Suður-Kórea

land í Austur-Asíu

Suður-Kórea eða Lýðveldið Kórea er land í Austur-Asíu. Það nær yfir syðri hluta Kóreuskaga og á landamæri að Norður-Kóreu nálægt 38. breiddargráðu. Landhelgi Suður-Kóreu kemur saman við landhelgi Kína og Japan. Kórea var eitt ríki til ársins 1948 þegar landinu var skipt í Kóreustríðinu. Nafnið Kórea er dregið af heiti ríkisins Goryeo sem stóð á skaganum á miðöldum. Landið er fjalllent og liggur í nyrðra tempraða beltinu. Íbúar eru um 52 milljónir. Höfuðborgin og stærsta borg Suður-Kóreu er Seúl með um 10 milljón íbúa.

Lýðveldið Kórea
대한민국
大韓民國
Daehan Minguk
Fáni Suður-KóreuSkjaldarmerki Suður-Kóreu
Fáni Skjaldarmerki
Kjörorð:
널리 인간세계을 이롭게 하라 (홍익인간)
Þjóðsöngur:
Aegukga
Staðsetning Suður-Kóreu
HöfuðborgSeúl
Opinbert tungumálkóreska
StjórnarfarLýðveldi

ForsetiYoon Suk-yeol
ForsætisráðherraHan Duck-soo
Flatarmál
 • Samtals
 • Vatn (%)
109. sæti
100.032 km²
0,3
Mannfjöldi
 • Samtals (2021)
 • Þéttleiki byggðar
26. sæti
51.750.000
505/km²
VLF (KMJ)áætl. 2014
 • Samtals1.755 millj. dala (12. sæti)
 • Á mann34.777 dalir (26. sæti)
Gjaldmiðillsuðurkóreskt vonn
TímabeltiUTC+9
Þjóðarlén.kr
Landsnúmer+82

Fornleifafundir benda til þess að Kóreuskaginn hafi verið byggður frá árfornsteinöld sem nær frá því fyrir 2,6 milljónum ára til 300 þúsund ára, en saga Kóreu hefst með ríkinu Gojoseon sem samkvæmt arfsögn var stofnað af Dangun árið 2333 f.Kr. Á fyrsta árþúsundinu e.Kr. voru þrjú konungsríki í Kóreu (Goguryeo, Baekje og Silla) en þau voru sameinuð árið 668. Eftir það tók við Goryeo-tímabilið og Jóseontímabilið sem stóð til 1910. Það ár lagði Japanska keisaradæmið Kóreuskagann undir sig. Eftir Síðari heimsstyrjöld skiptist skaginn í hernámssvæði Bandaríkjanna og Sovétríkjanna. Lýðveldið Kórea, eða Suður-Kórea, var stofnað í suðurhlutanum í kjölfar þjóðaratkvæðagreiðslu árið 1948. Sovétmenn stóðu þá fyrir stofnun Alþýðulýðveldisins Kóreu í norðurhlutanum undir stjórn Kim Il Sung. Árið 1950 gerði Norður-Kórea innrás í Suður-Kóreu til að sameina ríkið á ný sem leiddi til Kóreustríðsins. Stríðið stóð í þrjú ár og lyktaði með vopnahléi og stofnun hlutlauss svæðis milli ríkjanna við 38. breiddargráðu. Í Suður-Kóreu ríktu herforingjastjórnir og einræðisherrar á borð við Syngman Rhee, Park Chung-hee og Chun Doo-hwan en árið 1987 hófust lýðræðisumbætur.

Efnahagur Suður-Kóreu óx hratt á 8. og 9. áratugnum en landið fór illa út úr fjármálakreppunni í Asíu 1997. Eftir það hefur vöxtur verið hægari en þó með því mesta sem gerist í heiminum. Suður-Kórea er einn af Asíutígrunum fjórum, ásamt Tævan, Singapúr og Hong Kong. Suður-Kórea er hátekjuland sem byggir auð sinn á iðnframleiðslu á sviði hátækni og samgöngutækja. Nokkrar stórar fyrirtækjasamsteypur á borð við Samsung, Hyundai og LG eru ríkjandi í iðnaðarframleiðslu til útflutnings.

Stjórnsýsluskipting

Helstu stjórnsýslueiningar Suður-Kóreu eru héruð, borgir (með borgarstjórn sem er óháð héraðsstjórn), ein sérstök borg og ein sérstök sjálfstjórnarborg.

