Województwo warmińsko-mazurskie

Województwo warmińsko-mazurskie powstało w 1999 r. w wyniku reformy podziału administracyjnego kraju i objęło tereny dawnego województwa: olsztyńskiego, większe części województw elbląskiego i suwalskiego oraz fragmenty toruńskiego, ciechanowskiego i ostrołęckiego.

Według danych z 2 stycznia 2014 r. powierzchnia województwa wynosiła 24 173,47 km², co stanowi 7,7% powierzchni Polski^[3]. Jest czwarte pod względem powierzchni spośród województw.

Położenie administracyjne

Województwo jest położone w północno-wschodniej Polsce i graniczy z^[4]:

• Rosją (z obwodem królewieckim) na długości 208,3 km na północy
• Litwą (z okręgiem mariampolskim) na długości 0 km na północnym-wschodzie

oraz z województwami:

• kujawsko-pomorskim na długości 125,8 km na południowym zachodzie
• mazowieckim na długości 210,9 km na południu
• podlaskim na długości 220,4 km na wschodzie
• pomorskim na długości 191,4 km na zachodzie

Natomiast od północnego zachodu styka się z Zalewem Wiślanym. Województwo graniczy w jednym punkcie z Litwą; jest to trójstyk Polski, Rosji i Litwy, a jednocześnie czwórstyk granic województwa warmińsko-mazurskiego i podlaskiego z Rosją i Litwą.

Położenie historyczne

Województwo obejmuje należącą do Polski południową część krainy historycznej Prusy, która dzieli się na poszczególne mniejsze krainy – zarówno historyczne, jak i etnograficzne:

• Warmię
• Mazury
• Powiśle (tylko wschodnia część)
• Barcję (w większości, południowa część)
• Natangię (tylko południowa część)

Południowa i wschodnia granica województwa warmińsko-mazurskiego pokrywa się, w niemal większości miejsc, z dawnymi granicami Prus, a zatem Prus Książęcych i Prus Wschodnich.

Ponadto w granicach województwa znajdują się fragmenty innych regionów historyczno-etnograficznych, nienależących do Prus:

• Pomorze – ziemia chełmińska (południowo-zachodni skrawek) i ziemia lubawska (w większości, północno-wschodnia część)
• Mazowsze (południowe fragmenty)
• Suwalszczyzna (wschodnie i północno-wschodnie fragmenty)

Topografia

W wymiarze północ-południe województwo rozciąga się na długości 146 km, to jest 1°18′44″. W wymiarze wschód-zachód rozpiętość województwa wynosi 240 km, co w mierze kątowej daje 3°39′28″.

Współrzędne geograficzne skrajnych punktów:

• północny: 54°27′11″ szer. geogr. N – przecięcie granicy państwowej z pn. brzegiem Zalewu Wiślanego na Mierzei Wiślanej na wsch. od słupka granicznego nr 2436 (powiat braniewski),
• południowy: 53°08′27″ szer. geogr. N – pd.-wsch. narożnik działki ewidencyjnej nr 3197 (powiat działdowski),
• zachodni: 19°07′39″ dług. geogr. E – zach. narożnik działki ewidencyjnej nr 81 (powiat iławski),
• wschodni: 22°47′07″ dług. geogr. E – wsch. narożnik działki ewidencyjnej nr 44 (powiat ełcki).

Ukształtowanie powierzchni ma charakter wybitnie nizinny. Najwyższym punktem jest wierzchołek Dylewskiej Góry – 312 m n.p.m. Natomiast najniższym punktem jest depresja w Raczkach Elbląskich – 1,8 m p.p.m.

Stosunki wodne

Znaczna część województwa znajduje się na Pojezierzu Mazurskim. W jego skład wchodzą pojezierza: Olsztyńskie, Mrągowskie, Ełckie, Kraina Wielkich Jezior Mazurskich i Równina Mazurska. Województwo warmińsko-mazurskie nazywane jest „Krainą Tysiąca Jezior”. W rzeczywistości znajduje się w nim ponad 3000 jezior, w tym 2000 o powierzchni przekraczającej 1 ha. Największe z nich to: Śniardwy (109,7 km²) i Mamry (102,3 km²). Najdłuższe jezioro to Jeziorak (27 km długości, 32 km²) na Pojezierzu Iławskim. Najgłębsze jeziora to Wuksniki (67–68 m), Babięty Wielkie (65 m) i Piłakno (57 m). Większość zbiorników wodnych w regionie połączona jest systemem kanałów zbudowanych głównie w XIX w. Przykład stanowi Kanał Elbląski łączący jezioro Druzno z jeziorem Szeląg. Jego długość wynosi 83,3 km. Województwo leży w dorzeczu Wisły i rzek pobrzeża Bałtyku. Główne rzeki to Pasłęka, Łyna i Drwęca. Województwo leży nad Zalewem Wiślanym (na północnym zachodzie).

