Клунар

Кога Европејците за првпат наишле на клунарот во 1798 година, капетанот Џон Хантер, вториот гувернер на Нов Јужен Велс, испратил крзно и скица во Велика Британија.^[1] Првичната претпоставка на британските научници била дека се работи за измама.^[2] Џорџ Шо, кој го направил првиот опис на животното во Разновидноста на натуралистите во 1799 година, изјавил дека е невозможно да не се посомневаат во неговата вистинска природа,^[3] а Роберт Нокс верувал дека можеби е произведен од некој азиски таксидер.^[2] Се мислеше дека некој сошил клун од патка на тело на животно слично на дабар. Шо дури и зел пар ножици на исушената кожа за да провери дали има конци.^[3][4]

Заедничкото име „platypus“ буквално значи „рамно стапало“, кое произлегува од грчкиот збор platúpous ( πλατύπους), од platús (πλατύς „широка, широка, рамна“) и poús (πούς „нога“).^[5] Шо првобитно му го доделил на видот линејското име Platypus anatinus кога го опишал,^[6] но терминот за родот бил брзо откриен дека веќе се користи како име на родот на амброзија бубачкиte.^[7] Независно бил опишан како Ornithorhynchus paradoxus од Јохан Блуменбах во 1800 година (од примерок што му го дал Сер Џозеф Бенкс )^[8] и следејќи ги правилата за приоритет на номенклатурата, подоцна бил официјално признат како Ornithorhynchus anatinus.^[7]

Научното име Ornithorhynchus anatinus буквално значи „птичја муцка слична на патка“,^[6] што го добива името на родот од грчкиот корен ornith- (όρνιθ ornith или ὄρνις órnīs „птица“)^[9] и зборот rhúnkhos (ῥύγχος „муцка“, „клун“).^[10] Името на неговиот вид потекнува од латинскиот anatinus („патка-како“) од anas „патка“.^[6] Клунарот е единствениот жив претставник или монотипски таксон од неговото семејство (Ornithorhynchidae).^[11]

Во извештајот на Дејвид Колинс за новата колонија 1788–1801 година, тој опишува дека налетал на „амфибиско животно, од видот крт“. Тој вклучил и цртеж на животното.^[12]

Телото и широката, рамна опашка на клунарот се покриени со густо, кафеаво, биофлуоресцентно крзно што заробува слој од изолационен воздух за да го загрее животното.^[4][7][13] Крзното е водоотпорно, а текстурата е слична на онаа на крт.^[14] Клунарот ја користи својата опашка за складирање на резервите на маснотии (адаптација што исто така се среќава кај животните како што е тасманискиот ѓавол) ^[15] Кожичката на стапалата е позначајна на предните стапала и се преклопува наназад при одење на копно. Издолжената муцка и долната вилица се покриени со мека кожа, формирајќи го клунот. Ноздрите се наоѓаат на дорзалната површина на муцката, додека очите и ушите се наоѓаат во жлеб поставен веднаш од него; овој жлеб е затворен при пливање.^[7] При набљудување се дошло до заклучок дека клунарите испуштаат слабо режење кога се вознемирени, а забележани се и низа други вокализации кај заробените примероци.^[4]

Тежината значително варира од 0,7 до 2,4 килограми при што мажјаците се поголеми од женките. Мажјаците во просек се долги 50 сантиметри во вкупна должина, додека женките во просек 43 сантиметри,^[7] со значителна варијација во просечната големина од еден регион до друг. Изгледа дека ова не зависи од некое посебно климатско правило и може да се должи на други фактори на животната средина, како што се грабливците и човечкото влијание.^[16]

Клунарот има просечна телесна температура од околу 32 целзиусови степени наместо 37 што е типично за вистинските цицачи.^[17] Истражувањата сугерираат дека ова е постепено прилагодување на суровите услови на животната средина од страна на малиот број преживеани монотремски видови, наместо историска одлика на монотремите.^[18][19]

