COVID-19 пандемиясы

Коронавирус ауруының пандемиясы 2019 жылы, желтоқсан айының ортасында орталық Қытайда орналасқан Хубэй провинциясына кіретін Ухань қаласының Хуанань жануар мен теңіз өнімдері базарында болған тұрғындары түсініксіз пневмонияға шалдыққаны анықталған кезден басталды.

Коронавирус инфекциясының пандемиясы
     10,000+ расталған жағдай      1,000–9,999 расталған жағдай      100–999 расталған жағдай      10–99 расталған жағдай      1–9 расталған жағдай

     10,000+ расталған жағдай

     1,000–9,999 расталған жағдай     100–999 расталған жағдай     10–99 расталған жағдай     1–9 расталған жағдай


Ана тіліндегі атауықыт. 2019-2020年新型冠狀病毒肺炎事件
Дата17 қараша 2019 жылдан бастап (4 жыл, 5 ай, 3 күн)
ОрныОшақ: Ухань, Хубэй, Қытай
ТүріЖаңа коронавирус індеті
СебебіSARS-CoV-2
Шығын
2022 жылғы 28 шілдесіндегі мәлімет:
Расталған жағдайлар: 578,668,455
Өлім саны: 6,410,994 (жарияланған)
20.1 млн (бағаланған)[1]
Жазылып шыққандар: 548,683,523
Індет жайылған елдер саны: 230
Ухань, Қытай, тіркелген жалғыз ошақтың орналасқан жері

Осыдан кейін Қытай ғалымдары коронавирустың жаңа түрін анықтады — SARS-CoV-2. Оның генетикалық құрылымы ауыр жіті респираторлы синдромды (атипті пневмония деген атаумен танымал) қоздыратын SARS-CoV вирусына 70% ұқсайтыны белгілі болды. Осылайша олар карта құрып, жаңа вирустың генетикалық құрылымын анықтады.[2][3][4][5]

22 қаңтардан бері Ухань қаласында карантин жарияланып, қоғамдық көліктер тоқтатылып, қалаға кіріп-шығуға тыйым салынған; дәл осындай карантин 24 қаңтардан бастап Уханьға шекаралас Хуанган, Эчжоу, Чиби және Чжицзян қалаларында жарияланған[6][7]. Жалпы алғанда қытайлық 14 қаладан шығуға тыйым салынған[8]. Вирус Қытайдың бірнеше әкімшілік аймақтарында анықталған.

22 қаңтар күні Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының төтенше жағдай комитетінің індетке қатысты отырысы өтті. 23 қаңтарда ДДҰ бас директоры Тедрос Аданом Гебреисус ДДҰ төтенше жағдай комитеті жаңа коронавирус індетінің өршуі ерекше қауіп төндіретіні жайлы бір тоқтамға келмегенін айтып, халықаралық деңгейде денсаулық сақтау аясында төтенше жағдай жарияланбайтынын мәлімдеді.

Эпидемиология

Індеттің басталуы жайлы алғашқы мәлімет 2019 жылдың 31 желтоқсаны жарияланды[9], ал науқастардағы алғашқы клиникалық көрініс 8 желтоқсан күні біліне бастаған[10].Уханьдағы базар жабылып, клиникалық әйгіленімдері бар науқастар оқшауланды.

