Nafarroako Kutxaren afera

Nafarroako Kutxa Nafarroako bankua zen, Nafarroako gizarteari oso lotua, eta, gainera, probintzia historikoaren bereizgarritzat jotzen zen. Nafarroako autonomia ekonomikoa eta bere egoera ona ere ordezkatzen zituen. 1980 eta 1990eko hamarkadetan, nafarren diruaren ia erdia banku horretan zegoen, Nafarroako lehen banku-erakundea izanik, eta alde handiarekin gainera.

Nafarroako Kutxa Probintzialak eta Iruñeko aurrezki-kutxak bat egin ondoren, 2000. urtean, erakundea eraberritu zuten, eta beren eragiketak Nafarroatik harago zabaldu zituzten. Izan ere, Washington DCn bulego adierazgarri bat sortu zuten.

Bankuak kaudimengabetzat jo zuen bere burua 2012an, urteetan behera egin ondoren, eta horien artean bere bilduma artistikoaren desagerpena dago. Nafar Herriaren Batasunako maila goreneko politikariei lotutako beherakada hori, garai hartan Nafarroako Gobernuko lehendakaria eta bankuko hainbat goi-kargudun zituena.

• 2010ko ekainaren 9: Nafarroako Kutxak Caja de Burgos eta CajaCanariasekin batera Banca Cívica sortu zuen.
• 2012ko abuztuaren 3: Banca Cívica CaixaBanken integratu zen.
• 2012ko abenduaren 31: Diario de Navarrak Enrique Goñi CaixaBanken urte osoan 900 000 euro soldata duela; horrekin batera beste 300 000 euro kobratzeko aukera duela, fidelizazio plan bati esker.^[1]
• 2013ko urtarrillan: Kontuz! elkarteak Iruñeko epaitegian bi salaketa aurkeztu zituen: Enrique Goñiren (Kutxaren zuzendaria) eta Miguel Sanzen (erakundearen presidente ohia) aurka, bata. Bestea, Yolanda Barcinaren aurka.^[2]
• 2013ko otsailaren 19an: Enrique Goñi Nafarroako Parlamentuan bere hamar urteko gestioa defenditu behar izan zuen, autokritika izpirik gabe. Han bota zuen: "Ez da porrota izan, Nafarroako Kutxa ez da desagertu".^[3]
• 2013ko martxoaren 1ean: Benito epailak goardia zibila Nafarroako Kutxaren bulegoak bidali zuen bileren aktak eskuratzeko. Akta horiek asteak ziren epaila eskatzen ari zela baina Goñik ez zion eskaerari erantzuten.^[3]
• 2013ko martxoaren 8: Hedabideek dieten diru-kopuruak zabaltzen dituzte. Informazio horien arabera, Miguel Sanze-ek eta Yolanda Barcinak bilerak bikoizten zituzten egun berean horrela 5.300 euro eta 3.400 euro kobratzeko hurrenez hurren.^[4]
• 2013ko apirilaren 10: Yolanda Barcinak onartzen zuen publikoki jasotako dietak ez zirela egokiak nahiz eta legalak izan.^[5]
• 2013ko ekainaren 20: Benito epailak kasua Espainiako Auzitegi Gorenara bidali zuen baloratzeko Yolanda Barcinari deklarazioa hartzeko aukera.^[6]
• 2013ko abuztuaren 30: Espainiako Auzitegi Gorenak dieten auzian eroskeria desegokiaren deliturik ez zegoela hobetsi zuen.^[7]
• 2013ko urriaren 3: Mari Paz Benitok afera behin-betiko artxibatu zuen.^[8]
• 2014ko abenduaren 19a: PSN "prest" azaldu zen CANen inguruko ikerketa batzordearen sorrera babesteko. Bestalde, EH Bilduk, Ezkerrak eta Geroa Baik batzordea sortzeko proposamena erregistratu zuten^[9].
• Abenduaren 20a: Kontuz elkarteak laguntzeko asmoa azaldu zuen CANen batzordea sortzen baldin bazen^[10].
• Abenduaren 22a: CANi buruzko ikerketa batzordearen sorrera urtarrilera atzeratu zuen Nafarroako Parlamentuak; EH Bildu, Ezkerra eta Geroa Bairen proposamena tramitera onartu ostean Parlamentuko Mahaiak eta Bozeramaileen Batzordeak^[11].
• Abenduaren 23a: Sanzen eta Goñiren ondasunak ikertzeko agindu zuen epaileak. Auzitegi Nazionalak azaroan erabaki zuen Banca Civicaren inguruko auziaren ikerketa berriz irekitzea^[12].
• Abenduaren 26a: Yolanda Barcinak adierazi zuen espero zuela "beste behin ere" epaitegiek erakustea "legearen barruan" jardun zutela eta "errespetua" agertu zuen epaileen lanarekiko^[13]. Bestalde, Jose Javier Esparzak 'CAN auziarekin' "probetxua" ateratzeko helburua izatea egotzi zien alderdiei. Nafarroako Kutxaren inguruko ikerketan "kolaboratzeko" prest agertu zen^[14].
• 2015eko urtarrilaren 7an: jakin zenez, CANi buruzko ikerketa batzordea urtarrilaren 15ean onartuko zuten^[15].
• 2015eko urtarrilaren 15ean: CANen ikerketa batzordeari baiezkoa eman zion parlamentuak^[16].

