18 август

Халыҡ-ара

• Ер: Дөйөм тел көнө.
  • Шарап көнө.
  • Интуитив зирәклек көнө.

Милли

•  Таиланд: Фән көнө.

Һөнәри

•  Ҡаҙағстан: Сик һаҡсылары көнө.
•  Ҡырғыҙстан: Хәрби авиация көнө.
•  Рәсәй Федерацияһы: Географтар көнө.
•  Тажикстан: Медицина хеҙмәткәрҙәре көнө.
•  Әзербайжан: Сик һаҡсылары көнө.

• 1586: Өфө ҡала статусын ала. Тарихи Башҡортостан территорияһында Өфө өйәҙе ойошторола.
• 1682: 10 йәшлек Пётр I Бөйөк Рәсәй Батшаһы итеп иғлан ителә.
• 1782: Санкт-Петербургта Пётр I-гә «Баҡыр һыбайлы» һәйкәле асыла.
• 1845: Рәсәй География йәмғиәте ойошторола.
• 1900: Рәсәй империяһы инженеры Константин Перский дөйөм ҡулланылышҡа «телевидение» һүҙен тәҡдим итә.
• 1955: Башҡортостан уҡытыусыларының I съезы эш башлай.
• 1994: Башҡортостан һәм Абхазия араһында «Дуҫлыҡ һәм хеҙмәттәшлек тураһында килешеү»гә ҡул ҡуйыла.

Башҡортостан менән бәйле шәхестәр

0 һәм 5 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар

• Басманов Гавриил Иванович (1920—1.03.1945), Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашҡан яугир, уҡсылар ротаһы элемтәсе-радисы, рядовой. Советтар Союзы Геройы (1943).
• Рождественский Александр Петрович (1920—12.12.2007), ғалим-геолог, йәмәғәтсе. 1952 йылдан СССР Фәндәр академияһы Башҡортостан филиалы Геология институтының өлкән ғилми хеҙмәткәре, 1954 йылдан сектор мөдире, 1968—2007 йылдарҙа лаборатория мөдире, баш ғилми хеҙмәткәр; бер үк ваҡытта 1961—1974 йылдарҙа Башҡорт дәүләт университеты, 1971—1973 йылдарҙа Башҡорт дәүләт педагогия институты уҡытыусыһы. 1965—1992 йылдарҙа СССР География йәмғиәтенең Башҡортостан филиалы рәйесе. Геология минералогия фәндәре докторы (1967), профессор (1976). Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған фән эшмәкәре (1980). Рус география йәмғиәтенең почётлы ағзаһы (1980). Сығышы менән хәҙерге Һарытау өлкәһенең Арҡаҙаҡ ҡалаһынан.
• Мушкина Светлана Леонидовна (1950), хеҙмәт ветераны, тележурналист. 1978 йылдан СССР Журналистар союзы ағзаһы. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (1998), Шәһит Хоҙайбирҙин исемендәге премия лауреаты (2003). Сығышы менән Өфө ҡалаһынан.
• Шилов Сергей Леонидович (1955), ғалим-хирург. 1979 йылдан Златоуст ҡалаһының «Булат» производство берекмәһенең медик-санитария бүлеге, 1997 йылдан Башҡорт дәүләт медицина университеты клиникаһы табибы, бер үк ваҡытта 2000 йылдан БДМУ уҡытыусыһы, 2014 йылдан Өфөләге 43-сө поликлиника табибы. Медицина фәндәре докторы (2008). Сығышы менән Өфө ҡалаһынан.

