Химия саласында Нобель сыйлығы лауреаттарының тізімі

Химия саласында Нобель сыйлығы (швед. Nobelpriset i kemi) — Бес Нобель сыйлығының бірі, әр жылы Нобель комитетімен химия саласындағы жетістіктері үшін ұсынылады.

Тарихы

Химия саласында Нобель сыйлығын Альфред Нобель өзінің 1895 жылы 27 қарашада Парижде жазған өсиетінде жазып қалдырған, сол өсиетте химия екінші көрсетілген:

Бұл кірістер бес тең бөлікке бөлінуі тиіс, олар төмендегідей бөлінуі тиіс:<...>, екінші — химия саласында аса маңызды жаңалық ашқан немесе жетілдіру жасағанға,...
[1]
 

Химия саласында Нобель сыйлығы жыл сайын 1901 жылдан беріліп келеді және тек арасында сегіз рет үзілген, олар: 1916, 1917, 1919, 1924, 1933, 1940, 1941 және 1942 жылдары. Бірінші лауреат 1901 жылы Якоб Вант-Гофф атанды. Сол уақыттан бері химия саласында 162 адам 163 сыйлық алған.

Үміткерлерді іріктеу

Нобель қорының жарғысына сәйкес, кандидаттарды ұсынуы мүмкін тұлғалар төмендегідей :[3][4][5]

  1. Корольдік Швед ғылым академиясының мүшелері;
  2. Химия саласындағы А. Нобель еске алу сыйлығының комитетінің мүшелері ;
  3. Химия саласы бойынша Нобельді еске алу сыйлығының лауреаттары;
  4. Швеция, Дания, Финляндия, Исландия және Норвегия жоғары оқу орындары мен колледждердің тиісті пәндер профессорлары болып тұрақты жұмыс істейтіндер;
  5. Ғылым академиясы арқылы таңдалған кем дегенде алты жоғары оқу орны немесе орындарында тиісті кафедралардың басшылары;
  6. Академия ұсыныстары қабылдануға тұрарлық деп есептейтiн басқа ғалымдар.

5 және 6-тармақтарында аталған оқытушылар мен ғалымдардың таңдауға қатысты шешімдер, қыркүйек айының соңына дейін жыл сайын қабылданады.

Лауреаттар тізімі

1900-шы1910-шы1920-шы1930-шы1940-шы1950-ші1960-ші1970-ші1980-ші1990-шы2000-шы2010-шы2020-шы

1900-шы

ЖылСуретіЛауреатМарапаттау негіздемесіАқпарат көзі
1901 Якоб Хендрик Вант-ГоффХимиялық динамика заңдары мен ерітінділердегі осмостық қысымды ашудың зор маңызын тану ретінде[6]
1902 Герман Эмиль ФишерСахаридтік және пуриндік топтарымен қосылыстарды синтездеу бойынша эксперименттері үшін[7]
1903 Сванте Август АррениусХимияны дамытудағы электролиттік диссоциациялану теориясы үшін аса маңызын тану белгісі ретінде сыйлық берілді.[8]
1904 Уильям РамзайАтмосферадағы түрлі инертті газдарды ашқаны үшін және олардың периодтық жүйедегі орнын анықтағаны үшін[9]
1905 Адольф фон БайерОрганикалық химияны дамытуға сіңірген еңбегі үшін және химиялық өнеркәсіптегі органикалық бояғыштар мен гидроароматтар қосылыстары бойынша жұмысы үшін[10]
1906 Анри МуассанФтор элементін алқаны және өзінің атындағы электр пешіне зертханалық және өндірістік практикаларды енгізгені үшін[11]
1907 Эдуард БухнерБиологиялық химия жөніндегі ғылыми-зерттеу жұмысын жүзеге асырғаны және жасушадан тыс ферменттеуді ашқаны үшін[12]
1908 Эрнест РезерфордРадиоактивті заттар химиясындағы элементтердің ыдырауын зерттегені үшін[13]
1909 Вильгельм ОствальдКатализ бойынша жасаған жұмыстарын тану және химиялық тепе-теңдіктің басқару негізгі принциптерін және реакция жылдамдығын зерттегені үшін [14]

