრო ურთიერთობა დაემყარებინათ ევროკავშირთან.[27][28] პრეზიდენტ ვიქტორ იანუკოვიჩის მთავრობა ევროკავშირთან ასოცირების შეთანხმებაზე მოლაპარაკებებს 2012 წლიდან აწარმოებდა.[29] ევროკავშირთან ასეთი ყოვლისმომცველი სავაჭრო შეთანხმება გავლენას მოახდენდა უკრაინის სავაჭრო შეთანხმებებზე რუსეთთან, რომელიც იმ დროს უკრაინის ყველაზე დიდი სავაჭრო პარტნიორი იყო.[30] იანუკოვიჩს სჯეროდა, რომ გართულებების მოგვარება შეიძლებოდა და თქვა, რომ აპირებდა შეთანხმებას,[31] მაგრამ აგრძელებდა მის გადადებას.[32] შემდეგ მოხდა ამის ინტერპრეტაცია, როგორც ამ შეთანხმების ხელმოწერისგან უკან დახევის მცდელობისა და გამოიწვია საპროტესტო ტალღა, რომელიც ცნობილი გახდა, როგორც მოძრაობა ევრომაიდანი.[33]
საპროტესტო აქციები თავდაპირველად 2013 წლის ნოემბერში დაიწყო, მას შემდეგ, რაც იანუკოვიჩმა უარი თქვა ევროკავშირთან ასოცირების ხელშეკრულების ხელმოწერაზე აღმოსავლეთ პარტნიორობის შეხვედრაზე ვილნიუსში, ლიეტუვაში და ამის ნაცვლად რუსეთთან უფრო მჭიდრო კავშირები აირჩია. პრემიერ მინისტრი მიკოლა აზაროვი ითხოვდა €20 მილიარდის ($27 მილიარდი) ოდენობის სესხს და დახმარებას.[34] ევროკავშირი მზად იყო გაეცა €610 მილიონი ($838 მილიონი) სესხის სახით,[35] მაგრამ რუსეთი მზად იყო გაეცა $15 მილიარდი[35] და ასევე, გაეიაფებინა საწვავის ფასი.[35] გარდა ამისა, ევროკავშირმა მოითხოვა უკრაინის რეგულაციებისა და კანონების ძირეული ცვლილებები, მაგრამ რუსეთს არ დაუწესებია ასეთი ხასიათისა და მასშტაბის მარეგულირებელი ან სამართლებრივი კორექტირების მოთხოვნა.[34] რუსეთმა, ასევე, მოახდინა ეკონომიკური ზეწოლა უკრაინაზე და წამოიწყო პროპაგანდისტული კამპანია ევროკავშირის შეთანხმების წინააღმდეგ.[36]
იანუკოვიჩი დიდად არ მოსწონდათ უკრაინის დასავლეთში, მაგრამ გარკვეული მხარდაჭერა ჰქონდა აღმოსავლეთში და სამხრეთში, სადაც მის მშობლიურ ენას, რუსულს უფრო ხშირად იყენებდნენ. აქციები თავდაპირველად მშვიდობიანი იყო, მაგრამ ძალადობრივი გახდა 2014 წლის იანვარში მას შემდეგ, რაც პარლამენტმა, სადაც დომინირებდნენ იანუკოვიჩის მხარდამჭერები, მიიღო კანონები, რომლებიც მიზნად ისახავდა პროტესტის ჩახშობას. ევროკავშირმა და შეერთებულმა შტატებმა მოუწოდეს იანუკოვიჩს მოლაპარაკება მოეწყო კონფლიქტის მშვიდობიანი დასრულების შესახებ და განაცხადეს, რომ ისინი სანქციებს დაუწესებდნენ მთავრობის წარმომადგენლებს, თუ მათ დამნაშავედ ცნობდნენ ძალადობაში.[37]
თებერვლის რევოლუციის წინ მომიტინგეებთან დაიდო ამნისტიის შეთანხმება, რომლის მიხედვითაც მათ არ დაემუქრებოდათ სისხლის სამართლის ბრალდებები დაკავებული შენობების დატოვების სანაცვლოდ.[38] დემონსტრანტებმა გაათავისუფლეს ყველა ოკუპირებული რეგიონალური სახელმწიფო ადმინისტრაციის შენობა, ხოლო კიევში აქტივისტებმა შეწყვიტეს ხრუშევსკოჰოს ქუჩის დაპირისპირება; კიევის მერია ასევე 16 თებერვალს დაუბრუნდა მთავრობის კონტროლს.[38] საპროტესტო აქციებში მონაწილეობისთვის ყველა დაპატიმრებული ადამიანის გათავისუფლება 17 თებერვლის შემდეგ იყო დაგეგმილი.[38]
14 თებერვალს იანუკოვიჩმა თქვა: „მინდა ვთქვა, რომ მაქეზებენ და მაიძულებენ გამოვიყენო სხვადასხვა მეთოდები და გზები სიტუაციის მოსაგვარებლად, მაგრამ არ მინდა ომი. არ მინდა რაიმე გადაწყვეტილების მიღება ასეთი რადიკალური გზით“.[39] მან ყველა პოლიტიკოსს მოუწოდა, თავი შეიკავონ რადიკალიზმისგან და გაიგონ, რომ „არის ზღვარი, რომელიც არ უნდა გადაიკვეთოს და ეს ზღვარი კანონია“.[39]
მიმოხილვა
საპროტესტო აქციები, რომელიც დაიწყო 2013 წლის 21 ნოემბრის ღამეს სახალხო საპროტესტო აქციებით კიევში, მაიდან ნეზალეჟნოსტიზე (დამოუკიდებლობის მოედანი) ჯერ კიდევ გრძელდებოდა 2014 წლის თებერვლის შუა რიცხვებისთვის.[2][1] პროტესტი გამოიწვია უკრაინის მთავრობის გადაწყვეტილებამ შეეჩერებინა ასოცირების ხელშეკრულების ხელმოწერა.[2][1]
კიევში ანტისამთავრობო დემონსტრაციებში შედარებითი სიმშვიდის პერიოდი მოულოდნელად დასრულდა 2014 წლის 18 თებერვალს, როდესაც აქციის მონაწილეები და პოლიცია ერთმანეთს დაუპირისპირდნენ. სულ მცირე 82 ადამიანი დაიღუპა მომდევნო რამდენიმე დღის განმავლობაში, მათ შორის 13 პოლიციელი; დაშავდა 1100-ზე მეტი ადამიანი.[40][41]
18 თებერვალს, ევრომაიდანის დაახლოებით 20,000 მომიტინგე 2000 წლის უკრაინის კონსტიტუციის 2004 წლის ვერსიის აღდგენის მხარდასაჭერად შეიკრიბა, რომელიც უკრაინის საკონსტიტუციო სასამართლომ გააუქმა 2010 წელს, იანუკოვიჩის პრეზიდენტად არჩევის შემდეგ. პოლიციამ დაბლოკა მათი გზა. დაპირისპირება ძალადობრივი გახდა; BBC-მ კორესპონდენტებზე დაყრდნობით, განაცხადა, რომ თითოეულმა მხარემ მეორე დაადანაშაულა.[42] ათასობით დემონსტრანტის მოგერიების მიზნით პოლიციამ ცეცხლი გახსნა რეზინის ტყვიებით და მოგვიანებით, საბრძოლო ტყვიებით (მათ შორის ავტომატური იარაღით და სნაიპერული შაშხანით), ასევე ცრემლსადენი გაზით და მანათობელი ყუმბარებით . მომიტინგეები იბრძოდნენ პრიმიტიული იარაღით (ქვებით და ხელკეტებით), ცეცხლსასროლი იარაღით და იმპროვიზირებული ასაფეთქებელი ნივთიერებებით (მოლოტოვის კოქტეილით) და შეიჭრნენ რეგიონების პარტიის შტაბში. პოლიციელები მაიდან ნეზალეჟნოსტიზე მთავარ საპროტესტო ბანაკში შეიჭრნენ და მოედნის ნაწილები დაიკავეს.[42] დაიწვა პროფკავშირების შენობა, რომელიც ევრომაიდანის შტაბის ფუნქციას ასრულებდა. პოლიტიკური კომენტატორები ვარაუდობდნენ, რომ უკრაინა სამოქალაქო ომის ზღვარზე იყო.[43] ზოგიერთმა ტერიტორიამ, მათ შორის ლვივის ობლასტმა, თავი ცენტრალური ხელისუფლებისგან პოლიტიკურად დამოუკიდებელად გამოაცხადა.[44] 18 თებერვლიდან ევრომაიდანის აქტივისტებმა დაიკავეს რეგიონული სახელმწიფო ადმინისტრაციის (RSA) შენობები რამდენიმე ოლქში.[45] 19 თებერვალს ხელისუფლებამ დააწესა პოლიციის საგუშაგოები, შეზღუდვები საზოგადოებრივ ტრანსპორტზე და დახურა სკოლები კიევში, რომელსაც მედია დე ფაქტო საგანგებო მდგომარეობად მოიხსენიებდა.[46] 20 თებერვალს შინაგან საქმეთა მინისტრმა ვიტალი ზახარჩენკომ განაცხადა, რომ მან ხელი მოაწერა განკარგულებას, რომელიც დემონსტრანტების წინააღმდეგ საბრძოლო ტყვიების გამოყენების ნებართვას იძლეოდა.[47] ცენტრალურ კიევში მოხდა ყველაზე დიდი ძალადობა და 48 საათის განმავლობაში შეტაკებებში დაღუპულთა რიცხვი სულ მცირე 77-მდე გაიზარდა.[48] ამის საპასუხოდ, უკრაინის პარლამენტის თავმჯდომარემ, ვოლოდიმირ რიბაკმა მეორე დღეს განაცხადა, რომ მან ხელი მოაწერა საპარლამენტო განკარგულებას, რომელიც გმობდა ძალის გამოყენებას და მოუწოდებდა ყველა ინსტიტუტს (შინაგან საქმეთა სამინისტრო, მინისტრთა კაბინეტი და ა.შ.), შეეწყვიტა მომიტინგეების წინააღმდეგ ყველა სამხედრო ქმედება.[49] პარლამენტმა ზახარჩენკოსაც შეუჩერა უფლებამოსილება. 21 თებერვალს პრეზიდენტმა იანუკოვიჩმა ხელი მოაწერა კომპრომისულ შეთანხმებას ოპოზიციის ლიდერებთან. იგი დაჰპირდა საკონსტიტუციო ცვლილებებს, რომ პარლამენტს აღუდგენდა გარკვეულ უფლებამოსილებებს და დეკემბრისთვის ვადამდელი არჩევნების ჩატარებისკენ მოუწოდებდა. შეთანხმების მიუხედავად, ათასობით ადამიანი აგრძელებდა პროტესტს ცენტრალურ კიევში და დემონსტრანტებმა სრულად აიღეს კონტროლი ქალაქის სამთავრობო რაიონზე: პარლამენტის შენობაზე, პრეზიდენტის ადმინისტრაციის კვარტლებზე, კაბინეტზე და შინაგან საქმეთა სამინისტროზე.[50][51] 21 თებერვალს პარლამენტში კანონპროექტი შევიდა იანუკოვიჩის გადაყენების შესახებ.[52] იმავე დღეს იანუკოვიჩი ხარკივში გაემგზავრა.[53] 22 თებერვალს, გავრცელებული ინფორმაციით, მომიტინგეები აკონტროლებდნენ კიევს და ამბობდნენ, რომ იანუკოვიჩი დედაქალაქიდან აღმოსავლეთ უკრაინაში გადაფრინდა.[54][55] პარლამენტმა 328 ხმით 0-ის წინააღმდეგ ხმა მისცა იანუკოვიჩის თანამდებობიდან მოხსნის სასარგებლოდ და 25 მაისს ახალი საპრეზიდენტო არჩევნები დაგეგმა.[56] 23 თებერვალს პარლამენტმა პარლამენტის თავმჯდომარე ოლექსანდრ ტურჩინოვი დროებით პრეზიდენტად დაასახელა.[57] 24 თებერვალს ახალმა მთავრობამ იანუკოვიჩის დაკავების ორდერი გასცა.[58] მომდევნო რამდენიმე დღის განმავლობაში რუსმა ნაციონალისტმა პოლიტიკოსებმა და აქტივისტებმა მოაწყვეს მიტინგები ყირიმში და მოუწოდეს რუსეთს, დაეცვა ისინი უკრაინის დანარჩენ ნაწილში მყოფი „ფაშისტების“ საფრთხისგან.[59]
