การประท้วงในฮ่องกง พ.ศ. 2562–2563

ใน พ.ศ. 2530 กลุ่มพิเศษว่าด้วยกฎหมาย ในคณะกรรมการที่ปรึกษากฎหมายพื้นฐานของฮ่องกง (Special Group on Law of the Hong Kong Basic Law Consultative Committee) เสนอให้ใช้หลักดินแดน (territorial principle) ระงับข้อพิพาททางเขตอำนาจของฮ่องกงกับจีนแผ่นดินใหญ่ เพื่อที่ใครก็ตามที่กระทำความผิด ไม่ว่าจะอาศัยในฮ่องกงหรือจีนแผ่นดินใหญ่ จะต้องถูกดำเนินคดี ณ ที่เกิดเหตุ^[44] ต่อมาใน พ.ศ. 2541 หลี่ จู้หมิง (Martin Lee) นักกฎหมายสายประชาธิปไตยซึ่งอยู่ในกลุ่มพิเศษดังกล่าว แถลงในที่ประชุมสภานิติบัญญัติว่า รัฐบาลฮ่องกงควรตั้งมั่นในหลักดินแดน และต้องเริ่มจัดให้มีการส่งผู้ร้ายข้ามแดนกับจีนโดยไม่ชักช้า^[45]

ในเดือนกุมภาพันธ์ พ.ศ. 2562 รัฐบาลฮ่องกงเสนอ "ร่างรัฐบัญญัติกฎหมายผู้หนีคดีและความช่วยเหลือร่วมกันทางกฎหมายในคดีอาญา (แก้ไขเพิ่มเติม) ค.ศ. 2019" เพื่อแก้ไขเพิ่มเติม "รัฐกำหนดผู้หนีคดี" (Fugitive Offenders Ordinance: Cap. 503) ในประเด็นเกี่ยวกับการจัดให้มีการมอบตัวเป็นกรณีพิเศษ (special surrender arrangements) และแก้ไขเพิ่มเติม "รัฐกำหนดความช่วยเหลือร่วมกันทางกฎหมายในคดีอาญา" (Mutual Legal Assistance in Criminal Matters Ordinance: Cap. 525) เพื่อที่ฮ่องกงจะสามารถจัดให้มีความช่วยเหลือร่วมกันทางกฎหมายกับสถานที่ใด ๆ ภายนอกฮ่องกง^[46] การเสนอร่างกฎหมายดังกล่าวเพื่อให้ฮ่องกงสามารถขอให้ไต้หวันมอบตัวชายผู้ต้องสงสัยฆ่าคนในไต้หวัน แต่กลไกที่ร่างขึ้นมิใช่เพื่อกรณีไต้หวันเท่านั้น ยังสามารถใช้แก่จีนแผ่นดินใหญ่และมาเก๊าได้ด้วยซึ่งเป็นกรณีที่ยังไม่อยู่ในขอบเขตของกฎหมายปัจจุบัน^[47]

เดิมทีผู้ประท้วงเรียกร้องให้ถอนร่างรัฐบัญญัติอย่างเดียว แต่เมื่อตำรวจเพิ่มกลวิธีตอบโต้ผู้ชุมนุมเมื่อวันที่ 12 มิถุนายน พ.ศ. 2562 และมีประกาศเมื่อวันที่ 15 มิถุนายน พ.ศ. 2562 ว่า เลื่อนพิจารณาร่างรัฐบัญญัติไปอย่างไม่มีกำหนดแล้ว วัตถุประสงค์ของผู้ประท้วงก็กลายเป็นการบรรลุข้อเรียกร้องห้าประการดังต่อไปนี้^[48]

การประท้วงในวันที่ 31 มีนาคม พ.ศ. 2562

แนวร่วมสิทธิมนุษยชนพลเมืองจัดประท้วงครั้งแรกในวันที่ 31 มีนาคม พ.ศ. 2562 โดยเริ่มเดินจากถนนหลูยา (Luard Road) ตรงสนามเด็กเล่นซิวตุ้น (Southorn Playground) ไปจบที่จัตุรัสพลเมือง (Civic Square) ผู้ประท้วงร้องว่า "ฮ่องกงจะกลายเป็นคุกมืดเพราะส่งผู้ร้ายข้ามแดนกับจีน" (with extradition to the mainland, Hong Kong becomes a dark prison) และ "หยุดกฎหมายชั่ว" (stop the evil law)