1910-шы

ЖылСуретіЛауреатМарапаттау негіздемесіАқпарат көзі
1910 Отто ВаллахОрганикалық химия және химия өнеркәсібі саласында, оның жетістіктерін тану, сондай-ақ оның алициклдық қосылыстар саласындағы бірінші операцияны жүзеге асырағаны үшін[15]
1911 Мария КюриХимияның дамыуындағы көрнекті жетістіктері үшін: радий және полоний элементтерінің ашылуы, радий бөлінуі және осы тамаша элементі сипаты мен қосылыстарын зерттеу[16]
1912 Виктор ГриньярОрганикалық химияның дамытуға ықпал еткен Гриньяр реактивін ашқаны үшін.[17]
Поль СабатьеОрганикалық химияның дамуын айтарлықтай ынталандырған жұқа ұсақталған металдар қатысуымен болатын органикалық қосылыстардың гидрогендеу әдісі үшін
1913 Альфред ВернерБейорганикалық химия саласындағы молекулалардағы атомдардың табиғаты туралы жұмысы үшін[18]
1914 Теодор Уильям Ричардс (1915 ж. берілді)Химиялық элементтердің үлкен сандарының атом салмағын нақты анықтағаны үшін[19]
1915 Рихард Мартин ВильштеттерӨсімдік пигменттерін, әсіресе хлорофиллді зерттегені үшін[20]
1916Сыйлық берілмеді.Қолма-қол ақша ағындары арнайы қор бөліміне енгізілген.[21]
1917Сыйлық берілмеді.Қолма-қол ақша ағындары арнайы қор бөліміне енгізілген.[22]
1918 Фриц Габер (1919 ж. берілді)Оның құрамдас элементтері арқылы аммиак синтезі үшін[23]
1919Сыйлық берілмеді.Қолма-қол ақша ағындары арнайы қор бөліміне енгізілген.[24]

1920-шы

ЖылСуретіЛауреатМарапаттау негіздемесіАқпарат көзі
1920 Вальтер Герман Нернст (1921 ж. берілді)Термодинамика саласына сіңірген еңбегін мойындау[25]
1921 Фредерик Содди (1922 ж. берілді)Радиоактивті заттардың химиясына қосқан үлесі үшін және де изотоптардың шығу тегін және табиғатын зерттегені үшін[26]
1922 Фрэнсис Уильям АстонОл өзінің жасаған масс-спектрограф көмегімен радиоактивті емес элементтердің изотоптарының үлкен санын ашқаны және бүтін сандардың ережелерін қалыптастырғаны үшін [27]
1923 Фриц ПрегльОрганикалық заттардың микро-талдау әдісін ойлап тапқан өнертабысы үшін[28]
1924Сыйлық берілмеді.Қолма-қол ақша ағындары арнайы қор бөліміне енгізілген.[29]
1925 Рихард Адольф Зигмонди (1926 ж. берілді)Коллоидтық ерітінділер гетерогенді табиғатын құру және осыған қатысты әдістердің қазіргі заманғы коллоидты химиядағы іргелі маңызының болуы, органикалық өмірдің, сайып келгенде, протоплазаның коллоидтық ортасына байланысты болғаны үшін[30]
1926 Теодор СведбергДисперстік жүйелері саласындағы жұмысы үшін[31]
1927 Генрих Отто Виланд (1928 ж. берілді)Өт қышқылдарын және көптеген байланысты заттардың құрылымын зерттегені үшін[32]
1928 Адольф Отто Рейнгольд ВиндаусСтериндердің құрылымын зерттеу және витаминдер тобына олардың қарым-қатынасын зерттеуі үшін[33]
1929 Артур ГарденҚантты ферменттеу және ашыту ферменттерін зерттегені үшін[34]
Ханс фон Эйлер-Хельпин

