สาธารณรัฐของสหภาพโซเวียต

สาธารณรัฐของสหภาพสาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียต
หมวดหมู่	สหพันธรัฐ
ที่ตั้ง	สหภาพโซเวียต
ก่อตั้งโดย	สนธิสัญญาการก่อตั้งสหภาพโซเวียต
ก่อตั้ง	30 ธันวาคม ค.ศ. 1922
ยกเลิกโดย	การรับรองความเป็นอิสระของกลุ่มรัฐบอลติก; คำประกาศที่ 142-เอช
ยกเลิก	26 ธันวาคม ค.ศ. 1991
จำนวน	21 รัฐ (ณ ค.ศ. 1933)
ประชากร	น้อยที่สุด: 1,565,662 คน (เอสโตเนียโซเวียต); มากที่สุด: 147,386,000 คน (รัสเซียโซเวียต)
พื้นที่	น้อยที่สุด: 29,800 km2 (11,500 sq mi) (อาร์มีเนียโซเวียต); มากที่สุด: 17,075,400 km2 (6,592,800 sq mi) (รัสเซียโซเวียต)
การปกครอง	สาธารณรัฐสังคมนิยมแบบพรรคการเมืองเดียว
หน่วยการปกครอง	สาธารณรัฐปกครองตนเองสังคมนิยมโซเวียต, แคว้น, แคว้นปกครองตนเอง

สาธารณรัฐของสหภาพสาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียต หรือ สาธารณรัฐสหภาพ (รัสเซีย: Сою́зные Респу́блики, อักษรโรมัน: Soyúznye Respúbliki) เป็นหน่วยการปกครองตามเชื้อชาติของสหภาพสาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียต (USSR)^[1] สหภาพโซเวียตก่อตั้งขึ้นใน ค.ศ. 1922 จากสนธิสัญญาระหว่างสาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตเบียโลรัสเซีย สหพันธ์สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตรัสเซีย สหพันธ์สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตทรานส์คอเคซัส และสาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตยูเครน โดยสาธารณรัฐข้างต้นรวมตัวกันเป็นสาธารณรัฐองค์ประกอบของสหภาพสาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียต (สหภาพโซเวียต)

สำหรับภาพรวมทางประวัติศาสตร์ส่วนใหญ่ สหภาพโซเวียตเป็นรัฐรวมศูนย์อำนาจระดับสูงซึ่งนำโดยพรรคคอมมิวนิสต์ และมีโครงสร้างเป็นสหพันธ์สาธารณรัฐแต่ในนาม การปฏิรูปการกระจายอำนาจอย่างค่อยเป็นค่อยไปในยุคของเปเรสตรอยคา (การปรับโครงสร้าง) และกลัสนอสต์ (การเปิดกว้าง ซึ่งหมายถึงเสรีภาพในการพูด) ที่ดำเนินการโดยมีฮาอิล กอร์บาชอฟ ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของข้อตกลงเฮลซิงกินั้นเป็นปัจจัยหนึ่งที่นำไปสู่การล่มสลายของสหภาพโซเวียตใน ค.ศ. 1991 อันเกี่ยวโยงกับจุดจบของสงครามเย็นและการก่อตั้งเครือรัฐเอกราช

ในสหภาพโซเวียตมีการแบ่งประเภทของสาธารณรัฐที่แตกต่างกันเป็นสองระดับ โดยสาธารณรัฐสหภาพที่ใหญ่กว่าเป็นตัวแทนของกลุ่มชาติพันธุ์หลักของสหภาพและมีสิทธิที่จะแยกตัวออกตามรัฐธรรมนูญ และสาธารณรัฐปกครองตนเองที่เล็กกว่าจะตั้งอยู่ในพื้นที่ของสาธารณรัฐสหภาพและเป็นตัวแทนของชาติพันธุ์กลุ่มน้อย โดยทั่วไปแล้ว สาธารณรัฐปกครองตนเองจะอยู่ภายใต้อำนาจของสาธารณรัฐสหภาพที่รัฐตั้งอยู่ ยกเว้นบางกรณี เช่น สาธารณรัฐนาคีชีวัน (Republic of Nakhichevan)

สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตคารีโล-ฟินนิชซึ่งก่อตั้งจากผลกระทบของสงครามโซเวียต-ฟินแลนด์ เป็นเพียงสาธารณรัฐสหภาพเดียวที่ถูกลิดรอนสถานะใน ค.ศ. 1956 การตัดสินใจลดฐานะคารีเลียเป็นสาธารณรัฐปกครองตนเองภายในรัสเซียโซเวียตทำโดยรัฐบาลกลางเพียงฝ่ายเดียว ปราศจากการถามความเห็นของประชากร^{[ต้องการอ้างอิง]}

ภาพรวม

ธงของสาธารณรัฐโซเวียตในพิพิธภัณฑ์ยุคโซเวียตเลนินใน บิชเคก คีร์กีซสถาน

ตามมาตรา 76 ของรัฐธรรมนูญแห่งสหภาพโซเวียตสาธารณรัฐสหภาพเป็นอธิปไตยรัฐสังคมนิยมโซเวียตที่สหรัฐกับสาธารณรัฐโซเวียตอื่น ๆ ในสหภาพสาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียต มาตรา 81 ของรัฐธรรมนูญที่ระบุว่า "สิทธิอธิปไตยของสหภาพโซเวียตจะได้รับการปกป้องโดยสหภาพโซเวียต"^[2]

ในช่วงการรวมตัวครั้งสุดท้าย สหภาพโซเวียตประกอบด้วย 15 สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตที่เป็นทางการซึ่งทั้งหมด (ยกเว้นสาธารณรัฐรัสเซีย) ได้มีบทในการจัดตั้งและบริหารพรรคคอมมิวนิสต์ภายในสหพันธ์สาธารณรัฐและพรรคคอมมิวนิสต์สหภาพโซเวียต

สหพันธ์สาธารณรัฐนอกอาณาเขตสหพันธรัฐรัสเซีย ส่วนใหญ่ถูกประกอบด้วยอยู่ในดินแดนที่เดิมเป็นของจักรวรรดิรัสเซียและได้ถูกซื้อในระหว่างปี พ.ศ. 2243 จากมหาสงครามเหนือและอนุสัญญาแองโกลรัสเซีย พ.ศ. 2450ถึงแม้สหภาพโซเวียตประกอบด้วย 15 รัฐแต่มีเพียง 11 รัฐที่มีอิสระในการบริหารยกเว้นจอร์เจียกับกลุ่มรัฐบอลติกซึ่งกลุ่มรัฐบอลติกได้รวมเข้ามาในช่วงการยึดครองรัฐบอลติกซึ่งทำให้ในระดับสากลมองว่าเป็นการยึดครองอย่างผิดกฎหมายตลอดระยะเวลาตั้งแต่ปี พ.ศ. 2483 - พ.ศ. 2534 ^[3]^[4]^[5]

แต่ละสาธารณรัฐมีที่เป็นเอกลักษณ์เป็นของตัวเองของตราประจำชาติของรัฐ ธง เครื่องอิสริยาภรณ์ แต่มีข้อยกเว้นเพลงชาติสหภาพโซเวียตเป็นเพลงประจำชาติทุกรัฐจนถึงปี พ.ศ. 2533 ทุกรัฐในสหภาพโซเวียตมีสิทธิที่จะได้รับเครื่องอิสริยาภรณ์เลนิน

ช่วงกลางคริสต์ทศวรรษ 1980 การเข้ามาควบคุมของมอสโกต่อสาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตได้มีน้อยลงจากเปเรสตรอยคาและกลัสนอสต์ของมีฮาอิล กอร์บาชอฟนำไปการเป็นอิสระมากขึ้นของสาธารณรัฐจนทำให้สหภาพโซเวียตล่มสลาย

สาธารณรัฐสหภาพของสหภาพโซเวียต

จำนวนสาธารณรัฐสหภาพของสหภาพโซเวียตในแต่ยุคมีจำนวนที่แตกต่างกันตั้งแต่ 4 ถึง 16 โดยตั้งแต่ ค.ศ. 1956 จนกระทั่งการล่มสลายใน ค.ศ. 1991 สหภาพโซเวียตประกอบด้วยสาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตทั้งหมด 15 แห่ง (ใน ค.ศ. 1956 สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตคารีโล-ฟินนิชที่ก่อตั้งขึ้นใน ค.ศ. 1940 ถูกยกเลิกเข้ากับสหพันธ์สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตรัสเซีย)

