Libertas ab Hispania anno 1821 adepta est. Annis ab 1823 ad 1838 ad Rem Publicam Foederalem Mediae Americae pertinuit. Annis a 1980 ad 1992 locus fuit belli civilis Salvatoriani inter gubernii copias militares et rebelles Frontis Faramundi Martí pro Liberatione Nationali (Hispanice Frente Farabundo Martí para la Liberación Nacional et siglis FMLN) copias; quo confecto, huius civitatis pacandae et democratizandae rationes coeperunt.
Conquisitator Petrus de Alvarado novam provinciam ex Iesu ChristoSan Salvador (scilicet "Sanctus Salvator") nuncupavit. Huius territorii nomen, provinciam Sancti Michaëlis[5] (Hispanice San Miguel) includens, ad Provincia de Nuestro Señor Jesús Cristo, El Salvador del Mundo (scilicet "Provincia Nostri Domini Iesū Christi, Salvatoris Mundi") deinde amplificata est, cuius nomen República de El Salvador seu Salvador Hispanice per tempus post Rem publicam Foederalem breviatum est; et, denique, nuncupatum Hispanice est El Salvador.[6] Ex hoc Hispanico vocabulo venit Latinum nomen "Salvatoria"[1]
Praecolumbiano in aevo, haec natio primum a Mayis, deinde a Pipilibus -Toltecā[7] populo- inhabitata est. Qui ultimi circa anno 1000 hac in areā consederunt et Cuzcatlan[8][9]caput elegerunt.
Hispanicae dicioni subactā et administrative obnoxiā Archegiae Generali Guatimaliae (Hispanice Capitanía General de Guatemala), anno 1811 coeperunt motūs patriotici,[3] a creolis parati. Guatimala libera facta est annis decem postea, annexā Salvatoriā; sed vicissim annexa est a Mexicum uno anno postea. Quamquam Coniunctarum Mediae Americae Provinciarum (Hispanice Provincias Unidas del Centro de América) partem fuit, Salvatoria anno 1841libera facta est. Exeunte saeculo XIX, aliquot conatūs rursus Mediae Americae unificandae sub supranationalis politicae instituti aegide quod omnes huius zonae nationes coniungeret frustrati sunt; ergo inevitabilis fuit unificatio Mediae Americae.
Huius generalis dominatus anno 1939 vacillare coepit, cum inceptus est industralizationis processus: cuius sociales inaequalitas tumultūsque ut Maximilianus Hernández Martínez politicā de scaenā anno 1944 decederet induxerunt. Cui successerunt generalis Salvator Castaneda Castro uno anno postea et Anscharius Osorio anno 1948. Qui ultimus muneri Praesidis Rei Publicae anno 1950 electus est; non obstantibus democraticā eius electione et modico eius reformationum programmate, tyrannico modo nationem gessit. Gubernium anno 1956 reliquit Iosepho Mariae Lemus, qui ex officio anno 1960 per praxicopēma amotus est, quod favit formationi consilii militaris.[12]
Graves intestinae difficultates semper complicatiores durioresque factae sunt ut causaretur novae adversaefactionis formatio; cuius candidatus Iosephus Napoleo Duarte demochristianus[12] erat. Hic status, iam tunc instabilis periculosusque, decretorie tragicus factus est, habitis anno 1972 comitiis, quae in gubernium duxerunt candidatum a militaribus, accurate a chiliarcho Arthuro Armando Molina, electum: contra horum comitiorum resultationem contestatio ab oppositione per praxicopēmatis conatum expressa est, quod ab exercitū deletum cohibitumque est. Annos quinque postea, denuo electus est gubernii candidatus; sed tunc generalis Carolus Humbertus Romero, cuius creber vis cohibitionisque usus oppositores armatam ad pugnam duxit, qui eum munere Octobre anni 1979 motus est aliud per praxicopēmate tunc prosperum. Novum consilium militare[12] mixtum fuit, quoniam a militaribus civilibusque formatum est, apud quos, per concessūs satisdationesque, denique colloquium coepit.
