Nafarroako Parlamentuko VIII. legealdia

Aurreko akordioak

Hauteskundeen ostean, Nafar Herriaren Batasunak, hauteskundeak irabazi zituen, eta Nafarroako Alderdi Sozialistak, hauteskundeetan bigarren izan zen, baina ezker abertzalearen babesa izan zezakeen, izan zituzten lehendakaritzarako hautagaitzak. Yolanda Barcinak, Nafar Herriaren Batasunaren garaipenaren hitzaldian, gobernua osatzeko Nafarroako Alderdi Sozialistarekin ituna egiteko asmoa azaldu zuen eta Bilduren babes "pozoituaren" berri eman zion alderdiari.^[1]

Azkenean, Nafar Herriaren Batasuna eta Nafarroako Alderdi Sozialistak gobernu akordioa lortu zuten, gobernuko postuak banatuz eta legealdi osorako gehiengoko gobernua izatea espero zuten.

Gorteak eratzea

2011ko ekainaren 15ean, 11: 00etan, hasi zen ofizialki Nafarroako Parlamentuko IX. legegintzaldia. Inaugurazio ekitaldia egiteko, adinez nagusiena den diputatua aukeratu zuten, kasu honetan Geroa Baiko Koldo Martinez, "Adin Mahaia" delakoaren presidente izateko, hau da, osatu arte Parlamenturako mahaia ordezkatuko duen mahaiaren presidente izateko. Berarekin batera, Jokin Castiella (Geroa Bai) eta Javier Garcia (Nafarroako Alderdi Popularra) diputatuek hartu zuten idazkaritza, gazteenek, eta horrela osatu zuten Adineko mahaia. Parlamentariak hemizikloan sartu ondoren, Koldo Martinez presidenteak bilkura irekia izan zela adierazi zuen, eta, ondoren, Aurelio Sagasetak zuzendutako Katedraleko Musika kaperak Nafarroako Gorteen ereserkia interpretatu zuen. Ondoren, legelari nagusiak deialdiari buruzko Foru Dekretua, hautatutako foru parlamentarien zerrenda eta ebazteke dauden hauteskunde auzietako errekurtsoak irakurri zituen, horien ebazpenak uki zitzakeen parlamentariak aipatuz. Adineko mahaiko presidenteak, idazkarien eta, ondoren, hautatutako gainerako parlamentarien ondoren, Nafarroako foru-erregimena uneoro errespetatzeko, legeei men egiteko eta karguari dagozkion betebeharrak zintzoki betetzeko zin edo promesa egin eta eskatu zuen, eta horretarako deialdia alfabeto-hurrenkeran egingo da. Onartutako zin-egite edo hitzemate formulak honako hauek ziren: "bai, zin dagit" edo "bai, hitz ematen dut", euskaraz eta "sí, juro" edo "sí, prometo", gaztelaniaz. Ondoren, Parlamentuko Mahaia osatzen duten kideak aukeratu ziren. Mahaia presidente batek, bi presidenteordek eta bi idazkarik osatzen dute.^[2]

Parlamentuko mahaia aukeratzea

Ekitaldien ondoren, Parlamentuko saioan, legegintzaldiko lehen bozketa egin zen: mahaia hautatzea. Lehenik eta behin, presidentea hautatu zuten. Hautaketa horren aurretik, bilkura eten egin zen, eta foru parlamentariek hautagaiak aurkeztu zituzten, Adineko Mahaiari zuzendutako idazki baten bidez. Bilkurari berrekin ondoren, Adineko Mahaiko lehendakariak hautagaiak aldarrikatu zituen, eta horiek aurkeztu zituzten foru parlamentariak adierazi zituen. Lehendakaria boto-txartelen bidezko bozketa sekretuaren bidez aukeratu behar da. Parlamentukide bakoitzak eskubidea du aldarrikatutako hautagai bakar baten izena idazteko boto-paperean, eta boto zuriak ere baliozkoak izango dira. Gainerako botoak deusezak dira. Parlamentukideei, boto-papera bete ondoren, alfabeto-ordenaren arabera deitzen zaie mahaira, eta boto-txartela lehendakariari ematen diote, hautestontzian sar dezan. Azkenik, Adineko Mahaiko kideek eman dute botoa, eta, azkenik, mahaiko presidenteak eman du, eta bozketa amaitutzat eman da. Ondoren, zenbaketa egingo da. Horretarako, presidenteak boto-paperak aterako ditu hautestontzitik, eta idazkarietako batek ozenki irakurriko ditu. Zenbaketa amaitutakoan, presidenteak parlamentukideei emango die bozketaren emaitzaren berri.

