Acipenser

Acipenserrodzaj ryb z rodziny jesiotrowatych (Acipenseridae), w języku polskim zwyczajowo określany nazwą jesiotry. Rodzaj obejmuje największe gatunki z rzędu jesiotrokształtnych, osiągające do kilku metrów długości i kilkuset kilogramów masy ciała. Występują tylko na półkuli północnej. Niektóre mają duże znaczenie gospodarcze. Większość z nich jest zagrożona wyginięciem, w tym A. dabryanus i A. sturio krytycznie.

Acipenser
Linnaeus, 1758[1]
Ilustracja
Przedstawiciel rodzaju – jesiotr ostronosy (A. oxyrinchus)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

promieniopłetwe

Podgromada

kostnochrzęstne

Rząd

jesiotrokształtne

Rodzina

jesiotrowate

Rodzaj

Acipenser

Typ nomenklatoryczny

Acipenser sturio Linnaeus, 1758

Gatunki

22 gatunki (w tym 3 wymarłe) – zobacz opis w tekście

Cechy charakterystyczne

Nieduży pysk z rostrum zwykle zaokrąglonym w przekroju. Wąsik nie jest spłaszczony. Dobrze rozwinięta tryskawka. Przesłonki skrzelowe przyczepione do powierzchni międzyskrzelowej[17].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1758 roku szwedzki przyrodnik Karol Linneusz w dziesiątym wydaniu Systema Naturae publikacji własnego autorstwa poświęconej systematyce zwierząt[1]. Gatunkiem typowym jest (Linneuszowska tautonimia) jesiotr zachodni (A. sturio).

Etytmologia

  • Acipenser (Acipenses): łac. acipenser ‘jesiotr’[18].
  • Sturio: nowołac. sturio, sturionis ‘jesiotr’[19]. Typ nomenklatoryczny: Sturio vulgaris Rafinesque, 1810 (= Acipenser sturio Linnaeus, 1758).
  • Dinoctus (Dinectur, Dinectus): gr. δι- di- ‘podwójny’, od δις dis ‘dwukrotny’, od δυο duo ‘dwa’[20]; νηκτης nēktēs „pływak”, od νηχω nēkhō ‘pływać’[21]. Typ nomenklatoryczny: Dinoctus truncatus Rafinesque, 1818 (= Acipenser brevirostrum Lesueur, 1818).
  • Sterletus: ros. стерлядь sterljad ‘sterlet’, od niem. störling ‘jesiotr’[22]. Typ nomenklatoryczny: Acipenser ruthenus Linnaeus, 1758.
  • Helops: ἡλος hēlos ‘guz, ćwiek’[23]; ωψ ōps, ωπος ōpos ‘wygląd, oblicze’[24]. Typ nomenklatoryczny: Acipenser stellatus Pallas, 1771.
  • Lioniscus: gr. λειος leios ‘gładki’[25]; łac. przyrostek zdrabniający -iscus, od gr. -ισκος -iskos[26]. Typ nomenklatoryczny: Acipenser glaber Heckel, 1836 (= Acipenser nudiventris Lovetsky, 1828).
  • Antaceus: etymologia nieznana, autorzy nie podali znaczenia nazwy rodzajowej[11]. Typ nomenklatoryczny: Acipenser schypa Güldenstädt, 1772 (= Acipenser nudiventris Lovetsky, 1828).
  • Ellops: gr. ελλοψ ellops, ελλοπος ellopos ‘gatunek jakiejś ryby’[27].
  • Shipa: ros. шип szyp ‘jesiotr’[14]. Typ nomenklatoryczny: Acipenser nudiventris Lovetsky, 1828.
  • Sinosturio: nowałac. Sinae ‘chiński’, od gr. Σιναι Sinai ‘chiński’[28]; rodzaj Sturio Rafinesque, 1810. Typ nomenklatoryczny: Acipenser dabryanus Duméril, 1869.
  • Gladostomus: łac. gladius ‘miecz’[29]; στομα stoma, στοματος stomatos ‘usta’[30]. Typ nomenklatoryczny: Acipenser stellatus Pallas, 1771.

Klasyfikacja

Gatunki zaliczane do tego rodzaju[31]:

Podgatunki
Mieszańce
  • alonka (Acipenser gueldenstaedtii x Acipenser baerii)
  • bester[35] (Huso huso x Acipenser ruthenus)
Gatunki wymarłe[38]
  • Acipenser albertensis
  • Acipenser ornatus
  • Acipenser toliapicus

Uwagi

Przypisy

Bibliografia