Младенчињата на клунарите имаат по три заби на горната вилица и на долновиличната коска, кои ги губат пред или веднаш по напуштањето на дупката за размножување;^[7] возрасните пак имаат вкоскенати плочки наречени цератодонти на нивно место, кои ги користат за мелење храна.^[7][20][21] Првиот горен и третиот долен заб на образот на клунарот се мали, секој има по еден главен раб, додека другите заби имаат два главни рабови.^[22] Вилицата на клунарот е градена поинаку од онаа на другите цицачи, а мускулот што ја отвора вилицата е различен.^[7] Како и кај сите вистински цицачи, ситните коски кои спроведуваат звук во средното уво се целосно вградени во черепот, наместо да лежат во вилицата како кај синапсидите пред цицачите. Сепак, надворешното отворање на увото сè уште лежи во основата на вилицата.^[7] Клунарот има дополнителни коски во рамениот појас, вклучително и интеркалвикула, која не се наоѓа кај другите цицачи.^[7] Како и кај многу други водни и полуводни ’рбетници, коските покажуваат остеосклероза, зголемувајќи ја нивната густина за да обезбедат стабилност.^[23] Има рептилско одење, оди со нозете на страните на телото, наместо одоздола.^[7] Кога е на копно, тој ги употребува зглобовите за одење на предните стапала, за да си ја заштити кожичката помеѓу прстите.^[24]

Отров

Додека и машките и женските клунари се раѓаат со боцки на глуждовите, само задните зглобови на мажјакот лачат отров,^[25][26][27] составен главно од белковини слични на дефензин (DLPs), од кои три се единствени за клунарите.^[28] ДЛП се произведуваат од имунолошкиот систем на клунарот. Иако е доволно моќен да убие помали животни како кучињата, отровот не е смртоносен за луѓето, но болката е толку мачна што жртвата може да биде онеспособна.^[28][29] Отокот брзо се создава околу раната и постепено се шири низ погодениот екстремитет. Информациите добиени од историите на случаи и анегдотските докази покажуваат дека болката се развива во долготрајна хипералгезија (засилена чувствителност на болка) која трае со денови или дури месеци.^[30][31] Отровот се произведува во круалните жлезди на мажјакот, кои се алвеоларни жлезди во облик на бубрег, поврзани со тенкоѕиден канал со калканеусната боцка на секој заден екстремитет. Женките клунари, исто како со ехидните, има рудиментирани пупки кои не се развиваат (опаѓаат пред крајот на првата година) и немаат функционални круални жлезди.^[7]

Отровот има поинаква функција од оние отрови кои се создаваат од видови кои не се цицачи; неговите ефекти не се опасни по живот за луѓето, но сепак доволно моќни за сериозно да и наштетат на жртвата. Бидејќи само мажјаците произведуваат отров и производството се зголемува за време на сезоната на парење, тоа може да се користи како погодно оружје за да се потврди доминацијата во овој период.^[28]

Слични боцки се наоѓаат кај многу архаични групи цицачи, што покажува дека ова е древна одлика за цицачите како целина, а не исклучиво за клунарот или други монотреми.^[32]

Електролокација

Монотремите се единствените цицачи (освен барем еден вид делфин—Гвајана делфинот )^[33] за кои е познато дека имаат чувство за електрорецепција: тие го лоцираат својот плен делумно со откривање на електрични полиња генерирани од мускулните контракции. Електроприемот на клунарот е најчувствителен од сите монотреми.^[34][35]

Електрорецепторите се наоѓаат во рострокаудални редови во кожата на клунот, додека механорецепторите (кои откриваат допир) се рамномерно распоредени низ клунот. Електросензорната област на церебралниот кортекс е содржана во тактилната соматосензорна област, а некои кортикални клетки добиваат сигнал и од електрорецепторите и од механорецепторите, што укажува на тесна поврзаност помеѓу тактилните и електричните сетила. И електрорецепторите и механорецепторите во клунот доминираат на соматотопската карта на мозокот на клунарот, на ист начин како што човечките раце доминираат на мапата Кортикален хомункулус.^[36][37]

Клунарот може да ја одреди насоката на електричен извор, најверојатно со споредување на разликите во јачината на сигналот низ листот на електрорецепторите. Ова би го објаснило карактеристичното движење од страна на страна на главата на животното додека лови. Кортикалната конвергенција на електросензорните и тактилните влезови сугерира механизам кој го одредува растојанието на пленот кој, кога тие се движат, емитува и електрични сигнали и пулсирања на механички притисок. Клунарот ја користи разликата помеѓу времето на пристигнување на двата сигнали за да го почувствува растојанието.^[35]

