मिन्स्क
मिन्स्क (बेलारुसी: Мінск [mʲinsk], रूसी: Минск) पूर्वी युरोपको बेलारुस देशको राजधानी र सबैभन्दा ठुलो सहर हो। यो सहर स्विस्लाच र नियामिहा नदीको छेउमा अवस्थित छ। राजधानी हुनुका साथै मिन्स्क सहर मिन्स्क क्षेत्र र मिन्स्क जिल्लाको विशेष प्रशासनिक केन्द्रको रूपमा रहेको छ। सन् २०१८ जनवरीको जनगणना अनुसार मिन्स्कको जनसङ्ख्या १९,८२,४४४ रहेको छ।[३] जनसङ्ख्याको आधारमा यो सहर युरोपको ११औँ ठुलो सहर हो। यो सहर स्वतन्त्र राष्ट्रमण्डल राज्यहरूको प्रशासनिक राजधानी र कार्यकारी सचिवको क्षेत्र हो।
मिन्स्क Мінск · Минск | |
---|---|
निर्देशाङ्क: ५३°५४′उ॰ २७°३४′पू॰ / ५३.९००°N २७.५६७°E २७°३४′पू॰ / ५३.९००°N २७.५६७°E | |
देश | बेलारुस |
पहिलो उल्लेख | १०६७ |
क्षेत्रफल | |
• जम्मा | ४०९.५३ किमी२ (१५८.१२ वर्ग माइल) |
उन्नतांश | २८०.६ मिटर (९२०.६ फिट) |
जनसङ्ख्या (१ जनवरी २०२३)[१] | |
• जम्मा | १९९५४७१ |
• घनत्व | ४८७३/किमी२ (१२६२०/वर्ग माइल) |
सकल क्षेत्रीय उत्पादन | |
• कुल | बेलारुसी रुबल ५८.९ बिलियन (२० बिलियन यूरो) |
समय क्षेत्र | युटिसी+३ (पूर्वी यूरोपीय ग्रीष्मकालीन समय) |
हुलाक कोड | २२०००१-२२०१४१ |
क्षेत्रीय सङ्केत | +३७५ १७ |
वेबसाइट | minsk.gov.by |
इतिहास
मिन्स्कको उल्लेख सबैभन्दा पहिले सन् १०६७ मा ऐतिहासिक पुस्तकहरूमा गरिएको पाइन्छ। सो समयमा यो सहर पोलोत्स्क नामक राज्यको एक प्रान्तीय सहर थियो।[४] सन् १२४२ मा यो महान लिथुयानियाली ड्युक राज्यको भाग बनेको थियो। सन् १५६९ पछि यो पोलिसियाली-लिथुयानियाली राष्ट्रमण्डल अन्तर्गत रहेको मिन्स्क राज्यको राजधानी बनेको थियो र सन् १७९३ मा यसमाथि रुसी साम्राज्यको कब्जा स्थापित भएको थियो।[५] सन् १९१९ देखि सन् १९९१ सम्म सोभियत सङ्घको समयमा यो बेलारुसी सोभियत समाजवादी गणतन्त्रको राजधानी रहेको थियो भने सन् १९९१ मा सोभियत सङ्घको विघटनपछि बेलारुस एउटा स्वतन्त्र सार्वभौमिक राष्ट्र बन्यो र मिन्स्कलाई बेलारुसको राजधानी बनाइएको हो।
मौसम
गर्मीयाममा मिन्स्कको औसत तापक्रम १७.८° सेन्टिग्रेड हुन्छ भने जाडोयाममा यहाँ निकै जाडो हुने गरेको छ। जाडो मौसममा यहाँ हुस्सु र हिमपात हुनु सामान्य जस्तो हुने गरेको छ। जनवरी महिनाको औसत तापक्रम −६.१° सेन्टिग्रेडसम्म पुग्ने गरेको छ। ऐतिहासिक तथ्याङ्क अनुसार सन् १९४० जनवरी १७ को दिन यस सहरको तापक्रम −४०° सेन्टिग्रेडमा पुगेको थियो। वार्षिक वर्षाको ३०% वर्षा जाडोमा र बाँकी ६०% वर्षा गर्मीयाममा हुने गरेको छ।