Lasy

Według danych z 31 grudnia 2012 w woj. warmińsko-mazurskim lasy obejmowały powierzchnię 745,9 tys. ha, co stanowiło 30,9% jego powierzchni^[5]. Największym kompleksem leśnym jest Puszcza Piska zajmująca prawie 1000 km². Inne duże zespoły leśne to: Puszcza Borecka, Puszcza Nidzicka i część Rominckiej oraz lasy: Łańskie i Taborskie. Dominuje drzewostan iglasty, przeważnie sosna.

Osobny artykuł: Podział administracyjny województwa warmińsko-mazurskiego.

Województwa warmińsko-mazurskie podzielone jest na 19 powiatów i 2 miasta na prawach powiatu. W skład powiatów wchodzi 116 gmin: 16 miejskich, 34 miejsko-wiejskie i 66 wiejskich. Powierzchnia stan na 31 grudnia 2017,^[2] liczba ludności stan na 30 czerwca 2023^[1]. NUTS 2 PL62.

Miasta na prawach powiatu

Herb	Miasto na prawach powiatu	Populacja	Powierzchnia [km²]
	Olsztyn	167,844	88,33
	Elbląg	113,195	79,82

Powiaty

Herb	Powiat	Populacja	Powierzchnia (km²)
	Powiat bartoszycki	52,919	1307,49
	Powiat braniewski	37,653	1201,65
	Powiat działdowski	61,719	953,93
	Powiat elbląski	54,379	1415,58
	Powiat ełcki	88,530	1112,79
	Powiat giżycki	53,834	1119,51
	Powiat gołdapski	25,015	772,29
	Powiat iławski	89,962	1385,22
	Powiat kętrzyński	57,445	1212,99
	Powiat lidzbarski	38,356	925,00
	Powiat mrągowski	47,686	1065,38
	Powiat nidzicki	30,546	960,64
	Powiat nowomiejski	42/114	693,93
	Powiat olecki	32,110	873,60
	Powiat olsztyński	129,698	2838,02
	Powiat ostródzki	99,433	1766,29
	Powiat piski	52,299	1774,58
	Powiat szczycieński	66,720	1933,21
	Powiat węgorzewski	20,983	693,22

Zobacz też: Dane statystyczne o miastach w Polsce.

W województwie warmińsko-mazurskim jest 50 miast, z czego największymi z nich są Olsztyn, Elbląg i Ełk. Olsztyn jest głównym ośrodkiem przemysłu spożywczego, oponiarskiego i drzewnego oraz turystyki. Podkreślone zostały siedziby powiatów a wytłuszczone miasta na prawach powiatu. Liczba ludności według danych z dnia 30 czerwca 2023^[1], powierzchnia z 31 grudnia 2017^[2]. Wszystkie miasta województwa przynależą do krainy historycznej Prusy, lecz w ich obrębie wyodrębnia się kilka mniejszych krain. Przy niektórych miastach podano więcej niż jedną taką krainę historyczną, gdyż w niektórych przypadkach nie ma ściśle określonych granic lub (ze względu na rozbieżne kryteria) różne krainy obejmują te same tereny.

