ಸಂತಾಲಿ ಭಾಷೆ

ಸಂತಾಲಿ ( ಓಲ್ ಚಿಕಿ : ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ ),ಸಂಥಾಳಿ ಎಂದೂ ಸಹ ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಈ ಭಾಷೆಯು ಹೊ ಮತ್ತು ಮುಂಡಾರಿಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಆಸ್ಟ್ರೋಸಿಯಾಟಿಕ್ ಭಾಷೆಗಳ ಮುಂಡಾ ಉಪಕುಟುಂಬಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಮಾತನಾಡಲ್ಪಡುವ ಭಾಷೆಯಾಗಿದೆ; ಈ ಭಾಷೆಯು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಅಸ್ಸಾಂ, ಬಿಹಾರ, ಜಾರ್ಖಂಡ್, ಮಿಜೋರಾಂ, ಒರಿಸ್ಸಾ, ತ್ರಿಪುರಾ ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ ಗಳಲ್ಲಿ ಮಾತನಾಡಲ್ಪಡುತ್ತದೆ . ಸಂತಾಲಿ ಭಾಷೆಯು ಭಾರತೀಯ ಸಂವಿಧಾನದ ಎಂಟನೇ ಪರಿಚ್ಛೆದದ ಪ್ರಕಾರ ಮಾನ್ಯತೆಯನ್ನು ಪಡೆದ ಭಾರತದ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಭಾಷೆಯಾಗಿದೆ.[೩] ಸಂತಾಲಿಯನ್ನು  ಭಾರತ, ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ, ಭೂತಾನ್ ಮತ್ತು ನೇಪಾಳದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ೭.೬ ಮಿಲಿಯನ್ ಅಷ್ಟು ಜನರು ಮಾತನಾಡುತ್ತಾರೆ ಹಾಗೂ ಈ ಭಾಷೆಯು ವಿಯೆಟ್ನಾಮೀಸ್ ಮತ್ತು ಖಮೇರ್ ನಂತರದ ಮೂರನೇ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಮಾತನಾಡುವ ಆಸ್ಟ್ರೋಸಿಯಾಟಿಕ್ ಭಾಷೆಯಾಗಿದೆ.

ಸಂತಾಲಿ ಭಾಷೆ
ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ
ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿರುವ 
ಪ್ರದೇಶಗಳು:
India, Bangladesh
ಒಟ್ಟು 
ಮಾತನಾಡುವವರು:
೭.೬ million
ಭಾಷಾ ಕುಟುಂಬ:Austro-Asiatic
 Munda
  North Munda
   Kherwari
    ಸಂತಾಲಿ ಭಾಷೆ 
ಬರವಣಿಗೆ:Ol Chiki script, Devanagari, Bengali-Assamese script[೨], Roman script, Odia alphabet 
ಅಧಿಕೃತ ಸ್ಥಾನಮಾನ
ಅಧಿಕೃತ ಭಾಷೆ: ಭಾರತ
ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ
ಪ್ರಾಧಿಕಾರ:
no official regulation
ಭಾಷೆಯ ಸಂಕೇತಗಳು
ISO 639-1:ಯಾವುದೂ ಇಲ್ಲ
ISO 639-2:sat
ISO/FDIS 639-3:either:
sat – Santali
mjx – Mahali
Wikitongues- ವಿಕಿಟಾಂಗ್ಸ್ : ಸಂತಾಲಿ ಭಾಷೆಯನ್ನು ಮಾತನಾಡುತ್ತಿರುವ ಯುವತಿ.

೧೯೨೫ ರಲ್ಲಿ ಪಂಡಿತ್ ರಘುನಾಥ್ ಮುರ್ಮು ಅವರು ಓಲ್ ಚಿಕಿಯನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸುವವರೆಗೂ ಸಂತಾಲಿ ಭಾಷೆಯು ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಮೌಖಿಕ ಭಾಷೆಯಾಗಿತ್ತು.ಇತರೆ ಇಂಡಿಕ್ ಲಿಪಿಗಳ ಯಾವುದೇ ಪಠ್ಯಕ್ರಮದ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳದೆ ಓಲ್ ಚಿಕಿಯು ವರ್ಣಮಾಲೆಯಾಗಿದೆ, ಮತ್ತು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಈಗ ಸಂತಾಲಿಯನ್ನು ಬರೆಯಲು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಇತಿಹಾಸ

ಭಾಷಾಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ಪಾಲ್ ಸಿಡ್ವೆಲ್ ಅವರ ಪ್ರಕಾರ ಇಂಡೋ-ಆರ್ಯನ್ ಒಡಿಶಾಗೆ ವಲಸೆ ಬಂದ ನಂತರ ಸುಮಾರು ೪೦೦೦ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಮುಂಡಾ ಭಾಷೆಗಳು ಇಂಡೋಚೈನಾದಿಂದ ಒಡಿಶಾ ತೀರಕ್ಕೆ ಬಂದಿರಬಹುದು.