Kontuz!ek Miguel Sanz presidente ohiaren aurka eta Enrique Goñi Nafarroako Kutxaren zuzendariaren aurka, "delitu sozietarioak eta omisiozko prebarikazioa egitea leporatuta" salaketa aurkeztu zuten. Yolanda Barcinaren aurka, aldiz, "Navarra Bulilding sozietaren egindako inbertsioan pribilegiozko informazioa izatea egotzita".^[17] Salaketa horiei esker beste informazio kezkagarriak kaleratu ziren benetako lurrikara politikoa eraginez.

2014an, Nafarroako Parlamentuko oposizioko alderdiek ikerketa parlamentarioa sustatu zuten erantzukizunak argitzeko. Hala ere, Nafarroako Alderdi Sozialistak uko egin zion batzorde horri, Nafar Herriaren Batasunak bezala (polemika osoa haren inguruan zegoen), auziak justiziaren esku jarraitu behar zuela argudiatzen baitzuten. Gainera, ikerketa Espainiako Auzitegi Nazionalaren esku zegoela esateaz pozik zeuden, azken horrek Yolanda Barcina Nafarroako lehendakariaren immunitatea onartu berri baitzuen auzitegi horren aurrean.

Hala ere, gainerako alderdiek batzordearen alde bozkatu zuten, eta, beraz, batzordeak aurrera egin zuen Nafarroa Bai, Bildu, Izquierda-Ezkerra eta Nafarroako Alderdi Popularrako botoekin.

Kasu horren harira, ezker abertzaleko indar politikoek zentsura-mozioa proposatu zioten Yolanda Barcinari 2013ko martxoan, bere taldeak herritarrak engainatu zituela eta akusazioen erruduna zela argudiatuta. Nafarroako Parlamentuan inoiz ez zen zentsura-moziorik aurkeztu.^[18]

Azkenean, mozioak ez zuen aurrera egin, ez baitzuten lortu sozialistak konbentzitzea, eta proposamena egin zuten indarren botoak ez ziren gehiengora iristen. Bozketa aldeko 18 botorekin (Nafarroa Bai eta Bildu), kontrako 23rekin (Nafar Herriaren Batasuna eta Nafarroako Alderdi Popularra) eta 9 abstentziorekin (Nafarroako Alderdi Sozialista) geratu zen.^[19]

2014ko otsailean, Idoia Nieves sozialistak (Nafarroako Zerga Ogasuneko zuzendari ohia) Parlamentuan agerraldia egin ondoren, Lourdes Goicoechea orduko Ekonomia Kontseilariari (Alvaro Miranda ordezkatu zuena) pertsona jakin batzuen alde egitea leporatu zion.^[20]

Parlamentuan ordezkaritza duen ezker abertzalearentzat (Bildu, Aralar-Nafarroa Bai eta Izquierda-Ezkerra), gai hori eta Nafarroako Kutxaren afera (oraindik irekita zegoela uste zuten, nahiz eta judizialki itxita egon) onartezina zen, eta Yolanda Barcinaren gobernuari zentsura mozioa egiteko mehatxua egin zuen. Nafarroako Alderdi Sozialistak mehatxuarekin bat egin du Nafarroako lehendakaria hauteskundeak aurreratzera behartzeko.^[21]

Martxoan zehar, Nafarroako sozialistek Yolanda Barcinaren aurkako zentsura mozioa gidatu zuten, Nafar Herriaren Batasunak uko egin baitzion hauteskundeak aurreratzeari. Azkenik, Espainiako Langile Alderdi Sozialistaren Batzorde Exekutibo Federalak espresuki debekatu zion Nafarroako Alderdi Sozialistari zentsura mozioa aurkeztea edo babestea, horrek Bildurekin aliatzea zekarrelako eta zuzendaritza nazionalak ez zuelako irudi hori eman nahi.^[22]

Azkenik, 2014ko martxoaren 7an, Roberto Jimenez Allik iragarri zuen bere talde parlamentarioak uko egiten ziola Yolanda Barcina Nafarroako Gobernuko lehendakariaren aurkako edozein zentsura-mozio aurkezteari edo babesteari. Hori horrela izan zen Alfredo Perez Rubalcaba Espainiako Langile Alderdi Sozialistako presidenteak Nafarroako sozialistei horrela egitea agindu zielako.^[23]

Nafarroako alderdiaren hasierako defentsa dena ezker abertzaleak eragindako konspirazioa zela izan zen. Yolanda Barcinak, bestetik, 2011an Nafarroako Kutxan ematen ziren dietak berak kendu zituela egokiak ez zirelako; halaber, Nafarroako gizarteari barkamena eskatzen zion.^[24]

• Urtekaria. Berria. Andoain, 2014.
• Alberto Gil Pérez-Nievas; Aritz Intxusta Pagola; Patxi Zamora Aznar: El banquete. Expolio y desaparición de la CAN. Tafalla: Txalaparta, 2014. ISBN: 978-84-1531-373-1.

• (Gaztelaniaz) "CAN: el gran golpe", Nafarroako Kutxaren ustelkeriaren inguruan Kontuz! elkarteak prestatutako bideoa.
• (Gaztelaniaz) Kausaren itxiera Noticias de Navarra egunkarian.