KortNafnhangúlhanjaíbúafjöldi
Gangwon
Incheon
Gyeonggi
Suður-Chungcheong
Norður-Chungcheong
Sejong-borg
Daejeon
Norður-Gyeongsang
Norður-Jeolla
Daegu
Ulsan
Suður-Gyeongsang
Gwangju
Suður-Jeolla
Jeju
Kóreusund
(Vestursund)
Kóreusund
(Tsushima-sund)
Sérstök borg (Teugbyeolsi)a
Seúl서울특별시서울特別市10.143.645
Borgir (Gwangyeogsi)
Busan부산광역시釜山廣域市3.527.635
Daegu대구광역시大邱廣域市2.501.588
Incheon인천광역시仁川廣域市2.879.782
Gwangju광주광역시光州廣域市1.472.910
Daejeon대전광역시大田廣域市1.532.811
Ulsan울산광역시蔚山廣域市1.156.480
Sérstök sjálfstjórnarborg (Teugbyeol-jachisi)
Sejong세종특별자치시世宗特別自治市122.153
Héruð (Do)
Gyeonggi경기도京畿道12.234.630
Gangwon강원도江原道1.542.263
Norður-Chungcheong충청북도忠淸北道1.572.732
Suður-Chungcheong충청남도忠淸南道2.047.631
Norður-Jeolla전라북도全羅北道1.872.965
Suður-Jeolla전라남도全羅南道1.907.172
Norður-Gyeongsang경상북도慶尙北道2.699.440
Suður-Gyeongsang경상남도慶尙南道3.333.820
Sérstakt sjálfstjórnarhérað (Teugbyeoljachi-do)
Jeju제주특별자치도濟州特別自治道593.806

Efnahagslíf

Skýringarmynd sem sýnir helstu útflutningsgreinar Suður-Kóreu.
Lotte World Tower í Seúl er hæsta bygging Suður-Kóreu og sú 5. hæsta í heimi.

Í Suður-Kóreu er blandað hagkerfi sem telst vera það 11. stærsta í heimi að nafnvirði og það 13. stærsta með kaupmáttarjöfnuði. Suður-Kórea er þannig eitt af 20 stærstu iðnrikjum heims. Landið er þróað hátekjuland og iðnvæddast allra aðildarríkja OECD. Suðurkóresk hátæknifyrirtæki eins og LG Electronics og Samsung eru þekkt um allan heim.

Fjárfesting í menntakerfi landsins umbreytti því úr vanþróuðu ríki þar sem flestir íbúar voru ólæsir í alþjóðlegt hátækniríki. Hagkerfi landsins nýtur þess að búa yfir hámenntuðu verkafólki en Suður-Kórea er eitt af þeim löndum heims þar sem hæst hlutfall íbúa er með háskólagráðu. Frá því snemma á 7. áratugnum fram á 10. áratuginn var hagkerfi Suður-Kóreu í hvað örustum vexti hagkerfa heimsins. Landið er eitt af Asíutígrunum fjórum ásamt Singapúr, Hong Kong og Taívan. Íbúar Suður-Kóreu tala um þetta sem kraftaverkið við Hanfljót. Efnahagslíf Suður-Kóreu er mjög háð alþjóðaverslun og árið 2014 var landið í 5. sæti yfir mestu útflutningslönd heims og 7. sæti yfir mestu innflutningslönd.

Þrátt fyrir vaxtartækifæri og stöðugleika hefur landið mátt þola lækkanir á lánshæfismati vegna herskárra yfirlýsinga nágrannaríkisins í norðri. Hætta á átökum hefur neikvæð áhrif á fjármálamarkaði Suður-Kóreu. Suður-Kórea varð fyrir áfalli í Asíukreppunni á 10. áratug 20. aldar, en náði sér fljótt á strik aftur og hefur þrefaldað landsframleiðslu sína síðan. Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn hefur hrósað landinu fyrir seiglu og nefnir lágar opinberar skuldir og ónýtta skattstofna sem hægt er að grípa til í neyð.

Suður-Kórea var eitt af fáum þróuðum löndum sem tókst að komast hjá verstu áhrifum Alþjóðlegu fjármálakreppunnar 2007-2008. Hagvöxtur var 6,2% árið 2010, það mesta í átta ár, en árið 2002 náði hagvöxtur í landinu 7,2%. Áður hafði hagvöxtur fallið niður í 2,3% árið 2008 og 0,2% árið 2009 vegna fjármálakreppunnar. Atvinnuleysi var líka lítið eða mest 3,6% árið 2009.

Suður-Kórea varð aðili að OECD árið 1996.

Eftirtalin suðurkóresk fyrirtæki eru á listanum Fortune Global 500:

Sæti[1]HeitiHöfuðstöðvarTekjur
(M. $)
Hagnaður
(M. $)
Eignir
(M. $)
1.Samsung ElectronicsSuwon173.95719.316217.104
2.Hyundai MotorSeúl80.7014.659148.092
3.SK HoldingsSeúl72.57965985,332
4.Korea Electric PowerNaju51.5006.074147.265
5.LG ElectronicsSeúl47.7126631.348
6.POSCOPohang45.6211.16766.361
7.Kia MotorsSeúl45.4252.37342.141
8.HanwhaSeúl40.606423128.247
9.Hyundai Heavy IndustriesUlsan33.88146940.783
10.Hyundai MobisSeúl32.9722.61734.541
11.Samsung Life InsuranceSeúl26.2221.770219.157
12.Lotte ShoppingSeúl25.44414434.710
13.Samsung C&TSeúl24.2179236.816
14.LG DisplaySeúl22.84078120.606
15.GS CaltexSeúl22.2071.22115.969


Tenglar

Tilvísanir

  Þessi landafræðigrein er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.