Ամառային օլիմպիական խաղեր 1992

Բացման արարողությունը տեղի ունեցավ 1992 թվականի հուլիսի 25-ին Բարսելոնայի օլիմպիական մարզադաշտում, որը գտնվում էր Մոնժուիկ լեռան վրա։ Ըստ գնահատման` բացման արարողությունը դիտել է ավելի քան 2 միլիարդ հեռուստադիտող։

Արարողության գունեղ շոուի հիմնական լեյտմոտիվները դարձան Բարսելոնայի քաղաքները, ինչպես նաև Բարսելոնայի հիմնադրի` Հերակլեսի, սխրանքները։ Արարողությանը մասնակցում էին ժամանակի բազում հայտնի երգիչներ` ծնունդով Բարսելոնայից սոպրանո Մոնսերատ Կաբալյեն և Վիկտորիա դե լոս Անխելեսը, մեցցո-սոպրանո Տերեսա Բերգանսան, տենորներ Պլասիդո Դոմինգոն, Խոսե Կարերասը և Խայմե Արագալը (վերջին երկուսը ևս ծնվել էին Բարսելոնայում)։ «Բարսելոնա» երգը, որը գրվել էր օլիմպիական խաղերից հինգ տարի առաջ, նախատեսված էր հանրությանը ներկայացնել Ֆրեդի Մերկուրիի և Մոնսերատ Կաբալյեի կատարմամբ, բայց 1991 թվականի նոյեմբերին երգիչը մահացավ և օլիմպիական խաղերին երգի ձայնագրությունը հնչեց։

Մարզիկների շքերթից հետո խոսքով հանդես եկան ՄՕԿ նախագահ Խուան Անտոնիո Սամարանչը և խաղերի կազմկոմիտեի նախագահ, Իսպանիայի թագավոր Խուան Կառլոս I, ով պաշտոնապես հայտարարեց խաղերը բացված։ Օլիմպիական օրհներգի հնչման ժամանակ բարձրացվեց օլիմպիական դրոշը։ Օլիմպիական կրակը վառեց իսպանացի հրաձիգ Անտոնիո Ռեբոլնոն, ով մարզադաշտի կենտրոնից այրվող նետը արձակեց բաժակի ուղղությամբ։ Ավանդական երդում տվեցին դատավորներն ու մարզիկները, մարզիկներից դա կատարեց հայտնի իսպանացի նավասպորտի վարպետ Լուիս Դորեստն, դատավորներից`Էուխենի Ասենսոն։

• Առաջին խաղերը ԽՍՀՄ փլուզումից հետո։ Բարսելոնում ԽՍՀՄ նախկին 12 հանրապետությունների մարզիկներ հանդես եկան Միացյալ թիմի կազմում։ Թիմային սպորտաձևերում Միացյալ թիմի ներկայացուցչի պարգևատրման ժամանակ բարձրացվում էր օլիմպիական դրոշը, իսկ ի պատիվ հաղթանակի հնչեցվում էր օլիմպիական օրհներգը։ Անհատական մրցումներում բարձրացվում էր մարզիկի երկրի դրոշը, իսկ ի պատիվ հաղթանակի հնչեցվում էր մարզիկի պետության օրհներգը։ Լիտվան, Լատվիան և Էստոնիան ձևավորել էին իրենց ազգային հավաքականները, սակայն այդ երկրների առանձին մարզիկներ հանդես էին գալիս Միացյալ թիմի կազմում։ Հենց Միացյալ թիմը, ոչ պաշտոնական մեդալների թվով, զբաղեցրեց առաջին հորիզոնականը։
• ՀՍՖՀ փլուզումից հետո օլիմպիական խաղերին առաջին անգամ մասնակցեցին Խորվաթիան, Սլովենիան և Բոսնիա և Հերցեգովինան։ Հարավսլավիայի վրա դրված էին միջազգային սանկցիաներ, և այդ երկրի մարզիկները հանդես էին գալիս օլիմպիական դրոշի տակ որպես «անկախ օլիմպիական մասնակիցներ»։
• Գերմանիայի հավաքականը երկրի միավորումից հետո առաջին անգամ խաղերին հանդես եկավ միասնական թիմով։
• Առաջին անգամ, 1972 թվականին Մյունխենում կայացած օլիմպիական խաղերից հետո, խաղերին մասնակցեցին ՄՕԿ բոլոր անդամները (բացառությամբ Աֆղանստանի, Սոմալիի և Լիբերիի)։ ՀԱՀ հավաքականին, 28 տարվա բացակայությունից`ապարտհեյդի լուծարումից հետո, թույլատրեցին մասնակցել խաղերին։
• Օլիմպիական խաղերում բադմինտոնի, բեյսբոլի և կանանց ձյուդոյի առաջնախաղը արեցին։ 20 տարվա ընդմիջումից հետո սլալոմը կրկին ընդգրկվեց խաղային ծրագրի մեջ։

