స్ఫటికం

స్ఫటికం (Crystal) అంటే దానిలోని భాగాలు (అంటే పరమాణువులు, అణువులు, అయాన్లు) ఒక క్రమమైన ఆకృతిలో అమర్చబడిన ఘన పదార్థం. ఈ స్ఫటికాకృతి అన్ని దిశల్లో విస్తరిస్తుంది.^[1][2] స్ఫటికాలను, వాటి నిర్మాణాలను గురించి అధ్యయనం చేసే శాస్త్రాన్ని స్ఫటిక శాస్త్రం (క్రిస్టలోగ్రఫీ) అంటారు.

మంచుగడ్డలు, వజ్రాలు, ఉప్పు మొదలైనవి స్ఫటికాలను ఉదాహరణలు. చాలావరకు అకర్బన ఘనపదార్థాలు స్ఫటికాలు కాకుండా బహుళ స్ఫటికాలుగా (Poly crystals) ఉంటాయి. అంటే అనేక స్ఫటికాలు కలిసి ఘన పదార్థంగా ఏర్పడతాయి. చాలా వరకు లోహాలు, రాళ్ళు, పింగాణి మొదలైనవి బహుళ స్ఫటికాలు. ఘనపదార్థాల్లో మూడో రకం నిరాకారమైన ఘనపదార్థాలు (Amorphous solids). వీటిలో పరమాణువుల అమరిక ఒక క్రమంలో ఉండదు. వీటికి ఉదాహరణలు గాజు, మైనం, చాలా వరకు ప్లాస్టిక్లు.

స్ఫటికాలను, విలువైన రాళ్ళను కొన్ని అశాస్త్రీయమైన చికిత్సలలో వాడుతుంటారు.^[3][4]