Osasuna artikuluak hona birzuzentzen du. Ongizateari buruzko artikulua ikusteko: Osasun
Club Atlético OsasunaIruñeko eta, oro har, Nafarroa Garaikofutbol talde nagusia da. Iruñean sortu zen, Gazteluko plazan zegoen Cafe Kutz zaharrean, 1920koazaroaren 17an,[1] Sportiva eta New Club taldeak batzean. Nolanahi ere, lehenbiziko partida 1920ko urriaren 24an jokatu zuen.[2] Osasunak 42 denboraldi egin ditu Espainiako Lehen Mailan eta 14garrena da sailkapen historikoan, 1.544 punturekin.[3] Bi aldiz izan da Kopako txapeldunordea, lau aldiz jokatu du UEFA txapelketan (eta behin Konferentzia Ligan), lau aldiz izan da Bigarren Mailako txapeldun, eta bi aldiz irabazi du Euskal Herria Txapela; baina inoiz ez du maila goreneko txapelketarik irabazi.
2023-24 denboraldian bere borzgarren parte-hartzea izan du Europan, Konferentzia Liga jokatzeko sailkatu baitzen aurreko denboraldian.[4] Dena dela, sailkatu eta hilabete batez bere parte-hartzea ez zen batere argi egon, UEFAk gorritxoak zigortu nahi baitzituen hamar urte lehenago klubean gertaturiko ustelkeria kasu batengatik.[5] Baina, azkenean, Kirolaren Arbitraje Auzitegiak arrazoia eman zion talde nafarrari.[6] Hori bai, UEFAk 100.000 euroko zigorra ezarri zion Osasunari zuzenbide arruntera jotzeagatik.[7]
Sortu eta 15 urtera, 1935-36ko denboraldian, Osasunak Espainiako Futbol Ligako Lehen Mailan jokatu zuen lehen aldiz. Honakoa izan zen estreinako hamaikakoa: Bergara, Arana, Ruiz, Iturralde, Irastorza, Ilundain, Zarraonandia, Insausti, Catachu eta Bienzobas anaiak. Sasoi amaieran, ordea, 12 taldetik, azken postuan geratu zen Osasuna. Donibane auzoko Donibane futbol zelaian jokatutako 11 partidetatik zazpi irabazi ahal izan zituzten (Sasoi horretako Betisi sartutako 6-0ekoa da oraindik ere nafarrek Lehen Mailan lortutako gol sortarik handiena), baina etxeko beste lau partidez gain, etxetik kanpo jokatutako 11ak ere galdu zituzten Emilio Urdirozek zuzentzen zuen taldeak. BilbokoAthleticek irabazi zuen txapelketa, azken postuan amaitu ziren Iruñekoak, Atletico Madrilekin batera maila galduta. Sasoi hartan ere, Julian Bergara aurrelariak oraindik ere gainditzeke dagoen marka ezarri zuen, hogeita bi partidatan hogei gol sartu baitzituen.
Ondoren, Espainiako Gerra Zibila zela kausa, hiru urteko etena izan zen. Oviedok hirugarren postuan amaitu zuen gerra aurretik jokatutako azken denboraldia, baina haien futbol zelaia bonbardaketen ondorioz erabat txikituta geratu zenez, Asturiaskoek uko egin zioten jokatzeari, eta 1935-36ko denboraldiko azken bi sailkatuak ziren toki hura hartzeko hautagaiak. Atletico Madrilek (Atletico Aviacion izenarekin) eta Osasunak, beraz, jokatu zuten partida horretan (1939koazaroaren 26an), 3-1 atera zen garaile Madrilgo taldea. Gainera, gerra osteko lehen bi txapelketak irabazi zituen. Osasunak, ordea, urte luzeak igaroko zituen Lehen Mailara itzuli ezinda.