Ganberaren araudiaren arabera, hautatutakoparlamentukideen gehiengo osoaren aldeko botoa lortzen duen hautagaia izango da presidente. Gehiengo hori lortzen ez bada, bigarren bozketa bat egingo da, eta lehen bozketan bi boto kopuru handienak lortu dituztenak bakarrik izango dira hautagai. Bigarren bozketan, boto gehien lortzen dituen hautagaia izango da presidente. Bigarren bozketan berdinketa gertatzen bada, berdindutako hautagaien artean hirugarren bat egingo da, eta boto gehien lortzen dituena aukeratuko da. Hirugarren bozketan berdinketak jarraitzen badu, adinez nagusiena den hautagaiaren alde ebatziko da, eta hura izendatuko da presidente.

Saioan, Alberto Catalan (Nafar Herriaren Batasuna) aukeratu zuten Nafarroako Parlamentuko lehendakari, gobernuko lau alderdien aldeko botoekin. Samuel Caro (Nafarroako Alderdi Sozialista) eta Txentxo Jimenez (Nafarroa Bai) Nafarroako Parlamentuko Mahaiko lehendakariorde aukeratu zituzten, hurrenez hurren. Maite Esporrin eta Koldo Amezketa Nafarroako Alderdi Sozialistako eta Bilduko parlamentariak Parlamentuko Mahaiko lehen eta bigarren idazkari hautatu zituzten Ganberaren eratze saioan.

UPN-PSN gobernu ituna haustea

Nafar Herriaren Batasunako Yolanda Barcinaren eta Nafarroako Alderdi Sozialistako Roberto Jimenezaren arteko gobernu itun ezegonkorrak lehen eztabaida publikoa izan zuen, gobernu ituna iragarri zuten egun berean. 11 hilabeteko itunaren ondoren, amaiera iritsi zen, 2012ko ekainean, Yolanda Barcina lehendakarik Roberto Jimenez lehendakariorde eta gobernuko kontseilari kargutik kendu zuenean, Jimenezen jokabidea gobernuaren kontuetan 132 milioi euroko ustezko zuloa izan zela iritzita. Horrela, otsailetik aurrera Nafar Herriaren Batasuna eta Nafarroako Alderdi Sozialistaren artean izandako aurrekontuen inguruko eztabaiden amaierara iritsi ziren.^[3][4]

Kargugabetze horren ostean, Ane Astiz eta Elena Torres Sustapen eta Gizarte Politikako kontseilariek dimisioa eman zuten kargugabetutako kidearen alde. Jarduera horren ostean, Nafarroako Alderdi Sozialistak bere markako gainerako politikariei jakinarazi zien gobernuan zituzten postuak uzteko, eta Juan Jose Lizarbe bozeramaileak esan zuen Nafarroako Alderdi Sozialistak amaitutzat ematen zuela gobernu-ituna, eta berehala oposiziora pasatzen zirela.^[5]

Alvaro Miranda Ekonomia kontseilari eta lehendakariordeak eman zuen dimisioa, 2012ko ekainaren 21ean. Dimisioa eman ostean, Yolanda Barcinaren gobernuak Nafarroako Alderdi Sozialistak ordura arte bete zituen hainbat kargu ordezkatzeari aurre egin behar izan zion: bi presidenteordetza eta Lehendakaritza, Justizia eta Barne Saila, Ekonomia eta Ogasun Saila; Sustapen eta Etxebizitza sailburua; eta Gizarte Politika, Kirol eta Gazteria sailburua.^[6]

Nafarroako Kutxako dieten kasua

2013ko urtarrilaren 18an, Kontuz! Elkarteak Nafarroako Kutxako zuzendari ohia Enrique Goñi enpresari nafarra, Miguel Sanz Nafarroako lehendakari ohia eta Yolanda Barcina orduko lehendakaria zigortu zituen, ustezko delitu sozietarioengatik eta prebarikazioagatik. Gainera, presidenteari informazio pribilegiatua erabiltzea ere leporatu zioten.^[7]

Auzian zehar, izen berriak gehitu zitzaizkion ustezko auziari: Santiago Cervera (Nafarroako diputatu popularra), Jose Antonio Asiain (Nafarroako Kutxako presidentea), Alvaro Miranda (Ekonomia kontseilari ohia) eta Diego Asiain Valdelomar (Jose Asiainen semea). Gainera, Enrique Goñi Nafarroako Parlamentuko hemizikloa denbora-mugarik gabe deklaratzera deitu zuten.^[8]