หลิน หรงจี (Lam Wing-kee) เจ้าของร้านหนังสือถงหลัววาน (Causeway Bay Books) ที่หายตัวไปใน พ.ศ. 2558 พร้อมกับเพื่อน ปรากฏว่า มาร่วมจัดประท้วงครั้งนี้พร้อมกับผู้สนับสนุนนิยมประชาธิปไตยคนอื่น ๆ ด้วย แต่หลังจากนั้นก็ออกจากฮ่องกง เพราะเกรงตนเองไม่ปลอดภัย^[52]

แนวร่วมระบุว่า มีคนกว่า 12,000 คนมาร่วมเดินขบวน แต่ตำรวจฮ่องกงประเมินว่า มีเพียง 5,200 คน แนวร่วมระบุด้วยว่า จะประท้วงอีกถ้ารัฐบาลยังไม่ล้มเลิกร่างกฎหมายฉบับนี้^[53]

การประท้วงในวันที่ 28 เมษายน พ.ศ. 2562

วันที่ 28 เมษายน พ.ศ. 2562 คนกว่า 130,000 คน (ตามที่ผู้จัดประท้วงระบุ ส่วนตำรวจประเมินว่า 22,800 คน) ร่วมเดินขบวนประท้วงร่างกฎหมายนี้อีกครั้ง โดยเริ่มเดินจากร้านหนังสือถงหลัววานไปยังสภานิติบัญญัติเป็นระยะทาง 2.2 กิโลเมตร และกินเวลา 4 ชั่วโมง^[54] เฉิน ฮ่าวหฺวัน (Figo Chan Ho-hang) รองผู้นำการประชุม (vice-convenor) ของแนวร่วมสิทธิมนุษยชนพลเมือง กล่าวว่า จะยกระดับการประท้วงถ้ารัฐบาลยังไม่ถอนร่างกฎหมาย^[54]

หนึ่งวันให้หลัง หลิน เจิ้ง เยฺว่เอ๋อ (Carrie Lam) ผู้บริหารสูงสุดของฮ่องกง แสดงความมั่นใจว่า ร่างกฎหมายนี้จะผ่านในที่สุด ซึ่งสมาชิกสภานิติบัญญัติต้องทำให้ได้ก่อนช่วงพักร้อน แม้ว่าชายผู้ต้องสงสัยฆ่าคนในไต้หวันจะถูกพิพากษาจำคุก 29 เดือนไปก่อนหน้าแล้ว ซึ่งทำให้ไม่มีเหตุผลรองรับความจำเป็นเร่งด่วนของร่างกฎหมายนี้อีกก็ตาม^[55]

การประท้วงในวันที่ 6 มิถุนายน พ.ศ. 2562

วันที่ 6 มิถุนายน พ.ศ. 2562 มีการประท้วงชนิดที่เกิดขึ้นไม่บ่อยครั้ง คือ นักกฎหมายชาวฮ่องกงกว่า 3,000 คน ซึ่งนับเป็นหนึ่งในสี่ของนักกฎหมายทั้งหมดในฮ่องกง พากันเดินขบวนต่อต้านร่างกฎหมายนี้ โดยสวมชุดดำ เดินจากศาลอุทธรณ์ไปยังศูนย์ราชการ แล้วหยุดยืนอยู่หน้าศูนย์ราชการ มองขึ้นไปข้างบน และยืนสงบนิ่งไว้อาลัยให้สามนาที^[56]

ผู้จัดการประท้วงครั้งนี้ คือ กัว หรงเคิง (Dennis Kwok) สมาชิกสภานิติบัญญัติแบบแบ่งเขต และนับเป็นครั้งที่ห้าที่นักกฎหมายประท้วงในฮ่องกง^[57]

