เทศมณฑล (ไต้หวัน)
เทศมณฑล[หมายเหตุ 1] หรือในรัฐธรรมนูญเรียกว่า hsien (เซี่ยน)[1] เป็นหน่วยการปกครองประเภทหนึ่งในสาธารณรัฐจีน (ประเทศไต้หวัน) ตามโครงสร้างการบริหารของไต้หวัน เทศมณฑลอยู่ในระดับเดียวกับนครภายใต้มณฑล
| เทศมณฑล 縣[หมายเหตุ 1] | |
|---|---|
.svg) เทศมณฑลแสดงด้วยพื้นที่สีเขียว | |
| หมวดหมู่ | นครปกครองโดยตรง เทศมณฑล และนครภายใต้มณฑล |
| ที่ตั้ง | พื้นที่เสรีของสาธารณรัฐจีน |
| จำนวน | 13 |
| ประชากร | 13,089–1,272,939 คน |
| พื้นที่ | 29–4629 ตร.กม. |
| การปกครอง |
|
| หน่วยการปกครอง | นคร/เมือง/ตำบล |
| เทศมณฑล | |||||||||||||||||||||
| อักษรจีนตัวเต็ม | 縣 | ||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| อักษรจีนตัวย่อ | 县 | ||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
เทศมณฑลเคยอยู่ภายใต้การปกครองของมณฑล แต่ในปี 1998 หน่วยงานการบริหารของมณฑลก็ได้รับการปรับปรุงให้คล่องตัวขึ้นและลดขนาดให้เป็นองค์กรที่ไม่มีอำนาจปกครองตนเอง จนปี 2018 หน่วยงานการบริหารของมณฑลทั้งหมดก็ได้ถูกยกเลิกอย่างเป็นทางการ[2][3] ทำให้ในปัจจุบัน เทศมณฑล และนครภายใต้มณฑล (ซึ่งเปลี่ยนชื่อเรียกให้สั้นลงเป็น "นคร") ถือเป็นเขตการปกครองระดับบนสุดที่กำกับโดยรัฐบาลกลางของไต้หวัน
ประวัติ
เขตการปกครองที่เรียกว่า เซี่ยน (縣) ก่อตั้งขึ้นครั้งแรกในปี 1661 โดยราชอาณาจักรตงหนิง ต่อมาจักรวรรดิชิงที่เข้ามาปกครองไต้หวัน ก็ได้รับเขตการปกครองประเภทนี้มาใช้ ด้วยจำนวนชาวจีนฮั่นที่เพิ่มขึ้นในไต้หวัน จำนวนเทศมณฑลก็เพิ่มขึ้นตามเวลาด้วยเช่นกัน เมื่อสิ้นสุดยุคจักรวรรดิชิง ขณะนั้นในไต้หวันมีเทศมณฑลจำนวน 11 แห่ง มิชชันนารีโปรเตสแตนต์ในจีนเริ่มใช้คำว่า hien เป็นอักษรโรมัน[4]
ไต้หวันถูกญี่ปุ่นยึดครองตามสนธิสัญญาชิโมโนเซกิในปี 1895 ทำให้ในช่วงที่ไต้หวันอยู่ภายใต้การปกครองของญี่ปุ่น ต้องเปลี่ยนระบบการแบ่งเขตการปกครองไปเป็นระบบของญี่ปุ่น เดือนกันยายน 1945 ไต้หวันแบ่งออกเป็น 8 จังหวัด (州 และ 廳)