• Խաղերին կար երկու պաշտոնական երաժշտական թեմաներ։ Առաջին`«Բարսելոնա» երգը, որը ձայնագրվել էր խաղերից 5 տարի առաջ Ֆրեդի Մերկուրիի և Մոնսերատ Կաբալյեի կատարմամբ։ Ծրագրվել էր, որ նրանք միասին երգը կկատարեն բացման արարողության ժամանակ, սակայն 1991 թվականի նոյեմբերին երգչը մահացավ և բացման արարողության ժամանակ հնչեց երգի ձայնագրությունը։ Երկրորդ թեման`«Amigos Para Siempre» («Հավերժ ընկերներ») երգը, որը գրել էր Էնդրու Լլոյդ Ուեբերը և հնչեց փակման արարողության ժամանակ Սառա Բրայթմանի և Խոսե Կարերասի կատարմամբ։
• Առաջին անգամ խաղերին մասնակցեցին Բասկետբոլի ազգային ասոցիացիայի պրոֆեսիոնալ բասկետբոլիստները։ ԱՄՆ հավաքականին,որը կազմված էր այնպիսի աստղերից, ինչպիսիք են`Մայքլ Ջորդան, Մեջիկ Ջոնսոն, Չարլզ Բարքլի և Լարի Բըրդ, լրագրողները անվանեցին Dream Team (երազանքի թիմ)։ ԱՄՆ հավաքականը հաղթեց օլիմպիական մրցաշարում, յուրաքանչյուր խաղ ավարտելով մեծ առավելությամբ։
• Ամենաշատ ոսկե մեդալ (վեց)նվաճեց 20 ամյա բելառուս մարմնամարզիկ Վիտալի Շերբոն, որը հանդես էր գալիս Միացյալ թիմի կազմում։ Այդ մեդալներից չորսը նա նվաճեց նույն օրը`օգոստոսի 2-ին, առանձին մարզագործիքներով մրցման ժամանակ։
• Ռուս լողորդներ Ալեքսանդր Պոպովը և Եվգենի Սադովին նվաճեցին 2-ական ոսկե մեդալ ազատ ոճում, վերցնելով բոլոր ոսկիները 50-400մ հեռավորություններում։
• Կանանց լողային ծրագրում առանձնանում էր երիտասարդ հունգարացի Քրիստինա Էգերսեգը, հաղթանակ տանելով 3 հեռավորություններում։
• ԱՄՆ-ից Էվելին Էշֆորդը թեթև աթլետիկայի 4x100մետր մրցելույթում նվաճեց իր չորրորդ օլիմպիական ոսկե մեդալը։
• Մյունխենի օլիմպիական խաղերի ահաբեկչության (իսրայելական մարզիկների սպանությունը Մյունխենի օլիմպիական գյուղում) 20-րդ տարելիցին իսրայելացի ձյուդոիստ Յաել Արադը նվաճեց երկրի պատմության մեջ առաջին օլիմպիական մեդալը`61 կգ քաշային կարգում արծաթե մեդալ։
• Թեթև աթլետիկայի 10 000 մետր մրցավազքում հաղթեց եթովպացի Դերարտու Տուլուն, իսկ արծաթե մեդալը`սպիտակամորթ հարավաֆրիկացի Էլանա Մեյերը։ Ավարտից հետո մարզիկները պատվո շրջանը անցան գրկախառնված, ցուցադրելով օլիմպիական ընտանիք վերադարձած Աֆրիկայի սև և ՀԱՀ-ի սպիտակամորթ բնակիչների հաշտությունը։
• Սենսացիոն ավարտ ունեցավ տղամարդկանց 6-րդ թռիչքները։ Հայտնի Սերգեյ Բուբկան չկարողացավ հաղթահարել նույնիսկ սկզբնական բարձրությունը, և հաղթող դարձավ Մակսիմ Տարասովը։
• 400 մետր արգելապատնեշներով վազքում ամերիկացի Քեվին Յանգը հաղթեց միջազգային ռեկորդով`46,78վրկ, դառնալով առաջին մարդը մոլորակի վրա, ով կարողացավ հաղթահարել այդ հեռավորությունը 47վրկ-ից էլ շուտ։
• Սեղանի թենիսի չորս ոսկե մեդալներից երեքը նվաճեցին Չինաստանի մարզիկները։ Սակայն տղամարդկանց անհատական առաջնության եզրափակիչը ստացվեց զուտ եվրոպական`շվեդացի Յան Ուվե Վալդները հաղթեց ֆրանսիացի Ժան-Ֆիլիպ Գասենին (օլիմպիական խաղերի ամբողջ պատմության մեջ Վալդների սեղանի թենիսի ոսկե մեդալը մնում է միակը եվրոպացիների համար)։
• Բռնցքամարտի մրցաշարը անցավ կուբացի աթլետների ճնշող առավելությամբ, նրանք հաղթեցին 12 կատեգորիաներից 7-ում, և ևս երկուսում զբաղեցրեցին երկրորդ հորիզոնականը։