დეტალური ქრონოლოგია
18 თებერვალი
18 თებერვლის 16:00 საათზე კიევის მეტრომ ტერორისტული საფრთხის გამო მუშაობა შეწყვიტა.[60][61][62]
საწყისი შეტაკებები (მარიინსკი და ლიპკი)
შეტაკებების წინა ღამეს, მარჯვენა სექტორმა მოუწოდა თავის ყველა წევრს, მომზადებულიყვნენ 18 თებერვლის „სამშვიდობო შეტევისთვის“. მაიდანის სახალხო კავშირმა ასევე მოუწოდა ყველა დაინტერესებულ მოქალაქეს, მონაწილეობა მიეღოთ „სამშვიდობო შეტევაში“, რომელშიც სტუდენტური გაერთიანებები გაწევრიანდნენ. მაიდანის კავშირი 18 თებერვალს, დილით იტყობინებოდა, რომ მომიტინგეთა კოლონები პარლამენტისკენ მსვლელობას 08:30 საათზე დაიწყებდნენ.[63]
იმ დილით, დაახლოებით 20 000 დემონსტრანტი გაემართა პარლამენტის შენობისკენ,[64] რადგან ეს ორგანო განიხილავდა ოპოზიციის მოთხოვნებს ახალი კონსტიტუციისა და მთავრობის შესახებ. დაახლოებით 09:45 საათზე, აქციის მონაწილეებმა უკრაინის ცენტრალური ოფიცერთა კლუბის შენობასთან[65] რამდენიმე პერსონალის–სატრანსპორტო სატვირთო მანქანით გაკეთებული პოლიციის ბარიკადი გაარღვიეს.[66] შეტაკებები მას შემდეგ დაიწყო, რაც ორმა ათეულმა დემონსტრანტმა გზიდან გადააყენა პოლიციის მანქანა, რომელიც პროტესტანტებს გზას უხერგავდა. 10:00 საათზე, პარლამენტის წევრმა, ბატკივშჩინას წარმომადგენელმა ლესია ორობეცმა განაცხადა, რომ Fort-500T თოფებით შეიარაღებულმა პოლიციამ შოვკოვიჩნას ქუჩიდან და ლიპსკას ქუჩიდან დაიწყო მანათობელი ყუმბარებით შეტევა.[65]
10:08 საათზე, როდესაც ხალხი პარლამენტის შენობას მიუახლოვდა, მათ წინააღმდეგობა შეხვდათ პოლიციის თანამშრომლების სხვა კორდონებისგან.[65] გავრცელდა ინფორმაცია, რომ მომიტინგეთა რიცხვი 50000-მდე გაიზარდა.[65] 10:18 საათზე, სხვა ინფორმაციით, აფეთქებები და კვამლი დაფიქსირდა ინსტიტუცკას ქუჩაზე, როდესაც ხალხმა დაიწყო გზის საფარის განადგურება.[65] მომიტინგეებმა პოლიციელებისკენ დაიწყეს ტროტუარის ფილაქნის ნატეხების სროლა, ხოლო ფარებით აღჭურვილი ოფიცრები ხალხის დამორჩილებას ყუმბარებით ცდილობდნენ.[65] მომიტინგეებმა, რომლებმაც ადგილი დაიკავეს დინამოს სტადიონის კოლონადასთან, დაიწყეს საბურავებზე ცეცხლის წაკიდება.[65] დაახლოებით 10:30 სთ-ზე პარლამენტში კენჭისყრა იყო დაგეგმილი 2004 წლის კონსტიტუციის აღდგენაზე,[65] თუმცა, ეს არ მოხდა, რადგან თავმჯდომარე რიბაკმა არ დაარეგისტრირა კანონპროექტი.[67]
10:33 საათზე მომიტინგეებსა და პოლიციას შორის ქუჩის კონფლიქტი შოვკოვიჩნას ქუჩაზე გადავიდა.[65] მომიტინგეებმა დაიწყეს 200-გრივნიანი ბანკნოტების ფრიალი იანუკოვიჩის პოლიციის ზოგიერთი ძალების წინაშე – ამბობდნენ რა, რომ ისინი დაქირავებული მეომრები იყვნენ – მარიინსკის პარკში.[65] აქტივისტი, ოლექსანდრ არონეცი, იტყობინებოდა, რომ სნაიპერებს მიზანში ჰყავდათ ამოღებული მშვიდობიანი მოსახლეობა.[65] 11:00 საათისთვის მომიტინგეებს სერიოზული ჭრილობები ჰქონდათ მიყენებული.[65] აქციის მონაწილეებმა მოლოტოვის კოქტეილები[65] ისროლეს, შოვკოვნიჩას ქუჩაზე კი ნაგავსაყრელი მანქანების ბარიკადი გადაწვეს.[65]
.JPG)
რეიდი რეგიონების პარტიის ოფისზე და პოლიციის პასუხი
11:23 საათზე ბერკუტის პოლიციის სპეცრაზმმა სცადა თავდასხმა ხალხის მასაზე, მაგრამ აქციის მონაწილეებმა კონტრშეტევა განახორციელეს.[65] ორი წუთის შემდეგ, ცნობა მოვიდა, რომ მომიტინგეები ლიპსკას ქუჩაზე რეგიონების პარტიის შტაბ-ბინის კარებს ამტვრევდნენ.[65] 11:30 საათზე მომიტინგეებმა, მათ შორის ჟურნალისტმა ტეტიანა ჩორნოვოლმა,[67] დაიკავეს და ცეცხლი წაუკიდეს შენობას.[68][69] შედეგად დაიღუპა ორი ადამიანი, მათ შორის პროგრამისტი, რომელიც შტაბში მუშაობდა. 12:12 საათზე ჯანდაცვის მინისტრს რაისა ბოჰატირიოვას მარიინსკის პარკიდან გასვლისას მომიტინგეები თავს დაესხნენ, მაგრამ ის უვნებელი გადარჩა.[65] 12:30 საათისთვის პოლიციამ კონტროლი აღადგინა რეგიონების პარტიის ოფისზე.[67]
13:00 საათისთვის ათასობით პოლიციელმა ალყა შემოარტყა სამთავრობო ოლქს და დაიწყო დემონსტრანტების დევნა.[67] ერთმა მომიტინგემ, რომელსაც თავში ჭრილობა ჰქონდა, განუცხადა Kyiv Post-ს, რომ პოლიციის თანამშრომლებმა „დალეწეს ყველა“ მათ გზაზე.
დაახლოებით 13:30 საათზე, ინსტიტუცკას ქუჩაზე მდებარე შენობის თავზე ოთხი ოფიცერი განლაგდა. ისინი მანათობელი ყუმბარებით არბევდნენ ხალხს და ისროდნენ, როდესაც მომიტინგეები შენობაში შეიჭრნენ და მის ნაწილს ცეცხლი წაუკიდეს. აქციის მონაწილეები საზურავისკენ გაემართნენ, რამაც ოფიცრები აიძულა, უკან დაეხიათ.[67] ინსტიტუცკას ქუჩაზე მდებარე შენობა დღის ყველაზე ძალადობრივი შეტაკებების სცენად იყო აღწერილი. ბერკუტისა და შინაგანი ჯარების სამხედრო მოსამსახურეებმა სრულმასშტაბიანი თავდასხმა განახორციელეს და იარაღს პირდაპირ ხალხს ესროდნენ.[65] იყო ცნობები, რომ პოლიცია წყლის ჭავლს იყენებდა ხალხის მასების გასარღვევად.[65]
შუადღისთვის პოლიციის თანამშრომლებმა ცრემლსადენი გაზი გამოიყენეს, რამაც 10000-მდე მომიტინგე მარიინსკის პარკიდან გააქცია, სადაც დღის პირველ ნახევარში ბარიკადები აღმართეს. აქციის მონაწილეებმა მანათობელი ყუმბარები ისროლეს და პარკი კვამლით დაფარეს. სხვა ანტისამთავრობო აქტივისტები ცდილობდნენ ერთმანეთისგან დაეშორებინათ პროსამთავრობო და ანტისამთავრობო ძალები.[67]
ბევრმა საინფორმაციო გამოშვებამ გამოაქვეყნა ფოტოები, სადაც ნაჩვენებია AK-74 ავტომატებით შეიარაღებული პოლიცია.[70][71] შინაგან საქმეთა მინისტრის ყოფილმა მოადგილემ ჰენადი მოსკალმა ივარაუდა, რომ ისინი იყვნენ ალფა ჯგუფის დანაყოფები.[72] ბერკუტის ლიდერმა ვლადიმერ კრაშევსკიმ თქვა, რომ შეიარაღებული პოლიციელები შავებში, ყვითელი სამკლაურით იყვნენ ბერკუტის ქვედანაყოფის ნაწილი, რომელებიც ეხმარებოდნენ შინაგან ჯარებს ევაკუაციაში.[73]
აქციის მონაწილეებმა მერია ხელახლა დაიკავეს.[74] რუსული სახელმწიფო გაზეთის „იზვესტიას“ ცნობით, რეგიონების პარტიის ოფისში დარბევისას ოპოზიციის აქტივისტებმა, ხელკეტებით და რკინის ჯოხებით შეიარაღებულებმა, სიკვდილამდე სცემეს კომპიუტერული ინჟინერი, ვალერი კონსტანტინოვიჩ ზახაროვი.[75]
წინსვლა მაიდანისკენ
15:45 საათზე ასობით სპეცრაზმელი დაიძრა პარლამენტისკენ და თავს დაესხა აქციის მონაწილეებს.[76] ოფიცერმა ინსტიტუცკის ქუჩაზე „კიევ პოსტის“ ჟურნალისტის გაზის ნიღაბი აიღო და პოლიციის მსვლელობაზე თქვა: „მე ეს მიყვარს! ჩვენ ეს გვიყვარს!“[67]
16:00 საათზე უკრაინის უშიშროების სამსახურის უფროსის მოვალეობის შემსრულებელმა ალექსანდრე იაკიმენკომ და შინაგან საქმეთა მინისტრის მოვალეობის შემსრულებელმა ზახარჩენკომ გამოსცეს საჯარო გაფრთხილება მომიტინგეების მიმართ, გაეთავისუფლებინათ ქუჩები ორ საათში და განაცხადეს: „თუ 18:00 საათამდე უკანონობა არ შეწყდება, ჩვენ იძულებული ვიქნებით გამოვიყენოთ ყველა კანონიერი საშუალება წესრიგის დასამყარებლად“.[67] ოქტომბრის სასახლეში, რომელიც დამოუკიდებლობის მოედნიდან ჩანს, სპეცრაზმმა მომიტინგეებს გორაკიდან, ინსტიტუცკას ქუჩის გასწვრივ მდებარე ხიდიდან აგურები ესროლა.[67]
