XVII wiek

• 1601–1661 – wojna holendersko-portugalska o Brazylię
• 1602–1603 – Caravaggio namalował Złożenie do grobu
• 1603 – szogun Ieyasu Tokugawa przejął władzę w Japonii, rozpoczynając okres Edo
• 1604 – silne wstrząsy sejsmiczne na pograniczu Peru i Chile (24 grudnia)
• 1605 – bitwa pod Kircholmem, Jan Karol Chodkiewicz odzyskał Inflanty (27 września)
• 1605 – ukazała się pierwsza część powieści Cervantesa Don Kichot
• 1606 – William Szekspir napisał tragedię Makbet
• 1606–1609 – rokosz Zebrzydowskiego podważył politykę Zygmunta III
• 1607 – opera Claudio Monteverdiego L’Orfeo zapoczątkowała barok w muzyce
• 1607 – Anglicy założyli swoją pierwszą stałą osadę w Ameryce nazwaną Jamestown (Wirginia)
• 1608 – Francuzi założyli Quebec, rozpoczynając kolonizację Kanady
• 1610 – Galileusz odkrył księżyce Jowisza (7 stycznia)
• 1610 – bitwa pod Kłuszynem wygrana przez Żółkiewskiego (28 sierpnia) pozwoliła polskiemu królewiczowi zostać carem
• 1610 – na terenie dzisiejszego Paragwaju powstały redukcje jezuickie
• 1610–1617 – regencja Marii Medycejskiej we Francji

• 1611 – wybuch powstania, które wypędziło polską załogę Kremla (19 marca)
• 1611 – wielkie trzęsienie ziemi u wybrzeży Japonii (2 grudnia)
• 1611–1614 – Peter Paul Rubens namalował tryptyk Zdjęcie z krzyża
• 1616 – Lope de Vega napisał dramat Fuente ovejuna (Owcze źródło)
• 1616 – Frans Hals namalował Bankiet bractwa św. Jerzego
• 1618–1648 – wojna trzydziestoletnia spowodowała śmierć 20–30% Niemców
• 1618 – rozejm w Dywilinie, na mocy którego Rzeczpospolita odzyskała Smoleńsk (11 grudnia)
• 1619 – Johannes Kepler opublikował dzieło Harmonices Mundi zawierające prawa ruchu planet
• 1619 – Holendrzy rozpoczęli budowę Batawii (obecna Dżakarta)
• 1620 – bitwa pod Cecorą, w której Turcy pokonali Polaków
• 1620 – Francis Bacon wydał rozprawę Novum Organon reformującą naukę

• 1621 – bitwa pod Chocimiem zakończona zwycięstwem sił polsko-kozackich nad tureckimi (2 września-9 października)
• 1622 – w Watykanie powstała Kongregacja Rozkrzewiania Wiary (6 stycznia)
• 1622 – rozejm w Mitawie podzielił Inflanty między Polskę a Szwecję (10 sierpnia)
• 1624–1642 Richelieu sprawował rządy w Paryżu
• 1625 – Hugo Grocjusz opublikował traktat De iure belli ac pacis (O prawie wojny oraz pokoju)
• 1628 – Nicolas Poussin namalował swoje pierwsze arcydzieło Śmierć Germanika
• 1628 – William Harvey dokonał przełomu w biologii opisując krwiobieg
• 1629 – król Anglii Karol I Stuart rozwiązał parlament i rozpoczął dyktatorskie rządy (10 marca)
• 1629 – rozejm w Altmarku usankcjonował wpływy szwedzkie na polskim wybrzeżu (26 września)

• 1631 – ukazała się po raz pierwszy francuska La Gazette
• 1633 – rozpoczął się proces Galileusza, oskarżonego przez rzymską inkwizycję o herezję (12 kwietnia)
• 1635 – rozejm w Sztumskiej Wsi przywrócił Polsce porty pruskie i pełnię dochodów z handlu gdańskiego (12 września)
• 1635 – Antoon van Dyck namalował najsłynniejsze portrety Karola I Stuarta
• 1636 – założono Uniwersytet Harvarda (8 września)
• 1636 – Pedro Calderón de la Barca napisał dramat historyczny El principe constante (Książę Niezłomny)
• 1636 – Pierre Corneille ogłosił tragedię Cid
• 1637 – umarł ostatni książę pomorski, rozpoczęły się walki o kraj
• 1640 – po wybuchu powstania na terenach hiszpani po interwencji francuskiej Portugalia uniezależniła się od Hiszpanii
• 1640 – ukazał się traktat teologiczny Augustinus, kamień węgielny jansenizmu