1930-шы

ЖылСуретіЛауреатМарапаттау негіздемесіАқпарат көзі
1930 Ханс ФишерГемин және хлорофиллді жобалаудағы зерттеулері, әсіресе гемин синтезі үшін[35]
1931 Карл БошХимиялық инженерия саласындағы елеулі кезең болған химиядағы жоғары қысымды енгізген және дамытқан еңбегі үшін[36]
Фридрих Бергиус
1932 Ирвинг ЛенгмюрБеткі құбылыстар химиясы саласындағы жаңалықтары мен зерттелері үшін[37]
1933Сыйлық берілмеді.Қолма-қол ақша ағындары арнайы қор бөліміне енгізілген.[38]
1934 Гарольд Клейтон ЮриАуыр сутегісін ашқаны үшін (дейтерий, ядролық реакторларда баяулатқыш, сондай-ақ тірі тіндердегі биохимиялық реакцияларда индикатор ретінде қолданылатын - ауыр су дайындау үшін пайдаланылады).[39]
1935 Фредерик Жолио-КюриЖаңа радиоактивті элементтердің синтезін орындағаны үшін[40]
Ирен Джолио-Кюри
1936 Петер Йозеф Вильгельм ДебайГаздардағы электрондардың және рентген сәулелердің дифракциясын зерттеу және дипольдік құбылыстардың барысында молекулалық құрылымын түсінуге сіңірген еңбегі үшін[41]
1937 Уолтер Норман ХоуорсКөмірсулар мен С дәруменін зерттегені үшін[42]
Пауль КаррерКаротиноидтер және флавиндерді зерттегені, сондай-ақ витаминдер А және В2 зерттеегені үшін
1938 Рихард Кун (1939 ж. берілді)Каротиноидтер мен дәрумендер бойынша оның жұмысын тану ретiнде[43]
1939 Адольф Фридрих Иоганн БутенандтЖыныстық гормондар бойынша жұмысы үшін[44]
Леопольд РужичкаПолиметилен және жоғары терпендермен жұмысы үшін

1940-шы

ЖылСуретіЛауреатМарапаттау негіздемесіАқпарат көзі
1940Сыйлық берілмеді.Қолма-қол ақша ағындары арнайы қор бөліміне (2/3) және Нобель қорына (1/3) енгізілген.[45]
1941Сыйлық берілмеді.Қолма-қол ақша ағындары арнайы қор бөліміне (2/3) және Нобель қорына (1/3) енгізілген.[46]
1942Сыйлық берілмеді.Қолма-қол ақша ағындары арнайы қор бөліміне (2/3) және Нобель қорына (1/3) енгізілген.[47]
1943 Дьердь де Хевеши (1944 ж. берілді)Химиялық процестерді зерттеу кезінде таңбаланған атомдар ретінде изотоптарды пайдалану туралы жұмысы үшін[48]
1944 Отто Ган (1945 ж. берілді)Ауыр ядролардың бөлінуін ашқаны үшін[49]
1945 Арттури Илмари ВиртаненАуыл шаруашылығы мен қоректік заттар химиясы саласындағы ғылыми-зерттеулері мен жетістіктері үшін, әсіресе жем сақтау әдісі үшін берілді[50]
1946 Джеймс Самнер (сыйлықтың 1/2-і)Ферменттердің кристалдануын ашқаны үшін[51]
Джон Говард Нортроп (1/4-і)Таза түрде вирустық ақуыздарды алғаны үшiн
Уэнделл Мередит Стэнли (1/4-і)
1947 Роберт РобинсонБиологиялық маңыздылығы жоғары өсімдік өнімдерін, әсіресе алкалоидтарды зерттегені үшін[52]
1948 Арне ТиселиусЭлектрофорез және адсорбциялық талдауларға жасаған зерттеулері үшiн, әсіресе сарысу белогының кешенді сипатына байланысты оның ашылулары үшін[53]
1949 Уильям ДжиокХимиялық термодинамика қосқан үлесі үшін, әсіресе өте төмен температурада заттардың жағдайын зерттейтін облысындағы үлесі үшін[54]

