Linia kolejowa nr 2

Królestwo Polskie

Osobny artykuł: Kolej Warszawsko-Terespolska.

Linia została wybudowana w latach 1866–1867 z inicjatywy przedsiębiorcy i bankiera Leopolda Kronenberga. Była to – po Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej i Kolei Warszawsko-Petersburskiej – trzecia linia, która powstała na terenie Królestwa Polskiego, uruchomiona 27 września 1866^[3]. Od początku funkcjonowała pod nazwą Kolej Warszawsko-Terespolska (ros. Варшавско-Тереспольская железная дорога). Z racji umiejscowienia na prawym brzegu Wisły uzyskano koncesję na szeroki tor, na którym była oparta kolej carskiej Rosji. Linię połączono łącznicą z Koleją Petersburską^[4].

W styczniu 1871^[5] zbudowano linię łączącą Terespol z Brześciem, a w latach następnych znacząco rozbudowano sieć połączeń kolejowych na terenach przyszłej II Rzeczypospolitej, co dało bezpośrednie połączenie z Moskwą i Kijowem. W 1891 r. Kolej Warszawsko-Terespolska została wykupiona przez rząd, a w 1896 r. Kolej Warszawsko-Terespolska została połączona z Koleją Nadwiślańską w Koleje Nadwiślańskie (ros. Priwislinskie żeleznyje dorogi)^[3].

Pisarz Stefan Żeromski pracował jako dróżnik przy stacji w Mińsku Mazowieckim^[6].

II Rzeczpospolita

Podczas I wojny światowej, w okresie okupacji niemieckiej, linię przekuto na tor o normalnej szerokości. Po odzyskaniu niepodległości zarząd nad linią przejęło PKP. W 1933 otwarto linię średnicową, która połączyła Dworzec Terespolski (obecnie Warszawa Wschodnia) z nowo wybudowanym Dworcem Głównym (zniszczonym w czasie II wojny światowej). Dziś linia średnicowa jest fragmentem linii kolejowej nr 2 (w części dalekobieżnej) i linii kolejowej nr 448 (w części podmiejskiej).

Elektryfikacja

Odcinek linii z Warszawy do Mińska Mazowieckiego został zelektryfikowany jeszcze przed wojną, w 1937. W przedsięwzięciu tym brały udział dwie angielskie firmy. Umowy z nimi zostały obwarowane specjalnymi klauzulami wymuszającymi zatrudnianie polskich specjalistów i robotników, a także wykorzystanie elementów sieci trakcyjnej produkowanych w kraju. Początek ruchu pociągów elektrycznych datuje się na 15 grudnia 1937; pozostałą część linii nadal obsługiwano trakcją parową. W dalszą drogę pociągiem elektrycznym można było wybrać się dopiero po wojnie. W 1975, na fali elektryfikacji polskiej kolei, do sieci podłączono Mrozy, 22 grudnia 1977 Siedlce i Łuków, potem Białą Podlaską 20 grudnia 1979. Elektryfikacja tej linii kolejowej była w tym czasie priorytetem w związku z igrzyskami olimpijskimi w Moskwie. Ostatecznie cała linia została zelektryfikowana do Terespola 15 grudnia 1980.

Modernizacja

Linia z racji swojego międzynarodowego charakteru jest stale modernizowana. Główny cel tych modernizacji to dostosowanie linii do standardów unijnych i wymogów umów AGC i AGTC, umożliwiających jazdę pociągów pasażerskich z prędkością 160 km/h, a towarowych 120 km/h z naciskiem na oś 221 kN^[7].

Odcinek Warszawa Rembertów – Mińsk Mazowiecki został przebudowany w latach 1998–2000 w ramach programu PHARE (PL 9606), dotacji budżetowych oraz kredytów EBI i EBOR^{[potrzebny przypis]}. Koszt inwestycji to 19,5 mln euro^[8].

W 2000 z wykorzystaniem unijnego funduszu spójności (2000/PL/16/P/PT/002) rozpoczęto modernizację 52-kilometrowego odcinka Mińsk Mazowiecki – Siedlce. W ramach projektu w 2003 zakończono modernizację odcinka Mińsk Mazowiecki – Mrozy, polegającą na przebudowie torów i sieci trakcyjnej oraz zmianie na przystanek stacji Mienia. Zmodernizowano także stację Mrozy. W grudniu 2004 zakończono prace na odcinku Mrozy – Siedlce (m.in. wybudowano przystanek Siedlce Zachodnie oraz wyposażono linię w samoczynną sygnalizację przejazdową). W 2007 oddano do użytku przejście dla pieszych pod torami w Mińsku Mazowieckim. Cały odcinek wyposażono w samoczynną blokadę liniową. Całkowity koszt inwestycji na odcinku Warszawa – Siedlce to 210,5 mln euro^{[potrzebny przypis]}.