ჰრუშევსკოჰოს ქუჩის ბარიკადის გარღვევა
2014 წლის 18 თებერვლის მთელი დღის განმავლობაში, მომიტინგეები წვავდნენ საბურავებს, ისროდნენ მოლოტოვის კოქტეილებს, ფოლადის ნაჭრებს და ა.შ. ბერკუტის პოლიციის ხაზების მიმართულებით. 17:04 საათზე შეიარაღებულმა ბერკუტმა მიხაილა ჰრუშევსკოგოს ქუჩის ბარიკადის ჭიშკართან, დინამოს სტადიონთან ახლოს მავთული გახსნა და მოულოდნელად შეაღწია. ევრომაიდანის მომიტინგეები პოლიციისკენ ზურგშექცევით უყურებდნენ დრონს, რომელიც დაფრინავდა საპირისპირო მხარეს. ასობით ბერკუტელმა დაიწყო ყუმბარების სროლა, რომელთაგან ორმა დაჭრა ამერიკელი ფოტოგრაფი მარკ ესტაბრუკი, უამრავი სხვა პისტოლეტისა და თოფის სროლისას დაიჭრა. ევრომაიდანის მომიტინგეებმა და სამოქალაქო პირებმა დაიწყეს მასობრივი უკანდახევა ხრეშჩატიკის ქუჩაზე მდებარე ბარიკადის შემდეგი კარიბჭისკენ. ბევრი დაშავდა და რამდენიმე დაიღუპა.[77]
20:00 საათზე პრორუსულმა წყაროებმა განაცხადეს, რომ 50 უცნობი ან სავარაუდოდ პრორუსი თავდამსხმელი კანადის საელჩოში შეჭრას ცდილობდა.[78] იმავე დღეს, Global Affairs Canada-ს სპიკერმა დაადასტურა, რომ მომიტინგეებმა „თავშესაფარი“ მიიღეს, ისინი „მშვიდობიანები იყვნენ და არ მიუყენებიათ ზიანი პერსონალისთვის“. 2015 წელს გაირკვა, რომ საელჩომ შეგნებულად გააღო კარი მას შემდეგ, რაც დაინახა კანადის პასპორტის მქონე ევრომაიდანის მომიტინგე, რომელსაც ბერკუტი მისდევდა. პასპორტის მქონე უცნობი მომიტინგის შესვლისას, ევრომაიდანის მომიტინგეების ტალღა შეიჭრა საელჩოში და დაიკავა მთავარი დერეფანი, მათ გამოიყენეს საელჩო, როგორც უსაფრთხო თავშესაფარი ბერკუტისგან. საელჩო 18 თებერვლის საღამოს დაჭრილების სამკურნალოდ გამოიყენეს. მოგვიანებით ევრომაიდანის მომიტინგეებმა საელჩო ნებაყოფლობით დატოვეს და მათ ყვავილები დაუტოვეს. მოგვიანებით, უცნობმა ევროპელმა მოკავშირეებმა განაცხადეს, რომ გახანგრძლივებული ოკუპაციისა და კანადის საგარეო სამსახურის ოფიცრების ნაკლები წინააღმდეგობის გათვალისწინებით, კანადამ შეასრულა მიზანმიმართული როლი ევრომაიდანის მომიტინგეების მხარდაჭერაში. თანამედროვე მედია წყაროები ამტკიცებენ, რომ პრემიერ მინისტრმა, სტივენ ჰარპერმა არასოდეს აღიარა უსაფრთხოების დარღვევის ჭეშმარიტი მასშტაბი.[79]
მაიდანზე თავდასხმა
გაფრთხილების შემდეგ, პოლიციამ იარაღით, წყლის ჭავლით და ჯავშანტრანსპორტიორით მაიდან ნეზალეჟნოსტიზე (დამოუკიდებლობის მოედანი) ათასობით დემონსტრანტს შეუტია. მთავარ მოედანზე აქციის მონაწილეების კარვები იწვოდა.[67] პოლიციამ თავისი ქმედებები გაამართლა, როგორც ანტიტერორისტული კამპანიის ნაწილი „პიროვნებების წინააღმდეგ, რომლებიც აშკარად შეიარაღებულნი იყვნენ“.[80] ოპოზიციის ლიდერმა არსენი იაცენიუკმა პოლიციას 200 მეტრით, ინსტიტუტსკას ქუჩაზე უკან დახევისკენ და ორივე მხარეს დილამდე ზავის დადებისკენ მოუწოდა.[81] მოედანზე მომიტინგეებმა საბურავები და სხვა ცეცხლმოკიდებული ნამსხვრევები დაალაგეს, რათა ცეცხლის კედელი შეექმნათ მათსა და უსაფრთხოების ძალებს შორის.[81]
ტელევიზიის მე-5 არხის მაუწყებლობა დაიხურა ქვეყნის მასშტაბით,[81][82] მაგრამ ხელმისაწვდომი დარჩა სატელიტის საშუალებით (მოკლე შეფერხებით) და YouTube-ის პირდაპირ ეთერში.[81] რამდენიმე საათის შემდეგ მან მუშაობა განაახლა.
დაახლოებით 22:00 საათზე გავრცელდა ინფორმაცია, რომ პოლიციამ მოედნის აღმოსავლეთ მხარეს აქციის მონაწილეთა ბარიკადები გაარღვია.[83] შემდეგ ოფიცრებმა სცადეს, მაგრამ ვერ მოახერხეს ოკუპირებული პროფკავშირების შენობის დაბრუნება.[81]
პრეზიდენტის მრჩეველმა ჰანა ჰერმანმა თქვა, რომ მთავრობასა და ოპოზიციას შორის მოლაპარაკებები მხოლოდ მშვიდობის აღდგენისა და ბრბოების უკან დახევის შემდეგ მოხდებოდა და რომ „შეიარაღებული კონფლიქტის გაგრძელების მოწოდება არის დიდი დანაშაული უკრაინელი ხალხისა და უკრაინის სახელმწიფოს წინააღმდეგ“.[81] უკრაინის გენერალურმა პროკურორმა ვიქტორ პშონკამ განაცხადა: „მასობრივი საპროტესტო აქციების ორგანიზატორები პასუხს აგებენ. ჩვენ მოვითხოვთ უმძიმესი სასჯელის დაწესებას როგორც მათთვის, ვინც აღძრა ხალხი დღევანდელ აქციაში მონაწილეობის მისაღებად, ასევე მათთვისაც, ვინც მათ ორგანიზებას უწევდა და აკონტროლებდა“.[80]
გამთენიისას, 01:35 საათზე მოედნის ირგვლივ ქუჩების განათება გამოირთო. აქტივისტები თვლიდნენ, რომ ეს იყო გადამწყვეტი თავდასხმის დასაწყისი.[84]
ოპოზიციის ლიდერების პრეზიდენტ იანუკოვიჩთან შეხვედრა
პრეზიდენტ იანუკოვიჩთან შეხვედრიდან გამოსულმა ოპოზიციის ლიდერმა ვიტალი კლიჩკომ განუცხადა Hromadske TV-ს, რომ მოლაპარაკებები წარმატებული არ ყოფილა. კლიჩკომ თქვა, რომ ოპოზიციის ლიდერები ერთ საათზე მეტი ხნის განმავლობაში უსმენდნენ იანუკოვიჩის განცხადებებს, რომ ისინი იყვნენ დამნაშავეები 18 თებერვალს 20 ადამიანის გარდაცვალების გამო. პრეზიდენტმა, ასევე, მოითხოვა, რომ ოპოზიციას ძალა დაეტანათ აქციის მონაწილეებისთის, რომ მათ დაეტოვებინათ მაიდან ნეზალეჟნოსტი.[81] გავრცელებული ინფორმაციით, ის ოპოზიციის ლიდერებს სისხლისსამართლებრივი დევნით დაემუქრა.[85]
უკრაინული ტელევიზიით გადმოცემულ შეტყობინებაში იანუკოვიჩმა ოპოზიციის ლიდერებს უთხრა: „განშორდით რადიკალურ ელემენტებს, რომლებიც სისხლისღვრას და კონფლიქტს ესწრაფვიან სამართალდამცავ ორგანოებთან“ და თქვა, რომ თუ ისინი ამას არ გააკეთებდნენ, ის მათთან „სხვაგვარად ისაუბრებდა“.[86] მან დასძინა: „ოპოზიციის ლიდერებმა იგნორირება გაუკეთეს დემოკრატიის ძირითად საფუძველს. ზღვარი გადალახეს, როცა ხალხს შეიარაღებისკენ მოუწოდეს“.[86]
20 თებერვალს, სამმა ოპოზიციურმა პარტიამ („ბატკივშჩინა“, UDAR და „სვობოდა“) განაცხადა: „ჩვენ არასოდეს მოვუწოდებთ ხალხს შეიარაღებისკენ. ეს არის ჩვენი პრინციპული პოზიცია.[87] თითოეული ადამიანის სიკვდილი არის ტრაგედია თითოეულისთვის.“ იმავე დღეს, მოგვიანებით, მხარეებმა განაცხადეს: „მოლაპარაკებების გამართვა რეჟიმთან, რომლის პოლიტიკამ მრავალი ადამიანის სიკვდილი გამოიწვია, უკიდურესად უსიამოვნო რამ არის, მაგრამ ჩვენ ყველაფერი უნდა გავაკეთოთ და შეუძლებელიც კი, რომ თავიდან ავიცილოთ შემდგომი სისხლისღვრა“.[88] მათ განაცხადეს, რომ საპროტესტო აქციების დაშლა იქნებოდა „კონტრპროდუქტიული და არარეალური“ და განაცხადეს: „ჩვენ არ შევკრიბეთ მაიდანი და ჩვენ ვერ დავშლით მას! ხალხი თავად გადაწყვეტს რა გააკეთოს იმის მიხედვით, თუ როდის და როგორ დამკაყოფილდება მათი მოთხოვნები.“[88]
19 თებერვალი
კიევის მეტრო დაიკეტა და მთავარი გზები პოლიციამ დაბლოკა.[89] ხრეშჩატიკზე უფრო დიდი მაღაზიები და სავაჭრო ცენტრებიც დაიხურა, მაგრამ Euronews-ის კორესპონდენტის ცნობით, „ცხოვრება ბარიკადებისგან მოშორებით ჩვეულებრივად გრძელდება“.[90]
გამთენიისას, „ტიტუშკებმა“ პროტესტის ორი მონაწილე დაჭრეს, აქედან ერთი გარდაიცვალა.[91] ამ დროისთვის დაღუპულთა რიცხვი ორივე მხრიდან 26-მდე გაიზარდა, მათ შორის 10 პოლიციელი იყო.[92]
უკრაინის უშიშროების სამსახურმა (СБУ) დაიწყო „ანტიტერორისტული“ ოპერაცია, ხოლო სადაზვერვო სამსახურებმა დაიწყეს გამოძიება უცნობი პოლიტიკოსების მიმართ ხელისუფლების ხელში ჩაგდების უკანონო მცდელობის გამო.[89] СБУ-ს ვებსაიტზე გამოქვეყნებული განცხადების თანახმად ანტიტერორისტული ოპერაციის დაწყების გადაწყვეტილებაში მონაწილეობდნენ СБУ, შინაგან საქმეთა სამინისტრო, თავდაცვის სამინისტრო, უკრაინის სახელმწიფო საზღვრის დაცვის სამსახური და ცენტრალური და ადგილობრივი ხელისუფლება.[93] პოლიტიკური ანალიტიკოსის ტარას ბერეზოვეცის აზრით, განკარგულება გულისხმობდა, რომ СБУ-ს შეეძლო მომიტინგეების ჩხრეკა, მათი ქონების ჩამორთმევა და მათი სურვილისამებრ დაკავება, „სასამართლო ბრძანების ან სხვა სამართლებრივი გარანტიების გარეშე“.[93]