Attamen hoc colloquium paucis diebus postea interruptum est, Carolo Humberto Romero munere die 18 Octobris privato propter stragem ab exercitū commissam cum ingentem civium reclamantium multitudinem disgregare conatus esset. Cives consilium militare reliquerunt, exceptis nonnullis demochristianis[12], ab Iosepho Napoleone Duarte ductum, qui eodem in consilio militari iuxta cum militaribus perrexit. Oppositores in Frontem Democraticam Seditionariam se congregaverunt, dum Iosephus Napoleo Duarte praesides pridie Idūs Decembres anni 1980 factus est. Intestinae difficultates graviores factae sunt et praeses auxilium a Civitatibus Foederatis petivit, e quibus adeptus est adiumentum tunc praesidis StatunitensisRonaldi Reagan, qui Guatimaliam et Honduriam commovit ad pugnandum communisticos contra globos.
Itaque, ineuntibus annis 1980, oppositionis vires armatae contra gubernium rebellaverunt, sic coepit Bellum Civile Salvatoriense. Anno 1983, bellatores clandestini nonnullis in huius nationis locis dominabantur et Civitates Foederatae Americae gubernio militare adiumentum auxerunt. Iosephus Napoleo Duarte, anno 1984 praeses electus, pacem cum bellatoribus clandestinis frustra conabatur. Anno 1988, praeses vicarius Rodolphus Antonius Castillo Claramount de pace egit in locum Iosephi Napoleonis Duarte, cancrum patientis.
In comitiis anni 1989, Foedus Respublicanum Nationalisticum (Hispanice Alianza Republicana Nacionalista, Hispanico acronymo ARENA), extremistica dextra factio, pleraque Conventūs Legatorum Salvatoriae (Hispanice Asamblea Legislativa de El Salvador) subsellia adeptum est, cuius princeps, Alfredus Cristiani Bukard, Iosepho Napoleoni Duarte praesidis munere successit. Proximo anno, extremisticae sinistrae factionis bellatores clandestini Frontis Faramundi Martí pro Liberatione Nationali et gubernium de pace agere coepit, mediantibus Consociatione Nationum, Xaverius Pérez de Cuéllar, secretarius generalis, de pace egit per annum 1991, cuius monitūs prospere anno 1992 ad effectum perduci coeperunt, quod duodecenne[13] bellum civile finivit quod circa caesorum 75000 steterat. Frons Faramundi Martí pro Liberatione Nationali factio politica facta est. In anni 1994 comitiis, Nationum Unitarum observatoribus comitantibus, Rei Publicae praeses electus est dextrae factionis ARENA candidatus Armandus Calderón Sol arduo cum penso reconstruendae huius civitatis oeconomiae et belli civilis vulnerum ad cicatricem perducendorum. Martio anni 1999, Franciscus Flores, quoque dextrae factionis ARENA candidatus ad praesidis munus, Frontis Faramundi Martí pro Liberatione Nationali candidatum Facundum Guardado vicit, qui princeps bellatoribus clandestinis per Bellum Civile Salvatoriense inter annos 1979 et 1992 praefuerat. Franciscus Flores quinquennale munus inivit die 20 Iunii anni 2000.
Anno 2001 haec natio terrae motūs vastantes duos passa est, qui amplius 1200 interfectorum et detrimenta totam per hanc nationem attulit. E bello civili finito, dextera factio Foedus Respublicanum Nationalisticum (Hispanice Alianza Republicana Nacionalista, Hispanico acronymo ARENA) semper omnia comitia vincebat; et anni 2004 comitia quoque victa sunt ab eiusdem factionis candidato Antonio Saca. Nihilominus, comitia, die 18 Ianuarii anni 2009 habita, a factione Fronte Faramundi Martí pro Liberatione Nationali (Hispanice Frente Farabundo Martí para la Liberación Nacional, Hispanicis siglis FMLN), cum 47% suffragiorum, victa sunt. Foedus Respublicanum Nationalisticum suffragiorum 43%, dum Factio Democrata Christiana (Hispanice Partido Demócrata Cristiano, Hispanicis siglis PDC) -quae sibi bonam resultationem praesagiverat- solum 6% adepta est.
Diei 16 Martii anni 2009 Frontis Faramundi Martí pro Liberatione Nationali candidati Mauritii Funes victoriam roboraverunt cum 53,3% suffragiorum, contra 48,7% suffragiorum quae adeptus est gubernii dexterae factionis candidatus Rodericus Ávila. Quae resultatio historica est, quoniam sinistra politica in gubernium induxit post annos viginti in oppositione. Frons Faramundi Martí pro Liberatione Nationali potestatem conservavit alio quinquennio plus, electo anno 2014 praeside Salvatore Sánchez Cerén.