1940-1970
1953-54ko denboraldia izan zen bueltarena. Tomas Arnanzek zuzentzen zuen taldeak lehendabiziko sasoian galdu zuen maila, ordea. Bi urtez Bigarren Mailan aritu ondoren, Baltasar Albenizen agindupean, Lehen Mailara itzuli ziren nafarrak. Sabino Andonegi aurrelari mutrikuarraren urterik gozoenak ziren. Oraindik ere inork ez du hautsi 1953 eta 1963 bitartean Osasunak Lehen Mailan egindako zazpi denboraldietan mutrikuarrak ezarritako gol marka: Osasunarekin 57 gol Lehen Mailan.
Andonegi, aldiz, ez zen hamarkada hartan nabarmendu beharreko jokalari gorritxo bakarra izan: Albistegi, Marañon, Glaria anaiak, Egaña, Esparza, Rekalde, Marañon, Eizagirre edo Zoko ere gogoan dituzte osasunzale zaharrek. 1956tik1959ra, seigarren, bosgarren eta zortzigarren postuetan sailkatu ziren 16 taldek osatutako Lehen Maila horretan. 1959-60koan, ostera, jaitsi ziren. 1961-62koan bueltan zeuden, eta, larri ibili arren, mailari eutsi ahal izan zioten. 1962-63koan, ordea, denbora luze baterako esan zioten agur gorritxoek Espainiako futbolaren lehiaketa nagusiari.
Donibane auzoko futbol zelaia saldu eta Sadarrerako bidea hartu zuen klubak 1967an. Garai latzak ziren zalearentzat. Lehen Mailan gozatutako garaiak urrun zeuden jada, eta Bigarren Mailaz gain, Hirugarren Maila ere dastatu behar izan zuten nafarrek.
Fermin Ezkurraren garaia (1971-1994)
Fermin Ezkurra 1971-72ko denboraldian iritsi zen klubeko presidentetzara. Taldea Hirugarren Mailatik Lehen Mailara zortzi urtetan igo zuen. Orotara, 22 denboraldi ibili zen Ezkurra Osasunako presidente.
1980-81eko denboraldian Lehen Mailan zen Osasuna berriz, aurreko urteko azken jardunaldian Murtzian lortutako garaipenari esker. Bikuña, Etxeberria, Martin, Irigibel (bi aldiz Bigarren Mailako golegilerik onena izandakoa), Esparza, Castañeda (Osasunarekin Lehen Mailan partida gehien jokatu duena: 350 partida 1980 eta 1991 urte bitartean), Dioni, Basauri, Lumbreras, Ripodas, Sola eta gainerakoen garaiak ziren. Lehendabiziko hiru denboraldietan sailkapenaren erdialdean geratu zen Osasuna, Pepe Alzate entrenatzailearekin.
Ivan Brzicjugoslaviarraren aginduetara jaistetik gertu izan ziren laugarren sasoian, baina 1984-85 denboraldia, seigarren postuan amaitu zuen taldeak, eta, historian lehendabiziko aldiz, Europan aritzeko aukera izan zuten. Hurrengo denboraldian, aldiz, Brzici gauzak okertu zitzaizkion, eta Pedro Mari Zabalzaren txanda iritsi zen 1986koazaroaren 2an. 1993koabenduaren 19a arte jarraitu zuen bere jardunean, zortzi denboraldiz jarraian.
Taldea Lehen Mailan finkatuta zegoen, eta Taxoareko harrobiak bere etekinak ematen jarraitzen zuen: Bustingorri, Ziganda, Goikoetxea, Larrainzar anaiak, Roberto, Ibañez... Atzerritarrak ere iritsi ziren: Agirre, Robinson, Sammy Lee, Urban, Kosecki eta abar. Osasuna hazten joan zen. 1987-88ko denboraldia bosgarren postuan amaitu zuen. Reala bigarrena izan zen, eta Athletic, laugarren. Biak UEFArako sailkatu ziren, baina, Osasuna, 1984-85koan baino emaitza hobea lortu arren, ez.
