Tîm pêl-droed cenedlaethol Cymru
Tîm pêl-droed cenedlaethol Cymru (Saesneg: Wales national football team) yw'r tîm sy'n cynrychioli Cymru mewn pêl-droed dynion ar lefel ryngwladol. Rheolir y tîm gan Gymdeithas Bêl-droed Cymru.
 | |||
| Conffederasiwn | UEFA (Ewrop) | ||
|---|---|---|---|
| Hyfforddwr | Robert Page[a] | ||
| Capten | Aaron Ramsey | ||
| Mwyaf o Gapiau | Gareth Bale (111) | ||
| Prif sgoriwr | Gareth Bale (41) | ||
| Cod FIFA | WAL | ||
| Safle FIFA | 24 (24 Hydref 2019)[4] | ||
| Safle FIFA uchaf | 8 (Hydref 2015) | ||
| Safle FIFA isaf | 117 (Awst 2011) | ||
| Safle Elo | 30 (18 Hydref 2019) [5] | ||
| Safle Elo uchaf | 3 (1876~1885) | ||
| Safle Elo isaf | 88 (Mawrth 2011) | ||
| |||
| Gêm ryngwladol gynaf | |||
 yr Alban 4–0  Cymru (Glasgow; 26 Mawrth 1876) | |||
| Y fuddugoliaeth fwyaf | |||
Cymru 11–0  Iwerddon(Wrecsam; 3 Mawrth 1888) | |||
| Colled fwyaf | |||
| yr Alban 9–0 Cymru (Glasgow; 23 Mawrth 1878) | |||
| Cwpan FIFA y Byd | |||
| Ymddangosiadau | 2 (Cyntaf yn 1958) | ||
| Canlyniad gorau | Rownd Go-gynderfynol, 1958 | ||
| Pencampwriaeth Pêl-droed Ewrop | |||
| Ymddangosiadau | 2 (Cyntaf yn 2016) | ||
| Canlyniad gorau | Rownd Gyn-derfynol, 2016 | ||
| Gwefan | faw.cymru/cy/ | ||
Tîm Cymru yw'r trydydd hynaf o holl dimau pêl-droed cenedlaethol y byd. Chwaraeodd ei gêm ryngwladol gyntaf yn erbyn yr Alban ar 25 Mawrth 1876 yn Glasgow. Chwaraewyd y gêm ryngwladol gyntaf yng Nghymru ar y Cae Ras, Wrecsam ar 5 Mawrth 1877, eto yn erbyn yr Alban.
Mae Cymru wedi llwyddo i gyrraedd rowndiau terfynol prif bencampwriaethau'r byd pêl-droed ddwywaith, sef Cwpan y Byd Pêl-droed 1958 a phencampwriaeth Ewro 2016. Llwyddodd Cymru hefyd i gyrraedd rownd yr wyth olaf o Bencampwriaethau Ewrop 1976, sef y flwyddyn olaf y cafodd y gystadleuaeth honno ei chynnal dros ddau gymal. Yn 2022, curodd Cymru dîm Wcráin, gan gyrraedd Cwpan y Byd am y tro cyntaf ers 1958, cyfnod o 64 o flynyddoedd.
Yn Ebrill 2013, agorodd Parc y Ddraig, Canolfan Datblygu Pêl-droed Cenedlaethol Cymru, yng Nghasnewydd.
Hanes
Y Blynyddoedd Cynnar
Chwaraeodd Cymru ei gêm gystadleuol gyntaf ar 25 Mawrth 1876 yn erbyn yr Alban yn Glasgow gan ei gwneud y trydydd tîm pêl-droed rhyngwladol hyna'n y byd. Yr Alban enillodd y gêm gyntaf 4-0. Trefnwyd gêm gyfatebol yng Nghymru y flwyddyn ganlynol ac felly y cafwyd y gêm bêl-droed ryngwladol gyntaf ar dir Cymru, ar Gae Ras Wrecsam ar 5 Mawrth 1882. Enillodd yr Alban eto, 2-0 y tro hwn. Roedd y gêm gyntaf yn erbyn Lloegr yn 1879 pan welwyd Cymru'n colli 2-1 yn Kennington Oval, Llundain ac yn 1882 wynebodd Cymru Iwerddon am y tro cyntaf gan ennill 7-1 yn Wrecsam.