1950-ші

ЖылСуретіЛауреатМарапаттау негіздемесіАқпарат көзі
1950 Отто Поль Херманн ДильсДиен синтезін ашқаны және дамытқаны үшін[55]
Курт Альдер
1951 Эдвин Маттисон МакмилланТрансурандық элементтер химиясындағы ашылулары үшін[56]
Гленн Теодор Сиборг
1952 Арчер Джон Портер МартинҮлестіруші хроматография әдісі үшін[57]
Ричард Лоуренс Миллингтон Синг
1953 Герман ШтаудингерЖоғары молекулалық заттардың химиясы саласындағы зерттеулері үшін[58]
1954 Лайнус Карл ПолингҚосылыстардың құрылымын анықтау үшін химиялық байланыстың табиғатын және оның қолдану сипатын зерттегені үшін[59]
1955 Винсент дю ВиньоБиологиялық белсенді қосылыстармен жұмысы үшін, және, ең алдымен, бірінші рет полипептидтік гормонының синтезін жүзеге асырғаны үшін[60]
1956 Сирил Норман ХиншелвудХимиялық реакциялардың механизмі саласындағы зерттеулер үшін[61]
Николай Николаевич Семенов
1957 Александер ТоддНуклеотидтер және нуклеотидті коэнзимдер бойынша жұмысы үшін[62]
1958 Фредерик СенгерАқуыздардың құрылымдарының орнатылуын, әсіресе инсулин бойынша жұмысы үшін[63]
1959 Ярослав ГейровскийПолярографиялық талдау әдістерін ашқаны үшін және дамытқаны үшін[64]

1960-ші

ЖылСуретіЛауреатМарапаттау негіздемесіАқпарат көзі
1960 Уиллард Франк ЛиббиАрхеологияда, геофизикада және ғылымның өзге де салаларында жасты анықтау үшін Көміртек-14-ті пайдалану әдісін енгізген үшін[65]
1961 Мелвин КалвинӨсімдіктердің көмірқышқыл газын игеруін зерттегені үшін[66]
1962 Макс Фердинанд ПеруцШаркөріністі ақуыздардың құрылымына жасаған зерттеулері үшін[67]
Джон Кодери Кендрю
1963 Карл ЦиглерИзотактикалық полипропиленді ашқаны үшін[68]
Джулио Натта
1964 Дороти Кроуфут ХоджкинРентгендік сәулелердің көмегімен биологиялық белсенді заттардың құрылымдарын анықтағаны үшін[69]
1965 Роберт Бернс ВудвордОрганикалық синтезге қосқан орасан үлесі үшін[70]
1966 Роберт Сандерсон МалликенХимиялық байланыстар табиғатына және молекулалық орбиталық әдіспен молекулалардың электрондық құрылымына іргелі зерттеулер жасағаны үшін[71]
1967 Манфред Эйген (сыйлықтың 1/2-і)Өте қысқа импульспен тепе-теңдікті бұзу арқылы ынталандыратын төтенше өте тез химиялық реакцияларды зерттегені үшін[72]
Рональд Джордж Рейфорд Норриш (1/4-і)Молекулярлық тепе-теңдікті өте қысқа импульспен ауыстыру арқылы өте тез химиялық реакцияларға жасаған зерттеулері үшін
Джордж Портер (1/4-і)
1968 Ларс ОнсагерҚайтымсыз процестер термодинамикасында шешуші мәнге ие қайтымсыз процестердің өзара әрекеттесуін ашқаны үшін[73]
1969 Дерек Харолд Ричард БартонКонформациялық тұжырымдаманың дамуына қосқан үлесі және оның химияда қолданғаны үшін[74]
Одд Хассель

