Сурьма

Error in template * unknown parameter name (Загвар:Инфобокс химийн элемент): "bild"

Шинж чанар
[Kr] 4d10 5s2 5p3 Үелэх систем
'
Ерөнхий
Нэр, тэмдэг, атомын дугаар	Сурьма, Sb, 51
Цуваа	Металлоид
Бүлэг, үе, блок	15, 5, p
Гадаад байдал	мөнгөлөг гялтганасан саарал
CAS дугаар	7440-36-0
Дэлхийн гадаргад эзлэх хэмжээ	0,65 ppm[1]
Атомын шинж чанар [2]
Атом масс	121,760(1)[3][4] u
Атомын радиус (тооцоолсон)	145 (133) пм
Ковалент радиус	139 пм
Ван дер Ваальсын радиус	206[5] пм
Электрон бүтэц	[Kr] 4d10 5s2 5p3
1. Ионжилтын энерги	834 кЖ/моль
2. Ионжилтын энерги	1594,9 кЖ/моль
3. Ионжилтын энерги	2440 кЖ/моль
4. Ионжилтын энерги	4260 кЖ/моль
5. Ионжилтын энерги	5400 кЖ/моль
Физикийн шинж чанар [2]
Бодисын төлөв	хатуу
Талст бүтэц	тригональ
Нягт	6,697 г/см3
Моосын хатуулаг	3,0
Соронзон чанар	Дисоронзон (Χm = −6,8 · 10−5)[6]
Хайлах цэг	903,78 K (630,63 °C)
Буцлах цэг	1908 K[7] (1635 °C)
Молийн эзлэхүүн	18,19 · 10−6 м3/моль
Ууршилтын дулаан	193 кЖ/моль[7]
Хайлах дулаан	19,7 кЖ/моль
Цахилгаан дамжуулалт	2,5 · 106 A/(В · м)
Дулаан дамжуулалт	24 Вт/(м · К)
Химийн шинж чанар [2]
Исэлдэлтийн төлөв байдал	−3, 3, 5
Оксид (суурь)	Сурьмагийн(III) оксид, Сурьмагийн(V) оксид (бага зэрэг хүчиллэг)
Хэвийн потенциал	0,150 В (Sb3+ + 3 e− → Sb)
Цахилгаан сөрөг чанар	2,05 (Паулын скала)
Изотопууд
Изотоп ИХ t1/2 ЗТ ЗЭ (МэВ) ЗБ 119Sb {син.} 38,19 h ε 0,594 119Sn 120Sb {син.} 5,76 d ε 2,681 120Sn 121Sb 57,36 % тогтвортой 122Sb {син.} 2,7238 d β− 1,979 122Te ε 1,620 122Sn 123Sb 42,64 % тогтвортой 124Sb {син.} 60,20 d β− 2,905 124Te 125Sb {син.} 2,7582 a β− 0,767 125Te
Өөр бусад изотопуудыг үзэх: Изотопуудын жагсаалт
Аюулгүй байдлын заавар
GHS-Аюулын тэмдэг:  Химийн бодисыг зэрэглэx, ангилах, баглах европын холбооны журам,[9] өргөтгөсөн байх боломжтой[8] Анхаар АТ-фразын жагсаалт H: 351 P: 202​‐​281​‐​308+313​‐​405 [8]
ХИЗА	Швейцари: 0,1 мг/м3 (амьсгалаx бололцоотой тоосонцороор хэмжсэн)[10]
Боломжит ба хэрэглэх байдлыг харгалзан аль болох СИ-системийн нэгжүүдийг хэрэглэсэн болно. Хэрэв ямар нэгэн тайлбар байхгүй бол дээр өгөгдсөн утгууд хэвийн нөхцлийн утгууд болно.

Сурьма нь олон нэртэй. Сурьма гэдэг үг нь турк гаралтай үг бөгөөд түрхэц гэсэн утгатай. Сурьмагийн гялтгануурын гялалзсан хар нунтаг болох сурьмагийн (III) сульфид Sb₂S₃-г МЭӨ II мянган жилийн хавьцаа нүүр будахад хэрэглэж байсан байна. Стибиумыг (Сурьмагийн химийн хэллэг) анх том Плини хэрэглэж байжээ. Сурьма нь амархан бутардаг, мөнгөлөг цагаан өнгөтэй, металл гялгатай, цахилгаан дамжуулдаг, 631 градуст хайлдаг, 1635 хэмд буцалдаг бодис юм. Сурьмаг агаарт халаахад шатаж оксид Sb₂O₃-г үүсгэдэг. Арвисхимичид сурьмагийн нэгдлүүдийг идэвхтэй судалсан. Арвисхимич Василий Валентин XV-XVI зуунд анх удаа сурьмагийн хуурмаг болон түүний бусад давсуудаас (SbCl₃ г.м)-г гарган авсан байдаг^[11]