COVID-19 пандемиясының әр ел мен аймақтағы жағдайы
Ел/АймақЖұқтыр.ӨлімЖазыл.Дер.
178433,17219,677111,738
 Қытай81,2183,28173,650[11]
 Италия69,1766,8208,326[12]
 АҚШ55,330804379[13][14]
 Испания47,6103,4345,367[15]
 Германия34,0091723,535[16]
 Иран27,0172,2069,625[17][18]
 Франция22,3041,1003,281[13][19]
 Швейцария9,877130131[20][21]
 Корея Республикасы9,1371263,730[22]
 Ұлыбритания8,078422140[23][24]
 Нидерланд5,580277[25]
 Аустрия5,283289[26][27]
 Бельгия4,937178547[28]
 Норвегия2,89013[29]
 Канада2,74626185[30]
 Аустралия2,4318118[31][32]
 Португалия2,3623322[33]
 Швеция2,3004016[34][35]
 Бразилия2,201462[13][36][37]
 Израиль2,170553[38]
 Түркия1,872440[39][40]
 Дания1,85232[41]
 Малайзия1,79619199[42]
 Чехия1,497310[43]
 Ирландия1,32975[44]
 [[Жапония|]]1,12842301[45]
 Люксембург1,09986[46]
 Эквадор1,082273[47]
 Пәкістан1,000719[48]
 Тайланд934470[49][50]
 Польша927121[51]
 Чили922217[52]
 Румыния9061386[53][54]
 Финляндия792110[13][55]
 [[Индонезия|]]7905831[56]
 Сауд Арабиясы767128[57]
 Грекия7432019[58][59]
71211587[60][61]
 ОАР70902[62]
 Ресей658029[63][64]
 Исландия648151[65]
 Филиппиндер6363826[66][67]
 Үндістан5621240[68][69]
 Сингапур5582155[70][71]
 Катар526041[72]
 Словения480410[73]
Үлгі:Country data Панама4436[74]
 Бахрейн4193190[75]
 Хорватия418016[76]
 Перу41674[77]
 Мысыр4022080[78]
 Гонконг3864102[79]
 Колумбия37836[80]
 Эстония36907[81]
 Мексика36744[82]
 Ирак3162775[83]
 Доминикан Республикасы31263[13]
 Ливан30448[84][85]
 Сербия303415[13][86]
 Аргентина301451[87]
 Армения265016[13]
 Алжир2641965[13]
 Біріккен Араб Әмірліктері248245[88]
 Тайвань235229[89][90]
 Мажарстан2261021[91]
 Болгария21833[92]
 Словакия21607[93][94]
 Литва21321[95]
 Жаңа Зеландия205022[96][97]
 Латвия19701[13][98]
 Кувейт191039[99]
 Сан-Марино187214[100]
 Коста-Рика17722[13][101][102]
 Солтүстік Македония17721[103][104]
 Марокко17056[105]
 Босния және Герцеговина16632[13]
Үлгі:Country data Андорра16431[106][107]
 Уругвай16200[13][108]
 Иордания15401[13][109]
 Солтүстік Македония14821[103][104]
 Вьетнам134017[110]
Үлгі:Country data Молдова12512[111][112]
 Албания123510[113]
 Кипр12433[13][114]
 Буркина-Фасо11447[115]
 Тунис11441[13]
 Украина11341[116]
 Мальта11002[117]
 Бруней10902[118]
 Шри-Ланка10203[119]
Үлгі:Country data Сенегал9908[13]
 Камбоджа9306[120]
 Венесуэла91015[121]
 Әзірбайжан87110[122]
Үлгі:Country data Оман84017[123]
 Беларусь81022[124][125]
 Ауғанстан7411[13]
 Грузия73010[126][127]
 Кот-д’Ивуар7301[128]
 Қазақстан3913271056[129]
 Камерун6612[13]
 Палестина60016[130]
 Тринидад және Тобаго5700[13][131]
 Гана5220[132]
 Лихтенштейн5100[133]
 Өзбекстан5000[134]
 Куба4810[135]
 Черногория4710[13][136]
 Нигерия4612[137][138]
 Конго Демократиялық Республикасы4521[13][139]
 {{{name}}}4200[140][141]
 Маврикий4820[13]
 Солтүстік Кипр4003[142]
Үлгі:Country data Руанда4000[13][143]
 Бангладеш3945[144]
 Парагвай3730[145][146]
 Гондурас3600[147]
 Боливия3200[148]
Үлгі:Country data Косово3110[149]
 Макао28010[150]
 Ямайка2512[13][151]
 Кения2500[152]
 Guernsey2300[153]
 Мэн аралы2300[154]
 Монако2301[13][155]
 Гватемала2110[156]
Үлгі:Country data Того2001[157]
Үлгі:Country data Барбадос1700[158]
 Мадагаскар1700[159]
 Джерси1600[153]
 Мальдив Республикасы1303[160]
 Эфиопия1200[13]
 Танзания1200[161]
 Замбия1200[13]
 Моңғолия1000[13]
 Сальвадор900[162]
 Экваторлық Гвинея900[13]
 Уганда900[13][163]
 Суринам800[164]
 Гаити700[165]
 Намибия700[13]
 Нигер710[13]
 Сейшель аралдары700[166]
 Бенин600[13]
Үлгі:Country data Габон610[13]
 Гайана510[167]
 Багам аралдары400[168]
 Конго Республикасы400[13]
 Эсватини400[169]
 Фиджи400[170]
 Гвинея401[171]
 Ватикан400[13]
 Кабо-Верде310[172]
 Орталық Африка Республикасы300[13]
 Чад300[173]
 Джибути300[13]
 Гамбия310[13]
 Либерия300[13][174]
 Мозамбик300[13]
 Мьянма300[13]
 Судан310[13]
 Зимбабве310[13]
Үлгі:Country data Ангола200[175]
 Бутан200[13]
 Доминика200[13]
Үлгі:Country data Лаос200[176]
 Мавритания200[177]
Үлгі:Country data Непал201[13][178]
 Никарагуа200[179]
 Сент-Люсия200[13]
 Антигуа және Барбуда100[13]
 Белиз100[180]
 Шығыс Тимор100[181]
 Эритрея100[13]
Үлгі:Country data Гренада100[13]
 Ливия100[182]
 Папуа — Жаңа Гвинея100[183]
 Сент-Винсент және Гренадиндер100[13]
 Сомали100[13]
 Сирия100[184]
As of Үлгі:Format date (UTC) · History of cases: China, international
Notes