Клунарот не се храни ниту со користење на видот ниту со мирисот,^[38] затоа што ги затвора очите, ушите и носот секој пат кога ќе нурка.^[39] Наместо тоа, кога нурка на дното на потоците го користи својот клун, неговите електрорецептори ги детектираат слабите електрични струи генерирани од мускулните контракции на неговиот плен, што му овозможува да разликува живи и неживи предмети, кои континуирано ги стимулираат неговите механорецептори.^[35] Експериментите покажаа дека клунарот дури и реагира на „вештачки ракчиња“ ако низ нив помине мала електрична струја.^[40]

Монотремната електролокација веројатно еволуирала со цел да им се овозможи на животните да бараат храна во матни води и може да биде поврзана со нивното губење на забите.^[41] Изумрениот Обдуродон бил електрорецептивен, но за разлика од денешниот клунар тој барал храна во близина на површината на океанот.^[41]

Очи

Во неодамнешните студии беше предложено дека очите на клунарот се послични на очите на пацифичките хагрики или светилките од северната хемисфера отколку на повеќето тетраподи. Очите исто така содржат двојни конуси, кои повеќето цицачи ги немаат.^[42]

Иако очите на клунарот се мали и не се користат под вода, неколку одлики покажуваат дека видот играл важна улога кај неговите предци. Површината на рожницата и соседната површина на леќата се рамни, додека задната површина на леќата е остро закривена, слично на очите на другите водни цицачи како што се видрите и морските лавови. Временската (од страната на увото) концентрација на ретинални ганглиски клетки, важни за бинокуларниот вид, укажува на улога во грабливоста, додека придружната визуелна острина е недоволна за такви активности. Понатаму, оваа ограничена острина се совпаѓа со ниско кортикално зголемување, мало странично геникулирано јадро и голем оптички тектум, што сугерира дека визуелниот среден мозок игра поважна улога од визуелниот кортекс, како кај некои глодачи. Овие одлики сугерираат дека клунарот се прилагодил на воден и ноќен начин на живот, развивајќи го својот електросензорен систем по цена на неговиот визуелен систем; еволутивен процес паралелен со малиот број на електрорецептори кај клунестите ежови, кои живеат во суви средини, додека долгоклуните ехидна, кои живеат во влажни средини, некаде настердина меѓу овие два монотерми..^[36]

Биофлуоресценција

Во 2020 година, истражувањето за биофлуоресценција откри дека клунарот сјае синкаво-зелена боја кога е изложена на црна светлина.^[43]

Клунарот е полуводен, населува мали потоци и реки низ широк опсег од студените висорамнини на Тасманија и австралиските Алпи до тропските дождовни шуми на крајбрежниот Квинсленд дури на север до основата на полуостровот Кејп Јорк.^[44]

Во внатрешноста, неговата распространетост не е добро позната. Се сметаше за исчезнат на јужноавстралиското копно, со последното видување забележано во Ренмарк во 1975 година,^[45] сè до неколку години откако Џон Вамсли го создаде светилиштето Вараонг (види подолу) во 1980-тите, поставувајќи програма за размножување клунари таму, кое потоа се затвори.^[46][47] Во 2017 година имаше некои непотврдени видувања низводно, надвор од светилиштето,^[45] а во октомври 2020 г. гнездење на клунари беше снимено во внатрешноста на неодамна повторно отвореното светилиште.^[48] Има популација на клунари и на островот Кенгур^[49] воведено во 1920-тите, за кое се вели дека имало 150 единки во регионот на реката Роки во Националниот парк Флиндерс Чејс пред сезоната на австралиски шумски пожари 2019-2020, во која изгореле големи делови од островот, уништувајќи го целиот див свет. Меѓутоа, со оглед на тоа што тимовите на Одделот за животна средина и за обновување на водата работат напорно за да го вратат нивното живеалиште, до април 2020 година беа пријавени голем број клунари.^[50]

Кунарот повеќе не се наоѓа во главниот дел на басенот Мареј-Дарлинг, веројатно поради опаѓањето на квалитетот на водата предизвикано од екстензивните шеми за расчистување и наводнување на земјиштето.^[51] По должината на крајбрежните речни системи, нејзината дистрибуција е непредвидлива; се чини дека е отсутен од некои релативно чисти реки, а сепак има присуство во други, на пример, долниот дел на Марибирнонг, кои се прилично загадени.^[52]