Martxoan, Nafarroako Kutxaren bilera bikoitzengatik eta pertsona politikoen bilera mamuengatik dieten kobrantza ikertzen ari zirela, hainbat inputatu eta akusatuk modu alegalean kobratutako dirua itzultzea erabaki zuten: Miguel Sanzek 39 000 € itzuli zituen, Yolanda Barcinak 68 500 €, Enrique Mayak 12 000 €, Jose Iribasek 29 000 €, eta azkenik Ana Elizaldek 5 000 €.^[9]

Urte bereko apirilean inputatu zituzten Enrique Goñi, Miguel Sanz Sesma lehendakari ohia, Enrique Maya Iruñeko alkate ohia eta Alvaro Miranda Ekonomia kontseilari ohia. Hori dela eta, auziaren zenbait zati Espainiako Auzitegi Nazionalera eraman dituzte.

2013ko urrian, Iruñeko Instrukzioko 3 zenbakiko Epaitegiko Mari Paz Benito epaileak Nafarroako Kutxaren afer osoa behin betiko artxibatzea erabaki zuen, finantza-erakunde zaharreko karguen senideei kredituak emateari eta aktak manipulatzeari buruzko alderdiak barne.^[10]

Lehen zentsura mozioa Yolanda Barcinari

Kasu horren harira, ezker abertzaleko indar politikoek zentsura-mozioa proposatu zioten Yolanda Barcinari 2013ko martxoan, bere taldeak herritarrak engainatu zituela eta akusazioen erruduna zela argudiatuta. Nafarroako Parlamentuan inoiz ez zen zentsura-moziorik aurkeztu.

Azkenean, mozioak ez zuen aurrera egin, ez baitzuten lortu sozialistak konbentzitzea, eta proposamena egin zuten indarren botoak ez ziren gehiengora iristen. Bozketa aldeko 18 botorekin (Nafarroa Bai eta Bildu), kontrako 23rekin (Nafar Herriaren Batasuna eta Nafarroako Alderdi Popularra) eta 9 abstentziorekin (Nafarroako Alderdi Sozialista) geratu zen.

Nafarroa Bai: Aralar eta EAJ-Zabaltzen arteko haustura

2013ko irailean, Iruñeko Udalean, Aralarreko zinegotziak Nafarroa Baitik kendu zituzten Geroa Baikoek, ideologikoki Bildurengana hurbiltzen ari zirela argudiatuz. Erantzun gisa, urrian Aralarrek presentzia handiena zuen Nafarroa Bai parlamentu-taldeak Patxi Leuza (Zabaltzen) eta Manu Aierdi (Euzko Alderdi Jeltzalea) parlamentariak kanporatu zituen, Geroa Bairen Foru parlamentu-elkartea osatu baitzuten Parlamentuan, Nafarroako Parlamentuan gutxienez hiru diputatu behar baitira parlamentu-talde bat osatzeko.^[11][12]

Bigarren zentsura mozioa Yolanda Barcinari

2014ko otsailean, Idoia Nieves sozialistak (Nafarroako Zerga Ogasuneko zuzendari ohia) Parlamentuan agerraldia egin ondoren, Lourdes Goicoechea orduko Ekonomia Kontseilariari (Alvaro Miranda ordezkatu zuena) pertsona jakin batzuen alde egitea leporatu zion.^[13]

Parlamentuan ordezkaritza duen ezker abertzalearentzat (Bildu, Aralar-Nafarroa Bai eta Izquierda-Ezkerra), gai hori eta Nafarroako Kutxaren afera (oraindik irekita zegoela uste zuten, nahiz eta judizialki itxita egon) onartezina zen, eta Yolanda Barcinaren gobernuari zentsura mozioa egiteko mehatxua egin zuen. Nafarroako Alderdi Sozialistak mehatxuarekin bat egin du Nafarroako lehendakaria hauteskundeak aurreratzera behartzeko.^[14]

Martxoan zehar, Nafarroako sozialistek Yolanda Barcinaren aurkako zentsura mozioa gidatu zuten, Nafar Herriaren Batasunak uko egin baitzion hauteskundeak aurreratzeari. Azkenik, Espainiako Langile Alderdi Sozialistaren Batzorde Exekutibo Federalak espresuki debekatu zion Nafarroako Alderdi Sozialistari zentsura mozioa aurkeztea edo babestea, horrek Bildurekin aliatzea zekarrelako eta zuzendaritza nazionalak ez zuelako irudi hori eman nahi.^[15]

