පුරාණ
පුරාණ (/pʊˈrɑːnə/; සංස්කෘත: पुराण, purāṇa; වචනාර්ථයෙන් "පුරාණ, පැරණි") යනු පුළුල් පරාසයක මාතෘකා පිළිබඳව, විශේෂයෙන් ජනප්‍රවාද සහ අනෙකුත් සම්ප්‍රදායික ප්‍රබන්ධ පිළිබඳ භාරතීය සාහිත්‍යයේ විශාල ප්‍රභේදයකි. මූලික වශයෙන් සංස්කෘත සහ දෙමළ[1] පමණක් නොව අනෙකුත් ඉන්දියානු භාෂාවලින් ද රචනා කර ඇත.[2][3]
පුරාණ සාහිත්‍යය විශ්වකෝෂයක් වන අතර, එයට විශ්ව වේදය, දේවතාවියන්, රජවරුන්, වීරයන්, ඍෂිවරුන් සහ උප දේවතාවුන්, ජනශ්‍රැති, වන්දනා ස්ථාන, විහාරස්ථාන, වෛද්‍ය විද්‍යාව, තාරකා විද්‍යාව, ව්‍යාකරණ, ඛනිජ විද්‍යාව, හාස්‍යය, ප්‍රේම වෘතාන්ත මෙන්ම දේවධර්මය සහ දර්ශනය වැනි විවිධ මාතෘකා ඇතුළත් වේ.[4][2][5] හින්දු මහා පුරාණ සාම්ප්‍රදායිකව "වේද ව්‍යාස" ට ආරෝපණය කර ඇති නමුත් බොහෝ විද්වතුන් එය සියවස් ගණනාවක් පුරා බොහෝ කතුවරුන්ගේ කෘති ලෙස සැලකේ.
මුඛ්‍ය හෙවත් මහා පුරාණ 18ක් පවතින අතර උප පුරාණ 18ක් පවති. ඒ හැරුණු කොට තවත් කුඩා පුරාණයන් රාශියක් පවති. විවිධ පුරාණ වල මුල් පිටපත් ක්‍රි.ව. 3 සහ 10 වැනි සියවස් අතර කාලය තුළ රචනා වන්නට ඇත. පුරාණ හින්දු ආගමේ ශුද්ධ ලියවිල්ලක අධිකාරය භුක්ති නොවිඳින නමුත් ස්මෘති හෙවත් මතක ශක්තියෙන් පැමිණි ඒවා ලෙස සැලකේ.
සම්භවය
මහාභාරතයේ කථකයා වන ව්‍යාස, පුරාණ සම්පාදනය කරන්නා ලෙස පිළිගැනේ. පැරණි සම්ප්‍රදායට අනුව පිළිගන්නේ ප්‍රථමයෙන් පැවතියේ එක් පුරාණයක් පමණක් බවයි. තෝමස් කෝබර්න්ට අනුව, පුරාණ සහ මුල් පුරාණ ග්‍රන්ථ ඒවායේ ආරම්භය සම්බන්ධයෙන් සම්ප්‍රදායන් දෙකක් ප්‍රකාශ කරයි, එකක් ඒවා දෙවියන් වහන්සේගේ හුස්ම ලෙස ප්‍රකාශ කරයි, අනෙක බෞතිකව පුරාණ දහ අටකට සම්පාදනය කෙරූ මනුෂ්‍යයා ලෙස ව්‍යාස දක්වයි. ඉන්දියානු විද්‍යාඥයන් වන J. A. B. van Buitenen සහ Cornelia Dimmitt ට අනුව, නූතන යුගය දක්වා නොනැසී පවතින පුරාණයන් පැරණි නමුත් ඒවා නියෝජනය කරන්නේ "තරමක් වෙනස් නමුත් කිසිදා සම්පූර්ණයෙන්ම වෙනස් නොවන වෙනම වාචික සාහිත්‍ය දෙකක එකතුවකි. මුල් පුරාණයන් පැමිණෙන්නේ පූජක මූලයන්ගෙන් වන අතර පසුකාලීන පරම්පරාවල රණශූර සහ වීර කාව්‍ය මූලයන් ඇත. හින්දු පුනරුදයේ කාල පරිච්ඡේදයක් වන "ගුප්ත රජුන්ගේ පාලනය යටතේ ක්‍රි.ව. හතරවන සහ හයවන සියවස් අතර දෙවන වරට" මෙම ග්‍රන්ථ එකතු කරන ලදී. කෙසේ වෙතත්, පුරාණ සංස්කරණ හා ව්‍යාප්තිය ගුප්ත යුගයෙන් පසුව නොනැවතුණු අතර, එම ග්‍රන්ථ "තවත් වසර පන්සියයක් හෝ දහසක් වර්ධනය වූ" අතර හින්දු වන්දනා ස්ථාන සහ විහාරස්ථාන පවත්වාගෙන ගිය පූජකවරුන් විසින් මේවා සංරක්ෂණය කරන ලදී.