Во заробеништво, клунарите преживеале до 17-годишна возраст, а дивите примероци биле повторно фатени на 11-годишна возраст. Стапките на смртност кај возрасните во дивината се чини дека се ниски.^[7] Природните предатори вклучуваат змии, водни стаорци, гоани, јастреби, бувови и орли. Нискиот број на клунари во северна Австралија е веројатно поради нападите од крокодили.^[53] Воведувањето црвени лисици во 1845 година за лов можеби имало одредено влијание врз нивниот број на копното.^[16] Клунарот генерално се смета за ноќно животинче, но некои едики се активни и во текот на денот, особено кога небото е облачно.^[54][55] Неговото живеалиште се главно реките и крајбрежната зона и за снабдување со храна на видови плен и за бреговите каде што може да копа дупки за одмор и гнездење.^[55] Може да има опсег до 7 километри, при што територијата на мажјакот се преклопува со териториите на три или четири женки.^[56]

Клунарот е одличен пливач и поминува голем дел од своето време во вода барајќи храна. Има многу карактеристичен стил на пливање и нема надворешни уши.^[57] Уникатно меѓу цицачите, тој се движи кога плива со алтернативно веслачко движење на предните стапала; иако сите четири стапала на клунарот се со кожички меѓу прстите, задните стапала (кои се држат до телото) не помагаат при движењето, туку се користат за управување во комбинација со опашката.^[58] Видот е ендотермичен, ја одржува телесната температура на околу 32 степени целзијусови, пониско од повеќето цицачи, дури и додека бара храна со часови во вода под 5 целзијусови степени.^[7]

Нуркањата на клунарот обично траат околу 30 секунди, но може да траат подолго, иако малкумина ја надминуваат проценетата аеробна граница од 40 секунди.Задржувањето на површината помеѓу нуркањата обично трае од 10 до 20 секунди.^[59][60]

Кога не е во вода, се повлекува во куса, права дупка за одмор со овален пресек, која се наоѓа речиси секогаш на брегот на реката малку над нивото на водата, и често се крие под заштитниот сплет на корени од дрвја.^[57]

Се проценува дека просечното време на спиење на клунарот е дури 14 часа дневно, веројатно затоа што јаде ракови, кои обезбедуваат високо ниво на калории.^[61]

Исхрана

Клунарот е месојад: се храни со прстенести црви, ларви од инсекти, слатководни ракчиња и ракови кои ги откопува од речното корито со својата муцка или ги фаќа додека плива. Користи торбички во образите за да го носи пленот на површината, каде што го јаде.^[57] Клунарот треба да јаде околу 20% од сопствената тежина секој ден, што бара од него да поминува просечно 12 часа дневно во потрага по храна.^[59]

Размножување

Кога европските природонаучници првпат ги сретнале клунарите, тие биле поделени околу тоа дали женката снесува јајца. Ова конечно беше потврдено од тимот на Вилијам Хеј Колдвел во 1884 година^[7][28]

Видот има само една сезона на размножување; Парењето се случува помеѓу јуни и октомври, при што има некои локални варијации кои се случуваат помеѓу различни популации низ опсегот на живеење.^[53] Историското набљудување, студиите за означување и враќање и прелиминарните испитувања на генетиката на популацијата укажуваат на можноста и за резидентни и за минливи членови на популациите и укажуваат на полигинозен систем за парење.^[62] Се смета дека женките ќе станат сексуално зрели во својата втора година, при што е потврдено дека сè уште има размножување и кај животни постари од девет години.^[62]

Кога не е во сезоната на парење, клунарот живее во едноставна јама во земјата, чиј влез е околу 30 сантиметри над нивото на водата. По парењето, женката конструира подлабока, посложено направена дупка до 20 метри долга и блокирана во интервали со приклучоци (кои може да дејствуваат како заштита од надојдените води или предатори, или како метод за регулирање на влажноста и температурата).^[63] Мажјакот не учествува во грижата за своите млади, и се повлекува во својата едногодишна дупка. Женката ја омекнува земјата во дупката со суви, свиткани, влажни лисја, а гнездото на крајот од тунелот го пополнува со паднати лисја и трски за правење на гнездо. Овој материјал женката говлече до гнездото со тоа што го пика под нејзината свиткана опашка.^[4]