• 1641 – Kartezjusz opublikował Meditationes de prima philosophia
• 1642 – wybuchła angielska wojna domowa
• 1642 – Rembrandt namalował Wymarsz strzelców znany też jako Straż nocna
• 1642–1644 – Abel Tasman opłynął Australię (13 grudnia)
• 1642–1650 – Francesco Borromini zbudował Sant’Ivo alla Sapienza
• 1643 – Evangelista Torricelli skonstruował barometr
• 1644 – Mandżurowie przejęli władzę w Pekinie jako dynastia Qing
• 1647 – trzęsienie ziemi zniszczyło Santiago de Chile (13 maja)
• 1648 – rozpoczęło się powstanie Chmielnickiego
• 1648–1653 – Fronda przeciwko rządom Anny Austriaczki i Mazarina we Francji
• 1649 – Jeremi Wiśniowiecki broni Zbaraża (lipiec-sierpień)

• 1651 – bitwa pod Beresteczkiem zakończona zwycięstwem wojsk polskich nad kozacko-tatarskimi (28 czerwca-10 lipca)
• 1651 – Thomas Hobbes opublikował traktat polityczny Leviathan
• 1653 – Nowy Amsterdam (późniejszy Nowy Jork) otrzymał prawa miejskie (2 maja)
• 1654 – kozacko-rosyjska ugoda perejasławska, w wyniku której Moskale najechali Rzeczpospolitą
• 1655–1660 – potop szwedzki spowodował śmierć 20–30% Polaków
• 1655–1670 – Giovanni Lorenzo Bernini zbudował Cathedra Petri i Plac św. Piotra
• 1655 – Augustyn Kordecki obronił Jasną Górę (27 grudnia)
• 1656 – Stefan Czarniecki wyzwolił Warszawę (30 czerwca)
• 1656 – Diego Velázquez namalował Las Meninas (Panny dworskie)
• 1657 – Jan Ámos Komenský wydrukował dzieło Didactica magna
• 1657 – w pożarze Tokio zginęło około 100 tysięcy osób
• 1657 – zamordowano Andrzeja Bobolę (16 maja)
• 1657 – traktaty welawsko-bydgoskie, na mocy których Wielki Elektor uniezależnił się od Polski (19 września)
• 1657 – Christiaan Huygens skonstruował pierwszy zegar wahadłowy
• 1658 – traktat z Roskilde przyznał Skanię Szwecji (26 lutego)
• 1658 – wygnano z Polski braci polskich
• 1659 – pokój pirenejski powiększył Francję kosztem Hiszpanii (7 listopada)
• 1660 – w Anglii powstało Royal Society (28 listopada)

• 1661 – Ludwik XIV rozpoczął budowę Wersalu
• 1661 – król Anglii dostał Bombaj w posagu od portugalskiej żony
• 1662 – Pierre de Fermat sformułował zasady optyki
• 1664 – Bashō Matsuo opublikował pierwsze haiku
• 1665 – powstało pierwsze czasopismo naukowe Journal des savants (5 stycznia)
• 1665 – Jan Vermeer namalował Dziewczynę z perłą
• 1665 – Molière wystawił Don Juana
• 1665 – Baruch Spinoza napisał swój główny traktat Ethica ordine geometrico demonstrata
• 1665 – Jerzy Lubomirski wzniecił rokosz zakończony abdykacją króla
• 1666 – Colbert założył Académie des sciences
• 1666 – pożar Londynu (2 września), Christopher Wren rozpoczął odbudowę
• 1667 – rozejm andruszowski przyznał Kijów Rosji (30 stycznia)
• 1667 – Robert Hooke odkrył komórki roślinne
• 1667 – John Milton opublikował poemat epicki Paradise lost (Raj utracony)
• 1668 – Jean de La Fontaine ogłosił pierwszą księgę Fables (Bajek)
• 1670 – wydrukowano pośmiertnie Pensées (Myśli) Blaise Pascala
• 1670–1671 – powstanie kozacko-chłopskie w Rosji

