Aprika
kontinente
An Aprika, Apriká[1] o Afrika (puyde liwat Africa) in ikaduha nga pinakadako nga kontinente ngan ika-duha ha pinakadamo nga tawo nga kontinente, kahuman han Asya. May-ada mga 30.2 milyon km² (11.7 milyon mi²) upod an mga hagrani nga mga puro, ini in nagtatakop han 6% han kanan Kalibutan babaw nga kahaluag ngan 20.4% han ngatanan nga kahaluag han katunaan. May-ada 1.0 bilyon nga katawhan ha 61 nga mga teritoryo, ini in 14.72% han kanan kalibutan populasyon han katawhan.
.svg) Aprika | |
| Kahaluag | 30,221,532 km2 (11,668,599 sq mi) |
|---|---|
| Populasyon | 1.1 billion (2015) |
| Kahuot han Pop. | 30.51/km2 (about 80/sq mi) |
| Demonimo | Africano |
| Mga nasod | 56 (talaan hit mga nasod) |
| Mga dependensya | List |
| Mga yinaknan | Mga yinaknan han Africa |
| Mga zona hin oras | UTC-1 to UTC+4 |
| Mga gidakoi nga dakonbungto | Talaan hit mga lugar metropolitano ha Aprika Talaan hit mga syudad ha Aprika |
An kontinente in ginpapalibutan han Dagat Mediteranyo ha amihanan, Suez Canal ngan Pula nga Dagat ha may Rawis Sinai ha dumagsaan, Kalawdan Indyano ha Timugan, Kalawdan Atlantico ha katundan. Ini nga kontinente in may-ada 56 nga mga estado soberanya, nga naglalakip ha Madagascar ngan dirudilain nga mga hugpo hin kapuropod-an, ngan duha nga diri ginkikilala nga mga nasod.
Africa, labi na ha butnga Sinirangan Africa, in haluag nga ginkikilala ha sakob han komundidad syentipiko nga tinikangan han katawhan ngan an Hominidae clade, ha mga pagsarig han pagkahalikwat han gisyashani nga mga hominids ngan ira kaapoy-apoyan, upod liwat an mas naurhi nga ginpetsahan ha mga pito ka milyon nga tuig nga naglabay, lakip an Sahelanthropus tchadensis, Australopithecus africanus, A. afarensis, Homo erectus, H. habilis ngan H. ergaster - upod han giuunahi nga mga Homo sapiens (moderno nga tawo) nga nahiagian ha Etiyopiya nga ginpetsahan nga 200,000 nga tuig an nakalabay.
Mga teritoryo nga mga rehiyon
| Ngaran hit rehiyon ngan teritoryo, lakip it bandera | Kahaluag (km²) | Popyulasyon | Tuig | Kahuot hit popyulasyon (per km²) | Ulohan |
|---|---|---|---|---|---|
| Amihanan nga Aprika | |||||
 Algeria | 2,381,740 | 34,178,188 | 2009 | 14 | Algiers |
 Canary Islands (Spain)[2] | 7,492 | 2,118,519 | 2010 | 226 | Las Palmas de Gran Canaria, Santa Cruz de Tenerife |
 Ceuta (Spain)[3] | 20 | 71,505 | 2001 | 3,575 | — |
 Egypt[4] | 1,001,450 | 82,868,000 | 2012 | 83 | Cairo |
 Libya | 1,759,540 | 6,310,434 | 2009 | 4 | Tripoli |
 Madeira (Portugal)[5] | 797 | 245,000 | 2001 | 307 | Funchal |
 Melilla (Spain)[6] | 12 | 66,411 | 2001 | 5,534 | — |
 Morocco | 446,550 | 34,859,364 | 2009 | 78 | Rabat |
 Sudan | 1,861,484 | 30,894,000 | 2008 | 17 | Khartoum |
 Tunisia | 163,610 | 10,486,339 | 2009 | 64 | Tunis |
| Western Sahara[7] | 266,000 | 405,210 | 2009 | 2 | El Aaiún |
| Sungay han Aprika o Amihanan-Sinirangan Aprika | |||||
 Djibouti | 23,000 | 623,891 | 2012 | 22 | Djibouti |
 Eritrea | 121,320 | 5,647,168 | 2009 | 47 | Asmara |
 Ethiopia | 1,127,127 | 84,320,987 | 2012 | 75 | Addis Ababa |
 Somalia | 637,657 | 9,832,017 | 2009 | 15 | Mogadishu |
| Eastern Africa | |||||
 Burundi | 27,830 | 8,988,091 | 2009 | 323 | Bujumbura |