Женката клунар има пар јајници, од кои само левиот е функционален.^[54] Гените на клунарот се можна еволутивна врска помеѓу системите за определување на полот на цицачот XY и птица/рептил ZW бидејќи еден од петте Х хромозоми на клунарот го содржи генот DMRT1, кој птиците го поседуваат на нивниот Z хромозом.^[64] Снесува едно до три (обично две) мали кожести јајца (слични на оние на рептилите), околу 11 милиметри во дијаметар и малку позаоблени од јајцата на птиците.^[65] Јајцата се развиваат во матката околу 28 дена, со само околу 10 дена во надворешна инкубација (за разлика од пилешкото јајце, кое поминува околу еден ден во тракт и 21 ден надворешно).^[54] По поожувањето на јајцата, женката се витка околу нив. Периодот на инкубација е поделен на три фази.^[66] Во првата фаза, ембрионот нема функционални органи и се потпира на жолчката за одржување. Жолчката се апсорбира од младите во развој.^[67] Во втората фаза се развиваат телата, а во последната фаза се појавува забите во јајцето.^[66]

Повеќето зиготи од цицачи минуваат низ холобластично расцепување, што значи дека, по оплодувањето, јајце-клетката се дели поради клеточните делби на повеќе, деливи клетки. Ова е во споредба со процесот на повеќе предци на меробластично расцепување, присутен кај монотреми како клунарите и кај нецицачи како влекачи и птици . Во меробластичното расцепување, јајце-клетката не се дели целосно. Ова предизвикува клетките на работ на жолчката да бидат цитоплазматски континуирани со цитоплазмата на јајцето. Ова и овозможува на жолчката, која го содржи ембрионот, да разменува отпад и хранливи материи со цитоплазмата.^[68]

Не постои официјален термин за младенче на клунар.^[69][70] Новоизведените клунари се нејаки, слепи и без влакна и се хранат со мајчиното млеко. Иако поседува млечни жлезди, на женката клунар и недостасуваат брадавици. Наместо тоа, млекото се ослободува преку порите на кожата. Млекото се собира во жлебовите на нејзиниот стомак, дозволувајќи им на младите да го лижат.^[4][53] Откако ќе се изведат, потомството цица три до четири месеци. За време на инкубација и одвикнување, мајката првично ја напушта дупката само на кратки периоди, за да бара храна. Кога го прави тоа, таа создава голем број тенки почвени приклучоци долж должината на дупката, можеби за да ги заштити младите од предатори; но и за да ја исфрли водата од нејзиното крзно и да не дозволи дупката да се намокри.^[71] По околу пет недели, мајката почнува да поминува повеќе време подалеку од своите младенчиња, а околу четири месеци, младите излегуваат од дупката.^[53] Клунарите се раѓа со заби, но тие испаѓаат на многу рана возраст, оставајќи им ги ги роговидните плочки што ги користат за мелење храна.^[20]

Клунарот и другите монотреми биле многу слабо разбрани, а некои од митовите од 19 век што се појавиле околу нив – на пример, дека монотремите биле „инфериорни“ или квазирептилски – уште опстојуваат.^[73] Во 1947 година, Вилијам Кинг Грегори теоретизирал дека плацентарните цицачи и торбарите можеби се разделиле порано, а последователно разгранување ги поделило монотремите и торбарите, но подоцнежните истражувања и фосилните откритија сугерираат дека тоа е неточно.^[73][74] Всушност, денешнитее монотреми се преживеани од раното разгранување на дрвото на цицачите, а подоцнежното разгранување се смета дека довело до торбарите и плацентарните групи.^[73][75] Молекуларниот часовник и фосилното датирање укажуваат на отцепување на клунарите од клунестите ежови пред околу 19-48  милиони години.^[76]