1 һәм 6 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар

• Юлыев Батыргәрәй Ғабдулмөхәмәт улы (1861—1915), уҡытыусы, этнограф, тыуған яҡты өйрәнеүсе. 1891 йылдан хәҙерге 1-се Этҡол ауылы уҡытыусыһы, урындағы урыҫ-башҡорт мәктәбенә нигеҙ һалыусы. Башҡорттарҙың фольклорын, этнографияһын тикшереүсе, легенда, хикәйәт һәм риүәйәттәр йыйыусы. Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Баймаҡ районы Йәрмөхәмәт ауылынан.
• Ғәйнетдинов Фазыл Минһаж улы (1946), ғалим-хирург. 1993 йылдан Башҡорт дәүләт медицина институты һәм Башҡорт дәүләт медицина университеты уҡытыусыһы, шул иҫәптән 2000 йылдан — колопроктология курсы мөдире. Медицина фәндәре докторы (1997), профессор (1998). Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған табибы (1999). Сығышы менән хәҙерге Татарстан Республикаһының Ютазы районы Аҡбаш ауылынан.

2 һәм 7 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар

• Абдуллин Мөхәмәтғәли Усман улы (1922—1987), Бөйөк Ватан һуғышында ҡатнашыусы. 112-се Башҡорт кавалерия дивизияһы яугиры, гвардия кесе сержанты. 2-се дәрәжә Ватан һуғышы һәм Ҡыҙыл Йондоҙ ордендары кавалеры.
• Богданов Нәби Хәлимула улы (1927—17.11.2015), энергетик. 1959—1982 йылдарҙа Салауат ТЭЦ-ы машинисы. Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған энергетигы (1975). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Дәүләкән районы Имай-Ҡарамалы ауылынан.
• Хафизов Назар Сабир улы (1942), инженер-технолог. 1966—2003 йылдарҙа Салауат нефть химияһы комбинаты һәм «Салауатнефтеоргсинтез» берекмәһенең яуаплы хеҙмәткәре, шул иҫәптән 1996 йылдан — генераль директорҙың производство буйынса урынбаҫары. Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған рационализаторы (1978), СССР-ҙың уйлап табыусыһы (1978). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Учалы районы Иманғол ауылынан.
• Вәлиева Рәйсә Мулләхмәт ҡыҙы (1947), малсы. 1972—2002 йылдарҙа Хәйбулла районы «Яңы юл» колхозы һауынсыһы. Хеҙмәт Даны ордены кавалеры (1986), коммунистик хеҙмәт ударнигы (1980). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Әлшәй районы Аксёнов ауылынан.
• Хисамова Рәмзиә Ислам ҡыҙы (1947), театр актёры. 1966 йылдан (өҙөклөк менән) хәҙерге Мәжит Ғафури исемендәге Башҡорт дәүләт академия драма театры актёры. 1969 йылдан СССР Театр эшмәкәрҙәре союзы ағзаһы. Башҡорт АССР-ының халыҡ артисы (1989). Бөтә Рәсәй драма спектаклдәре смотры дипломанты (Мәскәү, 1967). Шиғри әҫәрҙәр авторы.
• Каменев Егор Данилович (1952), инженер-төҙөүсе, муниципаль хеҙмәткәр. «Газ-Сервис» йәмғиәтенең «Кумертаугаз» филиалы директоры, Көйөргәҙе районы хакимиәте башлығының элекке урынбаҫары. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған төҙөүсеһе, Рәсәй газ сәнәғәтенең почётлы хеҙмәткәре.
• Мусина Гөлисә Марсель ҡыҙы (1967), ғалим-табип, невролог, эпилептолог һәм сомнолог. Медицина фәндәре кандидаты (2000). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Тәтешле районы Үрге Тәтешле ауылынан.

3 һәм 8 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар

• Горбушина Нәфисә Муллайән ҡыҙы (1923), хеҙмәт ветераны, 1956—1974 йылдарҙа Өфөләге «Мир» тегеү фабрикаһының (аҙаҡ фирмаһының) тегеүсе-моторисы, смена мастеры һәм өлкән мастеры. Социалистик Хеҙмәт Геройы (1966). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Благовар районы Яңы Һынташ ауылынан.