หลี่ เจียเชา (John Lee) เลขานุการฝ่ายความมั่นคง แสดงความเห็นว่า นักกฎหมายที่ประท้วงนั้นไม่เข้าใจร่างกฎหมายอย่างถ่องแท้^[57]

การประท้วงในวันที่ 31 สิงหาคม พ.ศ. 2562

การประท้วงเริ่มมีการจุดไฟเผาและปาระเบิดขวด มีรายงานว่ามีผู้ได้รับบาดเจ็บ 46 รายที่ต้องนำส่งโรงพยาบาล^[58]

การประท้วงในฮ่องกง พ.ศ. 2562 ส่วนใหญ่ได้รับอธิบายว่า "ไร้ผู้นำ"^[59] ไม่มีกลุ่มหรือพรรคการเมืองใดอ้างว่าเป็นผู้นำขบวนการ ส่วนใหญ่รับบทบาทสนับสนุนมากกว่า เช่น ยื่นขอใช้สถานที่ (Letters of No Objection) จากตำรวจหรือไกล่เกลี่ยข้อพิพาทระหว่างผู้ประท้วงและเจ้าพนักงานตำรวจ^[60] ผู้ประท้วงโดยทั่วไปใช้ LIHKG ฟอรัมออนไลน์คล้ายกับเรดดิต และเทเลแกรม ซึ่งเป็นบริการส่งสารเข้ารหัสต้นจนจบคล้ายกับวอตส์แอพ เพื่อสื่อสารและระดมสมองหาความคิดสำหรับการประท้วงและตัดสินใจร่วมกัน^[61]

ผู้ประท้วงใช้การนำความคิดไปปฏิบัติ (praxis) หลายอย่าง อย่างแรกคือ "เป็นน้ำ" ซึ่งถือกำเนิดจากปรัชญาของบรูซ ลี ผู้ประท้วงมักเคลื่อนที่เข้ามาแบบคล่องแคล่วว่องไวเพื่อให้ตำรวจรับมือได้ยากขึ้น^[62] ผู้ประท้วงมักถอยออกไปเมื่อตำรวจมาถึง และจะไปปรากฏที่อื่น^[63] ต่างจากการประท้วงครั้งก่อน ๆ การประท้วงในปี 2562 กระจายไปทั่วเกาะฮ่องกง เกาลูนและนิวเทอร์รีทอรีส์ทั้ง 20 ย่าน^[64] นอกจากนี้ ผู้ประท้วงยังใช้วิธีกลุ่มดำ (black bloc) ซึ่งส่วนใหญ่สวมหน้ากากดำเพื่อปกปิดรูปพรรณของพวกตน ยิ่งไปกว่านั้น ผู้ประท้วงยังใช้วิธีการต่าง ๆ เพื่อตอบโต้ตำรวจ โดยใช้ตัวชี้เลเซอร์เพื่อทำให้ตำรวจไขว้เขว พ่นสีใส่กล้องสอดแนม และกางร่มเพื่อพิทักษ์และปกปิดรูปพรรณของกลุ่ม^[65]