2020 жылдың 27 қаңтары белгілі болған Қытайдың ресми мәліметі бойынша 2 809 адамның вирусты жұқтырғаны тіркелген. Ауру әйгіленімдері 2019 жылдың 8 желтоқсаны мен 2020 жылдың 2 қаңтары аралығында көріне бастаған. 7 науқастың жағдай өте ауыр деп бағаланды. 11 қаңтар күні 61 жасар науқас қайтыс болса, 15 қаңтарда 69 жасар науқас вирусты жұқпа салдарынан көз жұмды. Қазіргі мәліметке сәйкес барлығы 80 адам қайтыс болған. Қайтыс болғандардың барлығы Қытайдан.

Әр ел бойынша 2019-nCoV коронавирусын жұқтырғандар саны

Осыдан кейін жұқпаға күдігі бар науқастармен қатынаста болған 700 адамға, оның ішінде 400 медицина қызметкеріне мониторинг жасалды[185]. ПЦР-тест көмегімен Ухань аймағындағы 41 науқаста 2019-nCoV коронавирусының бар екені анықталған[186].Кейінірек жұбайы базарда болмаса да, ауруға шалдыққан ерлі-зайыпты жайлы ақпарат тарады, алайда осы отбасынан үш адам аталған базарда жұмыс істеген[187][188]. 2020 жылдың 9 қаңтарында Уханьда 61 жасар ер адам қайтыс болды[189].16 қаңтарда Қытай үкіметі Уханьда тағы да бір 69 жасар ер кісінің қайтыс болғанын мәлімдеді[190][191][192].

Қытайдан тыс алғашқы жағдай 2020 жылдың 13 қаңтары белгілі болды. Ол 8 қаңтар күні Уханьнан Бангкокқа (Тайланд) ұшып келген 61 жасар әйел. 18 қаңтарда Қытайдан тыс орын алған жағдай саны үшке таяды (Тайландта екеу, Жапонияда біреу).

Қытайдан тыс бірнеше ауруға шалдығу жағдайы тіркелгендіктен, эпидемиологтар Уханьдағы вирус жұқтырғандар саны ресми тіркелген 41 жағдайдан да көп (1-2 есе) болуы мүмкін деген шешімге келді.

Науқастарды қараған дәрігерлердің де ауруға шалдығуы — вирустың адамнан адамға берілетінін дәлелдеді.

Сингапур мен Гонконг әуежайларында Уханьнан келген жолаушыларды арнайы тексерістен өткізіп, пневмония симптомдарын сұрастырды. Тайланд, Оүтүстік Корея, Малайзия мен Филиппин әуежайларында да дәл осы шаралар қолданылды.

2020 жылдың 18 қаңтарынан аталған бақылау шаралары АҚШ-тың үш басты әуежайларында жасала бастады — Сан-Франциско халықаралық әуежайы (SFO), Лос-Анджелес халықаралық әуежайы (LAX) және Нью-Йорктағы Джон Кеннеди атындағы халықаралық әуежай (JFK).

20 қаңтарда қытай билігі 2019-nCoV коронавирусы қоздырған жұқпаға шалдыққандар санының кенет 140-қа артуын мәлімдеді. Олардың бірнешеуі Уханьнан тыс Шэньчжэн мен Бейжіңде тіркелгені белгілі болды. Сондай-ақ тағы бір өлім мен, Оңтүстік Кореяда бір науқастың ауруға шалдыққаны хабарланды.

Қытай билігі вирустың адамнан адамға берілетінін ресми түрде растады.

21 қаңтарда Уханьнан АҚШ-қа 15 қаңтарда қайтып келген америкалық азаматқа жаңа коронавирус жұқпасы диагнозы қойылды. Бұл Азиядан тыс орын алған алғашқы жағдай болды.

26 қаңтарда Қазақстан Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев жаңа коронавирустың Қазақстан аумағына таралуына жол бермеу жөнінде нақты ұйымдастыру шараларын қабылдауды тапсырылды[193]. Осыдан кейін Үкімет басшысы Асқар Мамин арнайы кеңес өткізіп, Үкіметке көші-қон бақылауын күшейтуді, Қытайдан келген барлық адамдарға тұрғылықты мекенжайы бойынша медициналық бақылау орнатуды, медициналық ұйымдардың дайындығын қамтамасыз етуді, Қытайдан келетін транзиттік жолаушыларға ҚР аумағына 72 сағаттық визасыз келу режимін уақытша тоқтатуды, "Қорғас" қазақстандық бөлігінің жұмысын уақытша тоқтатуды және басқа да алдын алу шараларын ұйымдастыруды тапсырды[194].

Дереккөздер

Сілтемелер