 British Indian Ocean Territory - Chagos Archipelago(United Kingdom) | 56.13 | 3,000 | 2012 | 53.4 | Diego Garcia |
 Comoros | 2,170 | 752,438 | 2009 | 347 | Moroni |
 Kenya | 582,650 | 39,002,772 | 2009 | 66 | Nairobi |
 Madagascar | 587,040 | 20,653,556 | 2009 | 35 | Antananarivo |
 Malawi | 118,480 | 14,268,711 | 2009 | 120 | Lilongwe |
 Mauritius | 2,040 | 1,284,264 | 2009 | 630 | Port Louis |
 Mayotte (France) | 374 | 223,765 | 2009 | 490 | Mamoudzou |
 Mozambique | 801,590 | 21,669,278 | 2009 | 27 | Maputo |
| Réunion (France) | 2,512 | 743,981 | 2002 | 296 | Saint-Denis |
 Rwanda | 26,338 | 10,473,282 | 2009 | 398 | Kigali |
 Seychelles | 455 | 87,476 | 2009 | 192 | Victoria |
 South Sudan | 619,745 | 8,260,490 | 2008 | 13 | Juba |
 Tanzania | 945,087 | 44,929,002 | 2009 | 43 | Dodoma |
 Uganda | 236,040 | 32,369,558 | 2009 | 137 | Kampala |
 Zambia | 752,614 | 11,862,740 | 2009 | 16 | Lusaka |
 Zimbabwe | 390,580 | 11,392,629 | 2009 | 29 | Harare |
| Butnga nga Aprika | |||||
 Angola | 1,246,700 | 12,799,293 | 2009 | 10 | Luanda |
 Cameroon | 475,440 | 18,879,301 | 2009 | 40 | Yaoundé |
 Central African Republic | 622,984 | 4,511,488 | 2009 | 7 | Bangui |
 Chad | 1,284,000 | 10,329,208 | 2009 | 8 | N'Djamena |
 Republic of the Congo | 342,000 | 4,012,809 | 2009 | 12 | Brazzaville |
 Democratic Republic of the Congo | 2,345,410 | 69,575,000 | 2012 | 30 | Kinshasa |
 Equatorial Guinea | 28,051 | 633,441 | 2009 | 23 | Malabo |
 Gabon | 267,667 | 1,514,993 | 2009 | 6 | Libreville |
 São Tomé and Príncipe | 1,001 | 212,679 | 2009 | 212 | São Tomé |
| Salatan nga Aprika | |||||
 Botswana | 600,370 | 1,990,876 | 2009 | 3 | Gaborone |
 Eswatini | 17,363 | 1,123,913 | 2009 | 65 | Mbabane |
| Katundan nga Aprika | |||||
 Lesotho | 30,355 | 2,130,819 | 2009 | 70 | Maseru |
 Namibia | 825,418 | 2,108,665 | 2009 | 3 | Windhoek |
 South Africa | 1,219,912 | 51,770,560 | 2011 | 42 | Bloemfontein, Cape Town, Pretoria[8] |
 Benin | 112,620 | 8,791,832 | 2009 | 78 | Porto-Novo |
 Burkina Faso | 274,200 | 15,746,232 | 2009 | 57 | Ouagadougou |
 Cape Verde | 4,033 | 429,474 | 2009 | 107 | Praia |
 Gambia | 11,300 | 1,782,893 | 2009 | 158 | Banjul |
 Ghana | 239,460 | 23,832,495 | 2009 | 100 | Accra |
 Guinea | 245,857 | 10,057,975 | 2009 | 41 | Conakry |
 Guinea-Bissau | 36,120 | 1,533,964 | 2009 | 43 | Bissau |
 Ivory Coast | 322,460 | 20,617,068 | 2009 | 64 | Abidjan,[9] Yamoussoukro |
 Liberia | 111,370 | 3,441,790 | 2009 | 31 | Monrovia |
 Mali | 1,240,000 | 12,666,987 | 2009 | 10 | Bamako |
 Mauritania | 1,030,700 | 3,129,486 | 2009 | 3 | Nouakchott |
 Niger | 1,267,000 | 15,306,252 | 2009 | 12 | Niamey |
 Nigeria | 923,768 | 166,629,000 | 2012 | 180 | Abuja |
 Saint Helena, Ascension ngan Tristan da Cunha (United Kingdom) | 420 | 7,728 | 2012 | 13 | Jamestown |
 Senegal | 196,190 | 13,711,597 | 2009 | 70 | Dakar |
 Sierra Leone | 71,740 | 6,440,053 | 2009 | 90 | Freetown |
 Togo | 56,785 | 6,019,877 | 2009 | 106 | Lomé |
| Africa Total | 30,368,609 | 1,001,320,281 | 2009 | 33 | |
Pinanbasaran
Dugang nga barasahon
- Asante, Molefi (2007). The History of Africa. USA: Routledge. ISBN 0415771390. https://archive.org/details/historyofafricaq0000asan.