มีผู้ประท้วงสองกลุ่มหลัก กล่าวคือ กลุ่ม "สันติ มีเหตุผลและปลอดความรุนแรง" (จีน: 和理非) และกลุ่ม "นักสู้" (จีน: 勇武)^[66] "กลุ่มสันติ" เข้าร่วมการประกาศคำขวัญ และร้องเพลงอย่าง "เกียรติศักดิ์สู่ฮ่องกง" (Glory to Hong Kong) เป็นเพลงปลุกใจ บางส่วนอาสาเป็นพยาบาลสนาม^[67] เริ่มการอดอาหารประท้วง^[68] ก่อโซ่มนุษย์^[57] เริ่มการรณรงค์คำร้องทุกข์^[69] จัดระเบียบการนัดหยุดงานประท้วง ขัดขวางบริการขนส่งสาธารณะ^[70] คว่ำบาตรร้านค้าและองค์การที่นิยมรัฐบาลจีน^[71] สร้าสงงานดัดแปลงล้อเลียนตำรวจและรัฐบาล^[72] และตั้งกำแพงเลนนอนในหลายเขตและย่านของฮ่องกง^[73] อีกด้านหนึ่ง ผู้ประท้วงหัวรุนแรงมากกว่าเผชิญหน้ากับตำรวจ ปิดล้อมสถานีตำรวจ^[74] ตั้งสิ่งกีดขวางถนน^[75] บ้างก่อกวนโดยทำลายสถานีรถไฟฟ้าใต้ดินและร้านค้าที่นิยมรัฐบาลจีน^[76][77] ทำลายสัญลักษณ์ที่เป็นตัวแทนของประเทศจีน^[78] และลอบวางเพลิงโดยขว้างปาระเบิดน้ำมัน^[79][80] ผู้ประท้วงบางส่วนยังขุดคุ้ยและรังควานไซเบอร์ซึ่งเจ้าพนักงานตำรวจและครอบครัวและอัปโหลดสารสนเทศส่วนบุคคลออนไลน์^[81] กระนั้น แม้มีวิธีการต่างกัน แต่ทั้งสองกลุ่มมิได้ประณามหรือวิจารณ์กันและกัน หลักการคือ "ไม่แบ่งแยก" ซึ่งมุ่งสนับสนุนความเคารพความเห็นต่างของกันและกันในขบวนการประท้วงเดียวกัน^[82]

เพื่อเพิ่มความตระหนักถึงข้อเรียกร้อง ผู้ประท้วงบางส่วนยังระดมทุนเพื่อลงโฆษณาในหนังสือพิมพ์ระหว่างประเทศรายใหญ่^[83] และโบกธงชาติสหรัฐและยูเนียนแจ็กของบริเตนเป็นเครื่องหมายการสนับสนุนสหรัฐและสหราชอาณาจักรตามลำดับ ตลอดจนร้องเพลงชาติสหรัฐ^[84] พวกเขายังจัดการแถลงข่าวเพื่อ "แพร่สัญญาณเสียงที่มีผู้แทนน้อย" และทัศนะของพวกตนต่อสาธารณะเพื่อตอบโต้การแถลงข่าวของตำรวจและรัฐบาล^[85] ผู้ประท้วงยังพยายามแจ้งนักท่องเที่ยวเกี่ยวกับการประท้วงฮ่องกงโดยปักหลักชุมนุมที่ท่าอากาศยานนานาชาติฮ่องกง และใช้คุณลักษณะแอร์ดร็อปของเครื่องแอปเปิลเพื่อให้สารสนเทศต่อต้านร่างกฎหมายส่งผู้ร้ายข้ามแดนต่อสาธารณะและนักท่องเที่ยวแผ่นดินใหญ่^[86] มีการใช้กบเปเปอย่างกว้างขวางเป็นเครื่องหมายแห่งเสรีภาพและการขัดขืน^[87] และการรณรงค์ #Eye4HK ซึ่งแสดงความเป็นหนึ่งเดียวกับผู้ประท้วงหญิงคนหนึ่งซึ่งมีรายงานว่าตาแตกเนื่องจากถูกตำรวจยิงกระสุนถั่วใส่ ทำให้ได้โมเมนตัมทั่วโลก^[88]

ระหว่างการประท้วง ตำรวจฮ่องกงถูกกล่าวหาว่าประพฤติมิชอบ สภาคำร้องทุกข์ตำรวจอิสระ (IPCC) เริ่มการสอบสวนความประพฤติมิชอบของตำรวจในการประท้วง^[89] แม้ผู้ประท้วงเรียกร้องให้มีคณะกรรมการสอบสวนที่เป็นอิสระแทน เพราะสมาชิก IPCC ส่วนใหญ่นิยมรัฐบาล^[90] แคร์รี หลั่มปฏิเสธข้อเรียกร้องนี้และอ้างว่าเธอจะไม่ "ทรยศ" ตำรวจ^[89]