4 һәм 9 һанына тамамланған йылдарҙа тыуғандар

• Трахтенберг Орест Владимирович (1889—23.05.1959), ғалим-философ, юғары мәктәп уҡытыусыһы. 1939—1959 йылдарҙа СССР Фәндәр академияһы Философия институтының өлкән ғилми хеҙмәткәре. Бөйөк Ватан һуғышы йылдарында Өфөлә эвакуацияла булғанда (1943—1945) К. А. Тимирязев исемендәге Башҡорт дәүләт педагогия институты уҡытыусыһы, 1944 йылдан — марксизм-ленинизм кафедраһы мөдире. Философия фәндәре докторы (1939). РСФСР‑ҙың Педагогия фәндәре академияһы академигы (1947). Сталин премияһы лауреаты (1943). Сығышы менән Санкт-Петербург ҡалаһынан.
• Ҡолсонбаев Фәрит Кинйәбулат улы (1949—16.08.2021), ауыл хужалығы һәм муниципаль хеҙмәт эшмәкәре. 1993—1999 йылдарҙа Хәйбулла районы хакимиәте башлығының беренсе урынбаҫары — ауыл хужалығы идаралығы начальнигы, 2001—2003 йылдарҙа район хакимиәте башлығы. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған ауыл хужалығы хеҙмәткәре. Сығышы менән ошо райондың Михайловка ауылынан.
• Ҡәҙербаев Фуат Моталип улы (1949), ғалим-тау инженеры, хужалыҡ һәм йәмәғәт эшмәкәре, педагог. 1985—2000 йылдарҙа Нефтекама быраулау идаралығы начальнигы, 2000—2019 йылдарҙа — Нефтекама нефть колледжы директоры. Техник фәндәр кандидаты (1993). Нефтекаманың ике саҡырылыш (1984—1992) ҡала Советы депутаты. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған (1997) һәм Рәсәй Федерацияһының почётлы (2004) нефтсеһе, Башҡортостандың мәғариф отличнигы (2004). «Почёт Билдәһе» ордены кавалеры (1981). Нефтекама ҡалаһының почётлы гражданы (2013). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Балаҡатай районы Билән ауылынан.
• Рөстәм Хәмитов (1954), Башҡортостан Республикаһының икенсе Президенты. 2015—2018 йылдарҙа Башҡортостан Республикаһы Башлығы.
• Хәлитов Динар Дидар улы (1959), архитектор, дәүләт эшмәкәре. 2017 йылдан Башҡортостан Республикаһының Төҙөлөш һәм архитектура буйынса дәүләт комитеты рәйесе урынбаҫары. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған архитекторы (2004). Рәсәйҙең почётлы архитекторы (2010). Сығышы менән хәҙерге Башҡортостан Республикаһының Баймаҡ районы 2-се Этҡол ауылынан.

Дөйөм исемлек

• 1750: Антонио Сальери, Австрия композиторы, дирижёр һәм педагог.
• 1810: Жюль-Жозеф Перро, Франция бейеүсеһе, балетмейстер.
• 1815: Александр Миддендорф, Рәсәй империяһының тәбиғәт фәндәре белгесе, сәйәхәтсе, Петербург Фәндәр академияһы ағзаһы.
• 1830: Франц Иосиф I, дәүләт эшмәкәре, 1848—1916 йылдарҙа Австрия императоры һәм 1867—1916 йылдарҙа Венгрия короле, Беренсе донъя һуғышын башлаусы.
• 1890: Вальтер Функ, Германия журналисы, иҡтисадсы.
• 1925: Брайан Олдисс, Англияның фантаст яҙыусыһы.
• 1940: Дмитрий Китаенко, дирижёр һәм педагог, СССР-ҙың халыҡ артисы (1984).
• 1945: Винс Мелоуни, Австралия музыканты, «Bee Gees» төркөмөнең элекке гитарисы.
• 1945: Владимир Мигуля, СССР композиторы, йырсы.
• 1950: Деннис Эллиотт, Британия музыканты, скульптор, «Foreigner» төркөмөнең элекке барабансыһы.
• 1980: Эстебан Матиас Камбьяссо Дело, Аргентина футболсыһы, милли йыйылма команданың ярым һаҡсыһы.