ಹತ್ತೊಂಬತ್ತನೇ ಶತಮಾನದವರೆಗೂ ಸಂತಾಲಿಗೆ ಲಿಖಿತ ಭಾಷೆ ಇರಲಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಎಲ್ಲಾ ಹಂಚಿದ ಜ್ಞಾನವು ಬಾಯಿಂದ ಬಾಯಿಗೆ ಪೀಳಿಗೆಯಿಂದ ಪೀಳಿಗೆಗೆ ಹರಡಿತು. ಭಾರತದ ಭಾಷೆಗಳ ಅಧ್ಯಯನದಲ್ಲಿ ಯುರೋಪಿಯನ್ನರ ಆಸಕ್ತಿಯು ಸಂತಾಲಿ ಭಾಷೆಯನ್ನು ದಾಖಲಿಸುವ ಮೊದಲ ಪ್ರಯತ್ನಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಬಂಗಾಳಿ, ಒಡಿಯಾ ಮತ್ತು ರೋಮನ್ ಲಿಪಿಗಳನ್ನು ೧೮೬೦ ರ ದಶಕಕ್ಕೂ ಮುನ್ನವೇ ಯುರೋಪಿನ ಮಾನವಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು, ಜಾನಪದ ತಜ್ಞರು ಮತ್ತು ಎ.ಆರ್. ಕ್ಯಾಂಪ್‌ಬೆಲ್, ಲಾರ್ಸ್ ಸ್ಕ್ರೆಫ್ಸ್‌ರುಡ್ ಮತ್ತು ಪಾಲ್ ಬೋಡಿಂಗ್ ಸೇರಿದಂತೆ ಮಿಷನರಿಗಳು ಸಂತಾಲಿಯನ್ನು ಬರೆಯಲು ಬಳಸಿದರು . ಅವರ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು ಸಂತಾಲಿ ನಿಘಂಟುಗಳು, ಜಾನಪದ ಕಥೆಗಳ ಆವೃತ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ಭಾಷೆಯ ರೂಪವಿಜ್ಞಾನ, ವಾಕ್ಯರಚನೆ ಮತ್ತು ಉಚ್ಚಾರಣಾ ರಚನೆಯ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು.

ಓಲ್ ಚಿಕಿ ಲಿಪಿಯನ್ನು ಸಾಂತಾಲಿಗಾಗಿ ೧೯೨೫ ರಲ್ಲಿ ಮಯೂರ್ಭಂಜ್ ಕವಿ ರಘುನಾಥ್ ಮುರ್ಮು ರಚಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಮೊದಲು ೧೯೩೯ ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಚಾರ ಮಾಡಿದರು.[೪][೫]

ಓಲ್ ಚಿಕಿಯನ್ನು ಸಂತಾಲಿ ಲಿಪಿಯಾಗಿ ಸಂತಾಲ್ ಸಮುದಾಯಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಸ್ವೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಪ್ರಸ್ತುತ ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ, ಒಡಿಶಾ ಮತ್ತು ಜಾರ್ಖಂಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಓಲ್ ಚಿಕಿ ಸಂತಾಲಿ ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ಭಾಷೆಯ ಅಧಿಕೃತವಾದ ಲಿಪಿಯಾಗಿದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶದ ಬಳಕೆದಾರರು ಸಂತಾಲಿ ಬದಲಿಗೆ ಬಂಗಾಳಿ ಲಿಪಿಯನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ

ಭೌಗೋಳಿಕ ವಿತರಣೆ

ಸಂತಾಲಿ ಭಾಷಿಕರ ಉನ್ನತ ಸಾಂದ್ರತೆಗಳು ಭಾಗಲ್ಪುರ ಮತ್ತು ಮುಂಗೇರ್ ಬಿಹಾರದ ಆಗ್ನೇಯ ಜಿಲ್ಲೆಗಳಲ್ಲಿ , ಜಾರ್ಖಂಡ್‌ನ ಹಜಾರಿಬಾಗ್ ಮತ್ತು ಮನ್‌ಭೂಮ್ ಜಿಲ್ಲೆಗಳಲ್ಲಿ , ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ ಪಾಸ್ಚಿಮ್ ಮದಿನಿಪುರ, ಜಾರ್ಗ್ರಾಮ್, ಪುರುಲಿಯಾ, ಬಂಕುರಾ ಮತ್ತು ಬಿರ್ಭುಮ್ ಜಿಲ್ಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಒಡಿಶಾದ ಬಾಲಸೋರ್ ಮತ್ತು ಮಯೂರ್ಭಂಜ್ ಜಿಲ್ಲೆಗಳಲ್ಲಿವೆ. ಸಂತಾಲಿ ಭಾಷಿಕರು ಅಸ್ಸಾಂ, ಮಿಜೋರಾಂ ಮತ್ತು ತ್ರಿಪುರ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿದ್ದಾರೆ.[೬][೭]

ಭಾರತ, ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ, ಭೂತಾನ್ ಮತ್ತು ನೇಪಾಳದಾದ್ಯಂತ ಏಳು ದಶಲಕ್ಷಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಜನರು ಸಂತಾಲಿಯನ್ನು ಮಾತನಾಡುತ್ತಿದ್ದರು ಹಾಗೂ ಅದನ್ನು ಮಾತನಾಡುವವರು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ . ೨೦೦೧ ರ ಜನಗಣತಿಯಲ್ಲಿ ಜಾರ್ಖಂಡ್ (೨.೮ ದಶಲಕ್ಷ), ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ (೨.೨ ದಶಲಕ್ಷ), ಒಡಿಶಾ (೦.೭೦ ದಶಲಕ್ಷ), ಬಿಹಾರ (೦.೩೯ ದಶಲಕ್ಷ), ಅಸ್ಸಾಂ (0.೨೪ ದಶಲಕ್ಷ), ಮತ್ತು ಮಿಜೋರಾಂ, ಅರುಣಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ ಮತ್ತು ತ್ರಿಪುರಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಷ್ಟು ಜನರು ಸಂತಾಲಿಯನ್ನು ಮಾತನಾಡುವವರಿದ್ದಾರೆ.

