Sezyum

Sezyum (sembol: Cs), atom numarası 55 olan, alkali metaller grubuna ait bir kimyasal element. Element oda sıcaklığında katı olsa da 28 °C'de erimektedir. Sezyuma doğada ender rastlanır. Gümüşümsü altın renklidir ve metalik yapıdadır. Element, Robert Wilhelm Bunsen ve Gustav Kirchoff tarafından 1860 yılında mineral suyunda keşfedildi.

Sezyum, ₅₅Cs

Görünüş	Solgun altın rengi
Standart atom ağırlığı Ar, std(Cs)	132,90545196(6)
Periyodik tablodaki yeri
Hidrojen Helyum Lityum Berilyum Bor Karbon Azot Oksijen Flor Neon Sodyum Magnezyum Alüminyum Silisyum Fosfor Kükürt Klor Argon Potasyum Kalsiyum Skandiyum Titanyum Vanadyum Krom Manganez Demir Kobalt Nikel Bakır Çinko Galyum Germanyum Arsenik Selenyum Brom Kripton Rubidyum Stronsiyum İtriyum Zirkonyum Niyobyum Molibden Teknesyum Rutenyum Rodyum Paladyum Gümüş Kadmiyum İndiyum Kalay Antimon Tellür İyot Ksenon Sezyum Baryum Lantan Seryum Praseodim Neodimyum Prometyum Samaryum Evropiyum Gadolinyum Terbiyum Disprozyum Holmiyum Erbiyum Tulyum İterbiyum Lutesyum Hafniyum Tantal Tungsten Renyum Osmiyum İridyum Platin Altın Cıva Talyum Kurşun Bizmut Polonyum Astatin Radon Fransiyum Radyum Aktinyum Toryum Protaktinyum Uranyum Neptünyum Plütonyum Amerikyum Küriyum Berkelyum Kaliforniyum Aynştaynyum Fermiyum Mendelevyum Nobelyum Lavrensiyum Rutherfordiyum Dubniyum Seaborgiyum Bohriyum Hassiyum Meitneriyum Darmstadtiyum Röntgenyum Kopernikyum Nihoniyum Flerovyum Moskovyum Livermoryum Tennesin Oganesson Rb ↑ Cs ↓ Fr ksenon ← sezyum → baryum
Atom numarası (Z)	55
Grup	1. grup: H ve alkali metaller
Periyot	6. periyot
Blok	s bloku
Elektron dizilimi	[Xe] 6s1
Kabuk başına elektron	2, 8, 18, 18, 8, 1
Fiziksel özellikler
Faz (SSB'de)	Katı
Erime noktası	301,7 K ​(28,5 °C, ​83,3 °F)
Kaynama noktası	944 K (671 °C; 1239,8 °F)
Yoğunluk (SSB'de)	1,93 g/L
sıvıyken (en'de)	1,843 g/cm3
Kritik nokta	1938 K, 9,4 MPa
Erime entalpisi	2,09 kJ/mol
Buharlaşma entalpisi	63,9 kJ/mol
Molar ısı kapasitesi	32,210 J/(mol·K)
Buhar basıncı P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k T (K) 418 469 534 623 750 940
Atom özellikleri
Yükseltgenme durumları	-1, +1[1] güçlü bazik
Elektronegatiflik	Pauling ölçeği: 0,79
İyonlaşma enerjileri	1.: 375,7 kJ/mol 2.: 2234,3 kJ/mol 3.: 3400 kJ/mol
Atom yarıçapı	Deneysel: 265 pm
Kovalent yarıçapı	244±11 pm
Van der Waals yarıçapı	343 pm
Elementin spektrum çizgileri
Diğer özellikleri
Kristal yapı	​Hacim merkezli kübik (hmk)
Isı iletkenliği	35,9 W/(m·K)
Isı geçirgenliği	97 mm2/s (300 K'de)
Elektrik direnci	205 Ω·m (20 °C'de)
Manyetik düzen	Paramanyetik[2]
Young modülü	1,7 GPa
Hacim modülü	1,6 GPa
Mohs sertliği	0,2
Brinell sertliği	0,14 MPa
CAS Numarası	7440-46-2
Tarihi
Adını aldığı	Latincede "gök mavisi" anlamına gelen caesius (spektral renklerine atfen)
Keşif	Robert Bunsen · Gustav Kirchhoff (1860)
İlk izolasyon	Carl Setterberg (1882)
Ana izotopları
İzotop Bolluk Yarı ömür (t1/2) Bozunma türü Ürün 133Cs %100 kararlı 134Cs yap 2,0648 y ε 134Xe β- 134Ba 135Cs eser 2,3×106 y β- 135Ba 137Cs yap 30,17 y[3] β- 137Ba

Sezyum uzayabilen ve çok yumuşak bir metaldir (Sertlik 0,2). Sezyum soy olmayan, tepkimeye çok istekli bir metaldir ve hemen hemen bütün elementlerle şiddetle veya alev çıkartarak tepkimeye girer. Metal havada hızlı bir şekilde kırmızı-mor alevle yandığı için vakumda saklanır. Suyla bilinen en güçlü baz olan sezyum hidroksiti (CsOH) oluşturur.^[4]

Sezyum-133 izotopu atom saatlerinin çalışmasında da kullanılır. Sezyum-133 izotopunun belirli bir zaman aralığında titreşmesi 9.192.631.770 hesaplanmış ve saniye olarak tanımlanmıştır.