Најстариот откриен фосил на денешниот клунар датира од пред околу 100.000 години, за време на кватернерниот период. Некогаш се сметаше дека изумрените монотреми Теинолофос и Стероподон се тесно поврзани со современиот клунар,^[74] но сега се сметаат за повеќе базални таксони.^[77] Фосилизираниот стероподон е откриен во Нов Јужен Велс и е составен од опализирана долна вилица со три моларни заби (додека возрасниот современ клунар е без заби). На почетокот се мислеше дека моларните заби се трибосфени, што би поддржало варијација на теоријата на Грегори, но подоцнежните истражувања сугерираат, иако тие имаат три куспи, тие еволуирале под посебен процес.^[78] Се смета дека фосилот е околу 110 стар милиони години, што го прави најстариот фосил од цицачи пронајден во Австралија. За разлика од денешниот клунар (и клунести ежови ), на Теинолофос му недостасувал клун.^[77]

Monotrematum sudamericanum, кој е друг фосил роднина на клунарот, е пронајден во Аргентина, што укажува на тоа дека монотреми биле присутни на суперконтинентот Гондвана кога континентите Јужна Америка и Австралија биле споени преку Антарктикот (до околу 167 г. пред милиони години).^[78][79] Фосилизиран заб на џиновски клунар, Obdurodon tharalkooschild, датиран од 5-15 години пред милиони години. Судејќи според забот, животното било долго 1,3 метри, што го прави најголем клунар досега.^[80]

Статус и закани

Освен загубата од државата Јужна Австралија, клунарот зазема истата општа дистрибуција како и пред европското населување во Австралија . Сепак, документирани се локални промени и фрагментација на дистрибуцијата поради човечка модификација на неговото живеалиште. Неговата историска бројка е непозната, а и неговота сегашна бројка е тешко да се измери, но се претпоставува дека бројот е намален, иако од 1998 година сè уште се сметаше за вообичаено во поголемиот дел од неговиот сегашен опсег.^[55] Видот бил интензивно ловен поради неговото крзно до раните години на 20 век и, иако бил заштитен низ цела Австралија од 1905 година,^[71] до околу 1950 година, сè уште бил изложен на ризик да се удави во мрежите на рибарството во внатрешноста.^[51]

Меѓународниот сојуз за зачувување на природата го рекатегоризираше својот статус како „речиси загрозен“ во 2016 година^[81] Видот е заштитен со закон, но единствената држава во која е наведена како загрозена е Јужна Австралија, според Законот за национални паркови и диви животни од 1972 година . Во 2020 година беше препорачано да биде наведен како ранлив вид во Викторија според државниот Закон за гаранција за флора и фауна од 1988 година.^[82]

Уништување на живеалиштата

Се смета дека клунарот не е во непосредна опасност од исчезнување, бидејќи мерките за зачувување биле успешни, но може да биде негативно засегнато од нарушување на живеалиштето предизвикано од брани, наводнување, загадување, ловење со мрежа и заробување. Како закана се сметаат и намалувањето на протокот на водотеците и нивото на водата поради прекумерни суши и екстракција на вода за индустриски, земјоделски и домашни залихи. IUCN го наведува клунарот на неговиот Црвен список како „речиси загрозена“ како што беше оценето во 2016 година, кога беше проценето дека бројките се намалиле во просек за околу 30 проценти од населувањето во Европа. Животното е наведено како загрозено во Јужна Австралија, но воопшто не е опфатено со федералниот закон за EPBC.^[83][84]

Истражувачите со години се загрижени дека падот е поголем отколку што се претпоставуваше.^[83] Во јануари 2020 година, истражувачите од Универзитетот во Нов Јужен Велс презентираа докази дека клунарот е во опасност од исчезнување, поради комбинацијата на искористувањето на водните ресурси, расчистување на земјиштето, климатските промени и големата суша.^[85][86] Студијата предвиде дека, имајќи ги предвид тековните закани, бројот на животните ќе се намали за 47%-66%, а зафатеноста на метапопулацијата за 22%-32% во текот на 50 години, предизвикувајќи „изумирање на локалната популција на околу 40% од опсегот“. Според проекциите на проекциите за климатските промени до 2070 година, намаленото живеалиште поради сушата ќе доведе до 51-73% намален број на единки и 36-56% намалена зафатеност на метапопулацијата во рок од 50 години, исто така. Овие предвидувања сугерираа дека видот ќе потпадне под класификацијата „Ранлив“. Авторите ја истакнаа потребата од национални напори за зачувување, кои може да вклучуваат спроведување на повеќе истражувања, следење трендови, намалување на заканите и подобрување на управувањето со реките за да се обезбеди здраво живеалиште на клунарот.^[87] Соавторот Гилад Бино е загрижен дека проценките на основните бројки за 2016 година би можеле да бидат погрешни, а бројките можеби веќе се намалени за дури половина.^[83]

