Baionako aldiriak
Baionako aldiriak Euskal Herriko Lapurdi eta Nafarroa Beherea lurraldetan dagoen aldiriko tren sarea da. Sarea hiru line osatzen du, guztira geltoki bakarra partekatzen dituzte Baionan.
| Baionako aldiriak | ||||
|---|---|---|---|---|
| Txik Txak sarea | ||||
 | ||||
| Datu orokorrak | ||||
| Garraio mota | Aldiriko trena | |||
| Eskualdeak | Lapurdi eta Baxenabarre, Euskal Herria | |||
| Lineak | 51 53 54 | |||
| Geltokiak | 17 | |||
| Jabea | Euskal Hirigune Elkargoa Akitania Berriko Kontseilua | |||
| Webgunea | www.txiktxak.eus | |||
| Ustiapena | ||||
| Hasiera | 1986 (38 urte) | |||
| Eragilea | Société des Chemins de fer | |||
| Ibilgailuak | 10 | |||
| Datu teknikoak | ||||
| Luzera | 124,954 km | |||
| Abiadura maximoa | 100 km/h | |||
| ||||
.svg)
Hasiera batean TER Akitania sarean berrantolatu zituzten, ondoren 2016an TER Akitania Berria sarera pasatzeko. 2019ko irailaren 2an, 54 linea Euskal Hirigune Elkargoak zuzenean kudeatu zuen, eta sareko gainerako lineekin gauza bera egitea aurreikusi zuen.[1]
Hainbat lineak Txik Txak marka komertzialaren pean jarduten du, Ipar Euskal Herriko garraiobide guztiak biltzen dituen Euskal Hirigune Elkargoaren barruan.
Historia
Aurrekariak
1960an, eskualdeko eta tokiko trafikoa, batez ere, omnibus trenek bermatzen dute, eta horien barruan sartzen dira zuzeneko zein erdi zuzeneko trenak. Banakako motorizazio eta garraio publikoan egindako inbertsio mugatuen testuinguru batean, 1966ko abuztuko Frantziar Estatu-SNCF "programa-kontratuak", besteak beste, SNCF zerbitzu defizitarioetatik deskargatu nahi du, zerbitzu publikoaren betebeharra ofizialki zalantzan jarri gabe. Batez ere, bidean omnibus zerbitzuak transferitzea, omnibusen bidez soilik egiten diren defizitarioak ezabatzea eta zerbitzu horiek berrantolatzea dela medio, 1974an SNCFren aurrekontu-oreka lortu beharko da berriro. Errepideak ixteko programa bat prestatu da. Ipar Euskal Herrian itxierak Pujòu eta Maule arteko 46 kilometroko burdinbideari dagozkio.[2][2]
1979ko martxoko Frantziar Estatuaren eta SNCFren arteko enpresa kontratu berriak eragileari bere kabuz burdinbideak ixtea erabakitzeko bideak ematen dizkio. Ondorioz, Biarritz-Harausta geltokitik Biarritz-Hiria geltokira doan 3,5 kilometroko burdinbide laburra 1980ko irailaren 14an ezabatua izan zen, hainbat urtez geltokiko lurretara joan nahi izan zuen udalak hala aginduta.[3]
1980ko hamarkadaren hasieran, Akitaniako elektrifikatutako lineetan omnibus trenei eragiten zaien materiala gainditua dago. Bordeleko kotxetegiak, Ipar Euskal Herriko aldiriko lineak horren mende daude, dira Z2 serieko tren modernoak eskuratu dituen lehena, oso berritzaileak garai honetarako, eta zerbitzu azkarra emateko gai da 160 kilometro orduko abiadurarekin 1984ko eta 1985eko udako oporraldietan, Z2 trenek ontzi indartua hartu dute Baiona eta Hendaia arteko 35 kilometroko atalean, Akitaniako Eskualde Kontseiluak hala eskatuta, Metrobask izenarekin. Izen hori desagertu egiten da TER jaurtiketarekin.[4][5]
TER sortzea
1986an, SNCFk Transport Express Régional sarea kaleratu zuen, eta bertan biltzen dira operatzen dituen distantzia ertaineko zerbitzu guztiak. Euskal Herrian, Hendaia-Bokale, Baiona-Donibane Garazi eta Baiona-Peirahorada.[6]
2002. urtean, Frantziar Estatuak trenbide-arloko eskumenak eman zizkien eskualdeei. Ordutik, eskualdeek kontrolatzen dute distantzia ertaineko tren-zerbitzuen eta haien ibilbideen finantzaketa. Akitania eskualdearen kasuan, Ipar Euskal Herritik igarotzen diren hiru lineak ustiatzeaz ere arduratzen da, hiruretatik bi Frantzian hasten baitira.