გამთენიისას ოლენა ლუკაშმა განაცხადა, რომ ოპოზიციამ უარი თქვა რადიკალურ ზომების საწინააღმდეგო დეკლარაციის ხელმოწერაზე. პრეზიდენტმა იანუკოვიჩმა მოითხოვა, რომ ოპოზიციას შეეწყვიტა შენობების ოკუპაცია და იარაღის წართმევა; თუმცა ოპოზიცია არ აპირებდა დათმობას.[94] თავდაცვის მინისტრის მოვალეობის შემსრულებელმა პავლო ლებედევმა თქვა, რომ მან გაგზავნა საჰაერო-სადესანტო ჯარები დნეპროპეტროვსკიდან კიევში.[95] აღმოაჩინეს დაშიფრული დეპეშები, რომლებშიც იური ილინი, უკრაინის შეიარაღებული ძალების გენერალური შტაბის ახლად დანიშნული უფროსი, პირდაპირ ბრძანებას იძლეოდა სამხედრო ნაწილების გამოყენებაზე.[96]
ასევე 19 თებერვალს, სამხედრო An-26-მა ფარული ფრენა განახორციელა კიევიდან რუსეთში, რათა აეღო აჯანყების საწინააღმდეგო იარაღისა და საბრძოლო მასალის დიდი პარტია; ეს მხოლოდ 2015 წელს გახდა ცნობილი.[97]
Euronews-ის კორესპონდენტი დამოუკიდებლობის მოედანზე იტყობინებოდა, რომ მომიტინგეები „უკრაინის ყველა კუთხიდან“ ჩამოდიოდნენ.[98] 14:50 საათისთვის მოედანზე დაახლოებით 5000 ადამიანი დარჩა.[93] „მარჯვენა სექტორმა“ დაიკავა კიევის ცენტრალური საფოსტო განყოფილება და ტელევიზიისა და რადიოს სახელმწიფო კომიტეტი, სადაც ფოსტა ახალი შტაბ-ბინის ფუნქციას ასრულებდა.[93][99]
პრეზიდენტმა იანუკოვიჩმა თანამდებობიდან გაათავისუფლა უკრაინის შეიარაღებული ძალების გენერალური შტაბის უფროსი, ვოლოდიმირ ზამანა და მის ნაცვლად დანიშნა ილინი, რომელიც მანამდე უკრაინის საზღვაო ძალების მეთაური იყო.[100] თავდაცვის სამინისტრომ განაცხადა, რომ გადაანაწილებდა დანაყოფებს ქვეყნის მასშტაბით სამხედრო ობიექტების დასაცავად.[100] СБУ-ს დირექტორმა, ალექსანდრე იაკიმენკომ განაცხადა, რომ სამხედრო ბაზებსა და შეიარაღების საცავებზე თავდასხმა განხორციელდა რამდენიმე რეგიონში.[101]
ევროპის საინვესტიციო ბანკმა გააჩერა საქმიანობა უკრაინაში[102] და განაცხადა: „ამჟამად, სიტუაცია იმდენად სასტიკია, რომ ეს იქნება პოლიტიკურად არასწორი ნაბიჯი, მაგრამ ასევე უპასუხისმგებლო იქნება იმ ადამიანების მიმართ, რომლებსაც ვთხოვდით სამუშაოს შესრულებას და ბიზნესში აქტიურობას უკრაინაში“.[103]
მთავრობისა და ოპოზიციის ლიდერებს შორის გვიან ღამით შეხვედრის შემდეგ ორივე მხარემ ზავი გამოაცხადა და მოლაპარაკებების დაწყებაზე შეთანხმდნენ.[93][104] პრეზიდენტმა იანუკოვიჩმა განაცხადა, რომ ის დათანხმდა „მოლაპარაკებების დაწყებას სისხლისღვრის შეწყვეტისა და სახელმწიფოში სიტუაციის სტაბილიზაციის მიზნით, სოციალური მშვიდობის ინტერესებიდან გამომდინარე“.[104] ოპოზიციონერი პოლიტიკოსის იაცენიუკის თქმით, ზავი მოიცავდა იანუკოვიჩის დაპირებას, რომ არ წამოიწყებდა პოლიციის თავდასხმა იმ ღამით.[104] „მარჯვენა სექტორი“ არ ეთანხმებოდა ზავს.[105] Euronews-ის კორესპონდენტი დამოუკიდებლობის მოედანზე იტყობინებოდა, რომ მომიტინგეების რიცხვი გაიზარდა და თქვა: „როგორც ხალხი ამბობს, რაც უფრო ხშირად ესხმიან თავს და რაც უფრო უარესად სცემენ, მით უფრო მტკიცედ დგანან ისინი.“[106]
20 თებერვალი
00:35 საათზე ინტერფაქსმა გაავრცელა ინფორმაცია, რომ იანუკოვიჩმა 20 თებერვალი შეტაკების დროს დაღუპულთა გამო გლოვის დღედ გამოაცხადა.[107]
დაახლოებით 03:50 საათზე, აქტივისტებმა განაცხადეს, რომ შეტაკების დროს რუსეთის შინაგან საქმეთა სამინისტროს (MVD) ჯარისკაცის ფორმას სამხრე მოგლიჯეს, რასაც რუსეთის ჩარევის სავარაუდო მტკიცებულებად აცხადებდნენ. მიუხედავად ცეცხლის შეწყვეტის შეთანხმებისა დამოუკიდებლობის მოედანზე მომიტინგეებს კვლავ ესმოდათ სროლის ხმა.[108][109] დაახლოებით 04:20 საათზე ჩამოვიდა ხუთი ავტობუსი, რომლშიც იმყოფებოდნენ მომიტინგეები ივანო-ფრანკივსკიდან.[110]
მხარეები ერთმანეთს ადანაშაულებდნენ სასიკვდილო კონფლიქტის გაჩაღებაში.[111] იაკიმენკომ ბრალი დასდო უკრაინის ამჟამინდელ, ევრომაიდანის მთავრობას და განაცხადა, რომ ისინი პასუხისმგებელნი იყვნენ 20 თებერვალს სნაიპერების დაქირავებაზე.[112] განცხადებაში უკრაინის პრეზიდენტის ადმინისტრაცია აღნიშნავდა, რომ მომიტინგეები შეტევაზე გადავიდნენ: „ისინი მუშაობენ ორგანიზებულ ჯგუფებად. იყენებენ ცეცხლსასროლ იარაღს, მათ შორის სნაიპერულ შაშხანებს. ისინი ისვრიან მოსაკლავად“.[113] მომიტინგეებმა პოლიცია დაადანაშაულეს მოლოტოვის კოქტეილების და თვითნაკეთი ასაფეთქებელი მოწყობილობების სროლით კონფლიქტის დაწყებაში.[111] ოპოზიციონერმა პოლიტიკოსმა კლიჩკომ გაავრცელა განცხადება, რომელშიც ნათქვამია: „შეიარაღებული ავაზაკები გაუშვეს ქუჩებში, რათა თავს დაესხან ხალხს და შექმნან ილუზია, რომ არსებობს დაპირისპირება მოქალაქეებს შორის“.[113]
09:25 საათზე, მომიტინგეებმა უკან დაახევინეს ბერკუტს ოქტომბრის სასახლეში[114] მას შემდეგ, რაც უსაფრთხოების ძალებმა სცადეს ცეცხლი წაეკიდებინათ კიევის კონსერვატორიისთვის, რომელიც გამოიყენებოდა როგორც საველე ჰოსპიტალი დაჭრილი მომიტინგეებისთვის.[115] 09:32 საათზე გამოცხადდა, რომ პარლამენტი არ შეიკრიბებოდა.[114] ევრომაიდანის მომიტინგეები პოლიციისკენ ფარებითა და მოლოტოვის კოქტეილებით გაემართნენ და აიძულეს ისინი უკან დაეხიათ, რითაც დაიბრუნეს კონტროლი დამოუკიდებლობის მოედანზე და დაატყვევეს 67-მდე პოლიციელი.[116][117] დაახლოებით 10:49 საათზე, სამართალდამცავი პერსონალი უკრაინულ სახლში ძილისას და ოქტომბრის სასახლის მახლობლად ბარიკადებზე შეტაკების დროს დააკავეს.[116] მამაკაცების უმრავლესობა 18 ან 19 წლის იყო, ისინი არ იყვნენ გაწვრთნილნი და შეიარაღებულნი იყვნენ მხოლოდ რეზინის ხელკეტებით. მსუბუქი დაზიანებების მქონეებს მედიკოსები მკურნალობდნენ.[116] დატყვევებული პოლიცია იყო ყირიმიდან, ცენტრალური აღმოსავლეთის ქალაქებიდან: დნიპროდან, კრივი-რიჰიდან და აღმოსავლეთ ლუგანსკიდან.[111] ჯარისკაცები, რომელთაგან თითქმის 100 ჩაბარდა შეტაკების დროს (ძირითადად წვევამდელები, 19-20 წლის),[118] პატიმრობაში იმყოფებოდნენ უკრაინის ენერგოკომპანიის შტაბ-ბინაში და ოქტომბრის სასახლეში.[116]
10:00 საათზე, 10,000-დან 20,000-მდე დემონსტრანტი დარჩა და მინიმუმ 42 ადამიანი დაიღუპა, ძირითადად, პოლიციის სროლის შედეგად, იტყობინებოდა Kyiv Post.[116] UNIAN-ის კორესპონდენტის ცნობით, დამოუკიდებლობის მოედანზე 30,000-ზე მეტი ადამიანი იმყოფებოდა.[119] 10:55 საათზე პრეზიდენტის ადმინისტრაციის უფროსმა ანდრი კლიუევმა გამოაცხადა, რომ პრეზიდენტი მზად იყო ხელი მოეწერა ხელშეკრულებისათვის ოპოზიციასთან უკრაინის კონსტიტუციის მოთხოვნილ ცვლილებებთან დაკავშირებით და აღნიშნა, რომ მიმდინარე შეტაკებებმა უნდა აიძულონ პოლიტიკოსები, რომ იპოვონ სწრაფი კონსენსუსი. [120]
10:00 საათზე ევრომაიდანის აქტივისტებმა მოახდინეს კიევის მეტროს სადგურ პოლიტექნიკური ინსტიტუტის მთავარი ოფისის პიკეტირება, სისტემის ხელახალი გახსნის მოთხოვნით.[121] კიევის საქალაქო სახელმწიფო ადმინისტრაციის ყოფილმა ხელმძღვანელმა ივან სალიიმ ასევე მოითხოვა მეტროს გახსნა.[122] იმ დღის 16:00 საათზე ტიტუშკები მეტროთი გადაიყვანეს პოზნიაკის სადგურიდან პეჩერსკის სადგურამდე, იტყობინება Lvivska Gazeta.[123] მთავრობამ ასევე დახურა საავტომობილო გზები და რკინიგზა.