Azkenik, 2014ko martxoaren 7an, Roberto Jimenez Allik iragarri zuen bere talde parlamentarioak uko egiten ziola Yolanda Barcina Nafarroako Gobernuko lehendakariaren aurkako edozein zentsura-mozio aurkezteari edo babesteari. Hori horrela izan zen Alfredo Perez Rubalcaba Espainiako Langile Alderdi Sozialistako presidenteak Nafarroako sozialistei horrela egitea agindu zielako.^[16]

Volkswagen Nafarroako BEZa

2012tik, Espainiako administrazioa, zehazki Cristobal Montoro buru duen Ogasun eta Administrazio Publikoen Ministerioa, Nafarroako Zerga Ogasunarekin ika-mikan ari zen, Yolanda Barcina buru duen foru gobernuak defendatua, gobernu zentralak Volkswagen enpresari Nafarroako plantan egiten zituen jarduerengatik egiten zizkion BEZaren itzulketengatik.^[17][18]

Izan ere, Volkswagen Nafarroa filial alemaniarrak, matrize alemaniarrari zuzenean saldu beharrean, VAESA filialari saltzen zion, Bartzelonan jarduten zuena, autoak Bartzelonako portutik Alemaniako matrizeari ateratzeko, eta, beraz, lehia Nafarroako jurisprudentziatik Espainiakora aldatuko zen. Horrek esan nahi zuen Nafarroak dirua kobratzen zuela (Iruñetik Bartzelonara) eta Espainiak BEZa itzultzen ziola (Bartzelonak Alemaniari), hori guztia 2012ko BEZari buruzko akordioan jasota.^[19]

2015eko urtarrilean, bi administrazioek Montoro ministroak eta Barcina lehendakariak sinatutako akordio batera iritsi ziren, eta akordio horren arabera, Nafarroa aske geratu zen EEIren itzulketen gaineko ordainketak estatuko diru-kutxetara itzultzetik.^[20][21]

Eserlekuen banaketa

Legeak 50 ordezkari baino ez ditu onartzen, eta jasotako boto kopuruaren arabera banatzen dira. Herritarren botoaren ondorioz, alderdi politikoek eserleku kopuru jakin bat jasotzen dute lortutako boto kopuruaren arabera. Ondoren, eserleku horiek kanpainaren hasieran aurkeztutako zerrendaren ordenaren arabera esleitzen dira. Hauek dira Nafarroako Parlamentuko VIII. legealdiko 50 parlamentariak:^[22]

Parlamentu-taldeak

Legealdi honetan, guztira, 6 legebiltzar-talde egon ziren; horietatik bost parlamentu-taldea formaziokoak eta bat foru parlamentu-eklartean.^[23]

Bozeramaileen Batzordea

Bozeramaileen batzordean talde parlamentario guztiek lortzen dute ordezkaritza, osoko bilkuran duten bozeramailearen bidez. Beraz, 6 parlamentu-talde daudenez, 6 kide daude batzorde honetan.^[24]

Parlamentuko Mahaia

Parlamentuko Mahaia isilpeko bozketa bidez aukeratzen da Gorteen inaugurazio saioan. Nafarroako Parlamenturako hauteskundeak egin eta hilabetera izango da.^[25]

Batzorde Iraunkorra

Batzorde Iraunkorra Parlamentuko Mahaiko kideek eta Parlamentuaren ordezkaritza duten alderdi bakoitzeko bozeramaile batek zuzentzen dute.^[26]

Inbestidura saioa

Hauteskundeen ondoren, Nafar Herriaren Batasunak eta Nafarroako Alderdi Sozialistak elkarrekin koalizio gobernu bat osatzeko akordioa sinatu zuten. Horrela, Yolanda Barcina Nafarroako lehenengo emakume lehendakaria bihurtu zen, parlamentuaren gehiengo osoarekin.^[27] Hala ere, akordioa lortzetik urte batera, 2012ko uztailaren 15ean, Barcinak Jimenez lehendakariorde sozialista kargugabetu zuen, koalizio gobernua hautsiz. Ordutik aurrera Nafar Herriaren Batasuna gobernuan bakarrik mantendu zen, gehiengo osoa galduta.^[28]

Hona hemen Yolanda Barcinaren inbestidura saioko bozketaren emaitza:^[29]

Hautagaia	Data	Boza				Bildu			Guztira
Yolanda Barcina	2011ko ekainaren 23a Beharrezko gehiengoa: absolutua[oh 1]	Bai	19	9					28/50
		Ez			8	7	4	3	22/50
		Abst.							0/50

