Języki dajskie
Języki dajskie, taj-kadaj, kadaj lub kra-daj – rodzina językowa obejmująca szereg języków używanych w południowo-wschodniej Azji i południowych Chinach.
| Obszar | południowo-wschodnia Azja, południowe Chiny |
|---|---|
| Występowanie | |
 Zasięg geograficzny języków dajskich | |
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unicode. | |
Pochodzenie i pokrewieństwo
Dawniej wliczano je do języków sino-tybetańskich[1], lecz obecnie przyjmuje się, że stanowią odrębną rodzinę. Czasem sugeruje się związki z językami austronezyjskimi, łącząc je w ramach rodziny zwanej austro-tajską albo nawet większej, nadrodziny austryckiej.
Roger Blench wysunął hipotezę, że jeśli istnieje jakieś austro-dajskie pokrewieństwo, jest rzeczą mało prawdopodobną, aby miało charakter siostrzeństwa, jak tradycyjnie postulowano, a raczej, że języki kadaiskie mogą być częścią austronezyjskich, których użytkownicy przenieśli się z Filipin na Hajnan, a stamtąd rozprzestrzenili się na terytorium dzisiejszych Chin, gdzie daicka część języków kadaiskich uległa „radykalnej restrukturyzacji” pod wpływem języków hmong-mien i chińskiego.
Podobną hipotezę, którą mogą poprzeć badania genetyczne, wysunął Laurent Sagart[2]. Przypuszcza on, że język pradajski był w istocie wczesnym językiem austronezyjskim, którego użytkownicy, już po osiedleniu się pra-austronezyjczyków czy raczej mieszkańców wybrzeża wschodnich Chin na wyspie Tajwan i rozwoju języka praaustronezyjskiego, tysiące lat temu przewędrowali znów z północno-wschodniego Tajwanu na południowo-wschodnie wybrzeże Chin.
Wyraźne podobieństwa w słownictwie dajskim i austronezyjskim mogłyby być więc wyjaśnione jako współdziedziczony słownik albo jako prehistoryczne zapożyczenia z hipotetycznego i nieznanego (choć możliwe, że związanego z pramalajsko-polinezyjskim) języka austronezyjskiego.
Sagart zasugerował również bardzo dalekie związki języków austronezyjskich (do których zaliczał pradajski) z sino-tybetańskimi, które miałyby sięgać swymi korzeniami neolitycznych wspólnot nadbrzeżnych regionów północnych i wschodnich Chin.
Różnorodność języków tai-kadai w południowo-wschodnich Chinach wskazuje, iż właśnie stamtąd pochodzą. Ludy posługujące się językami tajskimi zawędrowały do południowo-wschodniej Azji, zakładając na terytorium zajmowanym niegdyś przez grupy posługujące się językami austroazjatyckimi, zręby państw: tajskiego i laotańskiego.
Klasyfikacja
Poniższa systematyka jest autorstwa Edmondsona i Solnita (z 1997). Nie ma jednak zgody co do jej ostatecznego kształtu. Ogólnie przyjęta systematyka jest użyta przez Ethnologue[3].
- Języki hlai
- Języki gejan (= Języki kadai w Ethnologue)
- Język kam-tai
- Język be-tai
- be (Hajnan)
- języki tajskie
- saek (Laos)
- Język lakkia-kam-sui
- Język be-tai
Przypisy
Bibliografia
- Edmondson, J.A., D.B. Solnit eds. 1997. Comparative Kadai: the Tai branch. Dallas: Summer Institute of Linguistics and the University of Texas at Arlington. ISBN 0-88312-066-6
- Blench, Roger. 2004. Stratification in the peopling of China: how far does the linguistic evidence match genetics and archaeology? Paper for the Symposium "Human migrations in continental East Asia and Taiwan: genetic, linguistic and archaeological evidence". Geneva June 10-13, 2004. Université de Genèv.
- Tai-kadai Languages. (2007). Curzon Pr. ISBN 978-0-7007-1457-5
- Diller, A. (2005). The Tai-Kadai languages. London [etc.]: Routledge. ISBN 0-7007-1457-X
- Edmondson, J. A., Solnit, D. B. (1988). Comparative Kadai: linguistic studies beyond Tai. Summer Institute of Linguistics publications in linguistics, nr. 86. [Arlington, Tex.]: Summer Institute of Linguistics. ISBN 0-88312-066-6