ਸੀਰੀਅਮ

ਸੀਰੀਅਮ
	58Ce
	ਲੈਂਥਨਮ ← ਸੀਰੀਅਮ → ਪ੍ਰਾਜ਼ੀਓਡੀਮੀਅਮ
ਦਿੱਖ
	ਚਿੱਟਾ ਚਾਂਦੀ ਵਰਗਾ;
ਆਮ ਲੱਛਣ
ਨਾਂ, ਨਿਸ਼ਾਨ, ਅੰਕ	ਸੀਰੀਅਮ, Ce, 58
ਧਾਤ ਸ਼੍ਰੇਣੀ	ਲੈਂਥਾਨਮ
ਸਮੂਹ, ਪੀਰੀਅਡ, ਬਲਾਕ	[[group {{{group}}} element\|{{{group}}}]], 6, f
ਮਿਆਰੀ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਭਾਰ	140.116(1)
ਬਿਜਲਾਣੂ ਬਣਤਰ	[Xe] 4f1 5d1 6s2; 2, 8, 18, 19, 9, 2
History
ਖੋਜ	ਮਾਰਟਿਨ ਹੈਨਰਿਚ ਕਲਾਪਰੋਥ, ਜੋਹਜ਼ ਜੈਕਬ ਬਰਜ਼ੀਲੀਅਮ (1803)
First isolation	ਕਾਰਲ ਗੁਸਟਾਫ ਮੋਸੰਦਰ (1839)
ਭੌਤਿਕੀ ਲੱਛਣ
ਅਵਸਥਾ	ਠੋਸ
ਘਣਤਾ (near r.t.)	6.770 ਗ੍ਰਾਮ·ਸਮ−3
ਪਿ.ਦ. 'ਤੇ ਤਰਲ ਦਾ ਸੰਘਣਾਪਣ	6.55 ਗ੍ਰਾਮ·ਸਮ−3
[[ਉਬਾਲ ਦਰਜਾ\|ਉਃ ਦਃ] 'ਤੇ ਤਰਲ ਦਾ ਸੰਘਣਾਪਣ	{{{density gpcm3bp}}} ਗ੍ਰਾਮ·ਸਮ−3
ਪਿਘਲਣ ਦਰਜਾ	1068 K, 795 °C, 1463 °F
ਉਬਾਲ ਦਰਜਾ	3716 K, 3443 °C, 6229 °F
ਇਕਰੂਪਤਾ ਦੀ ਤਪਸ਼	5.46 kJ·mol−1
Heat of	398 kJ·mol−1
Molar heat capacity	26.94 J·mol−1·K−1
pressure
ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਲੱਛਣ
ਆਕਸੀਕਰਨ ਅਵਸਥਾਵਾਂ	4, 3, 2, 1; (( ਇੱਕ ਨਰਮ ਮੁੱਢਲੀ ਆਕਸਾਈਡ))
ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਨੈਗੇਟਿਵਟੀ	1.12 (ਪੋਲਿੰਗ ਸਕੇਲ)
energies; (more)	1st: {{{ਪਹਿਲੀ ਆਇਓਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਉਰਜਾ}}} kJ·mol−1
	2nd: {{{ਦੂਜੀ ਆਇਓਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਉਰਜਾ}}} kJ·mol−1
	3rd: {{{ਤੀਜੀ ਆਇਓਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਉਰਜਾ}}} kJ·mol−1
ਪਰਮਾਣੂ ਅਰਧ-ਵਿਆਸ	181.8 pm
ਸਹਿ-ਸੰਯੋਜਕ ਅਰਧ-ਵਿਆਸ	204±9 pm
ਨਿੱਕ-ਸੁੱਕ
ਬਲੌਰੀ ਬਣਤਰ	ਡਬਲ ਹੈਕਸਾਗੋਨਲ ਕਲੋਜ ਪੈਕਡ ; β-Ce
Magnetic ordering	ਪੈਰਾਮੈਗਨਿਟ
ਬਿਜਲਈ ਰੁਕਾਵਟ	β, poly: 828Ω·m
ਤਾਪ ਚਾਲਕਤਾ	11.3 W·m−੧·K−੧
ਤਾਪ ਫੈਲਾਅ	γ, poly: 6.3 µm/(m·K)
ਅਵਾਜ਼ ਦੀ ਗਤੀ (ਪਤਲਾ ਡੰਡਾ)	(20 °C) 2100 m·s−੧
ਯੰਗ ਗੁਣਾਂਕ	γ form: 33.6 GPa
ਕਟਾਅ ਗੁਣਾਂਕ	γ form: 13.5 GPa
ਖੇਪ ਗੁਣਾਂਕ	γ form: 21.5 GPa
ਪੋਆਸੋਂ ਅਨੁਪਾਤ	γ form: 0.24
ਮੋਸ ਕਠੋਰਤਾ	2.5
ਵਿਕਰਸ ਕਠੋਰਤਾ	210–470 MPa
ਬ੍ਰਿਨਲ ਕਠੋਰਤਾ	186–412 MPa
CAS ਇੰਦਰਾਜ ਸੰਖਿਆ	7440-45-1
ਸਭ ਤੋਂ ਸਥਿਰ ਆਈਸੋਟੋਪ
	Main article: ਸੀਰੀਅਮ ਦੇ ਆਇਸੋਟੋਪ
	v; t; e; · r