Извештајот од ноември 2020 година на научниците од Универзитетот во Нов Јужен Велс, финансиран од истражувачки грант од Австралиската фондација за заштита на природата во соработка со Светскиот фонд за дивиот свет Австралија и Humane Society International Australia, откри дека живеалиштето на клунарот во Австралија се намалило за 22 проценти во претходните 30 години и препорача клунарот да биде наведен како загрозен вид според Законот за EPBC.^[88] Намалувањето на популацијата беше најголемо во Нов Јужен Велс, особено во басенот Мареј-Дарлинг.^[82][89][90]

Болести

Клунаритет генерално страдаат од неколку болести во дивината; сепак, од 2008 година во Тасманија постоеше загриженост за потенцијалните влијанија на болеста предизвикана од габата Mucor amphibiorum. Болеста (наречена мукормикоза ) ги зафаќа само тасманските клунари и не била забележана кај клунарите во континентална Австралија. Зафатените клунари може да развијат кожни лезии или чиреви на различни делови од нивното тело, вклучувајќи ги грбот, опашките и нозете. Мукормикозата може да ги убие клунарите, смртта што произлегува од секундарна инфекција и со тоа што влијае на способноста на животните да ја одржуваат телесната температура и ефикасно да бараат храна. Филијалата за зачувување на биолошката разновидност при Одделот за примарни индустрии и вода соработуваше со истражувачите од NRM север и од Универзитетот во Тасманија за да ги утврдат влијанијата на болеста врз тасманските клунари, како и механизмот на пренесување и ширење на болеста.^[91]

Засолништа за диви животни

Голем дел од светот беше запознаен со клунарите во 1939 година кога списанието National Geographic објави статија за клунарите и напорите да се проучува и одгледува во заробеништво. Последново е тешка задача и оттогаш само неколку младенчиња се успешно израснати, особено во светилиштето Хелсвил во Викторија. Водечка фигура во овие напори беше Дејвид Флеј, кој воспостави засолниште за клунари (симулиран поток во резервоар) во Светилиштето Хелсвил, каде што размножувањето беше успешно во 1943 година^[92] Во 1972 година, тој пронашол мртво младенче старо околу 50 дена, кое се претпоставувало дека било родено во заробеништво, во неговиот парк за диви животни во Бурли Хедс на Голд Коуст, Квинсленд.^[93] Healesville го повтори својот успех во 1998 година и повторно во 2000 година со сличен резервоар за поток.^[94] Од 2008 година, клунарите редовно се размножуваат во Хелсвил,^[95] вклучувајќи ја и втората генерација (заробени родени кои сами се размножуваат во заробеништво).^[96] Зоолошката градина Таронга во Сиднеј одгледала близнаци во 2003 година, а размножувањето повторно било успешно таму во 2006 година.^[94]

Заробеништво

Од 2019 година, единствените клунари во заробеништво надвор од Австралија се во сафари паркот во зоолошката градина во Сан Диего во американската сојузна држава Калифорнија.^[97][98] Беа направени три обиди да се донесат животните во зоолошката градина во Бронкс, во 1922, 1947 и 1958 година; од нив, само две од трите животни воведени во 1947 година живееле подолго од осумнаесет месеци.^[99]

Употреба

Австралиските Абориџини ловеле клунари за храна (нивните масни опашки биле особено хранливи), додека, по колонизацијата, Европејците ги ловеле за крзно од крајот на 19 век и до 1912 година, кога тоа било забрането со закон. Покрај тоа, европските истражувачи фаќале и убивале клунари или им ги отстранувале јајцата, делумно со цел да го зголемат научното знаење, но и да стекнат престиж и да ги надминат ривалите од различни земји.^[82]

Културни референци

Клунарот е тема во приказните за Сонувањето на Австралиските Абориџини , во кои тие веруваат дека животното е хибрид на патка и воден стаорец .^{[100] :57–60}