Lp.	Miasto	Powiat	Ludność	Powierzchnia (km²)	Kraina historyczna/region kulturowy
1.	Olsztyn	na prawach powiatu	167.844	88,33	Galindia/Warmia biskupia
2.	Elbląg	na prawach powiatu	113.195	79,82	Pogezania/Prusy Górne/Powiśle
3.	Ełk	ełcki	59.942	21,05	Jaćwież/Mazury
4.	Iława	iławski	32.245	21,88	Pomezania/Prusy Górne/Powiśle
5.	Ostróda	ostródzki	31.432	14,15	Ziemia Sasinów/Prusy Górne/Mazury
6.	Giżycko	giżycki	27.438	13,72	Galindia/Mazury
7.	Kętrzyn	kętrzyński	25.296	10,35	Barcja/Mazury
8.	Szczytno	szczycieński	21.797	10,62	Galindia/Prusy Górne/Mazury
9.	Bartoszyce	bartoszycki	21.497	11,79	Barcja
10.	Mrągowo	mrągowski	20.702	14,81	Galindia/Mazury
11.	Działdowo	działdowski	20.279	11,47	Ziemia Sasinów/Prusy Górne/Mazury
12.	Pisz	piski	17.754	10,08	Galindia/Mazury
13.	Braniewo	braniewski	16.173	12,41	Warmia plemienna/Warmia biskupia
14.	Olecko	olecki	15.772	11,54	Jaćwież/Mazury
15.	Lidzbark Warmiński	lidzbarski	14.567	14,35	Barcja i Warmia plemienna[6]/Warmia biskupia
16.	Gołdap	gołdapski	13.229	17,20	Galindia i Nadrowia[6]/Mazury i Mała Litwa
17.	Morąg	ostródzki	12.934	6,11	Pogezania/Prusy Górne/Powiśle
18.	Nidzica	nidzicki	12.665	6,86	Ziemia Sasinów/Prusy Górne/Mazury
19.	Pasłęk	elbląski	11.820	10,63	Pogezania/Prusy Górne/Powiśle
20.	Węgorzewo	węgorzewski	10.612	10,88	Galindia/Mazury
21.	Lubawa	iławski	10.398	16,84	Ziemia Sasinów/Ziemia chełmińska (Ziemia lubawska)
22.	Nowe Miasto Lubawskie	nowomiejski	10.175	11,37	Ziemia Sasinów/Ziemia chełmińska (Ziemia lubawska)
23.	Biskupiec	olsztyński	9.999	5,00	Galindia/Warmia biskupia
24.	Dobre Miasto	olsztyński	9.320	4,86	Pogezania/Warmia biskupia
25.	Orneta	lidzbarski	8.049	9,63	Pogezania/Warmia biskupia
26.	Barczewo	olsztyński	7.396	4,58	Galindia/Warmia biskupia
27.	Lidzbark	działdowski	7.256	5,68	Ziemia Sasinów/Ziemia chełmińska (Ziemia lubawska)
28.	Olsztynek	olsztyński	7.199	7,69	Ziemia Sasinów/Prusy Górne/Mazury
29.	Orzysz	piski	5.305	8,17	Jaćwież/Mazury
30.	Susz	iławski	5.235	6,67	Pomezania/Prusy Górne/Powiśle
31.	Ruciane-Nida	piski	4.094	17,07	Galindia/Mazury
32.	Reszel	kętrzyński	4.071	3,82	Barcja/Warmia biskupia
33.	Korsze	kętrzyński	3.966	4,03	Barcja/Prusy Dolne
34.	Biała Piska	piski	3.705	3,24	Galindia/Mazury
35.	Górowo Iławeckie	bartoszycki	3.642	3,32	Natangia/Prusy Dolne
36.	Mikołajki	mrągowski	3.388	9,32	Galindia/Mazury
37.	Jeziorany	olsztyński	2.990	3,41	Barcja/Warmia biskupia
38.	Wielbark	szczycieński	2.974	1,84	Ziemia Sasinów/Prusy Górne/Mazury
39.	Ryn	giżycki	2.691	4,14	Galindia/Mazury
40.	Pieniężno	braniewski	2.427	3,81	Warmia plemienna/Warmia biskupia
41.	Miłomłyn	ostródzki	2.419	12,38	Pomezania/Prusy Górne/Powiśle
42.	Miłakowo	ostródzki	2.412	8,76	Pogezania/Prusy Górne/Powiśle
43.	Tolkmicko	elbląski	2.397	2,29	Pogezania i Warmia plemienna[6]/Powiśle
44.	Pasym	szczycieński	2.375	15,18	Galindia/Mazury
45.	Bisztynek	bartoszycki	2.179	2,16	Barcja/Warmia biskupia
46.	Frombork	braniewski	2.071	7,59	Warmia plemienna/Warmia biskupia
47.	Zalewo	iławski	2.024	8,22	Pomezania/Prusy Górne/Powiśle
48.	Kisielice	iławski	2.023	3,37	Pomezania/Prusy Górne/Powiśle
49.	Sępopol	bartoszycki	1.880	4,63	Barcja/Prusy Dolne
50.	Młynary	elbląski	1.677	2,76	Pogezania/Prusy Górne/Powiśle