W Mińsku Mazowieckim powstało Lokalne Centrum Sterowania, które kieruje ruchem na odcinku Warszawa Rembertów – Siedlce^{[potrzebny przypis]}.

W roku 2006 rozpoczęto I etap modernizacji odcinka Siedlce – Terespol o długości 121 km (2001/PL/16/P/PT/012). Całą inwestycję podzielono na dwa etapy. Pierwszy polega na przebudowie podtorza, nawierzchni, sieci trakcyjnej oraz obiektów inżynieryjnych; drugi na przebudowie urządzeń sterowania ruchem oraz modernizacji stacji na całym odcinku. Całkowity koszt I etapu to 217,1 mln euro, wkład budżetu państwa wynosi 25%. Realizacja I etapu inwestycji została zakończona w 2009 roku.

Na odcinku Mińsk Mazowiecki – Siedlce zamontowano 62 urządzenia UOZ-1 do odstraszania zwierząt. Na minutę przed przejazdem pociągu urządzenie automatycznie emituje 60-sekundową sekwencję dźwięków, składającą się z ostrzegawczego głosu sójki, ujadania psów w nagonce, rżenia konia oraz odgłosów uśmiercanych zająca i świni^[9].

6 czerwca 2010 roku odbył się pierwszy kurs z pasażerami (ogólnodostępny) z prędkością 160 km/h; był to pociąg osobowy przyspieszony Kolei Mazowieckich relacji Siedlce – Warszawa Zachodnia obsługiwany przez elektryczny zespół trakcyjny Stadler FLIRT ER75-007.

W roku 2013 rozpoczęto II etap modernizacji odcinka Siedlce – Terespol. W ramach II etapu zostaną wybudowane nowe perony, systemy informacji pasażerskiej na stacjach Siedlce, Łuków, Łuków Zapowiednik i Międzyrzec Podlaski^[10]. W ramach inwestycji zostanie wybudowane lokalne centrum sterowania w Łukowie^[11]. Szacowany koszt inwestycji to 691,14 mln PLN^[12].

W 2013 roku podpisano umowę na budowę i instalację systemu ERTMS/GSM-R na odcinku od km 5,988 do granicy państwa. Realizacja projektu jest przewidziana na lata 2012–2015^[13]. W kwietniu 2015 roku podpisano umowę na dofinansowanie tego projektu ze środków unijnych^[14].

W 2016 niedaleko od przystanku Misie zainstalowano czujniki dSAT. Czujniki te umieszczone są na torach i wykrywają awarie taboru kolejowego. Nie wymagają zatrzymywania pociągów i w związku z tym nie powodują opóźnień. Pracują bezkontaktowo przy pełnej prędkości pociągu. Zastosowano w nich specjalne czujniki podczerwieni oraz czujniki światłowodowe, które zdalnie badają stopień przegrzania łożysk i hamulców wagonów^[15].

16 sierpnia 2017 PKP PLK podpisały z Trakcją PRKiI umowę na modernizację i przebudowę stacji Biała Podlaska, Małaszewicze i Terespol oraz przystanku Biała Podlaska Rozrządowa^[16].

5 stycznia 2018 PKP PLK podpisały umowę z przedsiębiorstwem Thales na instalację systemu ERTMS na odcinku Sulejówek Miłosna – Terespol^[17].

Najkrótszy czas jazdy pociągów danej kategorii w wybranych relacjach (deklarowany w rozkładzie jazdy)

O – pociąg osobowy (z wyłączeniem przyspieszonych), P – pociąg pospieszny lub przyspieszony, x – brak połączenia bezpośredniego

Maksymalne prędkości Pociągi pasażerskie mogą rozwijać maksymalną prędkość 160 km/h w obu kierunkach na odcinku od przejazdu kolejowo-drogowego w ciągu ulicy Chełmżyńskiej do stacji Biała Podlaska (z wyjątkiem okolic stacji Mińsk Mazowiecki i Siedlce, gdzie w torach głównych zasadniczych linii nr 2 obowiązuje prędkość 120 km/h). Jest to możliwe dzięki odpowiedniej geometrii torów (m.in. wyczuwalny przechył toru na łuku w Sabince, mający za zadanie zredukować siłę odśrodkową) i budowie rozjazdów, pozwalającej na przejazd składu po torze zasadniczym bez zmiany prędkości. Na pozostałych odcinkach linii prędkość maksymalna nie przekracza 140 km/h.

