Europako geografia

Europako ezaugarri nagusia menditsu eta altua den Hegoaldeko Europa eta Ingalaterratik Ural mendietara doan ordokiaren arteko dikotomia da. Alde bien arteko muga Pirinioek eta Alpeak/Karpatoek sortzen dute. Iparraldeko ordokiek Eskandinaviako mendiak eta Britainiar uharteen alde menditsuak dituzte mugatzat. Europako ordokiek Irlandako itsasoaren, Ipar Itsasoaren, Itsaso Baltikoaren eta Barentseko itsasoaren urpean jarraitzen dute.

Iparraldeko zatia Baltica kontinente historikotik dator, ondoren "kontinente nagusia" da, bestea beste kontinente geologikotik etorritako zati banatuak izanik.

Itsasoak

Europako golko eta itsaso nagusiak honako hauek dira:

• Bizkaiko golkoa,
• Ipar Itsasoa,
• Itsaso Baltikoa,
• Mantxako itsasoa,
• Mediterraneo itsasoa.
  • Itsaso Adriatikoa,
  • Egeo itsasoa,
  • Alboran itsasoa,
  • Marmara itsasoa,
  • Itsaso Beltza,
  • Joniar itsasoa,
  • Tirreniar itsasoa.

Itsasarteak

Aipatutako itsasoen artean zenbait itsasarte daude:

• Gibraltar,
• Dardaneloak,
• Bosforo,
• Messina eta
• Oresund itsasarteak.

Ibaiak

Europako ibai nagusiak honako hauek dira:

Aintzirak

Hurrengo taulan Europako aintzirarik handienak agertzen dira:

Letra etzanaz lakuak baino gizonak sortutako urtegiak dira.

Uharteak

Europako uharte nagusiak honako hauek dira:

1. Britainia Handia, 218.000 km².
2. Islandia, 103.000 km².
3. Irlanda, 83.000 km².
4. Zembla Berriko Ipar uhartea, 49.000 km².
5. Zembla Berriko Hego uhartea 33.000 km².
6. Sizilia, 25.000 km².
7. Sardinia, 24.000 km².
8. Zipre, 9.200 km².
9. Korsika, 8.700 km².
10. Kreta, 8.300 km².
11. Seelandia, 7.500 km².
12. Eubea, 3.900 km²..
13. Mallorca, 3.600 km².
14. Tenerife, 2.040 km².
15. Fuerteventura, 1.650 km².
16. Kanaria Handia, 1.560 km².
17. Malta, 316 km².
18. Fionia, 3.400 km².
19. Faroe uharteak, 1.390 km².
20. Eivissa, 560 km².
21. Menorca, 690 km².

• Ekialdeko Europako ordokia, Europako handiena.
• Iparraldeko Europako ordokia
• Zabaldi panoniarra
• Meseta Central

Penintsulak

Europako penintsula nagusiak honako hauek dira:

• Eskandinavia,
• Penintsula Iberikoa,
• Italiar penintsula,
• Balkanak,
• Kola,
• Jutlandia eta
• Krimea.

Mendiak

Europako zenbait mendilerro nagusiak:

• Ural mendiak, Europa eta Asia banatzen dituztenak.
• Kaukasoko mendilerroa, baita Europa eta Asia arteko muga.
• Karpatoak, Erdialdeko eta Hegoaldeko Europako mendilerroa.
• Alpeak, munduan famatuak.
• Apeninoak, Italian daudenak
• Pirinioak, Euskal Herriko gailur handienak.
• Kantauriar mendilerroa, Espainia eta Euskal Herria zeharkatzen dituena.
• Eskandinaviako mendiak, Eskandinaviako penintsularen zehar doazenak.

Hauek dira Europako mendirik altuenak:

1. Elbrus (5.642 m), Errusia, Kaukasoko mendilerroa
2. Dykh Tau (5.203 m), Errusia, Kaukasoko mendilerroa
3. Rustaveli (5.201 m), Georgia, Kaukasoko mendilerroa
4. Koshtan Tau (5.150 m), Errusia, Kaukasoko mendilerroa
5. Puschkin (5.100 m), Errusia, Kaukasoko mendilerroa
6. Shkhara (5.068 m), Errusia/Georgia, Kaukasoko mendilerroa
7. Kazbek (5.047 m), Errusia/Georgia, Kaukasoko mendilerroa
8. Mizhirgi (5.025 m), Errusia, Kaukasoko mendilerroa
9. Katyn (4.974 m), Errusia, Kaukasoko mendilerroa
10. Shota Rustaveli (4.960 m), Errusia, Kaukasoko mendilerroa
11. Borovikovs topp (4.888 m), Errusia, Kaukasoko mendilerroa
12. Mont Blanc (4.808 m), Frantzia-Italia, Alpeak
13. Dufourspitze (4.634 m, Monte Rosa mendilerroan), Suitza-Italia, Alpeak
14. Dom (4.545 m), Suitza, Alpeak
15. Weisshorn (4.505 m), Suitza, Alpeak
16. Lyskamm (4.480 m), Suitza-Italia, Alpeak
17. Matterhorn (4.478 m), Suitza-Italia, Alpeak
18. Dent Blanche (4.357 m), Suitza, Alpeak
19. Finsteraarhorn (4.274 m), Suitza, Alpeak
20. Zinalrothorn (4.221 m), Suitza, Alpeak

Eta hauek sumendi nagusiak:

1. Etna (3370-3400 m), Sizilia, Italia
2. Hvannadalshnjúkur (2119 m), Islandia
3. Grímsvötn (1725 m), Islandia
4. Herðubreið (1682 m), Islandia
5. Hekla (1491 m), Islandia
6. Vesuvio (1200 m), Italia
7. Stromboli (926 m), Italia
8. Santorini (575 m), Grezia

• Eurasia