ਸੀਜ਼ੀਅਮ

ਸੀਜ਼ੀਅਮ ਜਾਂ ਸਿਜ਼ੀਅਮ ਇੱਕ ਰਸਾਇਣਕ ਤੱਤ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ  Cs ਅਤੇ ਪਰਮਾਣੂ ਸੰਖਿਆ ੫੫ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਕੂਲਾ, ਚਾਂਦੀ ਰੰਗਾ-ਸੁਨਹਿਰੀ ਖ਼ਾਰੀ ਧਾਤ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਪਿਘਲਾਅ ਅੰਕ ੨੮  °C (੮੨ °F), ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਇਹ ਆਮ ਤਾਪਮਾਨ 'ਤੇ ਤਰਲ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪੰਜ ਧਾਤਮਈ ਤੱਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ।^{[note 1]} ਸੀਜ਼ੀਅਮ ਇੱਕ ਖ਼ਾਰੀ ਧਾਤ ਹੈ ਜਿਸਦੇ ਭੌਤਕੀ ਅਤੇ ਰਸਾਇਣਕ ਲੱਛਣ ਰੂਬਿਡੀਅਮ ਅਤੇ ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ ਵਰਗੇ ਹਨ। ਇਹ ਬਹੁਤ ਹੀ ਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਅਤੇ ਜਲਨਸ਼ੀਲ ਹੈ ਜੋ ਸਿਰਫ਼ −੧੧੬ °C (−੧੭੭ °F) 'ਤੇ ਵੀ ਪਾਣਿ ਨਾਲ਼ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।

ਸੀਜ਼ੀਅਮ
55Cs
Rb ↑ Cs ↓ Fr ਮਿਆਦੀ ਪਹਾੜਾ ਜ਼ੀਨਾਨ ← ਸੀਜ਼ੀਅਮ → ਬੇਰੀਅਮ
ਦਿੱਖ
ਚਾਂਦੀ-ਰੰਗਾ ਸੁਨਹਿਰੀ
ਆਮ ਲੱਛਣ
ਨਾਂ, ਨਿਸ਼ਾਨ, ਅੰਕ	ਸੀਜ਼ੀਅਮ, Cs, 55
ਉਚਾਰਨ	/ˈsiːziəm/ SEE-zee-əm
ਧਾਤ ਸ਼੍ਰੇਣੀ	ਖ਼ਾਰਮਈ ਧਾਤ
ਸਮੂਹ, ਪੀਰੀਅਡ, ਬਲਾਕ	1, 6, s
ਮਿਆਰੀ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਭਾਰ	132.9054519(2)
ਬਿਜਲਾਣੂ ਬਣਤਰ	[Xe] 6s1 2, 8, 18, 18, 8, 1
History
ਖੋਜ	Robert Bunsen and Gustav Kirchhoff (1860)
First isolation	Carl Setterberg (1882)
ਭੌਤਿਕੀ ਲੱਛਣ
ਅਵਸਥਾ	solid
ਘਣਤਾ (near r.t.)	1.93 ਗ੍ਰਾਮ·ਸਮ−3
ਪਿ.ਦ. 'ਤੇ ਤਰਲ ਦਾ ਸੰਘਣਾਪਣ	1.843 ਗ੍ਰਾਮ·ਸਮ−3
[[ਉਬਾਲ ਦਰਜਾ|ਉਃ ਦਃ] 'ਤੇ ਤਰਲ ਦਾ ਸੰਘਣਾਪਣ	{{{density gpcm3bp}}} ਗ੍ਰਾਮ·ਸਮ−3
ਪਿਘਲਣ ਦਰਜਾ	301.59 K, 28.44 °C, 83.19 °F
ਉਬਾਲ ਦਰਜਾ	944 K, 671 °C, 1240 °F
ਨਾਜ਼ਕ ਦਰਜਾ	1938 K, 9.4 MPa
ਇਕਰੂਪਤਾ ਦੀ ਤਪਸ਼	2.09 kJ·mol−1
Heat of	63.9 kJ·mol−1
Molar heat capacity	32.210 J·mol−1·K−1
pressure
P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k at T (K) 418 469 534 623 750 940
ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਲੱਛਣ
ਆਕਸੀਕਰਨ ਅਵਸਥਾਵਾਂ	1 (strongly basic oxide)
ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਨੈਗੇਟਿਵਟੀ	0.79 (ਪੋਲਿੰਗ ਸਕੇਲ)
energies	1st: {{{ਪਹਿਲੀ ਆਇਓਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਊਰਜਾ}}} kJ·mol−1
	2nd: {{{ਦੂਜੀ ਆਇਓਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਰਜਾ}}} kJ·mol−1
	3rd: {{{ਤੀਜੀ ਆਇਓਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਊਰਜਾ}}} kJ·mol−1
ਪਰਮਾਣੂ ਅਰਧ-ਵਿਆਸ	265 pm
ਸਹਿ-ਸੰਯੋਜਕ ਅਰਧ-ਵਿਆਸ	244±11 pm
ਵਾਨ ਦਰ ਵਾਲਸ ਅਰਧ-ਵਿਆਸ	343 pm
ਨਿੱਕ-ਸੁੱਕ
ਬਲੌਰੀ ਬਣਤਰ	body-centered cubic
Magnetic ordering	paramagnetic[1]
ਬਿਜਲਈ ਰੁਕਾਵਟ	(੨੦ °C) 205 nΩ·m
ਤਾਪ ਚਾਲਕਤਾ	35.9 W·m−੧·K−੧
ਤਾਪ ਫੈਲਾਅ	(25 °C) 97 µm·m−1·K−1
ਯੰਗ ਗੁਣਾਂਕ	1.7 GPa
ਖੇਪ ਗੁਣਾਂਕ	1.6 GPa
ਮੋਸ ਕਠੋਰਤਾ	0.2
ਬ੍ਰਿਨਲ ਕਠੋਰਤਾ	0.14 MPa
CAS ਇੰਦਰਾਜ ਸੰਖਿਆ	7440-46-2
ਸਭ ਤੋਂ ਸਥਿਰ ਆਈਸੋਟੋਪ
Main article: ਸੀਜ਼ੀਅਮ ਦੇ ਆਇਸੋਟੋਪ
iso NA ਅਰਥ ਆਯੂ ਸਾਲ DM DE (MeV) DP 133Cs 100% 133Cs is stable with 78 neutrons 134Cs syn 2.0648 y ε 1.229 134Xe β− 2.059 134Ba 135Cs trace 2.3×106 y β− 0.269 135Ba 137Cs trace 30.17 y[2] β− 1.174 137Ba
v t e · r