Nazewnictwo miejscowości i regionów

W latach 1945–1950 Komisja Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych ponownie nazwała niektóre miejscowości i obiekty fizjograficzne (rzeki, jeziora) na terenie przyznanej Polsce południowej części byłych Prus Wschodnich. Istniejące wcześniej w polskim piśmiennictwie lub lokalnej mowie nazwy przemianowano na nowe, wcześniej nieistniejące, związane m.in. z zasłużonymi dla regionu postaciami^[7][8]:

• Ządzbork – Mrągowo
• Lec lub Łuczany – Giżycko
• Rastembork – Kętrzyn
• Węgobork – Węgorzewo
• Dryfort – Srokowo
• Nibork – Nidzica
• Rudczane – Ruciane
• Jańsbork – Pisz
• Wartembork – Barczewo
• Zybork – Jeziorany
• Melzak – Pieniężno
• Braunsberga – Braniewo
• Pruski Holąd – Pasłęk
• Zełwałd – Zalewo
• Margrabowa – Olecko
• Barsztyn – Bartoszyce
• Barty – Barciany
• Lecbark – Lidzbark Warmiński
• Ostród – Ostróda

Dane z 30 czerwca 2023^[1]:

Według danych z 30 czerwca 2023 r. województwo miało 1 362 433 mieszkańców, co stanowiło 3,61% ludności Polski^[1]. Średnia gęstość zaludnienia jest jedną z najniższych w kraju i wynosi 56 osób na km² (śr. gęstość zaludnienia w Polsce – 123 os./km²), a na obszarach wiejskich wynosi około 25 osób na km².

Województwo jest jednym z bardziej zróżnicowanych etnicznie regionem współczesnej Polski. Wśród mniejszości narodowych i etnicznych wyróżnić można: Ukraińców (11 881 osób, według spisu z 2002 r.), Niemców (4 311 osób, według spisu z 2002 r.), Mazurów (ok. 15 000), Warmiaków (ok. 4 000), Białorusinów (5 000 – 3 000), Romów (1 000), Litwinów (300 – 400), Tatarów, Rosjan i in.^{[potrzebny przypis]}

• Piramida wieku mieszkańców woj. warmińsko-mazurskiego w 2014 roku.

Osobny artykuł: Religia w województwie warmińsko-mazurskim.

Samorząd wojewódzki

Organem stanowiącym i kontrolnym jest Sejmik Województwa Warmińsko-Mazurskiego, składający się z 30 radnych. Siedzibą sejmiku województwa jest Olsztyn.

Sejmik wybiera organ wykonawczy województwa, którym jest zarząd województwa, składający się z 5 członków z przewodniczącym mu marszałkiem. Zarząd Województwa Warmińsko-Mazurskiego tworzą następujące osoby: Marcin Kuchciński (marszałek), Miron Sycz (wicemarszałek), Sylwia Jaskulska (wicemarszałek), Maria Bąkowska oraz Bogdan Bartnicki.

Administracja rządowa

Organem administracji rządowej jest Wojewoda Warmińsko-Mazurski, wyznaczany przez Prezesa Rady Ministrów. Siedzibą wojewody jest Olsztyn^[10] przy alei Marszałka J. Piłsudskiego 7/9, gdzie znajduje się Warmińsko-Mazurski Urząd Wojewódzki w Olsztynie. W ramach urzędu działają także 2 delegatury: w Elblągu i Ełku^[11]. Obecnie funkcję wojewody pełni Radosław Król^[12], a wicewojewodami są Mateusz Szauer i Zbigniew Szczypiński^[13].

Zobacz więcej w artykule Rezerwaty przyrody w Polsce, w sekcji województwo warmińsko-mazurskie.

Zobacz więcej w artykule Obszary chronionego krajobrazu w Polsce, w sekcji województwo warmiński-mazurskie.