• 1672–1679 – wojna Francji z koalicją hiszpańsko-austriacko-lotaryńską
• 1672 – traktatem w Buczaczu oddano Kamieniec Podolski Turcji (16 października)
• 1673 – Sobieski pokonał Turków pod Chocimiem (11 listopada)
• 1673 – Małgorzata Maria Alacoque przeżyła pierwsze objawienie serca Jezusowego (27 grudnia)
• 1673–1679 – Jan Heweliusz opublikował dwutomowe dzieło Machina coelestis
• 1675 – założono Królewskie Obserwatorium Astronomiczne w Greenwich pod Londynem (10 sierpnia)
• 1675 – narodził się ruch religijny zwanym kwietyzmem
• 1676 – Ole Rømer jako pierwszy oszacował prędkość światła (21 listopada)
• 1676 – Antoni van Leeuwenhoek jako pierwszy zaobserwował bakterie
• 1678 – pierwsza kobieta otrzymała stopień naukowy doktora (25 czerwca)
• 1678 – Bartolomé Esteban Murillo namalował swoją najsłynniejszą Immaculatę

• 1681 – powstał pierwszy kocioł parowy
• 1682 – Edmond Halley odkrył periodyczność komety (15 września)
• 1683 – bitwa pod Wiedniem (12 września)
• 1685 – edykt z Fontainebleau (18 października)
• 1687 – Isaac Newton wydał Philosophiae naturalis principia mathematica
• 1687 – trzęsienie ziemi w Limie (20 października)
• 1687 – wybuch wulkanu Pico de Orizaba (26 grudnia)
• 1688 – chwalebna rewolucja w Anglii
• 1689 – John Locke ogłosił Epistola de tolerantia
• 1689–1697 – wojna Francji z Ligą Augsburską

• 1692 – w Salem (Massachusetts) rozpoczęło się polowanie na czarownice (1 marca)
• 1693 – trzęsienie ziemi na Sycylii (11 stycznia)
• 1694 – powstał Bank of England (27 lipca)
• 1696 – Gottfried Wilhelm Leibniz napisał Essai de théodicée
• 1697 – Charles Perrault opublikował Bajki Babci Gąski
• 1698 – spłonął londyński pałac Whitehall (4 stycznia)
• 1699 – pokój w Karłowicach odebrał Turcji Węgry i Podole (26 stycznia)
• 1700 – wybuchła wielka wojna północna
• 1700 – po Pacyfiku rozeszło się tsunami (26 stycznia)

• 
  Wybrane wydarzenia XVII wieku

• 1576–1612 Rudolf II
• 1612–1619 Maciej Habsburg
• 1619–1637 Ferdynand II
• 1637–1657 Ferdynand III
• 1657–1705 Leopold I

• 1599–1611 Karol IX Sudermański
• 1611–1632 Gustaw II Adolf
• 1632–1654 Krystyna Wazówna
• 1654–1660 Karol X Gustaw
• 1660–1697 Karol XI
• 1697–1718 Karol XII

• 1598–1605 Borys Godunow
• 1605 Fiodor II Borysowicz
• 1605–1606 Dymitr Samozwaniec I
• 1606–1610 Wasyl Szujski
• 1610–1613 Władysław Waza
• 1613–1645 Michał Romanow
• 1645–1676 Aleksy Romanow
• 1676–1682 Fiodor III
• 1682–1725 Piotr Wielki

• 1595–1603 Mehmed III (syn)
• 1603–1617 Ahmed I (syn)
• 1617–1618 Mustafa I (brat, usunięty)
• 1618–1622 Osman II (syn Ahmeda I)
• 1622–1623 Mustafa I (ponownie, usunięty, zm. 1639)
• 1623–1640 Murad IV (syn Ahmeda I)
• 1640–1648 Ibrahim I (brat, usunięty, zm. 1648)
• 1648–1687 Mehmed IV (syn, usunięty, zm. 1693)
• 1687–1691 Sulejman II (brat)
• 1691–1695 Ahmed II (brat)

• 1556–1605 Akbar
• 1605–1627 Dżahangir
• 1627–1658 Szahdżahan
• 1658–1707 Aurangzeb

• 1572–1620 Wanli
• 1620 Taichang
• 1620–1627 Tianqi
• 1627–1644 Chongzhen
• 1644 Li Zicheng
• 1644–1661 Shunzhi
• 1661–1722 Kangxi

• 1592–1605 Klemens VIII
• 1605–1605 Leon XI
• 1605–1621 Paweł V
• 1621–1623 Grzegorz XV
• 1623–1644 Urban VIII
• 1644–1655 Innocenty X
• 1655–1667 Aleksander VII
• 1667–1669 Klemens IX
• 1670–1676 Klemens X
• 1676–1689 Innocenty XI
• 1689–1691 Aleksander VIII
• 1691–1700 Innocenty XII

A

• Abbas I Wielki – szach Persji.
• Andrzej Bobola – jezuicki męczennik.
• Anna Austriaczka (1601–1666) – regentka Francji.