หลังจากที่ญี่ปุ่นคืนไต้หวันให้กับจีนเมื่อวันที่ 25 ตุลาคม 1945 จังหวัดต่าง ๆ ได้ถูกเปลี่ยนแปลงเป็น 8 เทศมณฑล (縣) โดยใช้ชื่อเดิม และอยู่ภายใต้มณฑลไต้หวันของสาธารณรัฐจีน[5] การอ่านชื่อของเทศมณฑลต่าง ๆ ได้เปลี่ยนจากภาษาญี่ปุ่นเป็นภาษาจีนกลาง โดยยังคงตัวอักษรจีนของญี่ปุ่นไว้ อนึ่ง นครที่อยู่ภายใต้การปกครองของจังหวัดในสมัยที่ญี่ปุ่นปกครอง ส่วนใหญ่ได้รับการเปลี่ยนแปลงเป็นนครภายใต้มณฑล ซึ่งไม่ได้เป็นส่วนหนึ่งของเทศมณฑลใด ๆ
| จังหวัดของญี่ปุ่น (ก่อนปี 1945) | เทศมณฑล (1945–1950) | เทศมณฑลในปี 1950 | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| คีวจิไต | โรมาจิ | ทับศัพท์ | อักษรจีน | เวด-ไจลส์ | ทับศัพท์ | ||
| 臺北州 | Taihoku | ไทโฮกุ | 臺北縣 | Taipei | ไถเป่ย์ | ไทเป, อี๋หลาน | |
| 新竹州 | Shinchiku | ชินจิกุ | 新竹縣 | Hsinchu | ซินจู๋ | ซินจู๋, เหมียวลี่, เถาหยวน | |
| 臺中州 | Taichū | ไทจู | 臺中縣 | Taichung | ไถจง | จางฮว่า, หนานโถว, ไถจง | |
| 臺南州 | Tainan | ไทนัง | 臺南縣 | Tainan | ไถหนาน | เจียอี้, ไถหนาน, ยฺหวินหลิน | |
| 高雄州 | Takao | ทากาโอะ | 高雄縣 | Kaohsiung | เกาสฺยง | เกาสฺยง, ผิงตง | |
| 花蓮港廳 | Karenkō | คาเร็งโก | 花蓮縣 | Hualien | ฮวาเหลียน | ฮวาเหลียน | |
| 臺東廳 | Taitō | ไทโต | 臺東縣 | Taitung | ไถตง | ไถตง | |
| 澎湖廳 | Hōko | โฮโกะ | 澎湖縣 | Penghu | เผิงหู | เผิงหู | |
ปลายปี 1949 รัฐบาลสาธารณรัฐจีนแพ้สงครามกลางเมืองจีนและย้ายที่ตั้งรัฐบาลไปที่ไทเป ไต้หวัน ต่อมาปี 1950 เทศมณฑลในไต้หวันได้มีการจัดระเบียบใหม่ เทศมณฑลทางตะวันตกของไต้หวันที่มีประชากรหนาแน่นบางเทศมณฑลได้ถูกแบ่งออกเป็นสองถึงสามเทศมณฑล ส่งผลให้จำนวนเทศมณฑลเพิ่มขึ้นเป็น 16 แห่ง หลังจบสงคราม รัฐบาลสาธารณรัฐจีนได้ควบคุมเกาะนอกชายฝั่งของจีนแผ่นดินใหญ่เพียงไม่กี่เกาะเท่านั้น ซึ่งดินแดนเหล่านี้ได้รับการจัดระเบียบใหม่เป็นสองเทศมณฑล ได้แก่ จินเหมิน และเหลียนเจียง ซึ่งขึ้นกับมณฑลฝูเจี้ยน จำนวนเทศมณฑลที่อยู่ภายใต้มณฑลไต้หวัน 16 แห่ง และมณฑลฝูเจี้ยน 2 แห่ง ยังคงมีจำนวนเท่าเดิมจนถึงต้นทศวรรษ 1990
| ชื่อ | อักษรจีน | ชื่อ | อักษรจีน | ชื่อ | อักษรจีน | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| จางฮว่า | 彰化縣 | เหลียนเจียง | 連江縣 | ไถหนาน | 臺南縣 | ||
| เจียอี้ | 嘉義縣 | เหมียวลี่ | 苗栗縣 | ไทเป | 臺北縣 | ||
| ซินจู๋ | 新竹縣 | หนานโถว | 南投縣 | ไถตง | 臺東縣 | ||
| ฮวาเหลียน | 花蓮縣 | เผิงหู | 澎湖縣 | เถาหยวน | 桃園縣 | ||