მატარებლები კიევსა და ლვოვს შორის დროებით შეჩერდა; რკინიგზის წარმომადგენლის თქმით, ეს ხაზების დაზიანების გამო მოხდა.[124] ამას დაემთხვა ცნობები იმის შესახებ, რომ იარაღი ამოიღეს ლვოვში შინაგან საქმეთა სამინისტროს შეიარაღებიდან და გადაიტანეს კიევის გარეუბანში.[125]
კიევის საქალაქო სახელმწიფო ადმინისტრაციის ხელმძღვანელმა, ვოლოდიმირ მაკეენკომ დატოვა რეგიონების პარტია, მაგრამ განაცხადა, რომ გააგრძელებდა თავისი მოვალეობების შესრულებას ქალაქის გამართულად ფუნქციონირების უზრუნველსაყოფად.[113] მან ბრძანა კიევის მეტროს ხელახალი გახსნა.[126] 15:00 საათისთვის მეტრო ჯერ კიდევ არ მუშაობდა და ქალაქში სახმელეთო ტრანსპორტი მწირი იყო. მეტრო ნაწილობრივ გაიხსნა საღამოს, მაგრამ გადასასვლელი სადგურები დაკეტილი დარჩა.[127]
კიევში გაერთიანებული სამეფოს საელჩო დროებით დაიხურა.[128]
რადიო თავისუფლებამ გამოაქვეყნა ვიდეომასალა, სადაც პოლიციის სპეცრაზმი კალაშნიკოვებიდან და სნაიპერული თოფებიდან ესვრის მომიტინგეებს.[129] შინაგან საქმეთა მინისტრის მოვალეობის შემსრულებელმა ზახარჩენკომ გამოაცხადა, რომ პოლიციას საბრძოლო იარაღი გადაეცა და ერს მიმართა: „ჩვენ ხელი მოვაწერეთ შესაბამის ბრძანებებს, როგორც ანტიტერორისტული ცენტრის მუშაობის ნაწილი: სამართალდამცავი ორგანოების წარმომადგენლებს გადაეცათ საბრძოლო იარაღი და ისინი გამოყენებული იქნება კანონის შესაბამისად“.[130] სამინისტროს ვებსაიტზე ნათქვამია, რომ სპეცრაზმს უფლება ჰქონდა გამოიყენებინათ თავიანთი იარაღი მომიტინგეების მიერ დაკავებული მძევლების გასათავისუფლებლად.[131] სამინისტრომ ასევე განაცხადა, რომ სნაიპერმა დაჭრა 20 პოლიციელი.[131]
Interfax-Ukraine-ის ცნობით, 15:00 საათზე „უცნობი პირების ჯგუფი“ პრეზიდენტის ადმინისტრაციის შენობისკენ გაემართა და სროლისა და აფეთქებების ხმა ისმოდა. ევრომაიდანის თავდაცვის ძალებმა არაერთხელ მოუწოდეს მომიტინგეებს არ გასულიყვნენ მოედნის პერიმეტრს გარეთ.[132]
დიპლომატიური ძალისხმევა
ზემოაღნიშნული შეტაკებები დაიწყო ეროკავშრის საგარეო საქმეთა სამი მინისტრის ვიზიტამდე ცოტა ხნით ადრე. ვიზიტორები იყვნენ რადოსლავ სიკორსკი პოლონეთიდან, ლორან ფაბიუსი საფრანგეთიდან და ფრანკ-ვალტერ შტაინმაიერი გერმანიიდან. ისინი შეხვდნენ პრეზიდენტ იანუკოვიჩს, რათა ხელი შეეწყოთ უკრაინის ოპოზიციასთან კომპრომისისთვის.[133][134] უსაფრთხოების მიზნით შეხვედრა გადაიდო და ერთი საათით გვიან დაიწყო.[133] შეხვედრის დაწყებამდე ფაბიუსმა BFM TV-სთან ინტერვიუში განაცხადა: „ჩვენი მიზანია უკრაინის ადმინისტრაციას არჩევნები ჩავატარებინოთ. არჩევნები ერთადერთი გამოსავალია“.[135] მოლაპარაკებები ექვსი საათის განმავლობაში მიმდინარეობდა.[136] პოლონეთის პრემიერ-მინისტრმა დონალდ ტუსკმა ჟურნალისტებს ამის შემდეგ მალევე განუცხადა: „იანუკოვიჩი შეგვითანხმდა, რომ მზად იყო წელს ვადამდელი არჩევნები ჩაეტარებინა, როგორც საპრეზიდენტო, ასევე საპარლამენტო“. ტუსკმა ასევე თქვა, რომ იანუკოვიჩს „მომდევნო 10 დღეში ეროვნული ერთიანობის მთავრობის ჩამოყალიბების და ზაფხულამდე კონსტიტუციის შეცვლის სურვილი ჰქონდა“. დაიგეგმა შემდგომი მოლაპარაკებები შესაბამისი დოკუმენტის ხელმოწერის შესახებ.[137]
იანუკოვიჩისა და რუსეთის პრეზიდენტის, ვლადიმერ პუტინის სატელეფონო საუბრის შემდეგ, რუსეთის ადამიანის უფლებათა ომბუდსმენი ვლადიმერ ლუკინი იანუკოვიჩის თხოვნით უკრაინაში წარმომადგენლად გაგზავნეს, რათა შუამავალი ყოფილიყო მოლაპარაკებებში მთავრობასა და ოპოზიციას შორის.[133]
შეერთებულმა შტატებმა სავიზო აკრძალვა დაუწესა 20 უკრაინელ თანამდებობის პირს, რომლებსაც ისინი „პოლიტიკურ ჩაგვრასთან დაკავშირებული ადამიანის უფლებების დარღვევის შეკვეთაზე პასუხისმგებლად თვლიდნენ“.[133] ევროკავშირმა შემოიღო სავიზო აკრძალვა და ფინანსური აქტივების გაყინვა უკრაინაში ძალადობაზე პასუხისმგებელი პირების მიმართ და აკრძალა უკრაინაში იმ აღჭურვილობის ექსპორტი, რომელიც შეიძლება გამოყენებულ იქნას რეპრესიებისთვის.[138][139][140] „მოქმედების მასშტაბები წინ წაიწევს უკრაინაში განვითარებული მოვლენების ფონზე“ – დაასკვნა ევროპულმა საბჭომ.[141]
უკრაინის პოლიტიკური მოვლენები
მმართველი რეგიონების პარტიის ლიდერი ალექსანდრე ეფრემოვი ლუგანსკში ადგილობრივ ლიდერებთან და სამართალდამცავ ორგანოებთან შესახვედრად გაემგზავრა, რათა განეხილათ სამხრეთ-აღმოსავლეთ უკრაინის დამოუკიდებლობის გამოცხადების და სახელმწიფოსგან გამოყოფის შესაძლებლობა.[142][143][144] ყირიმის უმაღლესი საბჭოს თავმჯდომარე ვლადიმირ კონსტანტინოვი მოსკოვში გაემგზავრა, სადაც გამოაცხადა, რომ ყირიმის ავტონომიური რესპუბლიკა უკრაინას გამოეყოფოდა, თუკი ხელისუფლება შეიცვლებოდა.[145][146]
რეგიონების პარტიის დეპუტატმა სერგი ტიგიპკომ მოითხოვა პარლამენტის თავმჯდომარის ვოლოდიმირ რიბაკის გადადგომა, მისი ოპოზიციური პარლამენტარით შეცვლა და ისეთი პრემიერ-მინისტრის სასწრაფო არჩევა, რომელსაც მხარს უჭერდა ყველა ფრაქცია. „პრეზიდენტმა, პარლამენტის თავმჯდომარემ, პრემიერ-მინისტრის მოვალეობის შემსრულებელმა და ოპოზიციის ლიდერებმა მთლიანად დაკარგეს კონტროლი ქვეყანაში არსებულ სიტუაციაზე და არ გვთავაზობენ გამოსავალს ქვეყნის დამშვიდებისთვის“ – განაცხადა მან. „მათი უმოქმედობა იწვევს დაპირისპირების და დაღუპულების ზრდას.[147] ქვეყანაში კრიზისის მოსაგვარებლად საჭიროა დაუყოვნებელი კონკრეტული ნაბიჯების გადადგმა და არა მოლაპარაკებები.“[147] საღამოს ტიგიპკომ მოლაპარაკება გამართა ოპოზიციონერ პოლიტიკოსებთან – იაცენიუკთან და კლიჩკოსთან.[148]
კიევის საქალაქო ადმინისტრაციის ხელმძღვანელი ვოლოდიმირ მაკეენკო და 17 დეპუტატი რეგიონების პარტიიდან გადადგნენ.[149] რივნეში და ჟიტომირში რეგიონების პარტია ოფიციალურად დაიშალა და ამ რეგიონის ყველა დეპუტატმაც დატოვა პარტია.[150]
რეგიონების პარტიის ათმა და ორმა დამოუკიდებელმა დეპუტატმა მოითხოვა საპარლამენტო-საპრეზიდენტო მმართველობის ფორმაზე დაბრუნება.[151] მათ ასევე მოუწოდეს უშიშროების ძალებს „შეასრულონ ფიცი, რომელიც დადეს უკრაინელი ხალხის წინაშე, არ შეასრულონ დანაშაულებრივი ბრძანებები ცეცხლსასროლი იარაღის გამოყენების შესახებ, არ დაუშვან სამართალდამცავების მონაწილეობა პროვოკაციებში, რომელშიც მთელ უკრაინაში ბანდები მშვიდობიანი საზოგადოებისა და მომიტინგეების წინააღმდეგ მონაწილეობენ“.[152]
16:42 საათზე პარლამენტი რიგგარეშე სხდომაზე შეიკრიბა.[153] რეგიონების პარტიამ მონაწილეობა არ მიიღო.[154] UNIAN-ის კორესპონდენტის ცნობით, 450-დან 227 დეპუტატი - ძირითადად ოპოზიციიდან, მაგრამ ზოგიერთი რეგიონების პარტიიდან სხდომას ესწრებოდა.[155] 238 დამსწრე დეპუტატიდან 236-მა ხმა მისცა ბოლო ძალადობის დაზრახვას, აკრძალა მომიტინგეების წინააღმდეგ იარაღის გამოყენება და მათ წინააღმდეგ განლაგებული ჯარები და პოლიცია უკან დააბრუნა.[156][157] უკრაინის კომუნისტური პარტიის საპარლამენტო ფრაქციამ და რეგიონების პარტიის დაახლოებით 80%-მა სხდომის გამოტოვება არჩია.[158] კანონმდებლებმა აუკრძალეს შინაგან ჯარებს, უკრაინის შეიარაღებული ძალებს, SBU-ს და სხვა სამთავრობო უწყებების უფროსებს და მეთაურებს ნებისმიერი კონტრტერორისტული ოპერაციების განხორციელება, რადგან ისინი არღვევდნენ უკრაინის კონსტიტუციას.[159] მათ ასევე დაევალათ შეეწყვეტათ გზების და ხიდების, სკვერების და ქუჩების კიევსა და სხვა ქალაქებში გადაკეტვა.[160] რეგიონების პარტიის დეპუტატები სხდომაზე „ანტიკრიზისული ჯგუფის“ შექმნაზე შეთანხმდნენ.[161]გვიან საღამოს ცნობილი გახდა, რომ რეგიონების პარტიის საპარლამენტო ფრაქცია კიდევ ხუთმა დეპუტატმა დატოვა.[162]
ყირიმის პარლამენტმა 21 თებერვალს რიგგარეშე სხდომა მოიწვია. ყირიმელი თათრების მეჯლისის ლიდერმა თქვა, რომ ეჭვობს, რომ დეპუტატები რუსეთის სამხედრო ინტერვენციას მოითხოვენ და თქვა: „ხვალ შეიძლება იყოს გადაწყვეტილება, რომელიც ყირიმს ქაოსს და კატასტროფას მოუტანს“.[163] რამდენიმე მეცნიერმა განიხილა ყირიმში რუსეთის ჩარევის ალბათობა, განსაკუთრებით ყირიმის უნიკალური გეოპოლიტიკური ბუნებისა და დემოგრაფიის გამო.[164]
21 თებერვალი
შეიარაღებული ძალების შტაბის უფროსის მოადგილემ, გენერალ-ლეიტენანტმა იური დუმანსკიმ თანამდებობა დატოვა, რადგან არ ეთანხმებოდა არმიის მონაწილეობას კონფლიქტში.[165] „დღეს არმია ჩართულია სამოქალაქო კონფლიქტში, რამაც შეიძლება გამოიწვიოს მშვიდობიანი მოსახლეობის და ჯარისკაცების მასობრივი დაღუპვა“ – განაცხადა მან.[166] დაახლოებით შუაღამისას ჟურნალისტმა არტემ შევჩენკომ, უკრაინის შეიარაღებული ძალების გენერალურ შტაბში თავის წყაროებზე დაყრდნობით, გამოაცხადა, რომ 10 BTR, DAI (გზის ავტოინსპექტირების) მანქანების თანხლებით გაემგზავრა კოზაჩიას (კაზაკთა) ყურედან, სადაც მდებარეობს რუსეთის შავი ზღვის ფლოტი.[167] შევჩენკოს თქმით, 1500 საჰაერო სადესანტო ჯარისკაცი და 400 საზღვაო ქვეითი – მათ შორის 25-ე საჰაერო-სადესანტო ბრიგადა, 1-ლი საზღვაო ქვეითი ბრიგადა, 831-ე ანტი-დივერსიული განყოფილება და მე-2 საზღვაო ქვეითი სპეცრაზმი – გადაიყვანეს 20 თებერვალს СБУ-ს დაქვემდებარებაში ანტი-ტერორისტული ოპერაციისთვის.[168]