B

• Francis Bacon – angielski filozof.
• Pierre Bayle – francuski uczony, prekursor oświecenia.
• Giovanni Lorenzo Bernini – najwybitniejszy rzeźbiarz i architekt baroku.
• Jakob Bernoulli – szwajcarski matematyk.
• Francesco Borromini – włoski architekt.
• Jacques-Bénigne Bossuet – francuski teolog i teoretyk absolutyzmu.
• Nicolas Boileau – francuski poeta.
• Robert Boyle – twórca chemii.
• Michał Boym – misjonarz w Chinach.
• John Bunyan – angielski teolog.
• Dietrich Buxtehude – duńsko-niemiecki muzyk.

C

• Pedro Calderón de la Barca – hiszpański dramaturg.
• Tommaso Campanella – włoski filozof.
• Caravaggio – włoski malarz.
• Giovanni Cassini – włosko-francuski astronom.
• Miguel de Cervantes – hiszpański pisarz.
• Samuel de Champlain – francuski odkrywca.
• Marc-Antoine Charpentier – francuski kompozytor.
• Bohdan Chmielnicki – hetman kozacki.
• Jan Karol Chodkiewicz – wódz polski.
• Chrystian IV – król Danii.
• Jean-Baptiste Colbert – minister Ludwika XIV.
• Pierre Corneille – dramaturg francuski.
• Arcangelo Corelli – włoski kompozytor.
• Savinien Cyrano de Bergerac – pisarz francuski.
• Stefan Czarniecki – wódz polski.
• Evliya Çelebi – turecki podróżnik.

D

• René Descartes (Kartezjusz) – francuski filozof, matematyk i fizyk.
• Tomasz Dolabella – włosko-polski malarz.
• John Donne – poeta metafizyczny.
• Kasper Drużbicki – jezuicki teolog.
• John Dryden – poeta i dramaturg.
• Antoon van Dyck – flamandzko-angielski malarz.

E

F

• Pierre de Fermat – matematyk francuski.
• Filip I Orleański – książę francuski.
• Bernard Fontenelle – francuski filozof.
• Franciszek Salezy – francuski teolog.
• Andrzej Maksymilian Fredro – polski uczony i polityk.
• Fryderyk Wilhelm I (Wielki Elektor) – władca Brandenburgii.

G

• Galileusz – włoski astronom.
• Tylman z Gameren – holendersko-polski architekt.
• Pierre Gassendi – francuski filozof.
• Artemisia Gentileschi – włoska malarka.
• Luis de Góngora y Argote – hiszpański poeta.
• Hugo Grocjusz – holenderski pisarz polityczny.
• Otto von Guericke – niemiecki fizyk.

H

• Edmond Halley – angielski astronom.
• Frans Hals – holenderski malarz.
• William Harvey – angielski biolog.
• Jan Heweliusz – gdański astronom.
• Thomas Hobbes – filozof angielski.
• Hong Taiji – cesarz mandżurski.
• Robert Hooke – angielski przyrodnik.
• Henry Hudson – angielski odkrywca.
• Christiaan Huygens – holenderski matematyk i astronom.

I

• Ieyasu Tokugawa – szogun.
• Islam III Girej – chan krymski.

J

• Stanisław Jan Jabłonowski – polski wódz.
• Jan IV Szczęśliwy – król Portugalii.
• Jerzy II Rakoczy – książę Siedmiogrodu.
• Ben Jonson – angielski dramaturg i poeta.

K

• Kara Mustafa – wezyr turecki.
• Johannes Kepler – niemiecki astronom.
• Athanasius Kircher – niemiecki polihistor.
• Wespazjan Kochowski – poeta i historyk polski.
• Jan Ámos Komenský – czeski filozof.
• Stanisław Koniecpolski – polski wódz.
• Mehmed Köprülü – turecki wezyr.
• Augustyn Kordecki – obrońca Jasnej Góry.