| เกาสฺยง | 高雄縣 | ผิงตง | 屏東縣 | อี๋หลาน | 宜蘭縣 | ||
| จินเหมิน | 金門縣 | ไถจง | 臺中縣 | ยฺหวินหลิน | 雲林縣 |
หลังการปฏิรูปประชาธิปไตยในช่วงต้นทศวรรษ 1990 ได้มีการถกเถียงกันอย่างกว้างขวางเกี่ยวกับข้อเสนอการปฏิรูปฝ่ายบริหารมากขึ้น และทำให้เทศมณฑลที่มีประชากรหนาแน่นบางแห่งได้รับการเปลี่ยนแปลงฐานะเป็นนครปกครองโดยตรง (หรือเทศบาลพิเศษ) ในปี 2010 และ 2014 ซึ่งเทศมณฑลดังกล่าวมีดังนี้
- เทศมณฑลเกาสฺยง (1945–2010) ปัจจุบันเป็นส่วนหนึ่งของนครปกครองโดยตรงเกาสฺยง ที่ตั้งศาลาว่าการเทศมณฑลอยู่ที่ นครเฟิ่งชาน
- เทศมณฑลไถจง (1945–2010) ปัจจุบันเป็นส่วนหนึ่งของนครปกครองโดยตรงไถจง ที่ตั้งศาลาว่าการเทศมณฑลอยู่ที่ นครเฟิงหยวน
- เทศมณฑลไถหนาน (1945–2010) ปัจจุบันเป็นส่วนหนึ่งของนครปกครองโดยตรงไถหนาน ที่ตั้งศาลาว่าการเทศมณฑลอยู่ที่ นครซินหยิง
- เทศมณฑลไทเป (1945–2010) ปัจจุบันเป็นส่วนหนึ่งของนครปกครองโดยตรงซินเป่ย์ ที่ตั้งศาลาว่าการเทศมณฑลอยู่ที่ นครปั่นเฉียว
- เทศมณฑลเถาหยวน (1950–2014) ปัจจุบันเป็นส่วนหนึ่งของนครปกครองโดยตรงเถาหยวน ที่ตั้งศาลาว่าการเทศมณฑลอยู่ที่ นครเถาหยวน (ขึ้นกับเทศมณฑล)
ปัจจุบัน มีการจัดตั้งเทศมณฑลตาม รัฐบัญญัติการปกครองส่วนท้องถิ่น ภายใต้การกำกับดูแลของกระทรวงมหาดไทยไต้หวัน รัฐบัญญัตินี้ยังมีมาตราพิเศษที่ให้เทศมณฑลที่มีประชากรมากกว่าสองล้านคน มีสิทธิพิเศษบางประการในการปกครองท้องถิ่นที่ออกแบบมาสำหรับนครปกครองโดยตรง มักเรียกเทศมณฑลประเภทนี้ว่า กึ่งนครปกครองโดยตรง (準直轄市) โดยคำนี้ใช้กับซินเป่ย์และเถาหยวนก่อนที่จะยกฐานะเป็นนครปกครองโดยตรง
เทศมณฑลในปัจจุบัน
ปัจจุบันมี 13 เทศมณฑล ดังนี้[6]
| ชื่อ | อักษรจีน | ฮั่นยฺหวี่ พินอิน | เวด-ไจลส์ | ทงย่ง พินอิน | เป่อ่วยจี ภาษาฮกเกี้ยน | พักฟ้าซื้อ ภาษาฮากกา | ที่ตั้งศาลาว่าการ | มณฑล (ในนาม) | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| จางฮว่า | 彰化縣 | Zhānghuà | Chang¹-hua⁴ | Jhanghuà | Chiang-hòa หรือ Chiong-hòa | Chông-fa | นครจางฮว่า | 彰化市 | มณฑลไต้หวัน |
| เจียอี้ | 嘉義縣 | Jiāyì | Chia¹-i⁴ | Jiayì | Ka-gī | Kâ-ngi | นครไท่เป่า | 太保市 | มณฑลไต้หวัน |
| ซินจู๋ | 新竹縣 | Xīnzhú | Hsin¹-chu² | Sinjhú | Sin-tek | Sîn-chuk | นครจู๋เป่ย์ | 竹北市 | มณฑลไต้หวัน |