Zentsura mozioa

2013ko apirilaren 5ean, Bilduren eta Aralar-Nafarroa Bairen talde parlamentarioek Yolanda Barcina Nafarroako Gobernuko lehendakarien aurkako zentsura-mozioa aurkeztu zuten Nafarroako Gorteetan, eta Juan Carlos Longas Nafarroa Baiko parlamentari independentea proposatu zuten Nafarroako Gobernuko lehendakariko hautagai. Longasen arabera, "Nafarroako Gobernua nahasita eta geldirik dago, eta horri azken asteetako gertakariak gehitu behar zaizkio, Nafarroako Kutxaren aferari erreferentzia eginez, oraindik ere erabakiren bat hartzea premiazkoagoa egiten baitute". Era berean, mozioaren sustatzaileek dei egin zieten oposizioko gainerako taldeei "aldaketa ahalbidetzeko, ahalbidetzeko eta horretan parte hartzeko", nahiz eta Nafarroako Alderdi Sozialistaren ezezkoak lehen unetik bideraezina egin zentsura mozioa.^[30][31]

Hautagaia	Data	Boza				Bildu			Guztira
Juan Carlos Longas	2013ko apirilaren 18a Beharrezko gehiengoa: absolutua[oh 1]	Bai			8	7		3	18/50
		Ez	19				4		23/50
		Abst.		9					9/50

Osasuna Legea

Espainiako futbol ligako lehen mailako 2013/2014ko denboraldiaren amaieran, Osasuna Futbol Klubak lehen mailatik bigarrenera egin zuen behera, eta horrek esan nahi zuen hurrengo denboraldirako espero zituen diru-sarrerak, zorrak ordaintzeko izango zirenak, ez zirela izango 2010etik 2013ra bitartean klubaren PFEZaren ez-ordaintzeak kendu ondoren hitzeman zituenak. Horren ondorioz, Nafarroako Zerga Ogasunak Nafarroako klubaren jarraipena mehatxatu zuen; izan ere, zor zituen 73 milioi euroetatik 53 Nafarroako Ogasunarekin ziren.^[32][33]

Klubaren desagertzeari aurrea hartzeko, Nafarroako Parlamentuak, Nafar Herriaren Batasuna, Nafarroako Alderdi Sozialista eta Nafarroako Alderdi Popularra alderdiek proposatuta, "Osasuna Legea" izenekoan hasi zen lanean; lege hori ad hoc legea zen, erakundearen zorra berregituratzeko eta haren desagerpena saihesteko. Azkenik, 26/2014 Foru Legea, "Osasuna Legea" izenaz ezagunagoa, aurrera atera zen Nafar Herriaren Batasuna, Nafarroako Alderdi Sozialista eta Nafarroako Alderdi Popularraren botoekin; gainerako alderdiak aurka izan zituen: Nafarroa Bai, Bildu, Izquierda-Ezkerra eta Geroa Bai.^[34]

Erakundearen zorrak arintzen hasteko lehen ekintza Nafarroako Gobernuak klubaren ondarea erostea izan zen. Horren guztizkoa (Sadar, Taxoareko instalazioak eta Iruñeko bi etxebizitza) 43 milioi eurotan tasatu zuen klubak, eta 35 milioi eurotan Gobernuak hasieran. Bi erakundeetatik kanpoko enpresa batek egindako tasazio berri batean, tasazioa 43 milioi pasatxokoa izan zen, eta bi erakundeek onartu zuten. Horrela, klubaren zorra 10 milioi eurokoa izan zen Nafarroako Ogasunarekin, eta hiru urteko atzerapena eta 30 urteko atzerapena izango zuten.^[35][36]

Osasuna Legea gogor kritikatu zuten hainbat sektoretan, ohiko legea zelako eta kirol-erakundeari mesede egiten ziolako gainerako zergadunentzako lege orokorren aurrean.^[37]

Kritikak hainbat komunikabidetatik iritsi ziren, hala nola Nafarroako Parlamentuko oposiziotik, baita Nafarroako Kontuen Ganberatik ere, Helio Robledak prozeduraren aurkako hitzaldi gogorra eman baitzuen, nahiz eta azkenean legearen egokitasuna aztertzen amaitu.^[38][39]

Data	Boza				Bildu			Guztira
2014ko irailaren 27a Beharrezko gehiengoa: absolutua[oh 1]	Bai	19	9			4		32/50
	Ez			8	7		3	18/50
	Abst.							0/50

• 2011ko Nafarroako Parlamenturako hauteskundeak
• Barcina gobernua

• Nafarroako Parlamentuaren web gunea