Арија
Ариja (од италијанскиот јазик - aria, - „воздухот“) е составен дел на музичката литература за (опера, ораториум, кантата) како и соло пеењето во (за разлика од хорското пеење[1].
Таа се разликува од соло песна по тоа што е поголема по обем, што ја избегнува строфичната форма и што повеќе се стреми кон музичките квалитети, занемарувајќи го самиот текст. Во операта, аријата е главно израз на лирски диспозиции, наспроти рецитативот, во кој се сумира дејството на драмата. Како по правило, ариите ги пресоздаваат чувствата на ликовите и се одликуваат со прекрасни и експресивни мелодии. Многу често ариите изобилуваат со виртуозни пасуси, што им овозможува на изведувачите да ја покажат својата пејачка мајсторија. Во оперите во 17 и почетокот на 18 век доминирале арии од типот „да капо“, во кои третиот дел е буквално повторување на првиот и не е запишан во партитурата[2],[3],[4],[5].
Прочуени оперски арии
| Арија | Опера | Глас | Композитор | Либретист |
|---|---|---|---|---|
| Nessun dorma | „Турандот“ | тенор | Џакомо Пучини | Џузепе Адами и Ренато Симони |
| E lucean le stelle | „Тоска“ | тенор | Џакомо Пучини | Лујџи Илика и Џузепе Джакоза |
| Che gelida manina | „Боеми“ | тенор | Џакомо Пучини | Лујџи Илика и Џузепе Џакоза |
| Largo al factotum | „Севилскиот бербер“ | баритон | Џоакино Росини | Чезаре Стирбини |
| La calunnia è un venticello („Арија на клеветата“) | „Севилскиот бербер“ | Бас | Џоакино Росини | Чезаре Стирбини |
| Votre toast, je peux vous le rendre („Кажи ми, Кармен“) | „Кармен“ | Бас -баритон | Жорж Бизе | Хенри Меилезак и Лудовик Алеви |
| La donna è mobile | „Риголето“ | тенор | Џузепе Верди | Франческо Мария Пиаве |
| Di quella pira | „Трубадур“ | тенор | Џузепе Верди | Салваторе Камарано |
| Casta diva | „Норма“ | сопран | Винченцо Белини | Феличе Романи |
| Una furtiva lacrima | „Љубовен еликсир“ | тенор | Џузепе Верди | Феличе Романи |
| Vesti la giubba („Смеј се, паљачо“) | „Паљачи“ | тенор | Руџеро Леонкавало | Фердинандо Паолиери и Луиджи Бонели |
| Madamina, il catalogo è questo („Арија на Лепорело“) | „Дон Жуан“ | баритон | Волфганг Амадеус Моцарт | Лоренцо да Понте |
| Der Hölle Rache kocht in meinem Herzen („Арија на кралицата на ноќта“) | „Волфганг Амадеус Моцарт“ | сопран (колоратурен) | Волфганг Амадеус Моцарт | Емануел Шиканедер |
Литература
- Anthony, James R. (1991), "Air and Aria added to French Opera from the Death of Lully to 1720", in Révue de Musicologie, vol.77/2, pp. 201–219.
- Lewis, Anthony (1959), "Handel and the Aria", in Proceedings of the Royal Musical Association, vol. 85, pp. 95–107.
- Platoff, John (1990), "The Buffa Aria in Mozart's Vienna", in Cambridge Opera Journal, vol.2 no.2 ,pp. 99–120
- Robinson, M. F. (1962), "The Aria in Opera Seria, 1725-1780", in Proceedings of the Royal Musical Association, vol. 88, pp. 31–43.
- Rosen, Charles (1988). Sonata Forms. New York: Norton. ISBN 978-0-393-30219-6.CS1-одржување: ref=harv (link)
- Solie, John F. (1977), "Aria Structure and Ritornello Form in the Music of Albinoni", in The Musical Quarterly, vol.63 no. 1, pp. 31–47
- Talbot,Michael (n.d.), 'Ritornello', in Grove Music Online (subscription only), accessed 22 March 2013.
- Wagner, Richard (1995). Opera and Drama. W. Ashton Ellis. Lincoln and London: University of Nebraska Press. ISBN 978-0-8032-9765-4.CS1-одржување: ref=harv (link)
- Westrup, Jack, et al. (n.d.), 'Aria', in Grove Music Online (subscription only), accessed 20 March 2013.