Łącznie obszary chronione zajmują obszar 1126155,3 ha co stanowi 46,6% województwa^[14].

W regionie znajduje się 8 parków krajobrazowych^[15]:

Według stanu na 2012 r. w województwie było 110 rezerwatów przyrody^[16].

W granicach województwa wyznaczonych jest 71 obszarów chronionego krajobrazu, gdzie ochroną objęto 956 286 ha^[17].

W 2010 r. na obszarze województwa znajdowało się 2576 pomników przyrody. Wśród nich najliczniejszą grupę stanowiły pojedyncze drzewa (2155), grupy drzew (210), głazy narzutowe (108), aleje przydrożne (66) i 37 innych obiektów^[18].

W 2010 r. na obszarze województwa wyznaczono 14^[a] obszarów specjalnej ochrony ptaków oraz 41^[b] obszary mające znaczenie dla Wspólnoty. Większość obszarów Natura 2000 znajduje się na terenach już chronionych jako parki krajobrazowe i obszary chronionego krajobrazu.

W 2010 r. na terenie regionu znajdowało się 297 użytków ekologicznych, zajmujących powierzchnię 4855 ha, 18 zespołów przyrodniczo-krajobrazowych o powierzchni 21388 ha oraz jedno stanowisko dokumentacyjne Losy chroniące wyrobisko kredy jeziornej o pow. 2 ha^[18].

Główne obszary leśne w województwie:

• Puszcza Borecka
• Puszcza Napiwodzko-Ramucka
• Puszcza Nidzicka
• Puszcza Piska
• Lasy Iławskie
• Puszcza Romincka

Instytucje kultury samorządu województwa

• Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych w Olsztynie
• Centrum Spotkań Europejskich Światowid w Elblągu
• Centrum Polsko-Francuskie Côtes d’Armor Warmia i Mazury w Olsztynie
• Muzeum Budownictwa Ludowego Park Etnograficzny w Olsztynku
• Muzeum Kultury Ludowej w Węgorzewie
• Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku
• Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie
• Muzeum Bitwy pod Grunwaldem w Stębarku
• Teatr im. Aleksandra Sewruka w Elblągu
• Teatr im. Stefana Jaracza w Olsztynie
• Warmińsko-Mazurska Filharmonia im. Feliksa Nowowiejskiego w Olsztynie
• Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Emilii Sukertowej-Biedrawiny w Olsztynie

Media

• Gazeta Olsztyńska
• Kurier Olsztyński
• Telewizja Polska Olsztyn
• Polskie Radio Olsztyn
• Radio Zet Gold Olsztyn (byłe Radio WaMa i Planeta Olsztyn)
• Radio 5
• Radio UWM FM

Uczelnie publiczne

• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
• Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Elblągu
• Akademia Policji w Szczytnie – uczelnia podlega MSWiA
• Uniwersytet Gdański − zamiejscowy ośrodek dydaktyczny w Elblągu (Wydział Nauk Społecznych)

Uczelnie niepubliczne

• Elbląska Uczelnia Humanistyczno-Ekonomiczna
• Mazurska Szkoła Wyższa w Ełku
• Olsztyńska Szkoła Wyższa im. Józefa Rusieckiego
• Olsztyńska Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania im. Tadeusza Kotarbińskiego
• Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych „Regent College” w Elblągu
• Szkoła Wyższa im. Bogdana Jańskiego w Warszawie – Ośrodek zamiejscowy w Elblągu
• Szkoła Wyższa im. Pawła Włodkowica w Płocku, filia w Iławie
• Wyższa Szkoła Informatyki i Ekonomii TWP w Olsztynie
• Wyższa Szkoła Pedagogiczna TWP w Warszawie – Wydział Nauk Humanistyczno-Społecznych w Olsztynie.
• Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania w Białymstoku filia w Ełku
• Wszechnica Mazurska w Olecku
• Prywatna Wyższa Szkoła Zawodowa w Giżycku

Seminaria duchowne

• Wyższe Seminarium Duchowne Metropolii Warmińskiej „Hosianum” w Olsztynie
• Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Elbląskiej w Elblągu
• Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Ełckiej w Ełku^[19]

Placówki naukowe

Instytuty naukowe:

• Instytut Mazurski w Olsztynie
• Instytut Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie i Giżycku
• Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie

Stacje badawcze:

• Obserwatorium astronomiczne w Olsztynie
• Stacja Badawcza Instytutu Biologii Doświadczalnej PAN w Mikołajkach
• Stacja Badawcza Rolnictwa Ekologicznego i Hodowli Zachowawczej Zwierząt PAN w Popielnie
• Stacji Obserwacji Sztucznych Satelitów – Obserwatorium satelitarne w Lamkówku
• Stacja Limnologiczna UMK w Iławie
• Stacja Terenowa Uniwersytetu Warszawskiego w Sajzach (1978–2016)^[20]
• Stacja Terenowa Wydziału Biologii UW w Urwitałcie^[20]
• Stacja Hydrobiologiczna Wydziału Biologii UW w Pilchach^[20]

W województwie warmińsko-mazurskim działa centrum powiadamiania ratunkowego, które znajduje się w Olsztynie i które obsługuje zgłoszenia alarmowe kierowane do numerów alarmowych 112, 997, 998 i 999^[21].

W 2012 r. produkt krajowy brutto woj. warmińsko-mazurskiego wynosił 43,7 mld zł, co stanowiło 2,7% PKB Polski. Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca wynosił 30,1 tys. zł (71,7% średniej krajowej), co plasowało warmińsko-mazurskie na 13. miejscu względem innych województw^[22].

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie mieszkańca woj. warmińsko-mazurskiego w 3. kwartale 2011 r. wynosiło 3052,28 zł, co lokowało je na ostatnim miejscu względem wszystkich województw^[23].

W końcu marca 2012 r. liczba zarejestrowanych bezrobotnych w województwie obejmowała ok. 114,5 tys. mieszkańców, co stanowi stopę bezrobocia na poziomie 21,1% do aktywnych zawodowo^[24].

Według danych z 2011 r. 11,2% mieszkańców w gospodarstwach domowych woj. warmińsko-mazurskiego miało wydatki poniżej granicy ubóstwa skrajnego (tzn. znajdowało się poniżej minimum egzystencji)^[25].

W 2010 r. produkcja sprzedana przemysłu w woj. warmińsko-mazurskim wynosiła 22,2 mld zł, co stanowiło 2,3% produkcji przemysłu Polski. Sprzedaż produkcji budowlano-montażowej w warmińsko-mazurskim wynosiła 4,5 mld zł, co stanowiło 2,8% tej sprzedaży Polski^[26].

Transport drogowy

Drogi międzynarodowe

• trasa europejska E77 – w województwie na odcinku drogi krajowej nr 7
• trasa europejska E28 – w województwie na odcinku dróg krajowych nr 7 22 54

Drogi ekspresowe

Planowane drogi ekspresowe
w województwie warmińsko-mazurskim

• S5 – Ostróda – Grudziądz – ... – Wrocław
• S7 – Gdynia – Elbląg – Olsztynek – Warszawa – ... – Rabka (Zabornia)
• S16 – Olsztyn – Mrągowo – Ełk – Knyszyn
• S22 – Elbląg – przejście granicz. Grzechotki
• S51 – Olsztyn – Olsztynek
• S61 – Ostrów Mazowiecka – Łomża – Ełk – przejście granicz. Budzisko

