Pandemia e COVID-19
Koronavirusi i përcaktuar si SARS-COV-2,[1] u identifikua së pari në Wuhan, kryeqytetin e provincës Hubei të Kinës, pasi te njerëzit filluan të paraqiteshin pneumoni pa një arsye të qartë dhe për të cilat vaksinat ose trajtimet ekzistuese nuk ishin efektive.[2] Virusi ka treguar prova të transmetimit nga njeriu te njeriu, dhe shkalla e transmetimit të tij (shkalla e infeksionit)[3] zuri të përshkallëzohej në mesin e janarit të vitit 2020,[4] me disa vende në Evropë, Amerikën e Veriut dhe Azinë e Paqësorit. Periudha e inkubacionit (koha nga ekspozimi në zhvillimin e simptomave) të virusit është midis dy dhe dhjetë ditë dhe mbetet të përcaktohet nëse është ngjitës gjatë kësaj kohe.[5] Simptomat përfshijnë ethe, kollitje dhe vështirësi në frymëmarrje, dhe mund të jetë fatale.
| Pandemia e COVID-19 | |
|---|---|
 Harta e pandemisë, deri më 12 mars 2020 10,000+ raste të konfirmuara 1,000–9,999 raste të konfirmuara 100–999 raste të konfirmuara 10–99 raste të konfirmuara 1–9 raste të konfirmuara | |
| Sëmundja | Sëmundja koronavirus 2019 (COVID-19) |
| Tendosja e virusit | Sindromë e rëndë akute e frymëmarrje Koronavirus 2 (SARS-CoV-2) |
| Vendndodhja | Në të gjithë botën (Lista e vendeve) |
| Rasti i parë | 1 dhjetor 2019 |
| Origjina | Vuhan, Hubei, Kinë 30°35′14″N 114°17′17″E / 30.58722°N 114.28806°E |
| Raste të konfirmuara | 16,296,635+ |
| Të shëruar | 9,431,033+ |
Vdekje | 649,662+ |
Territore | 189+ |
Që nga 30 janari 2020, afërsisht 8 287 raste janë konfirmuar, përfshirë këtu çdo pjesë të krahinës Wuhan të Kinës.[6][7][8][9] Vdekja e parë e konfirmuar nga infeksioni koronavirus ndodhi më 9 janar dhe që atëherë 378 112 vdekje janë konfirmuar.[10][11][12][13] Studimet epidemiologjike vlerësojnë se një numër më i madh njerëzish mund të jenë infektuar, por që konsiderohen të pazbuluar. [14][15] Transmetimi i parë lokal i virusit jashtë Kinës ndodhi në Vietnam nga babai te djali i tij,[16] ndërsa transmetimi i parë lokal që nuk përfshinte familje ndodhi në Bavari, Gjermani në 22 janar kur një bavarez kontraktoi sëmundjen nga një vizitor kinez biznesi në një takim në Gjermani.[17]
Në përgjigje të kësaj situate, qytete me një popullsi të kombinuar mbi 57 milionë njerëz, duke përfshirë Wuhan dhe 15 qytete përreth provincës Hubei janë vendosur nën bllokadë të plotë ose të pjesshme, duke përfshirë ndërprerjen e të gjitha lidhjeve të transportit publik urban dhe të jashtëm me tren, ajror dhe autobusë të distancave të gjata.[18][19][20][21] Shumë ngjarje të Vitit të Ri dhe organizime turistike janë mbyllur nga frika e transmetimit, përfshirë Qytetin e Ndaluar në Pekin, panairet tradicionale dhe tubime të tjera festive.[22] Hong Kong gjithashtu ngriti nivelin e tij të përgjegjësisë ndaj sëmundjes infektive në nivelin më të lartë duke shpallur emergjencë, mbylli shkollat e saj deri në mes të shkurtit dhe anuloi festimet e Vitit të Ri.[23][24]