ตำรวจฮ่องกงถูกกล่าวหาว่าใช้กำลังเกินกว่าเหตุและไม่ได้สัดส่วน เช่น ใช้กระสุนยางอย่างเป็นอันตรายโดยเล็งในแนวตั้ง โดยมีเป้าที่ศีรษะหรือลำตัวของผู้ประท้วง^[91] การใช้กระสุนถุงถั่วมีรายงานว่าทำให้ตาของผู้ประท้วงหญิงคนหนึ่งแตก^[92] และการใช้กระสุนลูกพริกไทยในสถานีไท่กู๋มีอธิบายว่าเป็น "การยิงแบบประหารชีวิต"^[93] ตำรวจยืนยันว่าการใช้กระสุนลูกพริกไทยเป็นไปตามมาตรฐานระหว่างประเทศและการบาดเจ็บของผู้ประท้วงหญิงมิได้เกิดจากตำรวจ การใช้แก๊สน้ำตาถูกวิจารณ์ว่าละเมิดแนวทางความปลอดภัยระหว่างประเทศ เพราะพบว่าตำรวจใช้เป็นอาวุธเพื่อโจมตี^[94] ยิงเข้าไปในอาคาร^[95] และใช้แก๊สน้ำตาหมดอายุซึ่งอาจปล่อยแก๊สพิษอย่างฟอสจีนและไซยาไนด์เมื่อสันดาป^[96] การใช้ในพื้นที่อยู่อาศัยที่มีประชากรหนาแน่นยังทำให้เกิดเสียงวิจารณ์จากผู้ได้รับผลกระทบ^[97] ผู้เห็นเหตุการณ์บางส่วนที่ติดอยู่ในการประท้วงถูกตำรวจทุบตีหรือเตะด้วย^[98][99] และปฏิบัติการตำรวจหลายครั้ง ที่ STS ทำร้ายร่างกายผู้โดยสารบนรถไฟ ผู้ประท้วงและฝ่ายนิยมประชาธิปไตยมองว่าไม่คำนึงถึงความปลอดภัยสาธารณะ^[100][101] วันที่ 1 ตุลาคม 2562 ตำรวจยิงชายหนุ่มที่ถือท่อพีวีซีด้วยกระสุนจริงในระยะเกือบเผาขน^[102] ผู้ประท้วงกล่าวหาตำรวจว่าพยายามฆ่าชายคนดังกล่าวเพราะยิงไปที่อกข้างซ้ายใกล้กับหัวใจ ฝ่ายตำรวจปฏิเสธข้อกล่าวหานี้โดยระบุว่าชีวิตของเจ้าหน้าที่คนดังกล่าวตกอยู่ในความเสี่ยง^[103] ส่วนผู้ประท้วงเชื่อว่าการใช้กำลังของผู้ประท้วงไม่เป็นเหตุผลพอให้ต้องใช้กระสุนจริง^[104]

การล้อมผู้ประท้วง^[101] ปฏิบัติการในพื้นที่เอกชน^[105] การวางกำลังเจ้าหน้าที่นอกเครื่องแบบ^[106] การทำลายหลักฐานที่มีการตั้งข้อสงสัย^[107][108] การปฏิเสธบริการปฐมพยาบาลแก่ผู้บาดเจ็บ^[100] และวิธีการแสดงสัญญาณเตือนของตำรวจ^[109] ล้วนเป็นที่ถกเถียงเช่นกัน เมื่อเจ้าหน้าที่บางคนไม่สวมเครื่องแบบที่มีเลขระบุหรือไม่แสดงหมาย^[110][111] ทำให้พลเมืองยื่นคำร้องทุกข์ได้ยาก ตำรวจยังถูกกล่าวหาว่าใช้กำลังเกินกว่าเหตุต่อผู้ถูกจับแล้ว^[112][113] และถูกวิจารณ์ว่าใช้ผู้ถูกจับคนหนึ่งเป็นโล่มนุษย์ด้วย^[114] องค์การนิรโทษกรรมสากลแถลงว่าตำรวจใช้ "กำลังแก้แค้น" ต่อผู้ประท้วงและทำรุณและทรมานผู้ถูกกักขังบางส่วน^[115][116] นอกจากนี้ ยังถูกกล่าวหาว่าใช้ความรุนแรงทางเพศต่อผู้ประท้วงหญิง^[117] ผู้ถูกกักขังบางส่วนรายงานว่าตำรวจปฏิเสธไม่ให้ติดต่อทนายความด้วย^[118]