1970-ші

ЖылСуретіЛауреатМарапаттау негіздемесіАқпарат көзі
1970 Луис Федерико ЛелуарБірінші қант нуклеотидын ашқаны және қанттың айналуының функцияларын және күрделі көмірсулардың биосинтезін зерттегені үшін[75]
1971 Герхард ХерцбергМолекулалардың электрондық құрылымын және құрылысын түсінуге, әсіресе еркін радикалдарға қосқан үлесі үшін[76]
1972 Кристиан Бемер Анфинсен (сыйлықтың 1/2-і)Рибонуклеазды зерттеуген жұмысы үшін, әсіресе амин қышқылының реттілігі мен оның биологиялық белсенді конферменттері арасындағы қарым-қатынас үшін[77]
Станфорд Мур (1/4-і)Рибонуклеазды молекуланың белсенді орталығының химиялық құрылымын және каталитикалық әрекеті арасындағы қарым-қатынастарын түсіндіруге қосқан үлесі үшін
Уильям Хоуард Стайн (1/4-і)
1973 Эрнст Отто ФишерМеталлоорганикалық химия саласында бір-біріне тәуелсіз, сандвич деп аталатын қосылыстар туралы жаңашыл атқарған жұмыстары үшін[78]
Джефри Уилкинсон
1974 Пол Джон ФлориМакромолекулалық физикалық химия теориясы және тәжірибесіндегі іргелі жетістіктері үшін[79]
1975 Джон Уоркап КорнфортФерментті катализ реакциясының стереохимиясын зерттегені үшін[80]
Владимир ПрелогОрганикалық молекулалар мен реакциялардың стереохимиясын зерттегені үшін
1976 Уильям Нанн ЛипскомбХимиялық байланыстар мәселесін нақтылауда борандардың (боргидриттер) құрылымын зерттегені үшін[81]
1977 Илья ПригожинТермодинамикадағы қайтымсыз процестерге жасаған жұмысы, әсіресе диссипативтік құрылымдар теориясы үшін[82]
1978 Питер Деннис МитчеллХемиосмотикалық теориясын құру арқылы жасалған биологиялық энергияны беруді түсінуге қосқан үлесі үшін[83]
1979 Герберт Чарлз БраунТиісінше, бор және фосфор қосылыстарын, органикалық синтез үшін маңызды реагенттерге түрлендіруге қосқан үлесі үшін[84]
Георг Виттиг

1980-ші

ЖылСуретіЛауреатМарапаттау негіздемесіАқпарат көзі
1980 Пол Берг (сыйлықтың 1/2-і)Нуклеин қышқылдарының биохимиялық қасиеттеріне, атап айтқанда, рекомбинантты ДНҚ-ға жасаған іргелі зерттеулері үшін[85]
Уолтер Гилберт (1/4-і)Нуклеин қышқылдарының биохимиялық қасиеттеріне, атап айтқанда, рекомбинантты ДНҚ-ға жасаған іргелі зерттеулері үшін
Фредерик Сенгер (1/4-і)
1981 Кэнъити ФукуиХимиялық реакциялар теориясын дамытқаны үшін[86]
Роалд Хоффман
1982 Аарон КлугКристаллографиялық электрондық микроскопия әдісін дамытқаны үшін және биологиялық маңызды нуклеин қышқылы - ақуыз кешендерін құрылымын нақтылағаны үшін[87]
1983 Генри ТаубеЭлектрондық өту реакцияларының механизмдерін зерттегені үшін, әсіресе металл кешендері үшін берілді[88]
1984 Роберт Брюс МеррифилдҚатты матрицада химиялық синтез үшін ұсынылған әдістемені дамытқаны үшін[89]
1985 Херберт Аарон ХауптманҚұрылымдардың кодын шешудің тікелей әдісін дамытудағы іргелі жетістіктері үшін[90]
Джером Карле
1986 Дадли Роберт ХершбахХимиялық қарапайым процестердің динамикасын зерттеуінің дамуына қосқан үлесі үшін[91]
Ли Юаньчжэ
Джон Чарлз Полани
1987 Доналд Джеймс КрамЖоғары селективті өзара әрекеттесуші құрылымдық-арнайы молекулаларды дамытқаны үшін және пайдалану үшін[92]
Жан Мари Лен
Чарлз Педерсен
1988 Иоганн ДайзенхоферФотосинтездеуші реакцияның үш өлшемді құрылымын құрғаны үшін[93]
Хартмут Михель
Роберт Хубер
1989 Сидней ОлтменРибонуклеинді қышқылдардың каталитикалық қасиеттерін ашқаны үшін[94]
Томас Роберт Чек