Cyfarfu cynrychiolwyr y pedair gwlad ym Manceinion ar 6 Ragfyr 1882 i greu rheolau a thrwy hyn sefydlwyd Bwrdd y Cymdeithasau Pêl-droed Rhyngwladol. Yn 1883-84 ffurfiwyd Pencampwriaeth Cartref Prydain, twrnameint a chwaraewyd yn flynyddol rhwng Lloegr, yr Alban, Iwerddon a Chymru hyd 1983-84. Bu Cymru'n bencampwr 12 gwaith.
Gemau Rhagbrofol Cwpan y Byd Pêl-droed 2014
Gosodwyd Cymru yng Ngrŵp A ar gyfer gemau Rhagbrofol Cwpan y Byd 2014 ynghyd â Croatia, Serbia, Gwlad Belg, yr Alban a Macedonia. Ni lwyddodd Cymru i gyrraedd rowndiau terfynol Cwpan y Byd, gan orffen yn bumed yn y grŵp rhagbrofol.
Gemau Rhagbrofol Ewro 2016
Gosodwyd Cymru yng Ngrŵp B ar gyfer gemau Rhagbrofol Ewro 2016 ynghyd ag Andorra, Gwlad Belg, Bosnia-Hertsegofina, Cyprus ac Israel. Ar 10 Hydref 2015, er colli yn erbyn Bosnia-Hertsegofina, llwyddodd Cymru i gyrraedd rowndiau terfynol Ewro 2016, gan fod Cyprus wedi curo Israel. Dyma'r tro cyntaf i Gymru gyrraedd rowndiau terfynol twrnamaint pêl-droed rhyngwladol ers Cwpan y Byd Pêl-droed 1958.[6] Gorffennodd Cymru yn ail yn y grŵp ar ôl curo Andorra o 2-0 yng Nghaerdydd ar 13 Hydref 2015.[7]
| Tîm | Ch | E | Cyf | Coll | Dros | Y/e | +/- | P |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Gwlad Belg | 10 | 7 | 2 | 1 | 24 | 5 | +19 | 23 |
| Cymru | 10 | 6 | 3 | 1 | 11 | 4 | +7 | 21 |
 Bosnia-Hertsegofina | 10 | 5 | 2 | 3 | 17 | 12 | +5 | 17 |
 Israel | 10 | 4 | 1 | 5 | 16 | 14 | +2 | 13 |
 Cyprus | 10 | 4 | 0 | 6 | 16 | 17 | -1 | 12 |
 Andorra | 10 | 0 | 0 | 10 | 4 | 36 | -32 | 0 |
| Allwedd i'r lliwiau yn y tabl | |
|---|---|
| Symud ymlaen i brif gemau Ewro 2016 | |
| Symud ymlaen i'r gemau ail-gyfle | |
Rowndiau Terfynol Ewro 2016
Ar 12 Rhagfyr 2015, tynnwyd enwau y timau i chwarae yn rowndiau terfynol Ewro 2016. Gosodwyd Cymru yng ngrŵp B, ynghyd â Lloegr, Rwsia a Slofacia.[8]
Ar 20 Mehefin 2016, llwyddodd Cymru i ennill Grŵp B, a chyrraedd rownd yr 16 olaf yng nghystadleuaeth Ewro 2016 wedi iddynt guro Rwsia o dair gôl i ddim.[9]
| Tîm | Ch | E | Cyf | Coll | Dros | Y/E | +/- | P |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Cymru | 3 | 2 | 0 | 1 | 6 | 3 | +3 | 6 |
 Lloegr | 3 | 1 | 2 | 0 | 3 | 2 | +1 | 5 |
 Slofacia | 3 | 1 | 1 | 1 | 3 | 3 | 0 | 4 |
 Rwsia | 3 | 0 | 1 | 2 | 2 | 6 | -4 | 1 |
| Allwedd i'r lliwiau yn y tabl | |
|---|---|
| Symud ymlaen i'r 16 olaf | |
| Posibilrwydd o gyrraedd yr 16 olaf (os yn un o'r pedwar tîm trydydd safle gorau) | |