ਸੀਰੀਅਮ Ce ਇੱਕ ਨਰਮ ਕੁਟਣਯੋਗ ਧਾਤ ਹੈ ਜੋ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਕਿਰਿਆ ਕਰ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਖ਼ਾਰੀ ਭੌਂ ਧਾਤਾਂ ਹੈ ਜੋ ਧਰਤੀ ਦੀ ਪੇਪੜੀ ਵਿੱਚ 0.0046% ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕੱਚੀਆਂ ਧਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਲੈਂਥਾਨਾਈਡ ਗਰੁੱਪ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ।

ਗੁਣ

ਸੀਰੀਅਮ ਹਵਾ ਵਿੱਚ 150 °C ਤੇ ਕਿਰਿਆ ਕਰਕੇ ਸੀਰੀਅਮ ਆਕਸਾਈਡ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ।

Ce + O₂ → CeO₂

ਇਸ ਧਾਤ ਤੇ ਘਿਸਰਨ ਹੋਣ ਹੀ ਅੱਗ ਫੜ ਲੈਂਦਾ ਹੈ।ਇਹ ਠੰਡੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਹੀ ਹੌਲੀ ਅਤੇ ਗਰਮ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਤੇਜ਼ ਕਿਰਿਆ ਕਰਦਾ ਹੈ।:

2 Ce (s) + 6 H₂O (l) → 2 Ce(OH)₃ (aq) + 3 H₂ (g)

ਸੀਰੀਅਮ ਹੈਲੋਜਨ ਨਾਲ ਕਿਰਿਆ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।

2 Ce (s) + 3 F₂ (g) → 2 CeF₃ (s) [ਚਿੱਟ]

2 Ce (s) + 3 Cl₂ (g) → 2 CeCl₃ (s) [ਚਿੱਟ]

2 Ce (s) + 3 Br₂ (g) → 2 CeBr₃ (s) [ਚਿੱਟ]

2 Ce (s) + 3 I₂ (g) → 2 CeI₃ (s) [ਪੀਲਾ]

ਸੀਰੀਅਮ ਗੰਧਕ ਦਾ ਤਿਜ਼ਾਬ ਨਾਲ ਕਿਰਿਆ ਕਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। [Ce(OH₂)₉]³⁺^[1]

2 Ce (s) + 3 H₂SO₄ (aq) → 2 Ce³⁺ (aq) + 3 SO²⁻
₄ (aq) + 3 H₂ (g)

ਹਵਾਲੇ

[1]