แผนที่สาธารณรัฐสหภาพตั้งแต่ ค.ศ. 1956 จนถึง ค.ศ. 1991 ซึ่งนับหมายเลขตามที่รัฐธรรมนูญโซเวียตกำหนดไว้

ชื่อ	เมืองหลวง	ก่อตั้ง	ระยะเวลาที่เข้าร่วม	ประชากร (ค.ศ. 1989)	พื้นที่ (km²) (ค.ศ. 1991)	รัฐเอกราชหลังการล่มสลาย
สหพันธ์สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตรัสเซีย	มอสโก	000000001917-11-07-00007 พฤศจิกายน 1917	1922-1991	147,386,000	17,075,400	รัสเซีย
สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตยูเครน	เคียฟ	000000001919-03-10-000010 มีนาคม 1919	1922-1991	51,706,746	603,700	ยูเครน รัสเซีย
สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตเบียโลรัสเซีย	มินสค์	000000001920-07-31-000031 กรกฎาคม 1920	1922-1991	10,151,806	207,600	เบลารุส
สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตอุซเบก	ทาชเคนต์	000000001924-12-05-00005 ธันวาคม 1924	1924-1991	19,906,000	447,400	อุซเบกิสถาน
สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตคาซัค	อัลมา-อาตา	000000001936-12-05-00005 ธันวาคม 1936	1936-1991	16,711,900	2,717,300	คาซัคสถาน
สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตจอร์เจีย	ทบิลีซี	000000001921-02-25-000025 กุมภาพันธ์ 1921	1922-1991	5,400,841	69,700	จอร์เจีย อับฮาเซีย เซาท์ออสซีเชีย
สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตอาเซอร์ไบจาน	บากู	000000001920-04-28-000028 เมษายน 1920	1922-1991	7,037,900	86,600	อาเซอร์ไบจาน
สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตลิทัวเนีย	วิลนีอัส	000000001940-07-21-000021 กรกฎาคม 1940^[a]	1940-1990	3,689,779	65,200	ลิทัวเนีย
สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตมอลเดเวีย	คีชีนอฟ	000000001940-08-02-00002 สิงหาคม 1940	1940-1991	4,337,600	33,843	มอลโดวา ทรานส์นีสเตรีย
สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตลัตเวีย	รีกา	000000001940-07-21-000021 กรกฎาคม 1940^[a]	1940-1991	2,666,567	64,589	ลัตเวีย
สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตคีร์กีซ	ฟรุนเซ	000000001936-12-05-00005 ธันวาคม 1936	1936-1991	4,257,800	198,500	คีร์กีซสถาน
สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตทาจิก	ดูชานเบ	000000001929-12-05-00005 ธันวาคม 1929	1929-1991	5,112,000	143,100	ทาจิกิสถาน
สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตอาร์มีเนีย	เยเรวาน	000000001920-12-02-00002 ธันวาคม 1920	1922-1991	3,287,700	29,800	อาร์มีเนีย
สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตเติร์กเมน	อัชฮาบัด	000000001925-05-13-000013 พฤษภาคม 1925	1925-1991	3,522,700	488,100	เติร์กเมนิสถาน
สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตเอสโตเนีย	ทาลลินน์	000000001940-07-21-000021 กรกฎาคม 1940^[a]	1940-1991	1,565,662	45,226	เอสโตเนีย

อดีตสหภาพสาธารณรัฐในสหภาพโซเวียต

แผนที่	สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียต	เมืองหลวง	เข้าร่วม	พื้นที่ (km²)	รวมเข้า/แยกออก
	สหพันธ์สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตทรานส์คอเคซัส	ทบิลิซี	1922–1936	186,100	ได้แยกเป็น สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตอาร์มีเนีย สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตอาเซอร์ไบจาน และสาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตจอร์เจีย
	สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตคารีโล-ฟินนิช	เปโตรซาวอดสค์	1940–1956	172,400	รวมตัวกับ สหพันธ์สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตรัสเซีย

สาธารณรัฐอื่น ๆ ในสหภาพโซเวียต

สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียต	เข้าร่วม	หมายเหตุ
สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตเบลารุส (พ.ศ. 2462)	พ.ศ. 2462	รวมตัวกับ สหพันธ์สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตรัสเซียในช่วงสงครามโปแลนด์–โซเวียต ก่อนแยกในปี พ.ศ. 2463
สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตลิทัวเนีย-เบลารุส	พ.ศ. 2462	ผนวกกับ สหพันธ์สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตรัสเซีย โปแลนด์และลิทัวเนีย (ส่วนที่เป็นเอกร่าชในช่วงหลังสงครามโลกครั้งที่หนึ่ง)
สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตกาลิเซีย	พ.ศ. 2463	ผนวกเข้ากับโปแลนด์ ก่อนที่ได้คืนมารวมตัวกับสาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตยูเครน
สาธารณรัฐโซเวียตดอแนตสก์–กรือวึยรีห์	พ.ศ. 2461	รวมตัวกับสาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตยูเครน
สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตคูบาน	พ.ศ. 2461	รวมตัวกับสาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตแบล็กซี เป็นสาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตคูบาน-แบล็กซี
สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตแบล็กซี	พ.ศ. 2461	รวมตัวกับสาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตคูบาน เป็นสาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตคูบาน-แบล็กซี
สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตคูบาน-แบล็กซี	พ.ศ. 2461	รวมตัวกับสาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตสตัฟโรปอล และสาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตกรอซนืย เป็นสาธารณรัฐของสหภาพโซเวียตนอร์ทคอเคเซีย
สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตสตัฟโรปอล	พ.ศ. 2461	รวมตัวกับสาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตคูบาน-แบล็กซี และสาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตกรอซนืย เป็นสาธารณรัฐของสหภาพโซเวียตนอร์ทคอเคเซีย
สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตกรอซนืย	พ.ศ. 2461	รวมตัวกับสาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตสตัฟโรปอล และสาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตคูบาน-แบล็กซี เป็นสาธารณรัฐของสหภาพโซเวียตนอร์ทคอเคเซียน
สาธารณรัฐของสหภาพโซเวียตนอร์ทคอเคเซียน	พ.ศ. 2461	ยกเลิกหลังถูกฝ่ายขาวยึดครองในช่วงสงครามกลางเมืองรัสเซีย
สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตลัตเวีย (พ.ศ. 2461–2463)	พ.ศ. 2461–2463	ได้รับการปลดจากโปแลนด์ ในช่วงสงครามโปแลนด์–โซเวียต
สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตลิทัวเนีย (พ.ศ. 2461-พ.ศ. 2462)	พ.ศ. 2461	รวมตัวกับทางตอนเหนือของสาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตเบลารุส เป็นสาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตลิทัวเนีย-เบลารุส
สาธารณรัฐโซเวียตไนซาร์	พ.ศ. 2460–2461	ถูกยึดครองโดยจักรวรรดิเยอรมัน ก่อนที่จะกลายเป็นส่วนหนึ่งของเอสโตเนีย
สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตโมกุน	พ.ศ. 2462	แยกออกจากสหภาพโซเวียตไปรวมกับสาธารณรัฐประชาธิปไตยอาเซอร์ไบจาน
สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตออแดซา	พ.ศ. 2461	ผนวกเข้ากับสาธารณรัฐประชาชนยูเครน
สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตตูรีดา	พ.ศ. 2461	แยกออกจากสหภาพโซเวียตไปเป็นรัฐเอกราชไครเมีย
สาธารณรัฐประชาชนยูเครนแห่งโซเวียต	พ.ศ. 2460–2461	รวมเข้ากับสาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตยูเครน
สาธารณรัฐตะวันออกไกล	พ.ศ. 2463–2465	รวมเข้ากับสหพันธ์สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตรัสเซีย
สาธารณรัฐประชาชนโคราซม์แห่งโซเวียต	พ.ศ. 2463–2468	สลายตัวก่อนจะไปรวมกับสหพันธ์สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตรัสเซีย สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตอุซเบกและสาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตเติร์กเมน
สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตอับคาเซีย	พ.ศ. 2464–2474	กลายเป็น สาธารณรัฐสังคมนิยมปกครองตนเองโซเวียตอับคาเซีย ภายใต้สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตจอร์เจีย
สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตบูคารา	พ.ศ. 2463–2468	ล่มสลายก่อนจะไปรวมกับสาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตอุซเบกและสาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตเติร์กเมน
สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตเปอร์เซีย	พ.ศ. 2460–2461	คืนให้กับจักรวรรดิเปอร์เซีย