პარლამენტის სესიის წინ გავრცელდა ინფორმაცია, რომ რეგიონების პარტიის ბევრმა წევრმა და მათმა ოჯახებმა დატოვეს დედაქალაქი,[169] მათ შორის იყო შინაგან საქმეთა მინისტრის მოვალეობის შემსრულებელი ზახარჩენკო და გენერალური პროკურორი ვიქტორ პშონკა.[170]
მოგვიანებით, მაიდანის აქტივისტებმა გაათავისუფლეს შინაგანი ჯარების სამხედრო მოსამსახურეები, რომლებიც წინა დღეს დაატყვევეს.[171] ამასობაში კიევში აქციის მონაწილეებს რადეხივის მთელი პოლიცია შეუერთდა.[172]
უკრაინის უშიშროების სამსახურმა ოფიციალურად შეწყვიტა 19 თებერვალს შემოღებული „მზადება ანტიტერორისტული ოპერაციისთვის“.[173]
შეთანხმება პოლიტიკური კრიზისის შესახებ
კომპრომისული შეთანხმება მიღწეული იქნა 21 თებერვალს რამდენიმე საათიანი მოლაპარაკებების შემდეგ, რომელსაც უძღვებოდნენ ევროკავშირის შუამავლები და პოლონეთის, საფრანგეთის და გერმანიის საგარეო საქმეთა მინისტრები.[174][175] მას ოფიციალურად უწოდეს შეთანხმება უკრაინაში პოლიტიკური კრიზისის მოგვარების შესახებ, მაგრამ არაოფიციალურად უწოდებენ 21 თებერვლის შეთანხმებას და ხელი მოაწერეს როგორც ოპოზიციის ლიდერებმა, ასევე პრეზიდენტმა იმ მოლაპარაკებების შემდეგ, რომელიც მთელი ღამე გრძელდებოდა.[176] შეთანხმების დებულებები მოიცავდა უკრაინის კონსტიტუციის აღდგენას, როგორც ის იყო 2004 და 2010 წლებში; საკონსტიტუციო რეფორმა სექტემბრისთვის დასრულდა; ვადამდელი საპრეზიდენტო არჩევნების ჩატარებას არაუგვიანეს 2014 წლის დეკემბრისა; ადმინისტრაციის, ოპოზიციისა და ევროპის საბჭოს ერთობლივი მონიტორინგის მიერ განხორციელებული ძალადობის ფაქტის გამოძიებას; ვეტოს საგანგებო მდგომარეობის დაწესებაზე; 17 თებერვლიდან დაკავებული აქციის მონაწილეების ამნისტიას; აქციის მონაწილეების მიერ დაკავებული საზოგადოებრივი შენობების დათმობას; უკანონო იარაღის ჩამორთმევას; „ახალი საარჩევნო კანონების“ მიღებას და უკრაინის ახალი ცენტრალური საარჩევნო კომისიის შექმნას.[177][178] ევროკავშირის სამმა საგარეო საქმეთა მინისტრმა დოკუმენტს მოწმის სახელით მოაწერა ხელი,[179] მაგრამ არა რუსმა შუამავალმა ვლადიმერ ლუკინმა, რადგან მას არ ჰქონდა მანდატი, მოეწერა ხელი შეთანხმებაზე კრიზისის შესახებ.[180][181]
450-კაციანმა პარლამენტმა ერთხმად, 386 ხმით 0-ის წინააღმდეგ მხარი დაუჭირა 2004 წლის კონსტიტუციას და შემდეგ მისმა 450 წევრმა 332 ხმით 0-ის წინააღმდეგ ხმა მისცა შინაგან საქმეთა მინისტრის ზახარჩენკოს უფლებამოსილების შეჩერებას.[166] კიდევ ერთმა კანონპროექტმა შეიტანა ცვლილებები სისხლის სამართლის კოდექსში, რომელიც იძლეოდა იულია ტიმოშენკოს გათავისუფლების საშუალებას.[182] ღონისძიებას მხარი 310-მა დეპუტატმა დაუჭირა, მათ შორის იყო 54 რეგიონების პარტიიდან და 32 კომუნისტი.[183][182] მიკოლა რუდკოვსკიმ პრეზიდენტ იანუკოვიჩის იმპიჩმენტის კანონპროექტი წარადგინა.[184] პარლამენტმა იმ საღამოს ასევე მიიღო რეზოლუცია, რომელიც შინაგან საქმეთა სამინისტროს ყველა დანაყოფს და პოლიციელს უბრძანებდა დაბრუნებულიყვნენ თავიანთ ყაზარმებში.[53]
შეთანხმების შემდეგ
_activists._Euromaidan,_Kyiv,_Ukraine._Events_of_February_22,_2014.jpg)
მემარჯვენე სექტორის ლიდერმა დმიტრო იაროშმა უარყო შეთანხმება და თქვა: „ჩვენ უნდა განვაცხადოთ აშკარა ფაქტი, რომ კრიმინალურ რეჟიმს ჯერ არ ჰქონდა გაცნობიერებული მისი ბოროტების სიმძიმე“. მან აღნიშნა, რომ შეთანხმება არ ითვალისწინებს შინაგან საქმეთა მინისტრ ზახარჩენკოს დაკავებას; ბერკუტის მეთაურების დასჯას, რომლებიც სავარაუდოდ მონაწილეობდნენ მშვიდობიანი მოსახლეობის მკვლელობაში; გენერალური პროკურორისა და თავდაცვის მინისტრის გადაყენებას; რეგიონების პარტიისა და კომუნისტური პარტიის აკრძალვას და უსაფრთხოების გარანტიებს ოპოზიციაში ჩართულთათვის. მან მოუწოდა რომ, „სახალხო რევოლუცია“ გაგრძელებულიყო მანამ, სანამ ძალაუფლება მთლიანად არ ჩამოშორდებოდა მმართველ ხელისუფლებას.[166] ევრომაიდანის ლიდერი ანდრიი პარუბი დაჟინებით მოითხოვდა არჩევნების ჩატარებას რაც შეიძლება მალე და იმეორებდა, რომ აქციის მონაწილეთა ერთ-ერთი მთავარი მოთხოვნა იყო პრეზიდენტ იანუკოვიჩის გადადგომა.[185] AutoMaidan-მა ასევე გამოაცხადა, რომ იანუკოვიჩის გადადგომის გარდა არაფერს მიიღებდა.[186]
ვიტალი კლიჩკომ იანუკოვიჩთან ხელის ჩამორთმევის შემდეგ ბოდიში მოუხადა დამოუკიდებლობის მოედანზე შეკრებილებს.[187] აქციის მონაწილეებმა შეთანხმება ცუდად მიიღეს. აქტივისტმა ვოლოდიმირ პარასიუკმა სცენიდან გააფრთხილა, რომ თუ იანუკოვიჩი მეორე დღის 10:00 საათამდე არ გადადგება, შეიარაღებული გადატრიალება მოეწყობოდა.[188] ოლეჰ ლიაშკო გამოეხმაურა მოთხოვნას და თქვა: „ან გადადგება, ან ჩვენ წავიყვანთ“. მოგვიანებით გაირკვა, რომ კიევის გარეთ პრორუსი პოლიტიკოსის ვიქტორ მედვედჩუკის საზაფხულო სახლს ცეცხლი წაუკიდეს.[189]
გვიან შუადღისთვის ასობით სპეცრაზმელი, რომლებიც იცავდნენ საპრეზიდენტო შენობას და მიმდებარე სამთავრობო შენობებს, გაუჩინარდა.[53] პოლონეთის საგარეო საქმეთა მინისტრმა რადოსლავ სიკორსკიმ ძალების გაყვანას „გამაოცებელი“ უწოდა და აღნიშნა, რომ ეს არ იყო შეთანხმების ნაწილი.[190] სპეცრაზმმა დილიდან დაიწყო უკან დახევა, რადგან ეშინოდა, რომ იანუკოვიჩის მთავრობა ძალადობაზე პასუხისმგებლობას მათ დააკისრებდა და იმის შიშით, რომ თავს დაესხმებოდნენ მას შემდეგ, რაც მომიტინგეებმა 2014 წლის 18 თებერვალს პოლიციას 1200 პისტოლეტი და კალაშნიკოვის თოფი მოპარეს სამთავრობო შენობების ოკუპაციისას ლვოვში.[53] უკრაინის შინაგან საქმეთა სამინისტრო ხელმძღვანელობის გარეშე დარჩა. შინაგან საქმეთა მინისტრის მოადგილემ ვიქტორ დუბოვიკმა სპეცრაზმს ქალაქის დატოვება უბრძანა, მაგრამ უცნობია საიდან გაჩნდა ეს ბრძანება.[53] ოპოზიციის წევრმა სერხი პაშინსკიმ ქალაქგარეთ გაცილა 5000-ზე მეტი ოფიცერი, შინაგან საქმეთა სამინისტროს ძალების და უკრაინის სპეცრაზმის სხვა სპეცრაზმის წარმომადგენლები.[53] მას შემდეგ რაც სპეცრაზმი გაუჩინარდა, ანდრეი პარუბიმ განაცხადა, რომ ევრომაიდანის თავდაცვამ მშვიდობიანად მოიპოვა კონტროლი კიევზე და მის სამთავრობო შენობებზე[191] და რომ სამხედროები ოპოზიციასთან ერთად იდგნენ.[192]
ახალი საპარლამენტო კოალიცია მას შემდეგ შეიქმნა, რაც რეგიონების პარტიის ფრაქცია 28 დეპუტატმა დატოვა.[193] დარჩენილ ფრაქციაში სერგი ტიგიპკომ ჩამოაყალიბა „განსაკუთრებული თანამდებობის მქონე დეპუტატების 31 ჯგუფი“, რათა დაეყოლიებინა რეგიონების პარტიის სხვა დეპუტატები, რომ კენჭისყრაში პროგრესულად მიეღოთ მონაწილეობა.[194]
იანუკოვიჩის გადაყენება
21 თებერვალს პრეზიდენტმა იანუკოვიჩმა და პარლამენტმა 22 და 23 თებერვალი გლოვის დღეებად გამოაცხადეს „მასობრივი არეულობის შედეგად ადამიანების დაღუპვის გამო“.[195]
პარლამენტის თავმჯდომარემ ვოლოდიმირ რიბაკმა 22 თებერვალს ავადმყოფობის გამო პარლამენტში გადადგომის შესახებ განცხადება შეიტანა.[196] იანუკოვიჩის ადგილსამყოფელი უცნობი რჩებოდა, მიუხედავად იმისა, რომ მედიის ცნობით, ის ხარკივში გაფრინდა (ხარკივის ოლქის მაშინდელი გუბერნატორის, მიხაილო დობკინის თქმით, იანუკოვიჩი იმ დღეს ხარკივში იმყოფებოდა[53]). ოლექსანდრ ტურჩინოვმა თქვა, რომ მინისტრების უმეტესობა გაუჩინარდა, მათ შორის შინაგან საქმეთა მინისტრი ზახარჩენკო, რომელიც ბელარუსში გაიქცა.[197]
დღის მეორე ნახევარში რადამ 328-0 მხარი დაუჭირა[198] იანუკოვიჩის თანამდებობიდან გადაყენებას და 25 მაისს საპრეზიდენტო არჩევნების დანიშვნას.[56][199] ეს კენჭისყრა არ მიჰყოლია უკრაინის კონსტიტუციის მიერ დადგენილ იმპიჩმენტის პროცესს, რომელიც მოიცავდა იანუკოვიჩის ფორმალურ დასჯას და საკონსტიტუციო სასამართლოს მიერ საქმის განხილვას და ხმების სამი მეოთხედი, მინიმუმ 388 ხმა პარლამენტის მხარეს იყო. ამის ნაცვლად, პარლამენტმა განაცხადა, რომ იანუკოვიჩმა „არაკონსტიტუციურად აარიდა თავი საკუთარ საკუთარ მოვალეობებს“ და ვადამდელი არჩევნების მიზეზად „უკიდურესი გადაუდებელი გარემოებები“ დაასახელა.[200] ამის შემდეგ კანონმდებლებმა ოპოზიციის ლიდერი ალექსანდრე ტურჩინოვი უკრაინის პარლამენტის თავმჯდომარედ, პრეზიდენტის მოვალეობის შემსრულებლად და პრემიერ მინისტრად აირჩიეს; ამ გადაწყვეტილებამ ასევე დაარღვია კონსტიტუცია, რომლის მიხედვითაც იმპიჩმენტირებული პრეზიდენტი პრემიერ-მინისტრ სერხი არბუზოვს უნდა შეეცვალა.[57][201][202]