[6] සමස්තයක් වශයෙන් කිසිදු පුරාණයක් සඳහා නිශ්චිත දිනයක් නියම කළ නොහැකි බව ලුඩෝ රොචර් පවසයි. ඔහු පෙන්වා දෙන්නේ භාගවත සහ විෂ්ණු වැනි වඩා හොඳින් ස්ථාපිත සහ වඩාත් සංගත පුරාණ සඳහා පවා විද්වතුන් විසින් යෝජනා කරන ලද දිනයන් පුළුල් ලෙස සහ නිමක් නැතිව වෙනස් වන බවයි.[7]
පාඨයන්
මහාපුරාණ
ශිව පුරාණයේ - උමා සංහිතාව තුළ පහත මහාපුරාණ ලැයිස්තුව සඳහන් කොට ඇත:
| අංකය | පුරාණය | ශ්ලෝක ප්‍රමාණය | විස්තරය |
|---|---|---|---|
| 1 | බ්‍රහ්ම | 10,000 | සමහර විට ආදි පුරාණ ලෙසද හැඳින්වේ, මන්ද බොහෝ මහාපුරාණ ලැයිස්තු වලින් ප්‍රථමයෙන් තබන බැවිනි.[8] මෙම පාඨය පරිච්ඡේද 245 කින් සමන්විත වන අතර, විෂ්ණු, වායු, මාර්කමාර්කණ්ඩේය පුරාණයන් සහ මහාභාරතය සමඟ බොහෝ සමාන කොටස් පවති. |
| 2 | පද්ම | 55,000 | විවිධ මාතෘකා විශාල සම්පාදනයක් වන එය විශ්ව විද්‍යාව, ලෝකය සහ ජීවිතයේ ස්වභාවය විෂ්ණුගේ දෘෂ්ටිකෝණයෙන් විස්තර කරයි. එය උත්සව, බොහෝ ජනප්‍රවාද, වයඹ ඉන්දියාවේ සිට බෙංගාලය දක්වා ත්‍රිපුර රාජධානිය දක්වා ගංගා සහ ප්‍රදේශවල භූගෝල විද්‍යාව, භාරතයේ ප්‍රධාන ඍෂිවරුන්, විෂ්ණුගේ විවිධ අවතාර සහ ශිව සමඟ ඔහුගේ සහයෝගීතාවය, රාමායණය පිළිබඳ සාකච්ඡා කරයි.[9] |
| 3 | විෂ්ණු | 23,000 | වඩාත්ම අධ්‍යයනය කර බෙදා හරින ලද පුරාණයන්ගෙන් එකක් වන එහි විවිධ රාජවංශවල පෙළපත් තොරතුරු ද අඩංගු වේ.[10] 17 වන ශතවර්ෂයෙන් පසුව වඩා හොඳින් සංරක්ෂණය කර ඇත, නමුත් එකිනෙක නොගැලපෙන අනුවාද පවතී, වඩා පැරණි 15 වන සියවසේ අනුවාද, නූතන අනුවාදවලට වඩා බෙහෙවින් වෙනස් ය, සමහර අනුවාද බුදුදහම සහ ජෛන ආගම ගැන සාකච්ඡා කරයි. |
| 4 | ශිව | 24,000 | ශිව මහාපුරාණය යනු ශෛව ආගමේ ශ්‍රේෂ්ඨ මුඛ්‍ය ලියවිල්ලයි. එය මූලික වශයෙන් සර්වබලධාරි දෙවියන් වන ශිව සහ පාර්වතී දෙවඟන වටා කේන්ද්‍රගත වේ. ශිව පුරාණය එය වරක් සංහිතා (දොළහකින් දක්වා ඇති පද 100,000 කින් සමන්විත වූ බව ප්‍රකාශ කරයි. කෙසේ වෙතත් එය රෝමහර්ෂණට ඉගැන්වීමට පෙර ව්‍යාස මුනිවරයා විසින් සංක්ෂිප්ත කරන ලද බව පුරාණය සඳහන් කරයි. |