ಅಧಿಕೃತ ಸ್ಥಿತಿ

ಭಾರತದ ೨೨ ನಿಗದಿತ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಂತಾಲಿಯೂ ಕೂಡ ಒಂದು.[೩]

ಉಪಭಾಷೆಗಳು

ಸಂತಾಲಿಯ ಉಪಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಮರಿ-ಸಂತಾಲಿ, ಕರ್ಮಲಿ (ಖೋಲ್), ಲೋಹರಿ-ಸಂತಾಲಿ, ಮಹಾಲಿ, ಮಾಂ hi ಿ(ಮಾಂಜ್ಹಿ), ಪಹರಿಯಾಗಳು ಸೇರಿವೆ.[೮][೯]

ಧ್ವನಿವಿಜ್ಞಾನ

ವ್ಯಂಜನಗಳು

ಸಂತಾಲಿಯು ೨೧ ವ್ಯಂಜನಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಕೆಳಗಿನ ಕೋಷ್ಟಕದಲ್ಲಿ ಅವುಗಳನ್ನು ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ಆದರೆ ಆವರಣದಲ್ಲಿ ನೀಡಲಾಗಿರುವ ಇಂಡೋ-ಆರ್ಯನ್ನ ಎರಲು ಪದಗಳಲ್ಲಿ ಬರುವ ೧೦ ಮಹಾಪ್ರಾಣಗಳನ್ನು ಗಣನೆಗೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿಲ್ಲ.[೧೦]

ಬಿಲಾಬಿಯಲ್ಅಲ್ವಿಯೋಲಾರ್ರೆಟ್ರೊಫ್ಲೆಕ್ಸ್ಪಾಲಾಟಲ್ವೆಲಾರ್ಗ್ಲೋಟಲ್
ಮೂಗುmnɳ *ɲŋ
ನಿಲ್ಲಿಸುvoicelessp (pʰ)t (tʰ)ʈ (ʈʰ)c (cʰ)k
voicedb (bʱ)d (dʱ)ɖ (ɖʱ)ɟ (ɟʱ)ɡ (ɡʱ)
ಫ್ರಿಕೇಟಿವ್sh
ಟ್ರಿಲ್r
ಫ್ಲಾಪ್ɽ
ಲ್ಯಾಟರಲ್l
ಗ್ಲೈಡ್wj
* ɳ ಕೇವಲ /n/ ಮೊದಲು /ɖ/ ಒಂದು ಧ್ವನ್ಯಂತರ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ /n/

ಸ್ಥಳೀಯ ಪದಗಳಲ್ಲಿ, ಧ್ವನಿರಹಿತ ಮತ್ತು ಧ್ವನಿ ನಿಲುಗಡೆಗಳ ನಡುವಿನ ವಿರೋಧವು ಪದ-ಅಂತಿಮ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ತಟಸ್ಥಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಒಂದು ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಮುಂಡಾ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವೆಂದರೆ ಪದ-ಅಂತಿಮ ನಿಲುಗಡೆಗಳನ್ನು "ಪರಿಶೀಲಿಸಲಾಗಿದೆ", ಅಂದರೆ ಗ್ಲೋಟಲೈಸ್ಡ್ ಮತ್ತು ಬಿಡುಗಡೆಯಾಗಿಲ್ಲ ಎಂದರ್ಥ.

ಸ್ವರಗಳು

ಸಂತಾಲಿಯಲ್ಲಿ ಅನುನಾಸಿಕವಲ್ಲದ ಎಂಟು ಮತ್ತು ಆರು ಅನುನಾಸಿಕ ಸ್ವರಗಳಿವೆ .

ಮುಂಭಾಗಕೇಂದ್ರಹಿಂದೆ
ಹೆಚ್ಚುi ĩu ũ
ಮಧ್ಯ-ಎತ್ತರeə ə̃o
ಮಧ್ಯ-ಕಡಿಮೆɛ ɛ̃ɔ ɔ̃
ಕಡಿಮೆa ã

ಇಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಡಿಫ್‌ಥಾಂಗ್‌ಗಳಿವೆ.

ರೂಪವಿಜ್ಞಾನ

ಎಲ್ಲಾ ಮುಂಡಾ ಭಾಷೆಗಳಂತೆಯೇ ಸಂತಾಲಿಯೂ ಒಂದು ಪ್ರತ್ಯಯ ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸುವ ಭಾಷೆಯಾಗಿದೆ .

ಸಂಖ್ಯೆ

ಮೂರು ಸಂಖ್ಯೆಗಳನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಲಾಗಿದೆ: ಏಕವಚನ, ಉಭಯ ಮತ್ತು ಬಹುವಚನ.