Според една приказна за горниот дел на реката Дарлинг,^[82] главните животински групи, копнените животни, водните животни и птиците, сите се натпреварувале за клунарот да им се придружи на нивните соодветни групи, но тој на крајот одлучил да не се придружи на ниту една од нив и сакал да не биде дел од група за да биде посебен,^{[100] :83–85}а сакал да остане пријател со сите тие групи.^[82] Друга приказна од Сонувањето што произлегува од горниот тек на реката Дарлинг раскажува за млада патка која се осмелила да оди предалеку, игнорирајќи ги предупредувањата на своето племе и била киднапирана од голем воден стаорец наречен Бигун. Откако успеала да побегне по некое време, таа се вратила и снела две јајца кои извеле во чудни крзнени суштества, па сите биле протерани и отишле да живеат во планините.^[82]

Клунарот се користи и кај некои Абориџини како тотем, што за нив е „природен предмет, растение или животно што е наследено од членовите на кланот или семејството како нивен духовен амблем“, а животното има посебно значење како тотем. животно за народот Вади Вади, кој живее покрај реката Мари. Поради нивното културно значење и важност во врска со земјата, клунарот е заштитен и зачуван од овие домородни народи.^[82]

Клунарот често се користел како симбол на културниот идентитет на Австралија. Во 1940-тите, живи клунари им беа дадени на сојузниците во Втората светска војна, со цел да се зајакнат врските и да се зајакне моралот.^[82]

Клунарите се користеле неколку пати како маскоти: Клунарот Сид беше една од трите маскоти избрани за Олимпијадата во Сиднеј 2000 година заедно со ехидна и кокабура,^[101] Клунарот Експо Оз беше маскота за Светската изложба 88, која се одржа во Бризбејн во 1988 година,^[102] и клунарот Хексли е маскота за оперативниот систем Дарвин, јадрото на macOS базирано на BSD и други оперативни системи од Apple Inc. ^[103]

Од воведувањето на децималната валута во Австралија во 1966 година, врежаната слика на клунар, дизајнирана и извајана од Стјуарт Девлин, се појави на задната страна на монетата од 20 центи.^[104] Клунарот често се појавува во австралиските поштенски марки, најново во серијата „Домородни животни“ од 2015 година и во серијата „Австралиски животни Монотреми“ од 2016 година.^[105][106]

Во американската анимирана серија Фиќа и Феѓа (2007–2015), насловните ликови поседуваат милениче сино-зелен клунар по име Пери, кој, за нив непознат, е таен агент. Ваквите избори беа инспирирани од недоволната употреба на медиумите, како и за искористување на впечатливиот изглед на животното;^[107] дополнително, креаторот на шоуто Ден Повенмиер, кој исто така ја напиша тематската песна на ликот, рече дека нејзиниот прв текст се заснова на воведната реченица од статијата Платипус на Википедија, копирање на фразата „полуводен цицач што носи јајца“ од збор до збор. и додавање на фразата „на акција“.^[108] Како лик, Пери е добро прифатен и од обожавателите и од критичарите.^[109][110] Случајно, вистинските клунари покажуваат слична цијана боја кога се гледаат под ултравиолетово осветлување.^[111]

• Хенри Бурел
• Елис Џозеф
• Фауна на Австралија
• Отровен цицач

Книги 

• Burrell, Harry (1974). The Platypus. Adelaide SA: Rigby. ISBN 978-0-85179-521-8.
• Fleay, David H. (1980). Paradoxical Platypus: Hobnobbing with Duckbills. Jacaranda Press. ISBN 978-0-7016-1364-8.
• Grant, Tom (1995). The platypus: a unique mammal. Sydney: University of New South Wales Press. ISBN 978-0-86840-143-0.
• Griffiths, Mervyn (1978). The Biology of the Monotremes. Academic Press. ISBN 978-0-12-303850-0.
• Moyal, Ann Mozley (2004). Platypus: The Extraordinary Story of How a Curious Creature Baffled the World. Baltimore: The Johns Hopkins University Press. ISBN 978-0-8018-8052-0.
• Strahan, Ronald; Van Dyck, Steve (April 2006). Mammals of Australia (3. изд.). New Holland. ISBN 978-1-877069-25-3.

Документарни филмови

• Southern Exposure. DVD EAN 9398710245592
• El Niño.

• Библиографија на библиотеката за наследство на биодиверзитетот за Ornithorhynchus anatinus
• Факти за клунарите
• Погледнете го геномот на клунарот во Ensembl

Наводи