| 5 | දේවී භාගවත | 18,000 | මෙය සියලු පුරාණයන්ගෙන් ශ්‍රේෂ්ඨතම පුරාණය වන භාගවත පුරාණය ලෙස ශිව පුරාණය සඳහන් කරයි. ශක්තී ධර්මය තුළ මුඛ්‍ය ලියවිල්ලක් වන මෙම පුරාණය විශ්වයේ මූලය එනම් බ්‍රහ්මන් ලෙස සර්වබලධාරී දෙවඟන වන ආදි පරාශක්තිය අර්ථ දක්වයි. හින්දු ධර්මයේ සියලුම ප්‍රධාන පුරාණ තුළ දේවිය පිළිබඳව සඳහන් කර ගෞරව කර ඇතත්, මෙම පුරාණයෙහි මූලික වස්තු විශ්වය ඇය වටා කේන්ද්‍රගත වේ.[11][12] මෙය පරික්‍ෂිත්ගේ පුත් ජනමෙජය රජුට ව්‍යාස විසින් වදාළ බව විශ්වාස කෙරේ. |
| 6 | නාරද | 25,000 | නාරදිය පුරාණය ලෙසද හඳුන්වනු ලබයි. මෙහි චතුර් වේදය සහ වේදාංගයන් පිළිබඳව සාකච්ඡා කරයි. |
| 7 | මාර්කන්ඩේය | 9,000 | වින්ධ්‍යා කඳුවැටිය සහ බටහිර ඉන්දියාව විස්තර කරයි. සමහරවිට මහාරාෂ්ට්‍ර සහ ගුජරාට් ප්‍රාන්තයේ නර්මදා සහ තප්ති ගංගා නිම්නවල රචනා වී ඇත.[13] බ්‍රහ්මගේ ශිෂ්‍යයෙකු වූ මාර්කන්ඩේය මුනිවරයාගේ නමින් පවති. ධර්මය සහ හින්දු වීර කාව්‍ය මහාභාරතය පිළිබඳ පරිච්ඡේද අඩංගු වේ. පුරාණය තුළ ශක්තී ධර්මයට අයත් දේවි මාහාත්ම්‍ය ඇතුළත් වේ. |
| 8 | අග්නි | 15,400 | විශ්වකෝෂ තොරතුරු අඩංගු වේ. මිථිලාවේ භූගෝල විද්‍යාව (බිහාර් සහ අසල්වැසි ප්‍රාන්ත), සංස්කෘතික ඉතිහාසය, දේශපාලනය, අධ්‍යාපන ක්‍රමය, නිරූපක, බදු න්‍යායන්, හමුදාවේ සංවිධානය, යුද්ධයට නිසි හේතු පිළිබඳ න්‍යායන්, රාජ්‍යතාන්ත්‍රික කටයුතු, ප්‍රාදේශීය නීති, පොදු ව්‍යාපෘති ගොඩනැගීම, ජලය බෙදා හැරීමේ ක්‍රම, ගස් සහ ශාක, වෛද්‍ය විද්‍යාව, වාස්තු ශාස්ත්‍රය (ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පය), මැණික් විද්‍යාව, ව්‍යාකරණ, ප්‍රමිතික, කවි, ආහාර, චාරිත්‍ර වාරිත්‍ර සහ තවත් මාතෘකා ගණනාවක් අඩංගු වේ.[14] |
| 9 | භවිෂ්‍ය | 14,500 | භවිශ්‍ය යන මාතෘකාවේ තේරුම "අනාගතය" වන අතර එය අනාගතය පිළිබඳ අනාවැකි අඩංගු කෘතියක් බව ගම්‍ය වේ, කෙසේ වෙතත්, දැනට පවතින අත්පිටපත් වල "අනාවැකි" කොටස් නූතන යුගයේ එකතු කිරීමක් වන අතර එබැවින් භවිෂ්‍ය පුරාණයේ අනිවාර්ය අංගයක් නොවේ. පැරණි බවට දින නියම කර ඇති ඉතිරිව ඇති අත්පිටපත් අර්ධ වශයෙන් බ්‍රහත් සංහිතා සහ ෂම්බ පුරාණ වැනි අනෙකුත් ඉන්දියානු ග්‍රන්ථවලින් ණයට ගෙන ඇත. |
| 10 | බ්‍රහ්මවෛවර්ත | 18,000 | එය සවර්නි විසින් නාරදට සම්බන්ධ වන අතර, ශ්‍රී පරම කෘෂ්ණ සහ රාධා දේවියගේ ශ්‍රේෂ්ඨත්වය වටා කේන්ද්‍රගත වේ. ශ්‍රී කෘෂ්ණ උත්තරීතර යථාර්ථය බවත් විෂ්ණු, ශිව, බ්‍රහ්මා යන දෙවිවරු උන්වහන්සේගේ ස්වරූප බවත් ප්‍රකාශ කිරීම කැපී පෙනේ.[15] |
| 11 | ලිංග | 11,000 | ශෛවවාදයට අනුව ශිව සංකේතය වන ලිංගය සහ විශ්වයේ ආරම්භය සාකච්ඡා කරයි. |
