Харьков
Ха́рьков, Харкау[17] (укр. Ха́рків - Харкив, ХФӘ: [ˈxɑrkiu̯]) — Украина көнчыгышында урнашкан эре шәhәр, Харьков өлкәсенең административ үзәге. Халык саны — 1,449 млн. кеше (2010 елның 1 апреленә), мәйданы — 310 км².
| Харьков | |
| укр. Харків | |
| Байрак[d] | Илтамга[d] |
 |  |
| Нигезләнү датасы | 1654 |
|---|---|
 | |
| Рәсми исем | Харків |
| Демоним | харків'янин, харківець, Kharkivite, харьковчанин, charkiviti һәм ĥarkivano |
| Нигезләүче | Алексей Михайлович |
| Рәсми тел | украин теле |
| Дәүләт |  Украина |
| Нәрсәнең башкаласы | Харьковская городская община[d] |
| Административ-территориаль берәмлек | Харьковский район[d] |
| Сәгать поясы | UTC+02:00 һәм UTC+03:00 |
| Диңгез, күл яки елга эчендә яки янында урнашуы | Харьков[d] |
| Хөкүмәт башлыгы | Терехов Игорь Александрович[d][1] |
| Канунбирү органы | Харкау шәһәр шурасы[d] |
| Әгъзалык | Всемирная федерация туристических городов[d][2] |
| Халык саны | 1 421 125 (1 гыйнвар 2022)[3] |
| Административ бүленеше | Холодногорский район[d], Шевченковский район[d], Киевский район[d], Московский район[d], Немышлянский район[d], Индустриальный район[d], Слободской район[d], Основянский район[d] һәм Новобаварский район[d] |
| Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек | 152 ± 1 метр |
| Кардәш шәһәр | Болонья[4], Брно[5][6][4], Цетине[4], Синсинәти[7][4], Даугавпилс[8][9][4], Газиантеп[4], Цзинань[d][4], Каунас[10][4], Кутаиси[d][4], Лилль[4], Nürnberg[11][4], Познань[4], Ришон-ле-Цион[d][4], Тиянҗин[4], Варшау[4], Варна[d][4], Трнава[4], Порту[4], Тбилиси[12][4], Марибор[4], Ченстохова[4], Турку[13], Лүблин[14][15] һәм Әлбукерке[16] |
| Моның хуҗасы | Стадион ХТЗ[d] һәм Харкау метрополитены |
| Кулланылган тел | рус теле |
| Бүләкләр | |
| Мәйдан | 350 ± 1 км² |
| Почта индексы | 61000–61499 |
| Рәсми веб-сайт | city.kharkiv.ua(укр.)(рус.)(ингл.) |
 | |
 | |
| Феноменның икътисады | Харьков икътисады[d] |
| Беренче язма телгә алу | 1552 |
| Җирле телефон коды | 572 |
| Номер тамгасы коды | ХА |
| Шәрәфле ватандашлар төркеме | Төркем:Харьков шәрәфле ватандашлары[d] |
| Монда җирләнгәннәр төркеме | Төркем:Харьковта җирләнгәннәре[d] |
| Объектның күренешләре өчен төркем | Төркем:Харьков күренешләре[d] |
 | |
 Харьков Викиҗыентыкта | |
География
Шәһәр Урта Рус калкулыгының көньягында, Киевтан 405 километр көнчыгыштарак, Россия белән чигеннән 26 километр көньяктарак урнашкан.
| Харьковтан эре шәһәрләр кадәр ераклыгы (автоюллар буенча) | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Петербург ~ 1411 км. Минск ~ 986 км.Сумы ~ 189 км. | Мәскәү ~ 749 км. Орёл ~ 375 км. Белгород ~ 78 км. | Воронеж ~ 393 км. Старый Оскол ~ 245 км. | |||||||
| Полтава ~ 147 км. Киев ~ 495 км. Львов ~ 1049 км. |  | Луганск ~ 350 км. Волгоград ~ 839 км. | |||||||
| Днепр ~ 234 км. Әдис ~ 704 км. | Запорожье ~ 307 км. Мелитополь ~ 426 км. Симферополь ~ 671 км. | Донецк ~ 311 км. Ростов-на-Дону ~ 489 км | |||||||
Климат
- Уртача еллык температура — +8,1 °C
- Уртача еллык җил тизлеге — 3,9 м/с
- Уртача еллык һава дымлылыгы — 74%
| Харьков климаты | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Күрсәткеч | Гый | Фев | Мар | Апр | Май | Июн | Июл | Авг | Сен | Окт | Ноя | Дек | Ел |
| Абсолют максимум, °C | 11,0 | 14,6 | 21,8 | 30,5 | 34,5 | 36,8 | 37,6 | 39,8 | 33,7 | 29,3 | 20,3 | 13,4 | 39,8 |
| Уртача максимум, °C | −2,2 | −1,6 | 4,3 | 14,0 | 20,8 | 24,3 | 26,4 | 25,7 | 19,4 | 12,0 | 3,6 | −1,1 | 12,1 |
| Уртача температура, °C | −4,6 | −4,5 | 0,7 | 9,2 | 15,6 | 19,3 | 21,3 | 20,3 | 14,4 | 7,9 | 0,9 | −3,5 | 8,1 |
| Уртача минимум, °C | −7 | −7,3 | −2,4 | 4,6 | 10,3 | 14,2 | 16,2 | 14,9 | 9,8 | 4,3 | −1,5 | −5,9 | 4,2 |
| Абсолют минимум, °C | −35,6 | −29,8 | −32,2 | −11,4 | −1,9 | 2,2 | 5,7 | 2,2 | −2,9 | −9,1 | −20,9 | −30,8 | −35,6 |
| Явым-төшем нормасы, мм | 36 | 33 | 32 | 34 | 50 | 61 | 60 | 42 | 47 | 44 | 41 | 36 | 516 |
| Чыганак: Погода и климат | |||||||||||||
Тарих
1918—1934 елларда — Украин Совет Социалистик Республикасы башкаласы.
Халык
| 1840[18] | 1897[19] | 1959[20] | 1970[21] | 1979[22] | 1989[23] | 2001[24] |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 23 612 | 173 989 | 934 136 | 1 222 852 | 1 443 754 | 1 609 959 | 1 470 902 |
Милли состав (2001): украиннар — 62,8 %, руслар — 33,2 %.
Туган тел буенча состав (2001): рус теле — 65,9 %, украин теле — 31,8 %.[25]
Эчке бүленеш
- Салкын Тавы районы
- Шевченко районы
- Киев районы
- Мәскәү районы
- Немышля районы
- Индустриаль районы
- Бистә районы
- Основа районы
- Яңа Бавария районы
Кардәш шәһәрләр
|
|
- Партнёр шәһәрләр
|
Мәгариф
Шәһәрдә 45 югары уку йорты бар.
Дин
Христианлык
Православие
Католиклык
Ислам
Яһүд дине
Шәһәрдә туган танылган шәхесләр
- Сергей Дьяченко, Казан башлыгы, шәһәр музееның беренче директоры.
- Вадим Габдерәшитов, кино режиссёры.
- Сергей Говорухин (1961—2011), кино режиссёры.
- Юнона Карева (1933—2013), Казан Зур театры актрисасы, педагог.
- Карина Андоленко (1987), Россиянең театр һәм кино актрисасы.