Երկրների լավագույն տասնյակը, որոնք նվաճել են ամենաշատ մեդալները.

№	Երկիր	Ոսկի	Արծաթ	Բրոնզ	Արդյունք
1	Միացյալ թիմ	45	38	29	112
2	ԱՄՆ	37	34	37	108
3	Գերմանիա	33	21	28	82
4	Չինաստան	16	22	16	54
5	Կուբա	14	6	11	31
6	Իսպանիա	13	7	2	22
7	Հարավային Կորեա	12	5	12	29
8	Հունգարիա	11	12	7	30
9	Ֆրանսիա	8	5	16	29
10	Ավստրալիա	7	9	11	27

Մարզիկներ, որոնք օլիմպիական խաղերում նվաճել են մեծ թվով մեդալներ

№	Մարզիկ	Սպորտաձև	Ոսկի	Արծաթ	Բրոնզ	Ընդամենը
1	Միացյալ թիմ Վիտալի Շերբո	Մարմնամարզություն	6	0	0	6
2	Միացյալ թիմ Եվգենի Սադովիյ	Լող	3	0	0	3
	ԱՄՆ Նիկոլ Խեյսլետ	Լող	3	0	0	3
	Հունգարիա Քրիստինա Էգերսեգի	Լող	3	0	0	3
5	Միացյալ թիմ Ալեքսանդր Պոպով (լողորդ)	Լող	2	2	0	4
6	Միացյալ թիմ Տատյանա Գուցու	Մարմնամարզություն	2	1	1	4
	Ռումինիա Լիվինյա Միլոշովիչ	Մարմնամարզություն	2	1	1	4
	ԱՄՆ Սամմեր Սանդրես	Լող	2	1	1	4

Խաղերի կենտրոնը դարձավ Մոնժուիկ լեռան վրա գտնվող օլիմպիական համալիրը`օլիմպիական մարզադաշտի շրջակայքում։ Բացի այդ օլիմպիական խաղերը անցկացվեցին Բարսելոնայի այլ սպորտային համալիրներում ևս։ Այս օլիմպիական խաղերի առանձնահատկությունն այն էր, որ մեծաթիվ մրցումներ անցկացվեցին արվարձաններում և մոտակա քաղաքներում`Բադալոնա, Գրանոլերս, Բանիոլես, Կաստելդեֆելս, Սեու դ'Ուրգել, Մոլլետ դել Վալես, Տեռասա, Օսպիտալետ դե Լյոբրեգատ և Վիլադեկանս։ Ցուցադրական ֆուտբոլային մրցաշարը անցկացվեց Սարագոսայում, Վալենսիայում և Սաբադելում, իսկ եզրափակիչը`Բարսելոնայի Կամպ Նոու մարզադաշտում։ Առագաստանավային մրցույթները անցկացվեցին Բարսելոնայի նավահանգստում։

Խաղերի կախարդաիրը դարձավ Կատալոնական հովվաշուն Կոբին, դիզայներ Խավիեր Մարիսկալոմի կողմից ստեղծված^[2].

• «Страница Олимпиады». Официальный сайт МОК (անգլերեն).
• Официальный протокол Игр
• Official Full Film - Barcelona 1992 Olympic Games — канал Olympic на YouTube

Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Ամառային օլիմպիական խաղեր 1992 կատեգորիայում։

Արտաքին տեսաֆայլեր
	Official Film - Barcelona 1992 Olympic Games ՅուԹյուբում

• Barcelona Olympic Foundation
• Olympic Review 1992 - Official results Արխիվացված 2010-12-07 Wayback Machine
• Barcelona Olympic Stadium
• Postage stamps of the Republic of Moldova, celebrating the Barcelona Summer Olympics in 1992
• Postage stamps of the Republic of Moldova, celebrating medal winners at the Barcelona Summer Olympics in 1992