Jesiede

Die Jesiede (Koerdies: Êzidî, [eːzɪˈdiː]) is 'n Irannese etnies-godsdienstige groep inheems aan Koerdistan van Noord-Irak, Noord-Sirië en Suidoos-Turkye. Hulle praat die Noord-Koerdiese dialek van Koerdies, ook Koermandsji genoem. Sommige Jesiede beskou hulself as Koerde, terwyl ander hulself as 'n aparte etnies-godsdienstige groep beskou. In Armenië en Irak word hulle egter as 'n eie etniese groep erken.^[19][20] Baie Jesiede beskou Jesidisme as 'n etniese en 'n godsdienstige identiteit.^[21]

Jesiede
Jesiede op Berg Sinjar, Irak-Siriese grens, 1920's
Totale bevolking:	500 000–1 200 000[1][2][3]
Belangrike bevolkings  in:	Irak 650 000[4]  Duitsland 100 000–120 000[5][6][7]  Sirië 70 000[8][9]  Rusland 40 586 (2010-sensus)[10]  Armenië 35 272 (2011-sensus)[11]  Georgië 12 174 (2014-sensus)[12]  Swede 7 000[7]  Hongarye 118 (2011-sensus)[13]  Belarus 45 (2009-sensus)[14]  Republiek Artsach 16 (2015-sensus)[15]  Australië 15 (2016-sensus)[12]  Letland 4 (2018 amptelike statistiek)[16]  Suid-Ossetië 1 (2015-sensus)[17]
Taal:	Koerdies (Noord-Koerdiese dialek, ook Koermandsji genoem)
Geloofsoortuiging:	Jesidisme[18]
Verwante etniese groepe:	Ander Irannese volke soos Beloetsje, Hasara, Koerde, Ossetiërs, Pasjtoene, Perse en Tadjiks

Hul samelewing word deur 'n streng endogamie (ondertrouery) gekenmerk en lidmaatskap word uitsluitlik deur geboorte verkry, indien albei ouers Jesiede is. Die huwelik van 'n Jesid (albei geslagte) met mense van ander gelowe lei tot uitsluiting van die godsdienstige gemeenskap.^[22]

Die Jesiede se godsdiens, Jesiedisme, is 'n monoteïstiese, sinkretiese geloof^[23] wat nie op Heilige skrifte gebaseer is nie. Dit kombineer aspekte van verskeie monoteïstiese godsdienste soos Zoroastrisme, Islam, Christendom en Judaïsme. Jesiede glo aan God as skepper van die wêreld wat hy onder die sorg van sewe heilige wesens of engele geplaas het, waarvan die hoofengel Melek Taus ("Engel Pou") is. Die Engel Pou as wêreldleier veroorsaak dat beide goeie en slegte dinge individue raak en hierdie ambivalente karakter word in mites van sy eie tydelike val uit God se guns weerspieël, voordat sy berouvolle trane die brande van sy heilige tronk uitblus en hy met God versoen.^[24] Die belangrikste aspekte van hul godsdiens is Melek Taus ("Engel Pou"), Sjeik ʿAdī ibn Musāfir (ca. 1073–1163) asook die sewe misteries. Die graf van Sjeik ʿAdī in die Irakse Lalisjvallei is die belangrikste heiligdom van die Jesiede en bestemming van 'n jaarlikse pelgrimstog gedurende die herfs.

Die gemeenskappe in Armenië, Georgië, Turkye, Irak en Sirië gaan sedert die 1990's agteruit as gevolg van aansienlike migrasie na Europa, veral Duitsland,^[25] waar die grootste diasporagroep bly. Sedert Augustus 2014 word die Jesiede deur die Islamitiese Staat met 'n volksmoord geteiken. Die terroristiese organisasie beskou hulle as ongelowiges en word met vervolging, slawerny en moord geteister. As gevolg moes baie Jesiede uit hul voorvaderlike gebiede vlug en nuwe veilige tuistes soek. Die meeste Jesiede het na buurlande of Europa gevlug.