ಏಕವಚನಸೆಟಾ.'ನಾಯಿ'
ಉಭಯseta- bariya, setakin'ಎರಡು ನಾಯಿಗಳು'
ಬಹುವಚನseta- ಕೊ'ನಾಯಿಗಳು'

ಪ್ರಕರಣ

ಕೇಸ್ ಪ್ರತ್ಯಯವು ಸಂಖ್ಯೆಯ ಪ್ರತ್ಯಯವನ್ನು ಅನುಸರಿಸುತ್ತದೆ. ಕೆಳಗಿನ ಪ್ರಕರಣಗಳನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಲಾಗಿದೆ:

ಪ್ರಕರಣಮಾರ್ಕರ್ಕಾರ್ಯ
ನಾಮಕರಣ-ವಿಷಯ ಮತ್ತು ವಸ್ತು
ಜೆನಿಟಿವ್-rɛn (ಅನಿಮೇಟ್)



</br> -ak ', -rɛak' (ನಿರ್ಜೀವ)
ಮಾಲೀಕ
ಸಂಯೋಜಕ-ʈhɛn / -ʈhɛc 'ಗುರಿ, ಸ್ಥಳ
ವಾದ್ಯ-ಸ್ಥಳ-tɛಉಪಕರಣ, ಕಾರಣ, ಚಲನೆ
ಸಾಮಾಜಿಕ-ಸಾವೊಸಂಘ
ಸಂಯೋಜಕ-sɛn / -sɛc 'ನಿರ್ದೇಶನ
ಅಬ್ಲೆಟಿವ್-ಖಾನ್ / -ಖಾಕ್ 'ಮೂಲ, ಮೂಲ
ಸ್ಥಳೀಯ-rɛಪ್ರಾದೇಶಿಕ-ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಸ್ಥಳ

ಸ್ವಾಧೀನ

೧ ನೇ ವ್ಯಕ್ತಿ , ೨ ನೇ ವ್ಯಕ್ತಿಯ -m , ೩ ನೇ ವ್ಯಕ್ತಿ -t: ಸಂತಾಲಿಯು ರಕ್ತ ಸಂಬಂಧಿಗಳೂ ಮಾತ್ರ ಬಳಸಲಾಗುವ ಸ್ವಾಮ್ಯಸೂಚಕ ಪ್ರತ್ಯಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಪ್ರತ್ಯಯಗಳು ಮಾಲೀಕರ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸುವುದಿಲ್ಲ.

ಉಚ್ಚಾರಗಳು

ಸಂತಾಲಿಯಲ್ಲಿನ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಸರ್ವನಾಮಗಳು ಅಂತರ್ಗತ ಮತ್ತು ವಿಶೇಷವಾದ ಮೊದಲ ವ್ಯಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಅನಾಫೊರಿಕ್ ಮತ್ತು ಪ್ರದರ್ಶಕ ಮೂರನೇ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸುತ್ತವೆ.

ಏಕವಚನಉಭಯಬಹುವಚನ
ಮೊದಲ ವ್ಯಕ್ತಿವಿಶೇಷɘliɲalɛ
ಅಂತರ್ಗತalaṅabo
ಎರಡನೇ ವ್ಯಕ್ತಿನಾನುಅಬೆನ್apɛ
ಮೂರನೇ ವ್ಯಕ್ತಿಅನಾಫೊರಿಕ್ac 'ɘkinಅಕೋ
ಪ್ರದರ್ಶನಯುನಿunkinoṅko

ಪ್ರಶ್ನಾರ್ಹ ಸರ್ವನಾಮಗಳು ಅನಿಮೇಟ್ ('ಯಾರು?') ಮತ್ತು ನಿರ್ಜೀವ ('ಏನು?') ಮತ್ತು ರೆಫರೆನ್ಷಿಯಲ್ ('ಇದು?') ಮತ್ತು ಉಲ್ಲೇಖಿತವಲ್ಲದ ವಿಭಿನ್ನ ರೂಪಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ.

ಅನಿಮೇಟ್ನಿರ್ಜೀವ
ಉಲ್ಲೇಖɔkɔeಓಕಾ
ಉಲ್ಲೇಖವಿಲ್ಲದಸೆಲೆcet '

ಅನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಸರ್ವನಾಮಗಳು:

ಅನಿಮೇಟ್ನಿರ್ಜೀವ
'ಯಾವುದಾದರು'jãheãjãhã
'ಕೆಲವು'adɔmadɔmak
'ಇನ್ನೊಂದು'ɛʈak'ic 'ɛʈak'ak '

ಪ್ರದರ್ಶನಗಳು ಮೂರು ಡಿಗ್ರಿ ಡಿಕ್ಸಿಸ್ (ಪ್ರಾಕ್ಸಿಮೇಟ್, ಡಿಸ್ಟಲ್, ರಿಮೋಟ್) ಮತ್ತು ಸರಳ ('ಇದು', 'ಅದು', ಇತ್ಯಾದಿ) ಮತ್ತು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ('ಕೇವಲ ಇದು', 'ಕೇವಲ') ರೂಪಗಳನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸುತ್ತವೆ.

ಸರಳಅನಿಮೇಟ್ನಿರ್ಜೀವ
ಸಮೀಪನುಯಿನೋವಾ
ಡಿಸ್ಟಲ್ಯುನಿಮೇಲೆ
ರಿಮೋಟ್hniಹನಾ
ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿಅನಿಮೇಟ್ನಿರ್ಜೀವ
ಸಮೀಪniiniə
ಡಿಸ್ಟಲ್iniinə
ರಿಮೋಟ್ಎಂಕೋinəko

