Pamięć Świata (ang.Memory of the World International Register) – międzynarodowy projekt sygnowany przez UNESCO, zapoczątkowany w 1992 roku, którego celem jest podejmowanie działań służących zachowaniu, ratowaniu i udostępnianiu dokumentów: rękopisów, druków, inskrypcji, dokumentów audiowizualnych (nagrań i filmów), itp. o światowym znaczeniu historycznym lub cywilizacyjnym.
W ramach programu prowadzona jest międzynarodowa lista najbardziej wartościowych obiektów. Pierwsze obiekty zostały wpisane na Listę w 1997. Lista uzupełniana jest co 2 lata na specjalnych sesjach Międzynarodowego Komitetu Doradczego Programu. W 2017 roku na liście znajdowało się 427 dokumentów, w tym 15 z Polski[1].
Oprócz Listy międzynarodowej prowadzone są listy narodowe i regionalne, a także opracowania i bazy danych gromadzące informacje o dziedzictwie zagrożonym i utraconym[2].
Nagroda Jikji
Od 2005 roku UNESCO przyznaje nagrodę Jikji dla instytucji i osób prywatnych, które najlepiej realizują cele projektu Pamięć Świata. Nagroda upamiętnia Jikji (Buljo jikji simche yojeol) – najstarszą zachowaną księgę drukowaną przy pomocy metalowej czcionki ruchomej. Nagroda (30 000 USD), przyznawana co dwa lata, fundowana jest przez rząd Korei Południowej[3].
Najstarsza inskrypcja islamska – zachowana na skale czerwonego piaskowca na północ od Al-Ula, na starożytnym szlaku handlowym i pielgrzymkowym łączącym wczesno-islamskie miasta Mada’in Salih i Al-Mabiyat[11]
Północno-zachodnia Arabia Saudyjska, na północ od Al-Ula
Zapiski Edwarda Koiki Mabo, aborygeńskiego aktywisty oraz historyczne dokumenty z procesu przed Sądem Najwyższym o uznanie praw Aborygenów do ziemi[17]
Rejestr niewolników Karaibów brytyjskich 1817–1834[39] – wpis wraz z Belize, Dominiką, Jamajką, Saint Kitts i Nevis, Trynidadem i Tobago oraz Wielką Brytanią
University of West Indies Cave Hill Campus, Bridgetown
2009
Zachodnioindyjscy pracownicy na budowie Kanału Panamskiego – dokumentacja[43] – wpis wraz z Jamajką, Panamą, Saint Lucia, Wielką Brytanią i Stanami Zjednoczonymi
Rejestr niewolników Karaibów brytyjskich 1817–1834[39] – wpis wraz z Bahamami, Dominikaną, Jamajką, Saint Kitts i Nevis, Trynidadem i Tobago oraz Wielką Brytanią
Kolekcja fotografii Teresy Burbon-Sycylijskiej zawierająca brazylijskie i zagraniczne fotografie z XIX wieku podarowana Bibliotece Narodowej w 1891 roku przez cesarza Pedro II[57].
Pierwsze Archiwum Historyczne Chin, Muzeum Pałacowe, Pekin
1999
Stare rękopisy literatury ludu Naxi zapisane pismem dongba[68], obejmujące 1000 woluminów z okresu od roku 60 do czasów dynastii Tang (VII wiek), jedyne zachowane dokumenty tego typu na świecie[26]
Instytut Badań nad Kulturą Dongba
2003
„Złote listy” cesarskich wizytacji z czasów dynastii Qing[69]
Centralne Archiwa Chin, Drugie Archiwa Historyczne Chin, Archiwum Prowincji Liaoning, Archiwum Prowincji Jilin, Archiwum Miejskie Szanghaju, Archiwum Miejskie Nankinu, Gmach Pamięci Ofiar Masakry Nankińskiej
Rejestr niewolników Karaibów brytyjskich 1817–1834[39] – wpis wraz z Bahamami, Belize, Jamajką, Saint Kitts i Nevis, Trynidadem i Tobago oraz Wielką Brytanią
Bałtycki łańcuch: żywy łańcuch o długości ponad 600 km, łączący wszystkie trzy kraje, wyraz protestu przeciwko ówczesnej sytuacji politycznej tych krajów oraz poparcia w ich staraniach o niepodległość[97] – wpis wraz z Litwą i Łotwą
Seria dokumentów obejmujących rejestrację i publikację tekstów prawnych, zawierająca dekret króla Franciszka I Walezjusza wprowadzający system obowiązkowego przekazywania jednego wydawanego egzemplarza do biblioteki królewskiej[112]
La Galigo (Sureq Galigo) – epicki mit stworzenia obejmujący 6000 foliałów – najprawdopodobniej najobszerniejsze dzieło literatury na świecie[127] – wpis wraz z Indonezją
2011
Kolekcja Desmeta obejmująca ponad 900 filmów, plakatów filmowych, dokumentacji firmy Desmeta, m.in. korespondencję z wytwórniami filmowymi[128]
2011
Archiwum Middelburgsche Commercie Compagnie (MCC) dokumentujące handel niewolnikami[76] – wpis wraz z Curaçao i Surinamem
Babad Diponegoro, autobiograficzna kronika Diponegoro[129] – wpis wraz z Indonezją