मिन्स्क (सन् १९८१– सन् २०१०)को मौसम जानकारी | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
महिना | जनवरी | फेब्रुअरी | मार्च | अप्रिल | मे | जुन | जुलाई | अगस्ट | सेप्टेम्बर | अक्टोबर | नोभेम्बर | डिसेम्बर | वर्ष |
उच्चतम रेकर्ड °से (°फे) | १०.३ (५०.५) | १३.६ (५६.५) | १८.९ (६६.०) | २८.८ (८३.८) | ३०.९ (८७.६) | ३४.० (९३.२) | ३५.० (९५.०) | ३५.८ (९६.४) | ३१.० (८७.८) | २४.७ (७६.५) | १६.० (६०.८) | ११.१ (५२.०) | ३५.८ (९६.४) |
उच्चतम औसत °से (°फे) | −२.१ (२८.२) | −१.४ (२९.५) | ३.८ (३८.८) | १२.२ (५४.०) | १८.७ (६५.७) | २१.५ (७०.७) | २३.६ (७४.५) | २२.८ (७३.०) | १६.७ (६२.१) | १०.२ (५०.४) | २.९ (३७.२) | −१.२ (२९.८) | १०.६ (५१.१) |
दैनिक औसत °से (°फे) | −४.५ (२३.९) | −४.४ (२४.१) | ०.० (३२.०) | ७.२ (४५.०) | १३.३ (५५.९) | १६.४ (६१.५) | १८.५ (६५.३) | १७.५ (६३.५) | १२.१ (५३.८) | ६.६ (४३.९) | ०.६ (३३.१) | −३.४ (२५.९) | ६.७ (४४.१) |
न्यूनतम औसत °से (°फे) | −६.७ (१९.९) | −७ (१९) | −३.२ (२६.२) | २.६ (३६.७) | ८.१ (४६.६) | ११.७ (५३.१) | १३.८ (५६.८) | १२.८ (५५.०) | ८.२ (४६.८) | ३.७ (३८.७) | −१.३ (२९.७) | −५.५ (२२.१) | ३.१ (३७.६) |
न्यूनतम रेकर्ड °से (°फे) | −३९.१ (−३८.४) | −३५.१ (−३१.२) | −३०.५ (−२२.९) | −१८.४ (−१.१) | −५ (२३) | ०.० (३२.०) | ४.३ (३९.७) | १.७ (३५.१) | −४.७ (२३.५) | −१२.९ (८.८) | −२०.४ (−४.७) | −३०.६ (−२३.१) | −३९.१ (−३८.४) |
औसत वर्षा मिमी (इन्च) | ४५ (१.८) | ३९ (१.५) | ४४ (१.७) | ४२ (१.७) | ६५ (२.६) | ८९ (३.५) | ८९ (३.५) | ६८ (२.७) | ६० (२.४) | ५२ (२.०) | ४८ (१.९) | ४९ (१.९) | ६९० (२७.२) |
वर्षा दिनको औसत | ११ | ९ | ११ | १३ | १८ | १९ | १८ | १५ | १८ | १८ | १७ | १३ | १८० |
हिमपात दिनको औसत | २४ | २१ | १५ | ४ | ०.३ | ० | ० | ० | ०.०४ | ३ | १३ | २२ | १०२ |
औसत सापेक्ष आर्द्रता (%) | ८६ | ८३ | ७७ | ६७ | ६६ | ७० | ७१ | ७२ | ७९ | ८२ | ८८ | ८८ | ७७ |
मासिक सौर्यप्रकाश घण्टा औसत | ४४ | ६६ | १३४ | १८१ | २५७ | २७३ | २६९ | २४२ | १६५ | ९७ | ३६ | २७ | १,७९० |
घामको सम्भावित प्रतिशत | १८ | २४ | ३७ | ४३ | ५२ | ५४ | ५३ | ५३ | ४३ | ३० | १४ | १२ | ४० |
स्रोत १: मौसम र वातावरण वेबसाइट[६] | |||||||||||||
स्रोत २: मौसम पूर्वानुमान विभाग, बेलारुस[७] |