L

• Juana Inés de la Cruz – meksykańska pisarka.
• Georges de La Tour – lotaryński malarz.
• Jean de La Fontaine – francuski bajkopisarz.
• Charles Le Brun – malarz Ludwika XIV.
• Antoni van Leeuwenhoek – holenderski biolog.
• Gottfried Wilhelm Leibniz – niemiecki filozof i matematyk.
• André Le Nôtre – francuski projektant ogrodów.
• John Locke – angielski filozof.
• Lope de Vega – hiszpański dramaturg.
• Jerzy Sebastian Lubomirski – polski polityk.
• Ludwika Maria Gonzaga – królowa Polski.
• Jean-Baptiste Lully – kompozytor Króla-Słońce.

M

• Marcello Malpighi – włoski biolog.
• Małgorzata Maria Alacoque – prekursorka kultu serca Jezusowego.
• Maria Kazimiera d’Arquien – królowa Polski.
• Maria Medycejska – królowa Francji.
• Maria Teresa Austriaczka (królowa Francji) – żona Ludwika XIV.
• Maryna Mniszchówna – caryca Rosji.
• Bashō Matsuo – japoński poeta.
• Maurycy Orański – stadhouder Holandii
• Jules Mazarin – pierwszy minister Francji.
• Marin Mersenne – francuski uczony.
• John Milton – angielski poeta.
• Molière – dramaturg francuski.
• Claudio Monteverdi – kompozytor włoski.
• Jan Andrzej Morsztyn – poeta i polityk.
• Bartolomé Esteban Murillo – hiszpański malarz.

N

• Daniel Naborowski – polski poeta.
• John Napier – szkocki matematyk.
• Isaac Newton – słynny fizyk i matematyk angielski.
• Nurhaczy – twórca państwa mandżurskiego.

O

• Jerzy Ossoliński – polityk i dyplomata.

P

• Johann Pachelbel – niemiecki kompozytor.
• Stanisław Papczyński – założyciel marianów.
• Denis Papin – francusko-angielski wynalazca.
• Blaise Pascal – francuski filozof i matematyk.
• Jan Chryzostom Pasek – polski pamiętnikarz.
• Samuel Pepys – angielski pamiętnikarz.
• Charles Perrault – francuski bajkopisarz.
• Wacław Potocki – polski poeta.
• Nicolas Poussin – francusko-włoski malarz.
• Henry Purcell – angielski muzyk.

Q

• Francisco de Quevedo y Villegas – hiszpański pisarz.

R

• Jean Baptiste Racine – dramaturg francuski.
• Bogusław Radziwiłł – polsko-litewski polityk.
• Janusz Radziwiłł – hetman wielki litewski.
• Stiepan Razin – przywódca powstania w Rosji.
• Rembrandt – malarz holenderski.
• Guido Reni – włoski malarz.
• Matteo Ricci – włoski misjonarz.
• Armand Jean Richelieu – francuski polityk.
• Ole Rømer – duński astronom.
• Róża z Limy – peruwiańska święta.
• Peter Paul Rubens – niemiecko-flamandzki malarz.
• Michiel de Ruyter – admirał holenderski.

S

• Maciej Kazimierz Sarbiewski – polsko-łaciński poeta.
• Heinrich Schütz – niemiecki kompozytor.
• Jan Steen – holenderski malarz.
• Baruch Spinoza – filozof holenderski pochodzenia żydowskiego.
• Franciszek Suarez – filozof hiszpański.
• William Szekspir – dramaturg angielski.

T

• Abel Tasman – holenderski odkrywca.
• Evangelista Torricelli – włoski fizyk.
• Samuel Twardowski – polski epik.

V

• Diego Velázquez – malarz hiszpański.
• Jan Vermeer – malarz holenderski.
• Sébastien Le Prestre de Vauban – francuski inżynier wojskowy.

W

• Albrecht von Wallenstein – habsburski wódz.
• Michael Willmann – śląski malarz.
• Wincenty a Paulo – założyciel szarytek i misjonarzy.
• Jeremi Wiśniowiecki – polski wódz.
• Christopher Wren – angielski architekt.

Z

• Francisco de Zurbarán – hiszpański malarz.

Ż

• Stanisław Żółkiewski – polski wódz.