• Warszawa Centralna – piąty pod względem wielkości dworzec kolejowy w Polsce i trzeci w Warszawie^[18] (pod względem liczby pasażerów). Posiada kategorię A.
• Warszawa Wschodnia – czwarty pod względem wielkości dworzec kolejowy w Polsce i drugi w Warszawie^[18]; pełni głównie funkcję przesiadkową. Większość pociągów z Warszawy w kierunku zachodnim (do miast na zachód od Wisły) zaczyna bieg na tej stacji. Tutaj także od linii nr 2 odchodzą linie do Gdańska i Lublina.
• Warszawa Rembertów – znacząca stacja węzłowa i towarowa. Linia nr 2 zbiega się tu z linią kolejową nr 448; odchodzi tu także linia do Białegostoku.
• Sulejówek Miłosna – stacja końcowa warszawskiej SKM. Zarządzana zdalnie z Mińska Mazowieckiego. Miejsce wyprzedzania przez pociągi kwalifikowane.
• Mińsk Mazowiecki – dworzec kategorii B, stacja początkowa i końcowa dla wielu składów Kolei Mazowieckich (najwięcej na tej linii poza Warszawą Wschodnią, licząc pociągi w jednym kierunku). W obrębie stacji znajdują się ZNTK Mińsk Mazowiecki SA.
• Mrozy – stacja osobowa i towarowa. Miejsce wyprzedzania pociągów (jak Sulejówek-Miłosna). Jadąc od stacji Mrozy w stronę Mińska Mazowieckiego pociąg może zjechać (w miejscowości Mienia) do 23 Bazy Lotniczej.
• Siedlce – znacząca stacja węzłowa w drugim pod względem wielkości mieście na linii. Stacja początkowa i końcowa dla wielu składów Kolei Mazowieckich (najwięcej na tej linii poza Warszawą Wschodnią, licząc pociągi we wszystkich kierunkach). Dworzec kategorii C
• Łuków – znaczący węzeł kolejowy posiadający niezależne połączenia ze Skierniewicami, Radomiem i Lublinem. Stacja końcowa dla ostatnich pociągów Kolei Mazowieckich. Dalsze przewozy obsługuje Polregio.
• Biała Podlaska – dworzec kolejowy w trzecim pod względem liczby mieszkańców (po Warszawie i Siedlcach) mieście na linii.
• Małaszewicze – stacja osobowa i towarowa z „suchym portem” do przeładunku towarów między wagonami o różnym rozstawie kół; terminale paliwowe i lokomotywownia.
• Terespol – stacja końcowa komunikacji wewnętrznej i kolejowe przejście graniczne.

Według sieciowego rozkładu jazdy linię obsługują następujące pociągi^[19] (nie licząc pociągów korzystających jedynie z fragmentu Warszawa Centralna – Warszawa Rembertów lub stacji Rembertów jako węzła):

Koleje Mazowieckie

Linię w granicach województwa mazowieckiego obsługują pociągami osobowymi i osobowymi przyśpieszonymi Koleje Mazowieckie. Stacjami i przystankami na których zatrzymują się wszystkie pociągi są: Halinów, Mińsk Mazowiecki, Cegłów, Mrozy, Kotuń, Siedlce, Łuków oraz wszystkie przystanki między Siedlcami a Łukowem. W Warszawie wszystkie pociągi zatrzymują się na stacjach i przystankach Kolei Średnicowej, w zależności od tego z której jej nitki korzystają. Pozostałe przystanki na trasie mają różną liczbę pociągów Kolei Mazowieckich przejeżdżających bez zatrzymania.

Polregio

Polregio obsługuje linię pociągami osobowymi relacji Łuków – Terespol, w tym Terespol – Łuków – Lublin, a także Siedlce – Czeremcha.

Warszawska Szybka Kolej Miejska

Warszawska Szybka Kolej Miejska korzysta ze stacji Sulejówek Miłosna, Warszawa Rembertów, oraz z krótkiego fragmentu linii między tymi stacjami.

PKP Cargo

Na odcinku Warszawa – Terespol bocznice niewykorzystywane przez przewoźników pasażerskich znajdują się na stacjach:

• Warszawa Rembertów (przesypownia kruszywa)
• Mińsk Mazowiecki (plac rozładunkowy)
• Mrozy (plac rozładunkowy)
• Siedlce (liczne torowiska na terenie miasta)
• Łuków
• Dziewule (tor do odstawiania składów)
• Biała Podlaska
• Małaszewicze (suchy port dla przeładunku towarów pomiędzy pociągami o różnym rozstawie kół).

• J Śniechowski. Zarys rozwoju kolejnictwa polskiego w zaborze rosyjskim. „Inżynier Kolejowy”. 1926. nr 8-9. brak numeru strony
• Praca zbiorowa: 60 lat elektryfikacji PKP. oprac. Feliks Frontczak. Warszawa: Centralna Dyrekcja Okręgowa Kolei Państwowych, 1996. ISBN 83-90408-80-6.brak strony w książce
• „Raport Roczny PKP Polskie Linie Kolejowe S.A.”. 2006. Warszawa. ISSN 1643-7500.. brak numeru strony
• Strona Zakładu Infrastruktury Kolejowej w Siedlcach. [dostęp 2008-01-09].
• PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. Oddział Regionalny w Warszawie. [dostęp 2008-01-10].
• Modernizacja ciągu transportowego Kunowice – Poznań – Warszawa – Terespol. spoti.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-11)].