1990-шы

ЖылСуретіЛауреатМарапаттау негіздемесіАқпарат көзі
1990 Элайс Джеймс КориОрганикалық синтез теориясы мен әдістемесі дамытқаны үшін[95]
1991 Рихард ЭрнстАжыратымдылығы жоғары ядролық магниттік-резонанстық спектроскопия әдістемесін дамытуға үлес қосқаны үшін[96]
1992 Рудольф МаркусХимиялық жүйелердегі электрондарды аудару реакциялар теориясын дамытқаны үшін[97]
1993 Кэри МуллисПолимеразалық тізбекті реакцияны әдісін ойлап тапқаны үшін[98]
Майкл СмитАқуыздарды зерттеу үшін олигонуклеотидке негізделген, жергілікті негізделген мутагенезді орнатуға және оның дамуына іргелі үлес қосқаны
1994 Джордж ОлахКарбокатиондар химиясына қосқан үлесі үшін[99]
1995 Пауль КрутценОның атмосфералық химиядағы және әсіресе, озон қабатын қалыптасу және жойылу процестеріне жасаған жұмысы үшін[100]

Марио Молина
Шервуд Роуланд
1996 Роберт КерлФуллерендерді ашқаны үшін[101]
Харолд Крото
Ричард Смелли
1997 Пол Бойер (1/4-і)Аденозин-фосфат синтезінің негізінде жатқан энзимдік механизм тетіктерін түсіндіргені үшін[102]
Джон Уокер (1/4-і)
Йенс Скоу (сыйлықтың 1/2-і)Ионды-таратушы энзимдерді ашқаны үшін
1998 Вальтер КонТығыздықтың функционалдық теориясын дамытқаны үшін[103]
Джон ПоплКванттық химия саласындағы есептеу әдістерін дамытқаны үшін
1999 Ахмед ЗевейлФемтосекундной технологиясын пайдаланып химиялық реакциялардың барысында пайда болатын өтпелі күйлерді зерттегені үшін[104]

2000-шы

ЖылСуретіЛауреатМарапаттау негіздемесіАқпарат көзі
2000 Алан ХигерПолимерлердің өткізгіштігін ашқаны үшін[105]
Алан Мак-Диармид
Хидэки Сиракава
2001 Уильям Ноулз (1/4-і)Хиральды катализаторлардағы гидрогенизация реакцияларымен жұмысы үшін[106]
Редзи Ноери (1/4-і)
Барри Шарплесс (сыйлықтың 1/2-і)Хиральды катализаторлардағы тотығу реакцияларымен жұмысы үшін
2002 Джон Фенн (1/4-і)Биологиялық макромолекулаларды анықтау мен құрылымдық талдау әдістерін дамытқаны үшін, және, атап айтқанда, биологиялық макромолекулалардың бұқаралық спектрометриялық талдау әдістерін дамытқаны үшін[107]
Коити Танака (1/4-і)
Курт Вютрих (сыйлықтың 1/2-і)Ерітіндідегі биологиялық макромолекулалардың үш өлшемді құрылымдарын анықтау үшін ЯМР-спектроскопияны қолдануды дамытқаны үшін
2003 Питер АгреСу арнасын ашқаны үшін[108]
Родерик МаккинонИондық арналардың құрылымы мен механизмін зерттегені үшін
2004 Аарон ЧехановерУбиквитин-делдалдық ақуыз тозуын ашқаны өзінің[109]
Аврам Гершко
Ирвин Роуз
2005 Роберт ГраббсОрганикалық синтездегі метатезис әдісінің дамуына үлес қосқаны үшін[110]
Ричард Шрок
Ив Шовен
2006 Роджер КорнбергЭукариоттық транскрипциясына молекулалық негіздегі жұмысы үшін[111]
2007 Герхард ЭртльҚатты беттердегі химиялық процестерді зерттегені үшін[112]
2008 Осаму СимомураЖасыл флуоресцентті ақуызды ашқаны және дамытқаны үшін[113]
Мартин Чалфи
Роджер Тсьен
2009 Венкатраман РамакришнанРибосомалардың функцияларының құрылымдарына зерттегеулері үшін[114]
Томас Стейц
Ада Йонат