Praesidialia anni 2019 comitia perrupturam Salvatorianā in historiā constituerunt, quia vicit Nayibus Bukelis[14], prior Soteropoleōs alcaldus, qui longum dominatum inter Foedus Respublicanum Nationalisticum et Frontem Faramundi Martí pro Liberatione Nationali destruere consecutus est.
Salvatoria 21041 km2 lata est. Litora, Oceanum Pacificum et Sinum Fonsecam[2] (Hispanice Golfo de Fonseca) ad Meridiem contingentia, 307 km patent. Salvatoria sola natio in Mediā Americā est quae directo accessū ad Mare Caribaeum caret.
Salvatoria montium igniferorum iugo pingitur quod hanc civitatem dividit in regiones tres: litus meridionale, valles atque oropedia media, et montes septentrionales. Altissimus mons est Mons Pitalensis[15] (Hispanice Cerro El Pital), 2730 m celsus et Honduriae finitimus. Altissimus mons ignifer Sancta Anna[16] (Hispanice Santa Ana seu Ilamatepec) est, ad occidentem situs et 2365 m celsus. Longissimum flumen Lempa est, 22 km longum, quorum 320 hanc nationem transiunt.
Huic nationi climatropicum est, cum tempore sicco et pluvioso bene definitis. Temperatura praecipue secundum altitudinem variat, habitā parvā amplitudine thermicā annuā. Litorales planitiēs uniformiter aestuosum clima ostendunt, sed modicius augente altitudine intestinis in terris.
Constitutio anni 1983 maximam legalem auctoritatem hac in natione habet. Salvatoriae democraticum et repraesentativum gubernium est, cuius tria corpora sunt:
Pars exsecutiva, a Praeside Rei Publicae ducta, qui per suffragationem directam eligitur et cuius munus quinquennium durat. Praeses denuo eligi nequit continuis in comitiis, sed eligi potest ceteris in comitiis. Praeses habet ministrorum consilium quod ipse designat et etiam copiarum militariumsummus praefectus est.
Pars legifera, Conventus Legifer Salvatorianus (Hispanice Asamblea Legislativa de El Salvador) nuncupata, est unicameralis et e deputatis 84 consistit.
Pars iudicialis, a Tribunali Supremo Iustitiae Salvatoriano (Hispanice Corte Suprema de Justicia de El Salvador) recta, ab iudicibus quindecim compositum, e quibus unus Magistratus Praeses (Hispanice Magistrado Presidente) eligitur.
Salvatoriae systema polycommaticum est. Duae factiones politicae, Foedus Respublicanum Nationalisticum (Hispanice Alianza Republicana Nacionalista, Hispanico acronymo ARENA) et Frontis Faramundi Martí pro Liberatione Nationali (Hispanice Frente Farabundo Martí para la Liberación Nacional, Hispanicis siglis FMLN) in comitiis domitari tendebant. Factionis ARENA candidatūs subsequentia comitia praesidentialia vicerunt donec Mauritius Funes, factionis FMLN, electus est Martio anni 2009. Factio FMLN sinistra[18] est, quae divisa est inter praevalentes Marxistico-Leninianas[12] partes in legislationis spatio et socio-liberales partes a Mauritio Funes usque ad annum 2014 ductas. Attamen, hic bifactionismus[19] fractus est cum Nayibus Bukelis, Magni Foederis pro Unitate Nationali (Hispanice Gran Alianza por la Unidad Nacional, Hispanico acronymo GANA) candidatus, Salvatoriensia comitia praesidentialia[12] anni 2019 vicisset.[20] Februario anni 2021, comitiorum parlamentariorum[12] resultationes praecipuam mutationem Salvatorianae civilitati causaverunt. Nova foederata praesidis Nayibi Bukeli factio, Novae Ideae (Hispanice Nuevas Ideas), parlamentariam maximam Salvatoriani historiae partem adepta est.[21]
Mediae regionis, praesertim capitis et litoralium regionum, praefecturae (Hispanice departamentos), "praefecturae rubrae" (Hispanice departamentos rojos) nuncupatae, relative sinistrarum partium[18] sunt. Alioquin, "praefecturae caeruleae" (Hispanice departamentos azules) -in Orientalium, Occidentalium et planitierum montanarum regionibus sitae- relative conservativae sunt.[22]
Salvatoria Nationum Unitarum et aliquot specializatorum earum ordinum socia est. Etiam Ordinis civitatum Americanarum, Parlamenti Centroamericani (Hispanice Parlamento Centroamericano, Hispanico acronymo PARLACEN) et Systematis Integrationis Centroamericanae (Hispanice Sistema de la Integración Centroamericana, Hispanicis siglis SICA) apud alia socia est. Active Commissioni Securitatis Centroamericanae favet, quae regionalem armorum moderationem alere quaeret. Salvatoria Ordinis mercaturae mundanae socia est; quamobrem regionales liberi commercii consensūs persequitur. Active Summi Conventūs Americarum (Hispanice Cumbre de las Américas; Anglice Summit of the Americas; Lusice Cúpula das Américas; et Francice Sommet des Amériques) processui favens, Salvatoria coetui operatorio de accessū ad mercatum communem intra Areae Liberi Commercii Americarum inceptum praesidet.