ಸಂಖ್ಯೆಗಳು

ಸಂಖ್ಯೆಪದ
1ᱢᱤᱫ
2ᱵᱟᱨ
3ᱯᱮ
4ᱯᱳᱱ
5ᱢᱚᱬᱮᱸ
6ᱛᱩᱨᱩᱭ
7ᱮᱭᱟᱭ
8. ᱞ
9ᱟᱨᱮ
10ᱜᱮᱞ
11ᱜᱮᱞ ᱢᱤᱫ
12ᱜᱮᱞ ᱵᱟᱨ
13ᱜᱮᱞ ᱯᱮ
14ᱜᱮᱞ ᱯᱳᱱ
15ᱜᱮᱞ ᱢᱚᱬᱮᱸ
16ᱜᱮᱞ ᱛᱩᱨᱩᱭ
17ᱜᱮᱞ ᱮᱭᱟᱭ
18. ᱞ
19ᱜᱮᱞ ᱟᱨᱮ
20ᱵᱟᱨ ᱜᱮᱞ
50ᱢᱚᱬᱮᱸ ᱜᱮᱞ
100ᱢᱤᱫ ᱥᱟᱮ
1000ᱢᱤᱫ ᱦᱟᱡᱟᱨ
10,000ᱜᱮᱞ ᱦᱟᱡᱟᱨ

ಸಂಖ್ಯೆಗಳು

ಮೂಲ ಕಾರ್ಡಿನಲ್ ಸಂಖ್ಯೆಗಳು (ಲ್ಯಾಟಿನ್ ಲಿಪಿ ಐಪಿಎಗೆ ನಕಲು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ) [೧೧] :

1234567891020100
ᱢᱤᱫ ಮಿಟ್ 'ಬಾರ್On ಪೊನ್Mɔ̃ɳɛ̃ತುರುಯಿᱮᱭᱟᱭ eaeᱤᱨᱟᱹᱞ irəlArɛGlಐಸಿಸೇ

ಅಂಕಿಗಳನ್ನು ಸಂಖ್ಯಾ ವರ್ಗೀಕರಣಕಾರರೊಂದಿಗೆ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮೊದಲ ವ್ಯಂಜನ ಮತ್ತು ಸ್ವರವನ್ನು ಪುನರಾವರ್ತಿಸುವ ಮೂಲಕ ವಿತರಣಾ ಅಂಕಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಉದಾ. ಬಾಬರ್ 'ತಲಾ ಎರಡು'.

ಕ್ರಿಯಾಪದಗಳು

ಸಂತಾಲಿಯಲ್ಲಿನ ಕ್ರಿಯಾಪದಗಳು ಉದ್ವಿಗ್ನತೆ, ಅಂಶ ಮತ್ತು ಮನಸ್ಥಿತಿ, ಧ್ವನಿ ಮತ್ತು ವಿಷಯದ ವ್ಯಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಸಂಖ್ಯೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತವೆ.

ವಿಷಯ ಗುರುತುಗಳು

ಏಕವಚನಉಭಯಬಹುವಚನ
ಮೊದಲ ವ್ಯಕ್ತಿವಿಶೇಷ-ɲ (iɲ)-liɲ-lɛ
ಅಂತರ್ಗತ-laŋ-ಬನ್
ಎರಡನೇ ವ್ಯಕ್ತಿ-ಎಂ-ಬೆನ್-pɛ
ಮೂರನೇ ವ್ಯಕ್ತಿ-ಇ-ಕಿನ್-ಕೊ

ವಸ್ತು ಗುರುತುಗಳು

ಪ್ರೋಮೋನಿನಲ್ ಆಬ್ಜೆಕ್ಟ್‌ಗಳೊಂದಿಗಿನ ಪರಿವರ್ತಕ ಕ್ರಿಯಾಪದಗಳು ಸಂಯೋಜಿತ ವಸ್ತು ಗುರುತುಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ.

ಏಕವಚನಉಭಯಬಹುವಚನ
ಮೊದಲ ವ್ಯಕ್ತಿವಿಶೇಷ-ಐɲ--liɲ--lɛ-
ಅಂತರ್ಗತ-laŋ--ಬನ್-
ಎರಡನೇ ವ್ಯಕ್ತಿ-ಮೆ--ಬೆನ್--pɛ-
ಮೂರನೇ ವ್ಯಕ್ತಿ-e--ಕಿನ್--ಕೊ-

ಸಿಂಟ್ಯಾಕ್ಸ್

ಸಂತಾಲಿಯು ಒಂದು ಎಸ್‌ಒವಿ ಭಾಷೆಯಾಗಿದ್ದರೂ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಮುಂದಿಡಬಹುದು.

ಇತರ ಭಾಷೆಗಳ ಮೇಲೆ ಪ್ರಭಾವ

ಆಸ್ಟ್ರೋಸಿಯಾಟಿಕ್ ಕುಟುಂಬಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ಸಂತಾಲಿಯು ತನ್ನ ವಿಶಿಷ್ಟ ಗುರುತನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ ಮತ್ತು ಇಂಡೋ-ಆರ್ಯನ್ ಕುಟುಂಬಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ಭಾಷೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಬಂಗಾಳ, ಒಡಿಶಾ, ಜಾರ್ಖಂಡ್ ಮತ್ತು ಇತರ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಸಹಬಾಳ್ವೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಈ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಅಂಗೀಕರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಆದರೆ ಅನೇಕ ಅಡ್ಡ-ಪ್ರಶ್ನೆಗಳು ಮತ್ತು ಒಗಟುಗಳಿರುತ್ತವೆ.  