Drogi krajowe

• nr 7 – (Żukowo – Gdańsk) – Elbląg – Pasłęk – Miłomłyn – Ostróda – Olsztynek Nidzica – Warszawa – ... – Rabka-Zdrój – przejście granicz. Chyżne
• nr 15 – (Trzebnica – Gniezno – Inowrocław – Toruń – Brodnica) – Nowe Miasto Lubawskie – Lubawa – Ostróda
• nr 16 – (Dolna Grupa – Grudziądz – Łasin) – Kisielice – Iława – Ostróda – Olsztyn – Barczewo – Biskupiec – Mrągowo – Nikutowo – Mikołajki Orzysz – Ełk – (Augustów – przejście granicz. Ogrodniki )
• nr 22 – przejście granicz. Grzechotki – Braniewo – Chruściel – Elbląg – (Malbork – ... – Gorzów Wielkopolski – Tudnica – przejście granicz. Kostrzyn nad Odrą )
• nr 51 – Olsztynek – Gryźliny – Stawiguda – Olsztyn – Dywity – Dobre Miasto – Lidzbark Warmiński – Plęsy – Bartoszyce – przejście granicz. Bezledy
• nr 53 – Olsztyn – Klewki – Pasym – Szczytno – Rozogi – Dąbrowy – (Myszyniec – Wydmusy – Kadzidło – Dylewo – Ostrołęka)
• nr 54 – Chruściel – Braniewo – przejście granicz. Gronowo
• nr 57 – Bartoszyce – Bisztynek – Biskupiec – Dźwierzuty – Szczytno – Wielbark – (Chorzele – Przasnysz – Maków Mazowiecki)
• nr 58 – Olsztynek – Zgniłocha – Jedwabno – Szczytno – Babięta – Stare Kiełbonki – Zgon – Ruciane-Nida – Pisz – Biała Piska – (Szczuczyn)
• nr 59 – Giżycko – Ryn – Mrągowo – Nikutowo – Piecki – Nawiady – Stare Kiełbonki – Spychowo – Rozogi
• nr 63 – Granica państwa – Rudziszki – Węgorzewo – Giżycko – Orzysz – Pisz – (Kolno – Łomża – ... – przejście granicz. Sławatycze )
• nr 65 – przejście granicz. Gołdap – Olecko – Ełk – Grajewo – Mońki – Białystok – przejście granicz. Bobrowniki

Drogi wojewódzkie

Łączna długość dróg wojewódzkich w województwie warmińsko-mazurskim wynosi 1870,250 km.^{[potrzebny przypis]}

• nr 503 – Elbląg – Tolkmicko – Pogrodzie
• nr 504 – Elbląg – Pogrodzie – Braniewo
• nr 505 – Frombork – Młynary – Pasłęk
• nr 506 – Chruściel – Stare Siedlisko – Nowica
• nr 507 – Braniewo – Pieniężno – Orneta – Dobre Miasto
• nr 508 – Jedwabno – Wielbark
• nr 509 – Elbląg – Młynary – Drwęczno
• nr 510 – Pieniężno – Lelkowo – Granica państwa
• nr 511 – Olsztyn – Lidzbark Warmiński – Górowo Iławeckie – przejście granicz. Bezledy
• nr 512 – Szczurkowo – Bartoszyce – Górowo Iławeckie – Pieniężno
• nr 513 – Pasłęk – Orneta – Lidzbark Warmiński – Kiwity – Wozławki
• nr 515 – (Malbork – Dzierzgoń) – Susz
• nr 519 – (Stary Dzierzgoń) – Zalewo – Małdyty – Morąg
• nr 520 – (Prabuty) – Kamieniec
• nr 521 – (Kwidzyn – Prabuty) – Susz – Iława
• nr 522 – (Górki – Prabuty – Trumieje) – Sobiewola
• nr 526 – Pasłęk – Śliwica – (Lepno – Myślice – Przezmark)
• nr 527 – (Dzierzgoń) – Rychliki – Pasłęk – Morąg – Łukta – Olsztyn
• nr 528 – Orneta – Miłakowo – Morąg
• nr 530 – Ostróda – Łukta – Dobre Miasto
• nr 531 – Łukta – Podlejki
• nr 536 – Iława – Sampława
• nr 537 – Lubawa – Frygnowo – Pawłowo
• nr 538 – (Radzyń Chełmiński – Łasin) – Nowe Miasto Lubawskie – Uzdowo – Rozdroże
• nr 541 – Lubawa – Lidzbark – (Żuromin – Dobrzyń)
• nr 542 – Rychnowo – Działdowo
• nr 544 – (Brodnica) – Lidzbark – Działdowo – (Mława – Przasnysz – Ostrołęka)
• nr 545 – Działdowo – Nidzica – Jedwabno
• nr 590 – Barciany – Korsze – Reszel – Biskupiec
• nr 591 – Mrągowo – Kętrzyn – Barciany – Michałkowo – przejście granicz.
• nr 592 – Bartoszyce – Kraskowo – Kętrzyn – Giżycko
• nr 593 – Miłakowo – Dobre Miasto – Jeziorany – Lutry – Reszel
• nr 594 – Bisztynek – Robawy – Kętrzyn
• nr 595 – Jeziorany – Barczewo
• nr 596 – Mnichowo – Bęsia – Biskupiec
• nr 598 – Olsztyn – Butryny – Zgniłocha
• nr 600 – Mrągowo – Kałęczyn - Szczytno
• nr 601 – Babięta – Nawiady
• nr 604 – Nidzica – Wielbark
• nr 609 – Mikołajki – Ukta
• nr 610 – Piecki – Ruciane-Nida
• nr 642 – Sterławki Wielkie – Ryn – Woźnice
• nr 643 – Wilkasy – Olszewo
• nr 650 – Barciany – Węgorzewo – Banie Mazurskie – Gołdap
• nr 651 – Gołdap – Żytkiejmy – (Szypliszki – Sejny)
• nr 652 – Kowale Oleckie – (Suwałki)
• nr 653 – Sedranki – (Bakałarzewo – Suwałki – Poćkuny)
• nr 655 – Kąp – Wydminy – Olecko – (Raczki – Suwałki – Tartak)
• nr 656 – Staświny – Zelki – Ełk
• nr 661 – Cimochy – Kalinowo
• nr 667 – Nowa Wieś Ełcka – Drygały – Biała Piska