Copiis militaribus Salvaroriensibus (Hispanice Fuerza Armada de El Salvador) tres sectiones: Exercitus Salvatoriensis (Hispanice Ejército Salvadoreño), Classis aëria Salvatoriensis (Hispanice Fuerza Aérea Salvadoreña) et Classis nautica Salvatoriensis (Hispanice Fuerza Naval de El Salvador). Propemodum 17 000 hominum in copiis militaribus omnino sunt.[24]
Amnestia internationalis attentionem attraxit in nonnullos vigiles comprehensos propter illegales biocolyticas caedes. Alia apud problemata quae Amnestiae internationalis attentionem attraxerunt, amissi pueri, errores parendi legibus ad investiganda ac bene prosequenda scelera contra feminas et reddita collegia opificum illegalia sunt.[28]Abortus vetitus est, sine exceptione stupri, incestūs, maternae vitae periculo oblatae: feminarum igitur 180 in carcerem coniectae sunt his duobus decenniis, aliquae damnatae sunt amplius triginta annos.[29] Discriminatio contra homines LGBT in Salvatoriā pervulgata est.[30][31] Secundum schedam interrogatoriam a Pew Research Center, 62% Salvatoriensium ut homosexualitas societati non accipienda esset credunt.[32]
Salvatoria divisa est in praefecturas seu departimenta[33] (Hispanice departamentos) quattuodecim, quae vicissim subdivisa sunt in municipia (Hispanice municipios) 262. Hae praefecturae geographice congregantur in zonas tres: Occidentalem (Hispanice Occidental), Mediam (Hispanice Central) et Orientalem (Hispanice Oriental). Inferiori in tabulā ostenduntur praefecturae per zonas collectae:
Diaconiarum campus circiter 64% productūs domestici generalis constituit, cuius praecipui subcampi mercatura magna, mercatura tenuis, vectura et communicationes sunt. Industriae campus circa 22% productūs domestici generalis constituit, cuius praecipui subcampi ciborum apparatio, textilia, chemica sunt. Denique, agriculturalis campus circiter 7% productūs domestici generalis constituit, ubi coffea, harundo sacchari et xylon praecipuae fruges sunt.[43][44][45]
Salvatoria a pecuniae missionibus valde pendet, quae propemodum 20% nationalis productūs domestici generalis constituunt et originem trahunt a Salvatoriensibus peregre viventibus. Haec natio etiam aliquot foedera commercialia sanxit, incluso foedere commerciali cum Civitatibus Foederatis, quod ei adiuvit ad augendas merces exportatas.[43][44][45]
Attamen, Salvatoria nonnullis difficultatibus adhuc occurrit, apud quas altus vis scelerumque gradus, politica instabilitas et iniquitas. Quoque haec natio naturalibus incommodis, sicuti huracanis et terrae motibus, affecta est.[43][44][45]
Ergasterii hydroelectrici moles apud flumen Lempam.