| ฮวาเหลียน | 花蓮縣 | Huālián | Hua¹-lien² | Hualián | Hoa-lian หรือ Hoa-liân | Fâ-lièn | นครฮวาเหลียน | 花蓮市 | มณฑลไต้หวัน |
| จินเหมิน | 金門縣 | Jīnmén | Chin¹-mên² | Jinmén | Kim-mn̂g | Kîm-mùn | เมืองจินเฉิง | 金城鎮 | มณฑลฝูเจี้ยน |
| เหลียนเจียง | 連江縣 | Liánjiāng | Lien²-chiang¹ | Liánjiang | Liân-kang | Lièn-kông | ตำบลหนานกัน | 南竿鄉 | มณฑลฝูเจี้ยน |
| เหมียวลี่ | 苗栗縣 | Miáolì | Miao²-li⁴ | Miáolì | Biâu-le̍k หรือ Miâu-le̍k | Mèu-li̍t | นครเหมียวลี่ | 苗栗市 | มณฑลไต้หวัน |
| หนานโถว | 南投縣 | Nántóu | Nan²-tʻou² | Nántóu | Lâm-tâu | Nàm-thèu | นครหนานโถว | 南投市 | มณฑลไต้หวัน |
| เผิงหู | 澎湖縣 | Pénghú | Pʻêng²-hu² | Pénghú | Phîⁿ-ô͘ หรือ Phêⁿ-ô͘ | Phàng-fù | นครหม่ากง | 馬公市 | มณฑลไต้หวัน |
| ผิงตง | 屏東縣 | Píngdōng | Pʻing²-tung¹ | Píngdong | Pîn-tong | Phìn-tûng | นครผิงตง | 屏東市 | มณฑลไต้หวัน |
| ไถตง | 臺東縣 | Táidōng | Tʻai²-tung¹ | Táidong | Tâi-tang | Thòi-tûng | นครไถตง | 臺東市 | มณฑลไต้หวัน |
| อี๋หลาน | 宜蘭縣 | Yílán | I²-lan² | Yílán | Gî-lân | Ngì-làn | นครอี๋หลาน | 宜蘭市 | มณฑลไต้หวัน |
| ยฺหวินหลิน | 雲林縣 | Yúnlín | Yün²-lin² | Yúnlín | Hûn-lîm | Yùn-lìm | นครโตวลิ่ว | 斗六市 | มณฑลไต้หวัน |
จากมาตรา 9 ในบทบัญญัติเพิ่มเติมของรัฐธรรมนูญแห่งสาธารณรัฐจีน ซึ่งวางระเบียบโดยรัฐบัญญัติการปกครองท้องถิ่น แต่ละเทศมณฑลจะมีคณะบริหารที่นำโดยผู้ว่าการเทศมณฑลที่มาจากเลือกตั้ง และสภาเทศมณฑลที่มาจากเลือกตั้งซึ่งทำหน้าที่ฝ่ายนิติบัญญัติ[7]
ดูเพิ่ม
- เขตการปกครองของไต้หวัน (ค.ศ. 1895–1945)
- จังหวัดของประเทศญี่ปุ่น
- อำเภอของประเทศจีน
| สาธารณรัฐจีน | |||||||
| พื้นที่เสรี[ก] | แผ่นดินใหญ่[ข] | ||||||
| นครปกครองโดยตรง[ค][ง] | มณฑล[จ] | ไม่ได้ปกครอง[ฉ] | |||||
| นคร[ค][ง][ช] | เทศมณฑล[ค] | ||||||
| เขต[ซ] | เขต ชนพื้นเมือง ภูเขา[ค] | เขต[ซ] | นคร ภายใต้ เทศมณฑล[ค][ง] | เมือง[ค][ซ] | ตำบล[ค][ซ] | ตำบล ชนพื้นเมือง ภูเขา[ค][ซ] | |
| หมู่บ้านในเมือง[ด] | หมู่บ้านชนบท[ด] | ||||||
| ละแวก | |||||||
- หมายเหตุ
อ้างอิง
หมายเหตุ
คำในภาษาพื้นเมือง
แหล่งข้อมูลอื่น