1990-91ko denboraldian, ordea, sasoi amaieran laugarren postuan utzi zuen taldea Pedro Mari Zabalzak. Orduan, UEFAn berriro ikusi ahal izan zuten zaleek. Gogoragarria da, aldi berean, sasoi horretan Santiago Bernabeu zelaian Real Madrilen kontra lortutako 0-4koa. Jan Urban poloniarrak hiru gol sartu zituen norgehiagoko horretan (laugarrena Iñigo Larrainzarrek), eta, 13 golekin, Ligako golegilerik onenen artean bukatu zuen txapelketa.
Bozkarioak ez zuen luze iraungo. 1993-94ko denboraldian, azken postuan amaitu zuen Liga Osasunak. Fermin Ezkurrak berak dimititu zuen, taldearen norabidea zuzendu ezinean. Pedro Mari Zabalzaren azken urtea ere bazen, Enrique Martinek bere lekuan eserita.
Zazpi denboraldi eman zituen Osasunak Bigarren Mailan, eta tartean, komeni baino entrenatzaile zein presidente asko iragan ziren. 1996-97 denboraldian Bigarren B Mailara jaisteko zorian egon zen, baina azken bost jardunaldieetan Enrique Martinen taldeak lortutako lau garaipenei esker mailari eutsi ahal izan zion.
1999-2000 denboraldian Javier Miranda presidenteak Migel Anjel Lotina entrenatzaile meñakarra ekarri zuen. HuelvakoRecreativoren aurkako partida ahantziezinean, Pablo Orbaizek eta Miroslaw Treciakpoloniarrak sartutako golei esker Lehen Mailara igo zen taldea. Mailari eusteko ardura ere meñakarraren esku geratu zen. Kostata, baina azken jardunaldian Anoeta estadioan partida polemikoa irabazi ostean (donostiarrei behar bezain gogotsu aritu ez izana leporatu zieten), lortu zuen. Ivan Rosado huelvarrak 14 gol egin zituen sasoi hartan, aro modernoan Osasunarekin Lehen Mailan inork lortutako markarik onena.
Miranda-Lotina bikotearen agurreko denboraldia izan zen 2001-02koa. Patxi Izko presidente berriak Javier Aguirre jokalari ohia entrenatzaile izendatu zuen. Taldea lehen mailan finkatuta, emaitzarik hoberenak lortu zituzten: 2005ean Espainiako Kopa finalerako sailkatu zen taldea. Betisen aurka galdu arren, hirugarren aldiz UEFArako txartela eskuratu zuten gorritxoek.
Balentria hura errepikatzeak zaila zirudien, baina hurrengo denboraldia are oparoagoa izan zen. Lehen Mailako liderra hiru jardunalditan eta ia Liga osoa Champions League-ko postuetan aritu zen taldea. Azken jardunaldian, Valentziari irabazita, laugarren postuan sailkatu ziren, eta Europako klub hoberen artean jokatzeko aukera eskuratu zuten. Kanporaketan aurrera egin ez arren, UEFA txapelketan historiako emaitzarik onenak lortu dituzte, finalerdietara sailkatu baitira.
Handik aurrera estuago ibili zen, sarritan azkenengo jardunaldian salbatu baizen. 2011-12 denboraldian ordea UEFAko postuetara iristeko zorian izan zen baina puntu bakarrarengatik 7. postuarekin konformatu behar izan zuen. Hurrengo urtean larriago ibili zen, baina azken aurreko partidan salbazioa lortu ondoren 16. postuan bukatu zuen.
2014ko azaroan Nafarroako Parlamentuak Osasunak Nafarroako ogasunarekin zeukan 53 milioiko zorra ondarearekin ordaintzea onartu zuen.[10]Europako Batzordeak erabaki honen legezkotasunari buruz galdetu zuen.[11] 2014ko abenduan Luis Sabalza Osasunako presidente bilakatu zen.[12] Denboraldi gogorraren ondoren Sabadellen azken partidan luzapenean sarturiko golari esker Bigarren Mailan mantentzea lortu zuen.