Ar 22 Mehefin, cyhoeddwyd y byddai Cymru yn wynebu Gogledd Iwerddon ym Mharis ar 25 Mehefin 2016 yn rownd yr 16 olaf. Enillodd Cymru y gêm 1-0, gan sicrhau eu lle yn y rownd go-gynderfynol.[10] Enillodd Cymru'r rownd honno o 3-1 yn erbyn Gwlad Belg[11], gan sicrhau eu lle yn rownd gynderfynol cystadleuaeth bêl-droed ryngwladol am y tro cyntaf erioed. Portiwgal oedd gwrthwynebwyr Cymru yn y rownd gynderfynol. Nid oedd Ben Davies nac Aaron Ramsey yn gallu chwarae oherwydd gwaharddiad, wedi iddynt dderbyn dau gerdyn melyn yr un yn ystod y gystadleuaeth. Cafwyd gêm agos, ond colli 2-0 fu hanes Cymru, gan roi terfyn ar y freuddwyd o gyrraedd y rownd derfynol.[12]
Dychwelodd carfan Cymru a'r tîm hyfforddi i Gymru ar 8 Gorffennaf 2016. Ar ôl glanio ym Maes Awyr Caerdydd, teithiodd y garfan i Gastell Caerdydd, lle roedd torfeydd o filoedd yn aros i'w croesawu. Teithiodd y chwaraewyr ar fws to agored drwy ganol y brifddinas, gan orffen yn Stadiwm Dinas Caerdydd, lle cynhaliwyd cyngerdd gan amrywiol artistiaid, gan gynnwys y Manic Street Preachers a Kizzy Crawford.[13]
Gemau Rhagbrofol Cwpan y Byd Pêl-droed 2018
Yn dilyn eu llwyddiant yng Ngemau Rhagbrofol Ewro 2016, gosodwyd Cymru ymhlith y deg tîm gorau yn y Byd yn rhestr safleoedd FIFA am y tro cyntaf erioed ym mis Gorffennaf 2015. Golygodd hynny fod Cymru ymhlith y detholion uchaf ar gyfer dewis y grwpiau ar gyfer Gemau Rhagbrofol Cwpan y Byd Pêl-droed 2018. Fe dynnwyd enwau'r timau ar 25 Gorffennaf 2015 yn St Petersburg, Rwsia. Gosodwyd Cymru yng Ngrŵp D ynghyd ag Awstria, Serbia, Gweriniaeth Iwerddon, Moldofa a Georgia.[14]
| Tîm | Ch | E | Cyf | Coll | Dros | Y/E | +/- | P |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Serbia | 10 | 6 | 3 | 1 | 20 | 10 | +10 | 21 |
| Iwerddon | 10 | 5 | 4 | 1 | 12 | 6 | +6 | 19 |
| Cymru | 10 | 4 | 5 | 1 | 13 | 6 | +7 | 17 |
 Awstria | 10 | 4 | 3 | 3 | 14 | 12 | +2 | 15 |
 Georgia | 10 | 0 | 5 | 5 | 8 | 14 | -6 | 5 |
 Moldofa | 10 | 0 | 2 | 8 | 4 | 23 | -19 | 2 |
| Allwedd i'r lliwiau yn y tabl | |
|---|---|
| Symud ymlaen i brif gemau Cwpan y Byd Pêl-droed 2018 | |
| Symud ymlaen i'r gemau ail-gyfle | |
Cynghrair y Cenhedloedd UEFA 2018-19
Fe osodwyd Tîm pêl-droed cenedlaethol Cymru yng Ngrŵp 4, Cynghrair B y gystadleuaeth gychwynnol Cynghrair y Cenhedloedd UEFA yn 2018-19. Ynghyd ag Gweriniaeth Iwerddon a Denmarc.[15]
| Tîm | Ch | E | Cyf | Coll | Dros | Y/E | +/- | P |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Denmarc | 4 | 2 | 2 | 0 | 4 | 1 | +3 | 8 |
| Cymru | 4 | 2 | 0 | 2 | 6 | 5 | +1 | 6 |
| Iwerddon | 4 | 0 | 2 | 2 | 1 | 5 | -4 | 2 |
| Allwedd i'r lliwiau yn y tabl | |
|---|---|
| Dyrchafiad i Gynghrair A Cynghrair y Cenhedloedd UEFA | |
| Gostwng i Gynghrair C Cynghrair y Cenhedloedd UEFA | |
Gemau Rhagbrofol Ewro 2020
Gosodwyd Cymru yng Ngrŵp E ar gyfer gemau Rhagbrofol Ewro 2020 ynghyd ag Aserbaijan, Croatia, Hwngari a Slofacia. Fe fydd y ddau dîm fydd ar frîg y tabl ar ddiwedd y rowndiau rhagbrofol yn symud yn uniongyrchol i rowndiau terfynol Ewro 2020.