ಸಂತಾಲಿ ಮತ್ತು ಇತರ ಭಾರತೀಯ ಭಾಷೆಗಳ ನಡುವೆ ಸಾಲ ಪಡೆಯುವುದನ್ನು ಇನ್ನೂ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲಾಗಿಲ್ಲ. ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ಹಿಂದಿಯಂತಹ ಆಧುನಿಕ ಭಾರತೀಯ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಮಿಡ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್ ಪ್ರಾಕೃತ ಸೌರಸೇನಿಯಿಂದ ವಿಕಾಸದ ಹಂತಗಳನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಬಹುದು. ಬಂಗಾಳಿಯ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಇಂತಹ ವಿಕಾಸದ ಹಂತಗಳು ಯಾವಾಗಲೂ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿರುವುದಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ವಿಭಿನ್ನವಾಗಿರುವುದಿಲ್ಲ ಹಾಗೂ ಬಂಗಾಳಿಯ ಅಗತ್ಯ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸಿದ ಇತರ ಪ್ರಭಾವಗಳನ್ನೂ ನೋಡಬೇಕಾಗಿದೆ.   [ ಉಲ್ಲೇಖದ ಅಗತ್ಯವಿದೆ ]ಈ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಗಮನಾರ್ಹವಾದ ಕೆಲಸವನ್ನು ೧೯೬೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಭಾಷಾಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ಬೈಮ್ಕೆಸ್ ಚಕ್ರವರ್ತಿ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಆಸ್ಟ್ರೊಸಿಯಾಟಿಕ್ ಕುಟುಂಬವನ್ನು, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಸಂತಾಲಿ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಬೆಂಗಾಲಿಗೆ ಸೇರಿಸುವ ಸಂಕೀರ್ಣ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಚಕ್ರವರ್ತಿ ತನಿಖೆ ಮಾಡಿದರು. ಅವರು ಸಂತಾಲಿಯ ಮೇಲೆ ಬಂಗಾಳಿಯ ಅತಿಯಾದ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ತೋರಿಸಿದರು. ಅವರ ಸೂತ್ರೀಕರಣಗಳು ಎರಡೂ ಭಾಷೆಗಳ ಎಲ್ಲಾ ಅಂಶಗಳ ಮೇಲೆ ದ್ವಿಮುಖ ಪ್ರಭಾವಗಳ ವಿವರವಾದ ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ಆಧರಿಸಿವೆ ಮತ್ತು ಭಾಷೆಗಳ ವಿಶಿಷ್ಟ ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಹೊರತರುವಲ್ಲಿ ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತವೆ. ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಶೋಧನೆಗಳನ್ನು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಖ್ಯಾತ ಭಾಷಾಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ಖುದಿರಾಮ್ ದಾಸ್ ಅವರ ' ಸಂತಾಲಿ ಬಾಂಗ್ಲಾ ಸಮಾಸಬ್ದ সাঁওতালি বাংলা সমশব্দ অভিধান ' ( সাঁওতালি বাংলা সমশব্দ অভিধান ), ಬಂಗಾಳಿಯ ಮೇಲೆ ಸಂತಾಲಿ ಭಾಷೆಯ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸುವ ಪುಸ್ತಕ ಮತ್ತು ಈ ವಿಷಯದ ಕುರಿತು ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಶೋಧನೆಗೆ ಒಂದು ಆಧಾರವನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ' ಬಾಂಗ್ಲಾ ಸಂತಾಲಿ ಭಾಷಾ ಸಂಪರ್ಕ ( বাংলা সাঁওতালী ভাষা-সম্পর্ক ),ಇಲ್ಲಿ ಅವರು ಬರೆದ ಇ-ಬುಕ್ ಸ್ವರೂಪದಲ್ಲಿನ ಪ್ರಬಂಧಗಳ ಸಂಗ್ರಹವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಬಂಗಾಳಿ ಮತ್ತು ಸಂತಾಲಿ ಭಾಷೆಗಳ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧದ ಬಗ್ಗೆ ಭಾಷಾಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ಸುನೀತಿ ಕುಮಾರ್ ಚಟರ್ಜಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಸಂತಾಲಿಯ ಮಹತ್ವ

ಕಾಲೇಜುಗಳು ಮತ್ತು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಉಪನ್ಯಾಸಕರಿಗೆ ಭಾಷೆಯನ್ನು ಬಳಸಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುವ ಸಲುವಾಗಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಅರ್ಹತಾ ಪರೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಭಾಷೆಯನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಲು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಧನಸಹಾಯ ಆಯೋಗವು ೨೦೧೦ ರ ಡಿಸೆಂಬರ್ ನಲ್ಲಿ ನಿರ್ಧರಿಸಿದಾಗ ಸಂತಾಲಿಯನ್ನು ಗೌರವಿಸಲಾಯಿತು.[೧೨]

ಸಹ ನೋಡಿ

  • ಭಾರತದ ಭಾಷೆಗಳು
  • ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಅಧಿಕೃತ ಸ್ಥಾನಮಾನ ಹೊಂದಿರುವ ಭಾಷೆಗಳು
  • ಒಟ್ಟು ಮಾತನಾಡುವವರಿಂದ ಭಾರತೀಯ ಭಾಷೆಗಳ ಪಟ್ಟಿ
  • ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಅನುವಾದ ಮಿಷನ್
  • ಸಂತಾಲಿ ವಿಕಿಪೀಡಿಯಾ
  • ಓಲ್ ಚಿಕಿ ಸ್ಕ್ರಿಪ್ಟ್