2010-шы

ЖылСуретіЛауреатМарапаттау негіздемесіАқпарат көзі
2010 Ричард ХекОрганикалық синтезде палладий-катализді кросс-тіркелу реакциялары үшін[115]
Эйити Нэгиси
Акира Судзуки
2011 Дан ШехтманКвазикристаллдарды ашқаны үшін[116]
2012 Роберт ЛефковицG-белоктармен жалғасатын рецепторларды зерттегені үшін.[117]
Брайан Кобилка
2013 Мартин КарплусКүрделі химиялық жүйелердегі көпмасштабты модельдерді дамытқаны үшін[118]
Майкл Левитт
Арье Варшель
2014 Эрик БетцигАжыратымдылығы жоғары флуоресцентті микроскопияны құрғаны үшін[119]
Уильям Мернер
Штефан Хелль
2015 Томас Линдаль

ДНҚ жөндеудегі механикалық зерттеулері үшін

[120]
Пол Модрич
Азиз Санджар
2016 Жан-Пьер Соваж

Молекулалық машиналарды жобалағаны және синтездегені үшін

[121]
Джеймс Фрейзер Стоддарт
Бернард Феринга
2017 Жак Дюбоше

(1942)

Ерітіндідегі биомолекулалардың құрылымын анықтау үшін жоғары ажыратымдылықты криоэлектрон микроскопиясын жасағаны үшін[122]
Иоахим Франк

(1940)

Ричард Хендерсон

(1945)

2018 Фрэнсис Арнольд

(1956)
(12 премии)

Ферменттердің эволюциясын зерттеу үшін[123]
Джордж Смит

(1941)
(14 премии)

Фагты дисплей әдісімен пептидтер мен антиденелерді зерттеу үшін
Грег Уинтер

(1951)
(14 премии)

2019 Джон Гуденаф

(1922—2023)
(13 премии)

Литий-ионды батареяларды жақсарту үшін[124]
Стэнли Уиттингем

(1941)
(13 премии)

Акира Ёсино

(1948)
(13 премии)

2020-шы

ЖылСуретіЛауреатМарапаттау негіздемесіАқпарат көзі
2020 Эмманюэль Шарпантье

(1968)
(сыйлықтың 12-і)

Геном өңдеу шығарғаны үшін[125]
Дженнифер Даудна

(1964)
(сыйлықтың 12-і)

2021 Дэвид Макмиллан

(1968)
(сыйлықтың 12-і)

Асимметриялық органокатализ дамуы үшін[126]
Беньямин Лист

(1968)
(сыйлықтың 12-і)

2022 Каролин Бертоцци

(1966)
(сыйлықтың 13-і)

Клик химиясы мен биоортогональды химияны дамыту үшін[127]
Мортен Мельдаль

(1954)
(сыйлықтың 13-і)

Барри Шарплесс

(1941)
(сыйлықтың 13-і)

2023 Мунги Бавенди

(1961)
(сыйлықтың 13-і)

Кванттық нүктелерді ашу және синтездеу үшін[128]
Луис Брюс

(1943)
(сыйлықтың 13-і)

Алексей Екимов

(1945)
(сыйлықтың 13-і)

Ел бойынша статистика


Бір азаматтығы ғана бар лауреаттар
Бір мемлекетке ғана тиесілі емес лауреаттар

Дереккөздер

Әдебиет

  • Чолаков В. Нобелевские премии: Учёные и открытия / Валерий Чолаков; болг. тілінен ауд. А. С. Никольский; Ред. және алғыс. хим. ғыл. д-ры А. Н. Шаминдікі — М.. — (Библиотечная серия). — Қос. тир. 100 000 дана. (ауд.)

Сілтемелер