มีการกล่าวหาตำรวจว่าแทรกแซงเสรีภาพสื่อและทำให้นักหนังสือพิมพ์ได้รับบาดเจ็บระหว่างการประท้วงหลายโอกาส ทำให้ตาขวาของนักหนังสือพิมพ์ชาวอินโดนีเซียรายหนึ่งบอดถาวร^{[119][120][121]} ยังมีการกล่าวหาตำรวจแพร่บรรยากาศแห่งความกลัวด้วยการจับกุมในโรงพยาบาล^[122] จับกุมบุคคลตามอำเภอใจ^[123] และจับกุมนักเคลื่อนไหวและผู้ออกกฎหมายที่มีชื่อเสียงหลายคน^[124] มองว่าการเพิกเฉยระหว่างการบุกอาคารสภานิติบัญญัติเป็นยุทธวิธีแบ่งแยก^[125] การตอบสนองช้าต่อเหตุโจมตีที่หยุนหลองและนอร์ทพอยต์ก่อให้เกิดการกล่าวหาตำรวจว่าสมคบคิดสมาชิกอั้งยี่ ทนายความบางส่วนชี้ว่าการที่ตำรวจปฏิเสธช่วยผู้เสียหายโดยปิดประตูสถานีตำรวจในละแวกระหว่างการโจมตีที่หยุนหลองอาจเป็นความผิดฐานประพฤติมิชอบในสำนักงานราชการ^[126][127] ตำรวจยังถูกกล่าวหาว่าใช้ "สองมาตรฐาน" โดยผ่อนปรนต่อผู้ประท้วงตอบโต้ที่ใช้ความรุนแรง^[128] ตำรวจปฏิเสธข้อกล่าวหาข้างต้นทั้งหมด

มีการวิจารณ์ความประพฤติส่วนบุคคลของเจ้าหน้าที่บางนาย เจ้าหน้าที่ในเครื่องแบบบางส่วนใช้ภาษาหยาบคายเพื่อรังควานหรือทำให้ผู้ประท้วงและนักหนังสือพิมพ์อับอาย^[129] มีการกล่าวหาเจ้าหน้าที่บางนายว่ายั่วยุผู้ประท้วง^[130] และยิ้มขณะใช้กำลัง^[131] สมาคมเจ้าหน้าที่ตำรวจชั้นผู้น้อยยังใช้คำว่า "แมลงสาบ" กับผู้ประท้วงกลุ่มหัวรุนแรง^[132] เจ้าหน้าที่ตำรวจนายหนึ่งเรียกชายที่สวมเสื่อกั๊กสีเหลืองที่กำลังถูกเจ้าหน้าที่นายหนึ่งเตะว่า "วัตถุสีเหลือง" ทำให้ถูกวิจารณ์เป็นวงกว้าง^[133]

• ดูยูเฮียร์เดอะพีเพิลซิง?
• เกียรติศักดิ์สู่ฮ่องกง - เพลงปลุกใจประจำกลุ่มผู้ประท้วง

วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อที่เกี่ยวข้องกับ การประท้วงในฮ่องกง พ.ศ. 2562

• HK Democratic Movement 2019 – Timeline
• Free Hong Kong Movement: Stand With Us at G20 เก็บถาวร 2019-09-15 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน – Open Letter & Timeline
• Fight for Freedom: Stand with Hong Kong – Call for Solidarity & Joint Declaration history
• How an Extradition Bill Became a Red Line for Hong Kongers – Podcast (33 min). Foreign Policy. 14 June 2019.
• Why We Stormed Hong Kong's Parliament – Documentary short film (5 min). BBC. 1 August 2019.