| 12 | වරාහ | 24,000 | ඉදිරිපත් කිරීම නාරායනගේ අවතාරය ලෙස වරාහ කෙරෙහි අවධානය යොමු කරයි, නමුත් කලාතුරකින් කෘෂ්ණ හෝ වාසුදේව යන යෙදුම් භාවිතා කරයි.[16] |
| 13 | ස්කන්ද | 81,100 | ශිවගේ පුත් ස්කන්ද (හෝ කාර්තිකේය) ගේ උපත විස්තර කරයි. විශාලම පුරාණය යි, එය ඉන්දියාවේ වන්දනා මධ්‍යස්ථානවල භූගෝලීය ස්ථාන, ආශ්‍රිත ජනප්‍රවාද, උපමා, ගීතිකා සහ කථාන්දර අඩංගු අසාමාන්‍ය සූක්ෂම වන්දනා මාර්ගෝපදේශයකි. බොහෝ සොයා නොගත් උපුටා දැක්වීම් මෙම පාඨයට ආරෝපණය කර ඇත.[17] |
| 14 | වාමන | 10,000 | උතුරු ඉන්දියාව, විශේෂයෙන්ම හිමාල කඳු පාමුල කලාපය විස්තර කරයි. |
| 15 | කුර්ම | 17,000 | විෂ්ණු සහ ශිව සම්බන්ධ ජනප්‍රවාද, පුරාවෘත්ත, තීර්ථ (වන්දනා) සහ දේවධර්මයේ එකතුවක් අඩංගු වේ |
| 16 | මත්ස්‍ය | 14,000 | විවිධ මාතෘකා පිළිබඳ විශ්වකෝෂයකි[18] විෂ්ණුගේ ප්‍රධාන අවතාර දහයෙන් පළමුවැන්න වන මත්ස්‍යගේ කතාව විස්තර කරයි. විවිධ රාජවංශවල මතභේදාත්මක පෙළපත් විස්තර ද එහි අඩංගු වේ.[10] |
| 17 | ගරුඩ | 19,000 | විවිධ රාජවංශවල මතභේදාත්මක පෙළපත් විස්තර ද එහි අඩංගු වේ. මූලික වශයෙන් විෂ්ණු පිළිබඳව සඳහන් නමුත් සියලු දෙවිවරුන්ට ප්රශංසා කරයි. විෂ්ණු, ශිව සහ බ්‍රහ්ම සහයෝගයෙන් කටයුතු කරන ආකාරය විස්තර කරයි. බොහෝ පරිච්ඡේද විෂ්ණු සහ පක්ෂි වාහනය ගරුඩ අතර සංවාදයකි. විශ්ව විද්‍යාව සහ දෙවිවරුන් අතර සම්බන්ධය විස්තර කරයි. ආචාර ධර්ම, අපරාධ යනු කුමක්ද, යහපත සහ අයහපත, හින්දු දර්ශනවල විවිධ දර්ශනයන්, යෝග න්‍යාය, "ස්වර්ගය සහ නිරය" පිළිබඳ න්‍යාය "කර්මය සහ නැවත ඉපදීම" ආදිය සාකච්ඡා කරයි, මෝක්ෂයේ මාධ්‍යයක් ලෙස ස්වයං දැනුම පිළිබඳ උපනිෂද් කරුණු සාකච්ඡාව ඇතුළත් වේ..[19] |
| 18 | බ්‍රහ්මාණ්ඩ | 12,000 | පැරණිතම රචනා කරන ලද පුරාණයන්ගෙන් එකක් වන එහි විවිධ රාජවංශවල මතභේදාත්මක පෙළපත් තොරතුරු අඩංගු වේ.[10] එහි ලලිතා මාහාත්ම්‍ය තුළ සර්වබලධාරි ත්‍රිපුර සුන්දරී දේවිය පිළිබඳව විස්තර කරයි. ලලිතා සහස්‍රනාම, නීති සංග්‍රහ, පාලන ක්‍රමය, පරිපාලනය, රාජ්‍යතාන්ත්‍රික කටයුතු, වෙළෙඳාම, ආචාර ධර්ම ඇතුළත් වේ. බ්‍රහ්මාණ්ඩ පුරාණයේ අත්පිටපත් ඉන්දුනීසියාවේ බාලි හි හින්දු සාහිත්‍ය එකතුවෙන් හමු වී ඇත.[20] |
දේවි භාගවතම් තුළ ශිව පුරාණය වෙනුවට වායු පුරාණය සඳහන් වේ. මහාපුරාණ ද විශේෂිත දෙවි කෙනෙකු මත පදනම්ව වර්ගීකරණය කර ඇත, පාඨ මිශ්‍ර වී ඇති අතර සියලු දෙවි දේවතාවුන්ට ගරු කරයි: