विश्वकोश
विश्वकोश भनेको कुनै खास क्षेत्र वा अनुशासन(बिषय)मा सामान्य वा विशेष ज्ञानको सारांश प्रदान गर्ने सन्दर्भ कार्य वा सङ्ग्रह हो।[१][२] विश्वकोशहरू लेख वा प्रविष्टिहरूमा विभाजित हुन्छन् जुन लेखको नाम वा विषयगत श्रेणीहरूद्वारा वर्णमाला अनुसार व्यवस्थित हुन्छन्, वा अन्यथा खोज्न सकिन्छ।[३][४] सामान्यतया विश्वकोशमा लेखहरू दिइएको लेखको शीर्षकमा तथ्यपरक जानकारीमा केन्द्रित हुन्छन्; यो शब्दकोश प्रविष्टिहरू भन्दा फरक हुन्छ, जुन शब्दहरूको बारेमा भाषिक जानकारीमा केन्द्रित हुन्छ, जस्तै तिनीहरूको व्युत्पत्ति, अर्थ, उच्चारण, प्रयोग, र व्याकरणिक रूपहरू।[५][६]
विशेषताहरू
आधुनिक विश्वकोश १८ औं शताब्दीमा शब्दकोशबाट विकसित भएको थियो। ऐतिहासिक रूपमा, दुबै(विश्वकोश र शब्दकोशहरू) राम्ररी शिक्षित, राम्ररी जानकार सामग्री विशेषज्ञहरूद्वारा अनुसन्धान र लेखिएका छन्, तर तिनीहरू संरचनामा उल्लेखनीय रूपमा भिन्न छन्।
चार प्रमुख तत्व
- विश्वकोशहरू सामान्य हुन सक्छन्, जसमा हरेक क्षेत्रका विषयहरूमा लेखहरू समावेश हुन्छन्।[७]
- विश्वकोषीय दायराका कार्यहरूले उनीहरूको विषय डोमेनको लागि महत्त्वपूर्ण संचित ज्ञान, जस्तै चिकित्सा, दर्शन वा कानूनको विश्वकोश प्रदान गर्ने लक्ष्य राख्छन्।
- सन्दर्भको लागि विश्वकोश प्रयोगयोग्य बनाउन सङ्गठनको केही व्यवस्थित विधि आवश्यक छ।[८]
- आधुनिक मल्टिमिडिया र सूचना युगको विकास हुँदै गएपछि सबै प्रकारका सूचना सङ्कलन, प्रमाणीकरण, सङ्कलन र प्रस्तुतीकरणका लागि नयाँ विधिहरू देखा परेका छन्।