ಉಲ್ಲೇಖಗಳು

  • ಬೈಮ್ಕೆಸ್ ಚಕ್ರವರ್ತಿ (1992). ಸಂತಾಲಿ ಮತ್ತು ಬಂಗಾಳಿಗಳ ತುಲನಾತ್ಮಕ ಅಧ್ಯಯನ . ಕಲ್ಕತ್ತಾ: ಕೆ.ಪಿ.ಬಾಗ್ಚಿ & ಕಂ.
  • ಘೋಷ್, ಎ. (2008). ಸಂತಾಲಿ . ಇನ್: ಆಂಡರ್ಸನ್, ಜಿ. ದಿ ಮುಂಡಾ ಭಾಷೆಗಳು . ಲಂಡನ್: ರೂಟ್‌ಲೆಡ್ಜ್.
  • ಹನ್ಸ್ಡಾ, ಕಾಳಿ ಚರಣ್ (2015). ಸಂತಾಲ್ ಭಾಷೆಯ ಮೂಲಭೂತ . ಸಂಬಲ್ಪುರ.
  • ಹೆಂಬ್ರಾಮ್, ಪಿಸಿ (2002). ಸಂತಾಲಿ, ನೈಸರ್ಗಿಕ ಭಾಷೆ . ನವದೆಹಲಿ: ಯು.ಹೆಂಬ್ರಾಮ್.
  • ನ್ಯೂಬೆರ್ರಿ, ಜೆ. (2000). ಉತ್ತರ ಮುಂಡಾ ಉಪಭಾಷೆಗಳು: ಮುಂಡಾರಿ, ಸಂತಾಲಿ, ಭೂಮಿಯಾ . ವಿಕ್ಟೋರಿಯಾ, ಕ್ರಿ.ಪೂ: ಜೆ. ನ್ಯೂಬೆರ್ರಿ.
  • ಮಿತ್ರ, ಪಿಸಿ (1988). ಸಂತಾಲಿ, ವಿಶ್ವ ಭಾಷೆಗಳ ಮೂಲ . ಕಲ್ಕತ್ತಾ: ಫರ್ಮಾ ಕೆಎಲ್ಎಂ.
  • Зограф. . (1960/1990). . .: (1-е изд., 1960).
  • ,. ಕೆ. (1968). Характерные черты // Языки,, и Цейлона: научной. :, 311—321.
  • Grierson, George A. (1906). ಭಾಷಾಶಾಸ್ತ್ರದ ಸಮೀಕ್ಷೆ . ಸಂಪುಟ IV, ಮುಂಡೆ ಮತ್ತು ದ್ರಾವಿಡ ಭಾಷೆಗಳು . ಕಲ್ಕತ್ತಾ: ಭಾರತದ ಸರ್ಕಾರಿ ಮುದ್ರಣ ಅಧೀಕ್ಷಕರ ಕಚೇರಿ.
  • ಮಾಸ್ಪೆರೋ, ಹೆನ್ರಿ. (1952). ಲೆಸ್ ಲ್ಯಾಂಗ್ಸ್ ಮೌಂಡಾ . ಮಿಲ್ಲೆಟ್ ಎ., ಕೊಹೆನ್ ಎಂ. (ದಿರ್. ), ಲೆಸ್ ಲ್ಯಾಂಗ್ಸ್ ಡು ಮಾಂಡೆ, ಪಿ .: ಸಿಎನ್ಆರ್ಎಸ್.
  • ನ್ಯೂಕಾಮ್, ಲುಕಾಸ್. (2001). ಸಂತಾಲಿ . ಮುಂಚೆನ್: ಲಿಂಕಾಮ್ ಯುರೋಪಾ.
  • ಪಿನ್ನೋ, ಹೈಂಜ್-ಜುರ್ಗೆನ್. (1966). ಮುಂಡಾ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಕ್ರಿಯಾಪದದ ತುಲನಾತ್ಮಕ ಅಧ್ಯಯನ . Ide ೈಡ್, ನಾರ್ಮನ್ ಎಚ್. (ಸಂ.) ) ತುಲನಾತ್ಮಕ ಆಸ್ಟ್ರೋಸಿಯಾಟಿಕ್ ಭಾಷಾಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಯನಗಳು. ಲಂಡನ್ - ದಿ ಹೇಗ್ - ಪ್ಯಾರಿಸ್: ಮೌಟನ್, 96-193.
  • Sakuntala De. (2011). Santali : a linguistic study. Memoir (Anthropological Survey of India). Kolkata: Anthropological Survey of India, Govt. of India.
  • ವರ್ಮೀರ್, ಹ್ಯಾನ್ಸ್ ಜೆ. (1969). ಅನ್ಟರ್ಸುಚುನ್ಜೆನ್ um ು ಬೌ ent ೆಂಟ್ರಾಲ್-ಸಾಡ್-ಏಷಿಯಾಟಿಷರ್ ಸ್ಪ್ರಾಚೆನ್ (ಐನ್ ಬೀಟ್ರಾಗ್ ಜುರ್ ಸ್ಪ್ರಾಚ್‌ಬಂಡ್‌ಫ್ರೇಜ್) . ಹೈಡೆಲ್ಬರ್ಗ್: ಜೆ. ಗ್ರೂಸ್.