ტურჩინოვი ამტკიცებდა, რომ იანუკოვიჩი დათანხმდა გადადგომას პრეზიდენტის პოსტზე, მაგრამ მრჩევლებთან კონსულტაციის შემდეგ მან უარყო ეს და წინასწარ ჩაწერა განცხადება გადადგომის შესახებ.[166] იანუკოვიჩმა განაცხადა, რომ ის არ გადადგება და არ დატოვებს ქვეყანას, მან პარლამენტის გადაწყვეტილებებს „უკანონო“ უწოდა. მან დასძინა, „ჩვენი ქვეყნის და მთელი მსოფლიოს მიერ ნანახი მოვლენები სახელმწიფო გადატრიალების მაგალითია“ და შეადარა ისინი ნაცისტური პარტიის აღზევებას გერმანიაში 1930-იან წლებში.[203]
გაუჩინარება და სამართლებრივი დევნა
ახალი დროებითი მთავრობისთვის ძალაუფლების გადაცემის საპარლამენტო პროცედურების შემდეგ, გენერალური პროკურორი პშონკა და შემოსავლებისა და მოვალეობების მინისტრი ალექსანდრე კლიმენკო რუსეთის საზღვარზე გააჩერეს ქვეყნიდან გაქცევის მცდელობისას. სახელმწიფო სასაზღვრო სამსახურის ინფორმაციით, იანუკოვიჩმა დონეცკიდან ჩარტერული რეისით გაქცევაც სცადა, მაგრამ მესაზღვრეებმა შეაჩერეს. მესაზღვრეებს „შეიარაღებული ადამიანების ჯგუფი დახვდა, რომლებმაც ფული შესთავაზეს სათანადო ნებართვის გარეშე ფრენისთვის“. შემდეგ იანუკოვიჩს ჯავშანმანქანა დარჩა და მისი ადგილმდებარეობა უცნობი იყო.[204] დონეცკიდან გაფრენა სცადა შინაგან საქმეთა ყოფილმა მინისტრმა ზახარჩენკომაც და ისიც ანალოგიურად უკან დააბრუნეს.[205]
23 თებერვალს, პარლამენტის დეპუტატმა ოლეჰ ლიაშკომ განაცხადა, რომ იანუკოვიჩი ნახეს სევასტოპოლში რუსეთის საზღვაო ბაზაზე, რომელიც რუსული სამხედრო გემით ქვეყნიდან გასაქცევად ემზადებოდა.[206] ჟურნალისტი ტეტიანა ჩორნოვოლი ვარაუდობდა, რომ ის რეალურად სევასტოპოლში თავისი პირადი იახტით გაქცევას ცდილობდა.[207] დაცვის მხარის სასამართლო ჩვენების თანახმად, იანუკოვიჩი და მისი ოჯახი ხარკოვიდან დონეცკში ვერტმფრენით ჩაფრინდნენ, შემდეგ აზოვის ზღვაზე ბერდიანსკში, საიდანაც რუსული სამხედრო მარკირების მქონე თვითმფრინავით, ორი სხვა აეროდრომის გავლით, რუსულ ობიექტში გადაიყვანეს. იალტაში, ყირიმში, შემდეგ გადავიდა რუსეთის ბაზაზე სევასტოპოლში და გაემგზავრა 23 თებერვლის საღამოს.[208]
24 თებერვალს, შინაგან საქმეთა მინისტრის მოვალეობის შემსრულებელმა ავაკოვმა გამოაცხადა, რომ იანუკოვიჩი მოხვდა ქვეყნის ყველაზე მნიშვნელოვან ძებნილთა სიაში და რომ მასზე და სხვა ოფიციალურ პირებზე „სამოქალაქო მოსახლეობის მასობრივი მკვლელობის სისხლის სამართლის საქმე აღიძრა“.[209][210]25 თებერვალს პარლამენტმა სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლოს სთხოვა „დაედგინა და პასუხისგებაში მოეყვანა“ უკრაინელი მაღალჩინოსნები, მათ შორის იანუკოვიჩი, კაცობრიობის წინააღმდეგ ჩადენილი დანაშაულებისთვის „მოქალაქეთა მშვიდობიანი საპროტესტო აქციების“ დროს 2013 წლის 21 ნოემბრიდან 2014 წლის 22 თებერვლამდე.[211] იმავე დღეს იანუკოვიჩსა და ზახარჩენკოს საერთაშორისო ძებნა გამოუცხადეს.[212] სისხლის სამართლის საქმე აღიძრა 20 თებერვალს ევრომაიდანის დემონსტრანტების მკვლელობის გამო. იანუკოვიჩი; პრეზიდენტის ადმინისტრაციის ყოფილი უფროსი ანდრიი კლიუევი; ყოფილი გენერალური პროკურორი ფშონკა; შინაგან საქმეთა ყოფილი მინისტრი ზახარჩენკო; SBU-ს ყოფილი ხელმძღვანელი იაკიმენკო; შინაგანი ჯარების მეთაური სტანისლავ შულიაკი; და არაერთი სხვა საქმეში ეჭვმიტანილად გამოცხადდა.[213]
შედეგები და ახალი მთავრობა
22 თებერვალს იულია ტიმოშენკო ციხიდან გაათავისუფლეს და მან დამოუკიდებლობის მოედანზე სიტყვით მიმართა 100 000-ზე მეტ ადამიანს.[214] იმავე დღეს პარლამენტმა შინაგან საქმეთა მინისტრის მოვალეობის შემსრულებლად არსენ ავაკოვი დანიშნა.[215] დეპუტატებმა ასევე უნდობლობის გამოცხადებით გაათავისუფლეს ვიქტორ ფშონკა უკრაინის გენერალური პროკურორის პოსტიდან.[216]
23 თებერვალს, ეროვნული გლოვის მეორე დღეს, პარლამენტმა მხარი დაუჭირა კანონის გაუქმებას ენობრივი პოლიტიკის შესახებ, რომელმაც რუსულ, რუმინულ და უნგრულ ენებს ზოგიერთ რეგიონში რეგიონალური ენების ოფიციალური სტატუსი მიანიჭა.[7][217] თუმცა, ამ ზომას მოგვიანებით ვეტო დაადო მოქმედმა პრეზიდენტმა, რომელმაც თქვა, რომ არ მოაწერს ხელს კანონპროექტს, სანამ არ შემუშავდება ახალი კანონმდებლობა უმცირესობათა ენების დასაცავად.[218] იმავე დღეს, პარლამენტმა თანამდებობიდან გაათავისუფლა საგარეო საქმეთა მინისტრი ლეონიდ კოჟარა, ჯანდაცვის მინისტრი რაისა ბოგატიროვა და განათლების მინისტრი დმიტრო ტაბაჩნიკი და ნაციონალიზაცია მოახდინა იანუკოვიჩის კერძო საკუთრებისა მეჟიჰირიაზე.[7][219] ორდერები გაიცა შემოსავლების ყოფილ მინისტრ ოლექსანდრ კლიმენკოსა და ყოფილ გენერალურ პროკურორ ფშონკაზე.[7] პარლამენტმა ასევე მიიღო ცვლილებები, რომლებიც აღადგენდა მის უფლებამოსილებას მოსამართლეთა დანიშვნისა და გათავისუფლების შესახებ, რომელიც მანამდე ეკუთვნოდა იუსტიციის უმაღლეს საბჭოს.[220]
კიევის მეტრო კვლავ სრულად ამოქმედდა, მათ შორის, 24 თებერვალს ხელახალი გაიხსნა მაიდან ნეზალეჟნოსტის სადგური.[221]
24 თებერვალს პარლამენტმა თანამდებობიდან გაათავისუფლა სოციალური პოლიტიკის მინისტრი ნატალია კოროლევსკა და კულტურის მინისტრი ლეონიდ ნოვოხატკო;[222] მან ასევე გაათავისუფლა იჰორ სორკინი უკრაინის ეროვნული ბანკის მმართველის თანამდებობიდან და იგი სტეპან კუბივმა შეცვალა.[223][224] იმავე დღეს, უკრაინის უშიშროების სამსახურის უფროსად ალექსანდრე იაკიმენკოს თანამდებობიდან გათავისუფლების შემდეგ ვალენტინ ნალივაიჩენკო დაინიშნა.[225] იმავდროულად, რეგიონების პარტიის ფრაქციის ლიდერმა, ალექსანდრე ეფრემოვმა განაცხადა, რომ პარტია ოპოზიციაში გადადიოდა.[226] მისმა სამოცდაშვიდმა დეპუტატმა ბოლო რამდენიმე დღის განმავლობაში ფრაქცია დატოვა.[226]
სამშაბათს, 25 თებერვალს, პრეზიდენტის მოვალეობის შემსრულებელმა ტურჩინოვმა ხუთშაბათამდე ეროვნული ერთიანობის მთავრობის შექმნა მოითხოვა.[227] (ორი დღით ადრე მან სამშაბათისთვის მოითხოვა ასეთი მთავრობის შექმნა.[228]) ასევე 25-ში, ანატოლი კინახმა და 32 სხვა დეპუტატმა, ძირითადად რეგიონების პარტიის ყოფილმა წევრებმა, შექმნეს ეკონომიკური განვითარების ფრაქცია.[229][230]
26 თებერვალს ტურჩინოვმა აიღო უკრაინის შეიარაღებული ძალების უმაღლესი მთავარსარდლის მოვალეობა.[231][232]
2014 წლის 27 თებერვალს ჩამოყალიბდა იაცენიუკის პირველი მთავრობა არსენი იაცენიუკის მეთაურობით.[233] მინისტრთა კაბინეტი ჩამოყალიბდა, როგორც პარტიების „ბატკივშინა“, „უდარი“ და „სვაბოდა“ კოალიცია, რომელშიც ასევე ჩართულები იყვნენ საპარლამენტო ფრაქციები „ეკონომიკური განვითარება“, „სუვერენული ევროპული უკრაინა“ და სხვა დამოუკიდებელი დეპუტატები.[234]
იურიდიული მოვლენები
24 თებერვალს პარლამენტმა გადაწყვიტა გაეთავისუფლებინა ყველა პოლიტპატიმარი, მათ შორის მამა-შვილი პავლიჩენკოს სისხლის სამართლის საქმეზე[235] და შეუწყვიტა პარლამენტის კვოტიდან დანიშნულ უკრაინის საკონსტიტუციო სასამართლოს ხუთ მოსამართლეს უფლებამოსილება ფიცის დარღვევის გამო.[236] კანონმდებლებმა ასევე შესთავაზეს იმავე მიზეზით გაეთავისუფლებინათ უკრაინის პრეზიდენტის მიერ დანიშნული ორი მოსამართლე და მოუწოდეს უკრაინის მოსამართლეთა საბჭოს სამი დღის ვადაში მოეწვია რიგგარეშე ყრილობა, რათა განეხილათ საბჭოს მიერ დანიშნული ხუთი საკონსტიტუციო სასამართლოს მოსამართლის გადაყენება. იმავე რეზოლუციით, პარლამენტმა დაავალა უკრაინის გენერალურ პროკურორს სისხლის სამართლის პროცესის დაწყება ყველა მოსამართლის წინააღმდეგ, რომლებიც, უკრაინის სახალხო დეპუტატების აზრით, იყვნენ დამნაშავენი 2010 წლის 30 სექტემბერს (No. 20-რპ/2010) უკრაინის საკონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილების მიღებაში კონსტიტუციაში ცვლილებების შეტანის შესახებ. 27 თებერვალს საკონსტიტუციო სასამართლოს მოსამართლეებმა წერილი გაუგზავნეს ევროპულ ორგანიზაციებს, საერთაშორისო ორგანიზაციებს და უფლებადამცველ ინსტიტუტებს პარლამენტის რეზოლუციის კონსტიტუციურობის საკითხზე.[237]
27 თებერვალს იანუკოვიჩი სახელმწიფო ბიუჯეტიდან 70 მილიარდ დოლარის მოპარვაში დაადანაშაულეს.[238]
უკრაინის უშიშროების სამსახურმა დააკავა მისი კონტრდაზვერვის სამსახურის ყოფილი უფროსი, ვოლოდიმირ ბიკი.[239] 2014 წლის 3 ივლისს ყოფილ პრემიერ მინისტრზე, მიკოლა აზაროვზე ძალაუფლების ბოროტად გამოყენების ბრალდებით საერთაშორისო ძებნა გამოცხადდა.[240]
იანუკოვიჩის პრესკონფერენცია და რუსული პასუხი
28 თებერვალს იანუკოვიჩი დაესწრო პრესკონფერენციას სამხრეთ რუსეთში და უპასუხა რუსი ჟურნალისტების კითხვებს. მან თქვა, რომ მაისის ბოლოს დაგეგმილი ვადამდელი საპრეზიდენტო არჩევნები უკანონოა და ის მათში არ მიიღებს მონაწილეობას. მან ასევე განაცხადა, რომ მაშინ, როცა 21 თებერვლის შეთანხმებას შეეძლო სიტუაციის დამშვიდება, ოპოზიცია ამას არ დათანხმდა.[241]
