Karbon

Karbon (bi fransî: carbone, bi latînî: carbonium, ji bi latînî: carbo "komir") hîmanekê anko elementekê kîmyayî ye ko çevenga wê "C" û hijmara atomî a wê jî 6 e. Karbon di xwezayê da hîmanekê mişe û zehv e û pêkhateka serekî ya endamwerên jînewer e. Karbon hîmanekê nemertal û çarvalayîk e ko gelek alîtrop anko allotrop ên wê hene.

BorKarbonNîtrojen


C

Si
Şeklê wê
Bi tevayî
Nav, direfş, nimreKarbon, C, 6
Kom, vedor, blok14, 2, p
CureNelajwerd
TîrbûnGraphit: 2,26 g/cm3
Diamant: 3,51 g/cm3
Agahî
Giraniya atomê12,0107 u
Nîveşkêla atomê70 (67) pm
Nîveşkêla kovalansê76 pm
Nîveşkêla Van der Waalsê170 pm
Rêzbûna elektronan[He] 2s2 2p2
Xala kelînê3 825 °C (sublimation)
Kabikê molî5,29 · 10-6 m3/mol
Derenceya bilindbûnê2, 4
Oksîdên xweCO2; CO
Elektronegatîfî2,55 (Pauling-Skala)
Îzotop
ÎzoLCt1/2ÇAEX MeVENû
10C

{syn.}

19,255 s ε 3,648 10B
11C

{syn.}

20,39 d ε 1,982 11B
12C

98,9 %

Qayîm
13C

1,1 %

Qayîm
14C

< 10 -9 %

5730 sal β- 0,156 14N
15C

{syn.}

2,449 s β- 9,772 15N
16C

{syn.}

0,747 ms β- 8,012 16N
Tevdîr girtin
Nîşanên xeterê
nîşana xeterê tune ne

Navê wê

Navê karbon ji zimanê latînî, ji carbo bi ramana "rejû", "rejî", "komir" an "xelûzê" dihêt. Di hindek zimanên romanî da ev peyv niha jî herdu ramanan digehînit.

Wekî din binihêre

  • Rejûya êzingan
  • Rejûya kevirî
  • Antrasît