Bigarren Mailako 2015-16 denboraldia lidergoan hasi zuen Osasunak eta, denboraldiaren erdialdean txakalaldia izan zuen arren, azken partidan Oviedon 0-5 irabazita 6. postua lortu zuenez igoera play-offak jokatu zituen. Nastic eta Girona kanporatu ondoren Lehen Mailara itzultzea lortu zuen. Alabaina, denboraldia ez zuen batere ongi hasi eta 11. jardunaldian Enrique Martín Monreal entrenatzailea kanporatu behar izan zuen. Ondoren Joaquín Caparros eta Petar Vasiljevićek hartu zuten taldearen ardura, baina denboraldi guztia azken postuan egin ondoren 19. amaitu eta maila galdu zuen.
Lehen Mailako egonkortzea (2018-2023)
2018-19 denboraldirako Jagoba Arrasate entrenatzailea fitxatu zuen Osasunak eta, denboraldi bikaina eginda, hiru jardunaldiren faltan Lehen Mailara itzultzeko sailkatzea lortu zuen.
Udaletxean lehen mailarako igotzea ospatzen (2019)
2019-20 denboraldia nahiko ona izan zen eta 10. postuan amaitu zuen liga. Hurrengo denboraldia oso gaizki hasi zuen baina lehen itzulia amaitu aurretik bolada ona hartu eta amaiera lasaia izan zuen, azkenean 11.a eginez.
Lehen Mailan erabat egonkortuta, 2022-23 denboraldian Errege Kopako finalean sartzea lortu zuen bere historian bigarren aldiz, finalerdietan Athletic kanporatu ondoren. Itzulerako partida San Mamesen izan zen eta ikusle kopuruaren errekorra hautsi zen partida hartan. Finala Real Madrilen aurka jokatu zuen, Sevillako Cartuja olinpiar zelaian, eta 2-1 emaitzaz galdu zuen:[13] Real Madrilek berehala sartu zuen lehenbiziko gola, eta Osasunari kostatu zitzaion madrildarren nagusitasunari buelta ematea; baina gutxika-gutxika lortu zuen eta bigarren zatiko 12. minutuan Lucas Torrok berdinketaren gola egin zuen, harmailetan zeuden 23.000 osasunazaleen eromenerako; gorritxoek estu hartu zuten Real Madril, baina partidaren 70. minutuan bigarren gola sartu zuten Espainiako hiriburukoek eta Osasunak, pare bat gol aukera izan arren, ez zuen berriz ere berdinketa erdiesten asmatu.
2022-23 denboraldia biribiltzeko, Osasunak 7. postuan bukatu zuen liga, 53 punturekin. Horri esker, hurrengo denboraldian bere borzgarren parte-hartzea izan zuen Europan, Konferentzia Liga jokatzeko sailkatu baitzen.[4] Parte-hartze hori ez zen hilabete batez batere ziurtaturik egon, 2023ko ekainaren 23an UEFAko ikuskatzaileek aholkatu baitzuten Osasuna liga horretatik kanpo uztea,[14] Iruñeko taldeak 2013-2014ko denboraldian Espainiako Ligako 37. eta 38. jardunaldietako Betisen bi partidak adostu zituelako eta horrek UEFAren diziplina arauak urratzen dituelako. Azkenean, zuzenbide arruntak arrazoia eman zion Osasunari eta Konferentzia Liga jokatzerik izan zuen.
2023ko uztailaren 6an Osasunak bigarren aldiz jaurti zuen Iruñeko sanferminei hasiera ematen dien txupinazoa, azken denboraldian lorturiko emaitzen gorespen moduan. Bigarren aldi horretan Luis Sabalza lehendakariak izan zuen hori egiteko ohorea.[15]
Osasunak ilusio handiz ekin zion Europako txapelketetako bere borzgarren parte-hartzeari, baina ez zen sobera ongi hasi, gorritxoek Brujas taldearen aurka galdu baitzuten Sadarreko joaneko partidan.[16] Itzulikoan 2-2 gelditu ziren Jan Breydel estadioan eta UEFAren konferentzia ligatik kanporatu ziren.[17]
Osasuna futbol klubaren uniformea hasiera hasieratik elastiko gorria eta galtza urdinak izan dira, taldearen armarrian agertzen diren koloreak hain zuzen ere.
23.576
.jpg)
.png){kind=small}