Hiru eskualdeak (Akitania, Lemosin, Poitou-Charentes) Akitania Berria eskualde berria eratzeko 2015ean batu zirenez, TER Akitania, TER Limousin eta TER Poitou-Charentes barrutiak bere agindupean geratu ziren. Horrela sortu zen, 2017an, TER Akitania Berria. SNCF sarearen operadore bihurtzen da de facto, eta 2019tik aurrera lehiaketa irekira atera ahal izango dute eskualdeek lineen emakida.[7][8]
Euskal Hirigune Elkargoa
Sortu zenean, Ipar Euskal Herriko hiri garraioaren kudeatzaile bihurtu zen Euskal Hirigune Elkargoa. Akitania Berria eskualdearekin elkarrizketak izan ondoren, honek lehen departamenduarenak ziren hiriarteko lineak (Car Express) eman zizkion. Gainera, Euskal Hirigune Elkargoa 2019an hasi zen linea finantzatzen. Horrela, Elkargoak 54 linea prestatzen ari den tarifikazio bakarreko bere sisteman integratzea aurreikusten du, bere tutoretzapean dauden garraiobide guztiak elkartuz. Era berean, tren maiztasunak bikoiztu egin dira, eta Kanboko geltokian bigarren nasa bat eraikitzen ari dira ibilbide partzialak egiteko.[9][10]
Sarea
Sareak hiru linea ditu, guztira 16 udalerri, 17 geltoki eta 125 kilometro egiten dituzte.
| Linea | Ibilbidea | Inaugurazioa | Luzera (km) | Geltokiak | Azken luzapena | Ibilgailuak |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 51 | (Bordele — ) Bokale ↔ Hendaia — Irun | 1986 | 41,28 | 8 | - | Z56300 |
| 53 | Baiona ↔ Peirahorada ( — Paue — Tarbe) | 1986 | 31,58 | 3 | - | B81500 |
| 54 | Baiona ↔ Kanbo — Donibane Garazi | 1986 | 52,15 | 8 | 2019 | X73500 |
Geltokiak
Dauden 57 geltokiak hurbileko erreferentzia leku baten izena jasotzen dute. Hala, Baionako tren geltokiaren ondoan dagoen geltokiak Baionak du izena, eta Kanboko tren geltokia dagoen tokian dagoenak, Kanbo.
Disuasio-aparkalekuak
Sareak 5 disuasio-aparkaleku ofizial ditu guztira, seinaleztatuta eta araututa.
| Aparkalekua | Hornitutako geltokia | Konexioak | Inaugurazioa | Tokiak | Modalitatea |
|---|---|---|---|---|---|
| Arrosa | Ortzaize–Arrosa | 54 | 2019 | 20 | doan, ibilbidea ordaintzen da |
| Bidarrai | Bidarrai–Nobilia Zubia | 54 | 2019 | 10 | doan, ibilbidea ordaintzen da |
| Bokale | Bokale | 51 • 30 42 | 2019 | 40 | doan, ibilbidea ordaintzen da |
| Donibane Garazi | Donibane Garazi | 54 • 10  | 2019 | 10 | doan, ibilbidea ordaintzen da |
| Donibane Lohizune | Donibane Lohizune–Ziburu | 51 • 3 39 41 43 45 47 49 51 | 2019 | 25 | doan, ibilbidea ordaintzen da |
| Kanbo | Kanbo | 54 • 15 49 57 | 2019 | 15 | doan, ibilbidea ordaintzen da |
| Uztaritze | Uztaritze | 54 | 2019 | 25 | doan, ibilbidea ordaintzen da |
Ustiapena
Gaur egun, Société Nationale des Chemins de fer Français enpresak ustiatzen du sarea.[10]
Flota
Sarean 10 ibilgailuk egiten dute lan guztira.[11]
| Eraikitzailea | Eredua | Zenbakia | Urtea | Luzera (m) | Garaiera (m) | Edukiera | Ateak | Lineak |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Alstom | X73500 | 2 | 2002 | 28,900 | 3,700 | 78 | 2 | 54 |
| Alstom | Z56300 | 5 | 2016 | 71,600 | 4,290 | 360 | 4 | 51 |
| Bombardier | B81500 | 3 | 2008 | 57,400 | 4,020 | 168 | 3 | 53 |
Tarifak
Sarearen tarifikazioa Akitania Berriko eskualdeko trenen sarean berdina da, eta garraio-titulu berberekin dago eskuragarri.
Etorkizuna
Euskal Hirigune Elkargoak linearen maiztasuna hobetzea aurreikusten du, eta beste linea batzuk atxikitzea aurreikusten da, orain Akitania Berriko eskualdeko trenak, Euskal Herritik ibilbide osoa duena..[12]
Irudiak
.JPG)
.jpg)
Erreferentziak
Ikus, gainera
Kanpo estekak
Datuak: Q90032361