2013
Jedyna zachowana strona rękopisu manifestu komunistycznego oraz osobista kopia Karola Marksa z adnotacjami pierwszego wydania pierwszego tomu Kapitału, rękopisy Marksa i Engelsa[130] – wpis wraz z Niemcami
Międzynarodowy Instytut Historii Społecznej, Amsterdam
La Galigo (Sureq Galigo) – epicki mit stworzenia obejmujący 6000 foliałów – najprawdopodobniej najobszerniejsze dzieło literatury na świecie[127] – wpis wraz z Holandią
Fort Rotterdam, Makasar; Biblioteka Uniwersytetu w Lejdzie, Lejda
2011
Babad Diponegoro, autobiograficzna kronika Diponegoro[129] – wpis wraz z Holandią
Rejestr niewolników Karaibów brytyjskich 1817–1834[39] – wpis wraz z Bahamami, Belize, Dominiką, Saint Kitts i Nevis, Trynidadem i Tobago oraz Wielką Brytanią
2009
Zachodnioindyjscy pracownicy na budowie Kanału Panamskiego – dokumentacja[43] – wpis wraz z Barbadosem, Panamą, Saint Lucia, Wielką Brytanią i Stanami Zjednoczonymi
Pamiątkowe stele znad rzeki Nahr al-Kalb w górach Libanu, opisujące historię kraju od starożytności po dzień dzisiejszy[176], pozostawione przez kolejne wojska zdobywców (od starożytnych Egipcjan, Babilończyków, Greków i Rzymian, aż po Francuzów, Brytyjczyków i współczesnych Libańczyków)[26]
Bałtycki łańcuch: żywy łańcuch o długości ponad 600 km, łączący wszystkie trzy kraje, wyraz protestu przeciwko ówczesnej sytuacji politycznej tych krajów oraz poparcia w ich staraniach o niepodległość[97] – wpis wraz z Estonią i Łotwą
Bałtycki łańcuch: żywy łańcuch o długości ponad 600 km, łączący wszystkie trzy kraje, wyraz protestu przeciwko ówczesnej sytuacji politycznej tych krajów oraz poparcia w ich staraniach o niepodległość[97] – wpis wraz z Estonią i Litwą
Amerykańska Muzyka Kolonialna[54] – wpis wraz z Boliwią, Kolumbią i Peru
2007
Kolekcja Centrum Dokumentacji i Badań nad Społecznością Żydów Aszkenazyjskich w Meksyku od XVI do XX wieku[193]
2009
Piktogramy map, rysunków i ilustracji Archiwum Narodowego od XVI do XVIII wieku[194]
2011
Stare zbiory historycznego archiwum Colegio de Vizcaínas[195]
2013
Dokumentacja sądownicza związana z narodzinami prawa: skuteczny środek meksykańskiej skargi konstytucyjnej jako wkład do powszechnej deklaracji praw człowieka w 1948 roku[44]
Jedyna zachowana strona rękopisu Manifestu komunistycznego oraz osobista kopia Karola Marksa z adnotacjami pierwszego wydania pierwszego tomu Kapitału, rękopisy Marksa i Engelsa[130] – wpis wraz z Holandią
Międzynarodowy Instytut Historii Społecznej, Amsterdam
Zachodnioindyjscy pracownicy na budowie Kanału Panamskiego – dokumentacja[43] – wpis wraz z Barbadosem, Jamajką, Saint Lucia, Wielką Brytanią i Stanami Zjednoczonymi
Dokumenty filmowe z okresu walki o wyzwolenie spod Apartheidu[246]
Doxa Productions, Hout Bay
2007
Archiwum Konwencji na Rzecz Demokratycznej Afryki Południowej (Convention for a Democratic South Africa, CODESA) 1991–1992 oraz archiwum procesu wielopartyjnych negocjacji, które miały doprowadzić do zniesienia apartheidu w 1993[247]
Zachodnioindyjscy pracownicy na budowie Kanału Panamskiego – dokumentacja[43] – wpis wraz z Barbadosem, Jamajką, Panamą, Wielką Brytanią i Stanami Zjednoczonymi
Universalis cosmographia secundum Ptholomaei traditionem et Americi Vespucii aliorumque Lustrationes – mapa świata przygotowana pod kierunkiem Martina Waldseemüllera, na której po raz pierwszy pojawia się nazwa „Ameryka”[210]
Zbiór materiałów na temat odkrycia przyczyn zgonów wśród matek z powodu gorączki połogowej przez Ignaza Semmelweisa, który położył podwaliny pod nową gałąź medycyny – antyseptykę[313]
2013
Trzy dokumenty związane z dwoma najważniejszymi wynikami prac Loránda Eötvösa[44]
Rejestr niewolników Karaibów brytyjskich 1817–1834[39] – wpis wraz z Bahamami, Belize, Dominiką, Jamajką, Saint Kitts i Nevis, Trynidadem i Tobago
2009
Zachodnioindyjscy pracownicy na budowie Kanału Panamskiego – dokumentacja[43] – wpis wraz z Barbadosem, Jamajką, Panamą, Saint Lucia i Stanami Zjednoczonymi
.jpg)
.jpg)
._(cropped).jpg)
.jpg)
_001.jpg)
.cover.jpg)
.jpg){kind=small}
.jpg)
,_1350-1400_ca.,_malatestiana_S._XIX.3,_02.JPG)
