Jajahan Pasir Mas

Sebelum Jajahan Pasir Mas diwujudkan, Pasir Mas merupakan sebahagian daripada Jajahan Kota Bharu. Setelah dipersetujui bersama, Jajahan Pasir Mas telah diasingkan pada tahun 1918 dan diletakkan dibawah pentadbiran sendiri di bawah Pejabat Tanah dan Jajahan Pasir Mas. Pada waktu itu, Ketua Jajahan Pasir Mas yang pertama telah disandang oleh Encik Jaafar yang memegang jawatan selama satu tahun.

Jajahan Pasir Mas terletak di utara negeri Kelantan dan berkeluasan 570 kilometer persegi. Jajahan Pasir Mas bersempadan dengan Jajahan Kota Bharu di sebelah timur, Jajahan Tumpat di sebelah utara, negara Thailand di sebelah barat dan di sebelah selatan bersempadan dengan Jajahan Tanah Merah. Bentuk muka bumi Jajahan Pasir Mas hampir keseluruhannya merupakan tanah pamah dan mendatar dengan purata ketinggian 12 meter dari aras laut. Titik tertinggi di jajahan ini ialah Bukit Kwong yang puncaknya mencapai ketinggian 253 meter,^[4]

Jajahan Pasir Mas ditadbir satu pihak berkuasa tempatan iaitu Majlis Daerah Pasir Mas. Jajahan Pasir Mas dibahagi kepada 10 buah daerah dan 47 buah mukim;

Bandar dan pekan

• Bandar Pasir Mas
• Pekan Rantau Panjang

Berdasarkan bancian Malaysia 2020, jumlah penduduk di Jajahan Pasir Mas ialah seramai 230,424 orang dengan kepadatan penduduk 400 orang perkilometer persegi yang dikategorikan sebagai taburan penduduk padat. Majoriti penduduk di jajahan Pasir Mas berbangsa Melayu, seramai 133,604 orang.^[5][6]

Agama

Di jajahan Pasir Mas, agama Islam merupakan agama paling ramai penganut dengan peratusan 96 peratus diikuti agama Buddha sebanyak hampir dua peratus. Agama Kristian, Hindu dan lain-lain serta tidak beragama mencatatkan kurang satu peratus.^[6]

Terdapat pelbagai kemudahan yang dibina di seluruh jajahan Pasir Mas. Terdapat sebanyak 81 buah sekolah di jajahan ini;^[7]

Jajahan Pasir Mas juga mempunyai 16 buah balai polis, dua balai bomba, 95 masjid, enam tokong, empat kuil, sebuah hospital daerah, 29 klinik kerajaan di sekitar jajahan.^[8]

Projek DiRaja Tanaman Kelapa Wangi ialah hasil daripada ilham dan cadangan DYMM Raja Perempuan Kelantan selaku Penasihat kepada Projek DiRaja Kelantan. Projek ini merupakan projek pertama yang dilancarkan di Negeri Kelantan pada awal 2001

Sebidang tanah seluas 12.8 ha (31.55 ekar) telah diusahakan di Kampung Gual Mesa, Mukim Apam, Jajahan Pasir Mas yang terdiri daripada tanah kerajaan dan keadaan tanah tersebut pada masa itu adalah terbiar dan ditenggelami air.

Kerja-kerja pembangunan projek ini telah dijalankan bersama oleh jabatan dan agensi kerajaan terutama daripada jabatan dan agensi di bawah Kementerian Pertanian serta juga pihak swasta kerana tiada peruntukan wang khusus disediakan bagi melaksanakan projek ini. Kerja-kerja penyediaan plan tataatur telah disediakan oleh Jabatan Perancang Bandar dan desa dengan nasihat teknikal diberikan oleh Jabatan Pertanian. Komponen projek terdiri daripada tapak tanaman kelapa wangi, tapak tanaman sayur-sayuran, kolam ikan, reban ternakan ayam, rumah peserta, tapak gerai jualan, pejabat dan jalan ladang.

Seramai 8 peserta telah diambil daripada mereka yang terdiri daripada golongan rakyat termiskin yang menepati kriteria yang telah ditetapkan oleh Kementerian Pembangunan Luar Bandar untuk melayakkan mereka mendapat bantuan rumah PPRT(Program Pembangunan Rakyat Termiskin). Peserta dan keluarga akan ditempatkan di dalam kawasan projek dengan diberi kemudahan rumah dan kawasan ladang untuk menjalankan aktiviti pertanian yang telah diatur oleh pihak pengurusan.

Kerja-kerja menyediakan tapak telah dimulakan pada 28 Oktober 2000 dan kelapa wangi telah dicadangkan sebagai tanaman utama di samping tanaman sampingan dan aktiviti pertanian yang lain. Majlis Pelancaran oleh YAM Tengku Temenggong Kelantan telah diadakan pada 29 Oktober 2000.

• Danny X-Factor - pelakon dan penyanyi kumpulan X-Factor.
• M.Rajoli - pelakon komedi popular dan bekas bilal masjid kampung Baru, Kuala Lumpur (1945-2010)
• Neelofa Mohd Noor - pelakon, pengacara dan model iklan
• Tan Sri Jeneral Zulkifeli Mohd Zin - Panglima Angkatan Tentera Malaysia (ATM)

• Pihak Majlis Daerah Pasir Mas.^{[pautan mati kekal]}
• Gambar Satelit Pasir Mas
• Maklumat Jajahan Pasir Mas Diarkibkan 2011-10-26 di Wayback Machine
• Pejabat Penerangan Daerah Pasir Mas Diarkibkan 2011-10-26 di Wayback Machine
• http://www.sinarharian.com.my/mobile/edisi/kelantan/khazanah-sejarah-tersembunyi-1.265488 Diarkibkan 2018-01-14 di Wayback Machine