ನಿಘಂಟುಗಳು

  • ಬೋಡಿಂಗ್, ಪಾಲ್ ಒ. (1929). ಸಂತಾಲ್ ನಿಘಂಟು . ಓಸ್ಲೋ: ಜೆ. ಡೈಬ್ವಾಡ್.
  • A. R. Campbell (1899). A Santali-English dictionary. Santal Mission Press.
  • ಇಂಗ್ಲಿಷ್-ಸಂತಾಲಿ / ಸಂತಾಲಿ-ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ನಿಘಂಟುಗಳು
  • ಮ್ಯಾಕ್ಫೈಲ್, ಆರ್ಎಂ (1964). ಸಂತಾಲಿಗೆ ಒಂದು ಪರಿಚಯ, ಭಾಗಗಳು I & II. ಬೆನಾಗರಿಯಾ: ಸಂತಾಲಿ ಸಾಹಿತ್ಯ ಮಂಡಳಿ, ಸಂತಾಲಿ ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಕೌನ್ಸಿಲ್.
  • ಮಿನೆಗಿಶಿ, ಎಮ್., ಮತ್ತು ಮುರ್ಮು, ಜಿ. (2001). ವ್ಯಾಕರಣ ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂತಾಲಿ ಮೂಲ ನಿಘಂಟು . ಟೋಕಿಯಾ: ಇನ್ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಫಾರ್ ದಿ ಲ್ಯಾಂಗ್ವೇಜಸ್ ಅಂಡ್ ಕಲ್ಚರ್ಸ್ ಆಫ್ ಏಷ್ಯಾ ಮತ್ತು ಆಫ್ರಿಕಾ, ಟೋಕಿಯೊ ವಿದೇಶಿ ಅಧ್ಯಯನ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ.

ವ್ಯಾಕರಣ ಮತ್ತು ಪ್ರೈಮರ್

  • ಬೋಡಿಂಗ್, ಪಾಲ್ ಒ. 1929/1952. ಎ ಸ್ಯಾಂಟಲ್ ಗ್ರಾಮರ್ ಫಾರ್ ದಿ ಬಿಗಿನರ್ಸ್, ಬೆನಾಗೇರಿಯಾ: ಸ್ಯಾಂಟಲ್ ಮಿಷನ್ ಆಫ್ ದಿ ನಾರ್ದರ್ನ್ ಚರ್ಚುಗಳು (1 ನೇ ಆವೃತ್ತಿ, 1929).
  • Cole, F. T. (1896). Santạli primer. Manbhum: Santal Mission Press.
  • ಮ್ಯಾಕ್ಫೈಲ್, ಆರ್ಎಂ (1953) ಸಂತಾಲಿಗೆ ಒಂದು ಪರಿಚಯ . ಫರ್ಮಾ ಕೆಎಲ್ಎಂ ಪ್ರೈವೇಟ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್.
  • ಮಸ್ಕಟ್, ಜಾರ್ಜ್. (1989) ಸಂತಾಲಿ: ಎ ನ್ಯೂ ಅಪ್ರೋಚ್ . ಸಾಹಿಬ್‌ಗಂಜ್, ಬಿಹಾರ  : ಸಂತಾಲಿ ಬುಕ್ ಡಿಪೋ.
  • Skrefsrud, Lars Olsen (1873). A Grammar of the Santhal Language. Benares: Medical Hall Press.
  • ಸಾರೆನ್, ಜಗನೇಶ್ವರ "ರಣಕಾಪ್ ಸಂತಾಲಿ ರೋನರ್" (ಪ್ರಗತಿಶೀಲ ಸಂತಾಲಿ ವ್ಯಾಕರಣ), 1 ನೇ ಆವೃತ್ತಿ, 2012.

ಸಾಹಿತ್ಯ

  • ಪಂಡಿತ್ ರಘುನಾಥ್ ಮುರ್ಮು (1925) ರೋನರ್  : ಮಯೂರ್ಭಂಜ್, ಒಡಿಶಾ ಪ್ರಕಾಶಕರು ಎಎಸ್ಇಸಿಎ, ಮಯೂರ್ಭಂಜ್
  • ಬೋಡಿಂಗ್, ಪಾಲ್ ಒ., (ಸಂಪಾದಿತ) (1923-1929) ಸಂತಾಲಿ ಜಾನಪದ ಕಥೆಗಳು . ಓಸ್ಲೋ: ಇನ್ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಫಾರ್ ಸ್ಯಾಮೆನ್ಲಿಂಗೆಂಡೆನ್ ಕಲ್ತುರ್ಫೊರ್ಸ್ಕಿಂಗ್, ಪಬ್ಲಿಕೇಶನ್. ಸಂಪುಟ. ನಾನು - III.
  • Campbell, A. (1891). Santal folk tales. Pokhuria, India: Santal Mission Press.
  • ಮುರ್ಮು, ಜಿ., ಮತ್ತು ದಾಸ್, ಎಕೆ (1998). ಗ್ರಂಥಸೂಚಿ, ಸಂತಾಲಿ ಸಾಹಿತ್ಯ . ಕಲ್ಕತ್ತಾ: ಬಿಸ್ವಾಜ್ನಾನ್.
  • Santali Genesis Translation.
  • ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಸಂತಾಲಿ ಡೈಲಿ ನ್ಯೂಸ್ ಪೇಪರ್ ದಿಶೋಮ್ ಬ್ಯೂರಾ . ಪ್ರಕಾಶಕರು, ಮನಗೋಬಿಂದಾ ಬೆಶ್ರಾ, ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವರದಿಗಾರ: ಶ್ರೀ ಸೋಮನಾಥ್ ಪಟ್ನಾಯಕ್

ಬಾಹ್ಯ ಲಿಂಕ್‌ಗಳು


ಟೆಂಪ್ಲೇಟು:Languages of South Asia