| Tîm | Ch | E | Cyf | Coll | Dros | Y/e | +/- | P |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Croasia | 8 | 5 | 2 | 1 | 17 | 7 | +10 | 17 |
| Cymru | 8 | 4 | 2 | 2 | 10 | 6 | +4 | 14 |
| Slofacia | 8 | 4 | 1 | 3 | 13 | 11 | +2 | 13 |
 Hwngari | 8 | 4 | 0 | 4 | 8 | 11 | -3 | 12 |
 Aserbaijan | 8 | 0 | 1 | 7 | 5 | 18 | -13 | 1 |
Cywir ar 19 Tachwedd 2019
| Allwedd i liwiau'r tabl | |
|---|---|
| Symud ymlaen i brif gemau Ewro 2020 | |
Canlyniadau Diweddar a Gornestau'r Dyfodol
Chwaraewyr
Carfan ddiweddaraf
Enwodd Rob Page y tîm 26-dyn ar y gêmau yn erbyn De Corea a Latfia ym mis Medi 2023.
Capiau a goliau yn dilyn 3 Medi 2023
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Chwaraewyr eraill a alwyd i'r garfan yn ddiweddar
Prif sgorwyr
Cywir ar 19 Tachwedd 2019 (Mae'r chwaraewyr sy'n dal i chwarae mewn print trwm):
| # | Enw | Goliau | Capiau | Cyfartaledd |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Gareth Bale | 33 | 83 | 0.4 |
| 2 | Ian Rush | 28 | 73 | 0.38 |
| 3 | Trevor Ford | 23 | 38 | 0.61 |
| Ivor Allchurch | 23 | 68 | 0.34 | |
| 5 | Dean Saunders | 22 | 75 | 0.29 |
| 6 | Craig Bellamy | 19 | 78 | 0.24 |
| 7 | Robert Earnshaw | 16 | 59 | 0.27 |
| Cliff Jones | 16 | 59 | 0.27 | |
| Mark Hughes | 16 | 72 | 0.22 | |
| Aaron Ramsey | 16 | 60 | 0.27 |
Mwyaf o Gapiau
Cywir ar 19 Tachwedd 2019 (Mae'r chwaraewyr sy'n parhau i chwarae mewn print trwm):
| # | Name | First/Latest Cap | Caps | Goals |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Chris Gunter | 2007– | 96 | 0 |
| 2 | Neville Southall | 1982–1997 | 92 | 0 |
| 3 | Wayne Hennessey | 2007– | 89 | 0 |
| 4 | Ashley Williams | 2007– | 86 | 2 |
| 5 | Gary Speed | 1990–2004 | 85 | 7 |
| 6 | Gareth Bale | 2006– | 83 | 33 |
| 7 | Craig Bellamy | 1998–2013 | 78 | 19 |
| 8 | Joe Ledley | 2007– | 77 | 4 |
| 9 | Dean Saunders | 1986–2001 | 75 | 22 |
| 10 | Peter Nicholas | 1979–1991 | 73 | 2 |
| Ian Rush | 1980–1996 | 73 | 28 |
Chwaraewyr Eraill gyda 50 neu fwy o gapiau
Cywir ar 19 Tachwedd 2019 (Mae'r chwaraewyr sy'n parhau i chwarae mewn print trwm):
|
Rheolwyr
- Rhestrir rheolwyr dros dro yn italig.
Cyn 1954 roedd tîm Cymru yn cael ei ddewis gan banel o ddewiswyr, gyda'r capten yn chwarae rôl hyforddwr.
Walley Barnes (1954–1955)- Jimmy Murphy (1956–1964)
- Dave Bowen (1964–1974)
- Ron Burgess (1965)
Mike Smith (1974–1979)- Mike England (1979–1987)
- David Williams (1988)
- Terry Yorath (1988–1993)
- John Toshack (1994)
- Mike Smith (1994–1995)
- Bobby Gould (1995–1999)
- Neville Southall (1999)
- Mark Hughes (1999–2004)
- John Toshack (2004–2010)
- Brian Flynn (2010)
- Gary Speed (2010–2011)
- Chris Coleman (2012–2017)
- Ryan Giggs (2018–2022)
- Robert Page (2020–2022)[a]
Nodiadau
Gweler hefyd
- Tîm pêl-droed cenedlaethol merched Cymru
- Tîm pêl-droed cenedlaethol dan 21 Cymru
- Tîm pêl-droed cenedlaethol dan 20 Cymru
- Tîm pêl-droed cenedlaethol dan 19 Cymru
- Tîm pêl-droed cenedlaethol dan 18 Cymru
- Tîm pêl-droed cenedlaethol dan 17 Cymru
- Tîm futsal cenedlaethol Cymru