Drogowe przejścia graniczne

• Rosja: Gronowo-Mamonowo
• Rosja: Grzechotki-Mamonowo
• Rosja: Bezledy-Bagrationowsk
• Rosja: Gołdap-Gusiew

Transport kolejowy

Tabor kolejowy

Województwo warmińsko-mazurskie jest właścicielem 12 pojazdów zakupionych przez Urząd Marszałkowski.

Kolejowe przejścia graniczne

• Braniewo-Mamonowo
• Głomno-Bagrationowsk
• Skandawa

Transport wodny

Na obszarze województwa warmińsko-mazurskiego znajdują się 4 porty morskie: port Elbląg, port Frombork, port Nowa Pasłęka, port Tolkmicko oraz 1 przystań morska w Suchaczu.

W województwie utworzono 2 morskie przejścia graniczne: Elbląg i Frombork.

Transport lotniczy

• port lotniczy Olsztyn-Mazury (EPSY/SZY) – międzynarodowy port lotniczy koło Szczytna
• lotnisko Elbląg (EPEL/ZBG) – sportowe lotnisko w Elblągu
• lotnisko Olsztyn-Dajtki (EPOD/QYO) – sportowe lotnisko z nowo wybudowanym, oświetlonym asfaltobetonowym 800 m pasem w Olsztynie
• lotnisko Gryźliny (lotnisko Łańsk) – wielofunkcyjne lotnisko powojskowe/rządowe z trawiastym pasem 860 × 60 m koło Olsztynka
• lotnisko Olecko – lotnisko rekreacyjne
• lotnisko Kętrzyn-Wilamowo – sportowe lotnisko (poniemieckie wojskowe) koło Kętrzyna
• lotnisko Lidzbark – lotnisko powojskowe miało 46 ha, okolice Lidzbarka
• lotnisko Muszaki – nieczynne wojskowe lotnisko z 500 m asfaltowym pasem koło Nidzicy
• lotnisko Orneta – lotnisko powojskowe z 2000 m betonowym pasem koło Ornety
• lotnisko Rostki – dawna wojskowa baza lotnicza z zarośniętym trawą 2000 m pasem koło Orzysza
• lotnisko Wielbark – czynny, wojskowy drogowy odcinek lotniskowy koło Nidzicy^[30][31]
• lotnisko Grajwo – lotnisko rekreacyjne koło Giżycka

• Prusy (kraina historyczna)
• Pojezierze Mazurskie
• Pojezierze Iławskie
• Garb Lubawski

Informacje w projektach siostrzanych

Multimedia w Wikimedia Commons

Wiadomości w Wikinews

Informacje w Wikipodróżach

• Serwis informacyjny Warmińsko-Mazurskiego Urzędu Wojewódzkiego w Olsztynie
  • Biuletyn Informacji Publicznej Warmińsko-Mazurskiego Urzędu Wojewódzkiego w Olsztynie
• Serwis informacyjny Warmińsko-Mazurskiego Urzędu Marszałkowskiego w Olsztynie
  • Biuletyn Informacji Publicznej Warmińsko-Mazurskiego Urzędu Marszałkowskiego w Olsztynie
• Województwo warmińsko-mazurskie w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2015-05-20] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.