რუსეთმა იანუკოვიჩის დამხობა უკანონო გადატრიალებად მიიჩნია (და „ხელისუფლების სამხედრო ხელში ჩაგდება“) და არ ცნო დროებითი მთავრობა.[242][243]
1-ელ მარტს რუსეთის პარლამენტმა დაამტკიცა პრეზიდენტ ვლადიმერ პუტინის მოთხოვნა უკრაინაში რუსული ჯარების განლაგების შესახებ.[244]
2014 წლის 24 მარტს პუტინმა განაცხადა, 2014 წლის უკრაინის საპრეზიდენტო არჩევნებზე მითითებით - „ჩვენ პატივს ვცემთ უკრაინელი ხალხის არჩევანს და ვიმუშავებთ ამ არჩევნების საფუძველზე შექმნილ ხელისუფლებასთან“.[243]
ცენზურა
2014 წლის 11 მარტს უკრაინის სატელევიზიო და რადიო მაუწყებლობის ეროვნულმა საბჭომ გასცა დავალება, რომ ყველა საკაბელო ოპერატორს შეეწყვიტა რუსული არხების ტელევიზიაშ გაშვება, მათ შორის მთავარი სახელმწიფო კონტროლირებადი სადგურების საერთაშორისო არხები - Rossiya 1, პირველი არხი, NTV და Rossiya 24.[245]
ლუსტრაცია
26 თებერვალს ეჰორ სობოლევი წარადგინეს ლუსტრაციის კომიტეტის ხელმძღვანელად იაცენიუკის ახალ მთავრობაში.[246] რამდენიმე თვის შემდეგ, 2014 წლის 14 აგვისტოს, პარლამენტმა მიიღო კანონპროექტი, რომელიც მოიცავდა „სახელმწიფო მოხელეებისა და სამთავრობო თანამდებობაზე წარდგენილი პირების შემოწმების პროცედურებს, რათა გადაეწყვიტათ, აკმაყოფილებდნენ თუ არა ისინი შესაბამის თანამდებობის დასაკავებლად გარკვეულ კრიტერიუმებს“.[247][248]
კანონი ლუსტრაციის შესახებ, რომელიც ხელისუფლებისგან გამორიცხავდა იანუკოვიჩის ადმინისტრაციაში მომუშავე მაღალჩინოსნებს, მილიონამდე ადამიანს შეეხო.[249] ხარკოვის ადამიანის უფლებათა დაცვის ჯგუფიდან ვოლოდიმირ იავორსკიმ მას უწოდა „არაგონივრული“ და „ადამიანის უფლებების სერიოზული, სისტემატური დარღვევა“ - სხვა მიზეზებთან ერთად, რადგან ეს ნიშნავს, რომ ძალიან ბევრი ადამიანი დაკარგადა სამუშაოს, მათ შორის თანამდებობის პირები, რომელთა შეცვლაც ადვილი არ იქნებოდა.[250]
ბერკუტის დაშლა
25 თებერვალს შინაგან საქმეთა მინისტრის მოვალეობის შემსრულებელმა ავაკოვმა ხელი მოაწერა განკარგულებას ბერკუტის დაშლის შესახებ.[251] მარტში რუსეთმა გამოაცხადა, რომ ყირიმის ბერკუტის დანაყოფი შეინარჩუნებდა თავის სახელს, რადგან ის რუსეთის შინაგან საქმეთა სამინისტროში იყო ჩართული.[252][nb 1]
პროტესტები ახალი მთავრობის წინააღმდეგ
კეტი იანგის თქმით, რევოლუციის წინააღმდეგ ანტიმაიდანის საპროტესტო აქციებზე პლაკატებით, ინტერნეტ პოსტებით და მიტინგებზე გამოსვლებით თავს დაესხნენ ახალ მთავრობას, როგორც „ებრაულ კლიკას“, რომელიც მდიდარ ებრაელების ინტერესების დასაცავად უკრაინელების გამოყენებას ცხდილობდა და ასახავდა რევოლუციას. როგორც „სიონისტური გადატრიალებას“.[255]
სამხრეთ და აღმოსავლეთ უკრაინა
22 თებერვალს პრორუსულმა უკრაინულმა ფრონტ ორგანიზაციამ შეხვედრა სამხრეთ და აღმოსავლეთ უკრაინის წარმომადგენლებთან გამართა.[256] ღონისძიების ორგანიზატორმა, ანდრეი კულევმა თქვა, რომ ჯგუფი აპირებდა განეხილა ქვეყნის ფედერალიზაცია ნახევრად ავტონომიურ რეგიონებად.[257] ოპოზიციასთან შეთანხმების და პარლამენტის მიერ მიღებული ზომების შემდეგ, იანუკოვიჩი კიევიდან ხარკოვში უკრაინის ფრონტის კონგრესზე დასასწრებად გაფრინდა; წყაროები მიუთითებდნენ, რომ ბერკუტის ძალები მოვლენის მოლოდინში ხარკოვში შეიკრიბნენ.[258][259][260] როგორც იური ლუცენკო იტყობინება, 22 თებერვალს შუაღამისას, SBU-მ ხარკოვის გუბერნატორის მიხაილ დობკინისა და მერის ჰენადი კერნესის წინააღმდეგ სეპარატიზმის ადვოკატირებისთვის სისხლის სამართლის საქმე დაიწყო.[261]
22 თებერვალს ხარკოვში სამხრეთ და აღმოსავლეთის რეგიონების კონგრესზე დეპუტატებმა მიიღეს რეზოლუცია, რომელშიც გამოცხადდა, რომ მზად იყვნენ კონსტიტუციური წესრიგი დაეცვათ თავიანთ ტერიტორიაზე. მათ განაცხადეს, რომ კიევში განვითარებულმა მოვლენებმა ცენტრალური ხელისუფლების პარალიზება და ქვეყნის დესტაბილიზაცია მოახდინა.[262] მათ ასევე ხელი მოაწერეს განცხადებას პარლამენტის უფლებამოსილების უარყოფის შესახებ.[263]თარგი:Unreliable source? შინაგან საქმეთა სამინისტრომ განაცხადა, რომ გუბერნატორი დობკინი და მერი კერნესი რუსეთში გაიქცნენ.[264]
23 თებერვალს პარლამენტმა მიიღო კანონპროექტი უმცირესობათა ენების კანონის გაუქმების შესახებ. პრეზიდენტის მიერ ხელმოწერის შემთხვევაში, კანონპროექტი რუსულს, როგორც უკრაინაში უმცირესობის ენას, გააუქმებდა, თუმცა რეგიონები, როგორიცაა ყირიმი, დასახლებულია რუსულენოვანი უმრავლესობით.[265] Christian Science Monitor იტყობინებოდა, რომ კანონპროექტი „მხოლოდ რუსულენოვანი რეგიონების აღშფოთებას ემსახურებოდა, რომლებიც ამ ნაბიჯს თვლიდნენ უფრო მეტ მტკიცებულებად იმისა, რომ ანტისამთავრობო პროტესტი კიევში, რომელმაც იანუკოვიჩის მთავრობა დაამხო, ნაციონალისტური დღის წესრიგისთვის ზეწოლას აპირებდა.“[266] 28 თებერვალს პრეზიდენტის მოვალეობის შემსრულებელმა ტურჩინოვმა კანონპროექტს ვეტო დაადო.[267]
საბჭოთა ძეგლების განადგურება
დასავლეთ უკრაინის ქალაქ ბროდიში განადგურდა რუსი ფელდმარშალის, მიხეილ კუტუზოვის ძეგლი.[268] მის დანგრევაში მილიტარისტული დაჯგუფება მარჯვენა სექტორი დაადანაშაულეს.[269] გარდა ამისა, ქალაქ სტრიიში აიღეს საბჭოთა ჯარისკაცების საპატივცემულო ქანდაკება.[270][271] 2013 წლის დეკემბრის დასაწყისში უცნობმა აქტივისტებმა წითელ და შავ (ნაციონალისტური დაჯგუფების, „უკრაინის მეამბოხეთა არმიის“ დროშის) ფერებში ნაწილობრივ გადაღებეს ქანდაკება, რომელიც კიევის არსენალის ქარხნის 1918 წელს დაღუპულ მუშებს ეძღვნებოდა.[272]28 თებერვალს ქალაქ დნიპროში ვანდალურად დააზიანეს და ნაციონალისტური სლოგანებით შეღებეს ორი მონუმენტი. ერთი მათგანი ეძღვნებოდა II მსოფლიო ომის აღმოსავლეთ ფრონტზე მებრძოლ საბჭოთა ძალებს, ხოლო მეორე ავღანეთში მებრძოლ საბჭოთა ჯარისკაცებს.[273] ინგლისურენოვან ტვიტერის ანგარიშზე რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრმა რუსულ და საბჭოთა მონუმენტებზე თავდასხმები „რუსოფობიურ ვანდალიზმად“ შეაფასა, ფაქტებს „აღმაშფოთებელი“ უწოდა და მათი დაუყოვნებლივ აღკვეთა მოითხოვა.[274]
ეკონომიკა
2014 წლის მაისში საერთაშორისო მონეტარულმა ფონდმა გამოყო $3.2 მილიარდი უკრაინის სტაბილიზაციისთვის. ეს საჭირო გახდა ცოტა ხნით ადრე ხელმოწერილი ასოცირების შეთანხმებით გათვალისწინებული 1.6 მილიატდ ევროს დახმარების მისაღებად ევროკავშირისგან.[275]
სპორტი
2014 წლის 19 თებერვალს UEFA-მ განაცხადა, რომ კიევში არსებული არეულობის გამო 2013–14 წლების UEFA-ს ევროპის ლიგის 32-ე რაუნდის მატჩი კიევის დინამოსა და ვალენსიას შორის არა კიევის ოლიმპიურ სტადიონზე, არამედ კვიპროსში, ნიქოზიის GSP სტადიონზე გაიმართებოდა.[276][277][278]
32-ე რაუნდში მონაწილე კიევისა და სხვა კლუბებმა მატჩების წინ დაღუპულებს პატივი წუთიერი დუმილით მიაგეს და თამაშის დროს სამგლოვიარო სამკლაურებს ატარებდნენ.[279][280][281]
25 თებერვალს გადაიდო უკრაინის საკალათბურთო სუპერლიგის 2013–14 წლის სეზონის შემდგომი თამაშები.[282][283] 26 თებერვალს 2013–14 წლების უკრაინის პრემიერლიგის მეორე ნაწილი ქვეყანაში შექმნილი ვითარების გამო შეჩერდა.[284]
3 მარტს ამხანაგური მატჩი აშშ-ისა და უკრაინის საფეხბურთო ნაკრებებს შორის კიევის ნაცვლად ნიქოზიაში ჩატარდა.[285]
დონბასის ჰოკეის კლუბის პლეიოფის თამაშები დონეცკის Druzhba Arena-ს ნაცვლად სლოვაკეთში, ბრატისლავას Slovnaft Arena-ზე ჩატარდა.[286]
საზოგადოებრივი აზრი
2016 წლის დეკემბრის სოციოლოგიის საერთაშორისო ინსტიტუტის მიერ ჩატარებულმა გამოკითხვამ აჩვენა, რომ მთავრობის მიერ კონტროლირებად უკრაინაში გამოკითხულთა 34% ძალაუფლების ცვლილებას „უკანონო შეიარაღებულ გადატრიალებად“ მიიჩნევდა, ხოლო 56% „პოპულარულ რევოლუციად“.[287]
ყოფილი თანამდებობის პირების თვითმკვლელობები
ევრომაიდანის შემდეგ იანუკოვიჩის რეგიონების პარტიასთან დაკავშირებულმა რვა ყოფილმა სამთავრობო პირმა თავი მოიკლა.[288] როდესაც Newsweek-მა 2015 წლის ზაფხულში მიმართა გენერალურ პროკურატურას გარდაცვალების შესახებ, ოფისმა თავდაპირველად უპასუხა, რომ მათ შესახებ ყველა ინფორმაცია სახელმწიფო საიდუმლოებას წარმოადგენდა.[288] მოგვიანებით პროკურატურამ განაცხადა, რომ ოთხი დაღუპულის გამოძიება მკვლელობის სახით მიმდინარეობდა. მეხუთე საქმეში, პროკურორ სერგეი მელნიჩუკის გარდაცვალებაში, ეჭვმიტანილს ბრალი წაუყენეს.[288]
სქოლიო
შეცდომა ციტირებაში ჯგუფი „nb“ არსებული ტეგებისათვის <ref> ვერ მოიძებნა შესაბამისი ტეგი <references group="nb"/>, ან გამოტოვებულია დამხურავი ტეგი </ref>; $2