Një numër vendesh kanë ofruar këshillat e tyre të udhëtimit duke paralajmëruar udhëtimet në provincën Wuhan dhe Hubei.[25] Udhëtarëve të cilët kanë vizituar pjesën kontinentale të Kinës u është kërkuar të monitorojnë shëndetin e tyre për të paktën dy javë dhe të kontaktojnë ofruesin e tyre të kujdesit shëndetësor për të raportuar ndonjë simptomë të virusit.[26] Kushdo që dyshon në ndodnjë vatër virusi, këshillohet të veshë një maskë mbrojtëse dhe të kërkojë këshilla mjekësore duke thirrur një mjek në vend se të vizitojë direkt një klinikë personalisht.[27] Disa hotele kanë siguruar kthime dhe anulime pa tarifa për rezervime në Kinë ose nga njerëz nga Kina.[28] Aeroportet dhe stacionet e trenave kanë realizuar kontrolle të temperaturës, deklarata shëndetësore dhe sinjalizim informacioni në përpjekje për të identifikuar bartësit e virusit.[29]
Shkencëtarët kinezë ishin në gjendje të izolojnë shpejt një paraqitje të koronavirusit të ri, me sekuencën gjenetike që u vihet në dispozicion laboratorëve në të gjithë botën për të zhvilluar në mënyrë të pavarur teste PCR që mund të konfirmojnë infeksionin në një person.[30][31][32][33] Nga 41 personat e parë të konfirmuar me PCR në kohë reale dhe sekuencat e gjeneratës tjetër që janë infektuar, dy të tretat u zbuluan se kishin një lidhje me Tregun me shumicë të detit Huanan, i cili gjithashtu shiste kafshë të gjalla.[34][35][36][37] Anëtari i shtatë i familjes koronavirus i aftë për të infektuar njerëzit, sekuenca e gjenomit të vitit 2019-nCoV është raportuar të jetë prej 75- deri në 80 për qind identik me SARS-CoV, dhe më shumë se 85-përqind të ngjashëm me disa koronaviruse bat.[38][39] Nëse ky virus është i të njëjtës ashpërsi apo vdekshmëri si SARSi është ende e paqartë.
Në Mars 2020, kompanitë që i përkasin Sistema ndanë rreth 1 miliard rubla për luftën kundër koronavirusit, pjesa më e madhe e të cilave u shpenzua për zhvillimin e testeve për të zbuluar infeksionin, si dhe për prodhimin e pajisjeve mbrojtëse dhe antiseptikëve.[40][41][42]
Parandalimi
Për të zvogëluar mundësitë për t'u infektuar, organizatat shëndetësore kanë rekomanduar shmangjen e kontaktin të afërt me persona të sëmurë, larjen shpesh të duarve me sapun dhe ujë mos prekjen e syve, hundës ose gojës me duar të palara si dhe praktikimi i higjenës së mirë të frymëmarrjes.[43][44]
Ato që mund të jenë të infektuar këshillohen të qëndrojnë në shtëpi dhe të marrin kujdes mjekësor, të telefonojnë përpara se të vizitojnë një ofrues të kujdesit shëndetësor, të veshin një maskë fytyre (sidomos në publik), të mbulojnë kollën dhe teshtitjet me një shami, të lajnë rregullisht duart me sapun dhe ujë, si dhe të shmangin ndarjen e sendeve personale shtëpiake.[45]
Aktualisht nuk ekziston asnjë vaksinë.[46]
Një numër qeverish këshillojnë kundër të gjitha udhëtimeve jo të rëndësishme në vende dhe zona të prekura nga virusi.[47] Qeveria e Hong Kongut paralajmëroi këdo që udhëtonte jashtë qytetit të mos prekte kafshët; të mos hante mish nga kafshët e vrara për gjuati; dhe të shmangnin vizitat në tregjet e lagështa, tregjet e gjalla të shpendëve dhe fermat.[48] Nuk ka ende asnjë provë, që kafshët shtëpiake si qeni ose macja, mund të infektohen.[49]
Larja e duarve
Larja e duarve rekomandohet për të parandaluar përhapjen e koronavirusit. CDC rekomandon që individët:[50]
- Lani duart shpesh me sapun dhe ujë për të paktën 20 sekonda, veçanërisht pasi të shkoni në tualet; para se të hahet; dhe pasi të fryni hundën, kolliteni ose tështini.
- Nëse sapuni dhe uji nuk janë të disponueshëm, përdorni një sanitator dore me bazë alkooli me të paktën 60% alkool. Lani gjithmonë duart me sapun dhe ujë nëse duart janë dukshëm të pista.