- Clark, J. Desmond (1970). The Prehistory of Africa. London: Thames and Hudson. ISBN 9780500020692.
- Crowder, Michael (1978). The Story of Nigeria. London: Faber. ISBN 9780571049479.
- Davidson, Basil (1966). The African past; chronicles from antiquity to modern times. Harmondsworth: Penguin. OCLC 2016817.
- Gordon, April A.; Donald L. Gordon (1996). Understanding contemporary Africa. Boulder: Lynne Rienner Publishers. ISBN 9781555875473.
- Khapoya, Vincent B. (1998). The African experience: an introduction. Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall. ISBN 9780137458523. https://archive.org/details/africanexperienc00khap.
- Naipaul, V. S.. The Masque of Africa: Glimpses of African Belief. Picador, 2010. ISBN 978-0-330-47205-0
Mga sumpay ha gawas
| Dugang nga pamiling mahitungod han Aprika ha kanan Wikipedia mga bugto nga proyekto: | |
 | Mga kasirigngon tikang ha Wiktionary |
 | Sarigan nga basahon tikang ha Wikibooks |
 | Mga hulád tikang ha Wikiquote |
 | Gintikangan nga mga kasuratan tikang ha Wikisource |
 | Mga imahe ngan medya tikang ha Commons |
 | Mga sumat notisya tikang ha Wikinews |
 | Pagkukuhaan hin pagtuon tikang ha Wikiversity |
- Kasahiran nga Impormasyon
- Aprika ngada ha Open Directory Project
- African & Middle Eastern Reading Room tikang ha United States Library of Congress
- Africa South of the Sahara tikang ha Stanford University
- The Index on Africa tikang ha The Norwegian Council for Africa
- Aluka Digital library han scholarly resources tikang ngan hiunong han Africa
- Africa Interactive Map Ginhipos 2010-01-17 han Wayback Machine tikang ha United States Army Africa
- Kasaysayan
- African Kingdoms
- The Story of Africa tikang ha BBC World Service
- Africa Policy Information Center (APIC)
- News media
- allAfrica.com current news, events and statistics
- Focus on Africa magasin tikang ha BBC World Service
| An Wikimedia Commons mayda media nga nahahanungod han: Africa |
🔥 Top keywords: Syahan nga PakliCarles Puigdemont i CasamajóMarie AntonietteWikipedia:Ganghaan han KomunidadWikipedia:MahitungodIkaduha nga Gera han KalibotanPudayPinaurog:BilngaSeramikaWikipediaWikipedia:General disclaimerInobasyonBurawTurnilyoTungawTigtulidongPinaurog:RecentChangesAlfred RomualdezPinaurog:AkonHiruhimangrawBuyogan FestivalSanghiran san BinisayaDaws ButlerWikipedia:HarampanganIninglisAnton ChekhovMaya-mayaPinar del Río (probinsya)Reino UnidoIndiaPamulongNegros OrientalEstados UnidosWikipedia:Kasahiran nga disclaimerGoogleBatakan:Cite webPinar del RíoHTMLKalibonganTagum (kolor)