Salvatorianum systema energeticum importatis fomitibus fossilibus, praesertim petroleo, valde fretum, quod circiter 70% totius electricitatis generatae constituit. Haec obnoxietas importatis a fomitibus hanc nationem vulnerabilis inconstanti petrolei pretio in toto orbe terrarum reddit et significativis oeconomicis periculis eam exponit. Ad huic problemati occurrendum, gubernium Salvatoriense nonnullas rationes adhibuit ut diversificetur Salvatotiana mixtura formarum energiae[3] et augetur usus fontium energiarum renovabilium, sicuti geothermicae, solaris, ventosae. Reapse, Salvatoria significativā harum energiarum renovabilium fontium potentiā valet et iam ad evolvendas eas progressa est. Ex anno 2021, energiae renovabilis fontes propemodum 30% totius electricitatis generatae in Salvatoriā constituunt. Verumtamen, huic nationi adhuc difficultates superandae sunt, inter quas limitata transmittendi infrastructura et politica ordinatoriaque impedimenta ad pecuniam collocandam in energiarum renovabilium inceptis.[50][51]
Vectura in Salvatoriā viaria intextū vix evoluto et limitatā vehiculorum publicorum praesentiā pingitur. Secundum relationem ab Argentariā interamericanā progressūs (HispaniceBanco Interamericano de Desarrollo, AngliceInter-American Development Bank, FranciceBanque interaméricaine de développement et LusiceBanco Interamericano de Desenvolvimento) anno 2019 factam, solum 7% viarum hac in natione bituminatae sunt, quod difficilem periculosamque vecturam per vias reddit. Alterā ex parte, vehiculorum publicorum systema praecipue privatis laophoriis et laophoriis minutis, crebro refertis et pessimis conditionibus, constituitur. Quamobrem, hoc systema viatoribus magna sinistrorum casuum viariorum pericula et incommodam experientiam involvit. Nihilominus, gubernium Salvatorianum has difficultates emendare conatur, verbi gratiā, per programma "EL Salvador Transporte Cercano", cuius propositum vehicula publica tutiora fidioraque praebere est.[52]
Respectū Salvatoriensium aëroportuum, aëroportus huic nationi internationales volatūs praebens Aëroportus Internationalis Salvatoriensis Sanctus Anscharius Arnulphus Romero y Galdámez (Hispanice Aeropuerto Internacional de El Salvador San Óscar Arnulfo Romero y Galdámez) 40 chiliometra seu 25 milia passuum ab Urbe Sancti Salvatoris distans, est.[53]
Salvatoriense publicum educationis systema opibus valde caret. Classis magnitudo publicis in scholis alumnos 50 per aulam superare potest. Salvatorienses qui impensam solvere possunt suos filios privatas ad scholas mittunt, quae melioris qualitatis quam publicae putantur. Pleraeque privatae scholae Statunitensia, Europaea aut alia provecta systemata sequuntur. Proletariae plebis familiae publicae educationi confidere coguntur.[54]
Educatio in Salvatoriā gratuita per lyceum est. Post basicae educationis (ludi litterarii et scholae mediae) novem annos, alumni biennale lyceum aut triennale lyceum eligere possunt. Biennale lyceum alumnum ad mittendum eum in universitatem parat; dum triennale lyceum alumnum gradum suscipere et opificum coetum vocationale intra curriculum intrare aut universitatem plurimae educationi electo de campo intrare sinit.[55]
Universitarium systema in Salvatoriā e centrali publico instituto, Universitati Salvatoriensi (Hispanice Universidad de El Salvador), et multis aliis specializatis privatis universitatibus consistit. Salvatoria ordine 96º secundum Indicem mundanum innovationis anno 2021, anteriori de ordine 108º anno 2019, collocata est.[56][57]
Salvatoriense valetudinarium systema publicarum privatarumque diaconiarum mixtura est, ubi Ministerium publicum saluti popoli tuendae publicarum valetudinariarum diaconiarum provisionem praestat. Haec natio universale valetudinarium systema in cautionis socialis exemplari fundatum habet, sed tegmen limitatum est et multi homines aditum basicas ad valetudinarias diaconias non habent. Publicae valetudinariae diaconiae gratuitae sunt, sed harum curationum qualitas magnopere variat, ruralibus cum areis et marginatis communitatibus limitatum aditum valetudinarias ad diaconias habentibus. Privatus curationis medicae campus crescit, sed diaconiae cariores sunt ut plerique incolae solvere nequeant. Valetudinis operariorum exiguitas et disparitas in valetudinis consecutionibus dissimiles inter communitates significativa problemata sunt quae solvenda sunt. Salvatoria in meliorandā matrum puerorumque valetudine profecit, per deminuendam contagiosorummorborum praevalentiam, sicuti sidae aut phthiseōs; nihilominus sunt adhuc difficultates in curandis haud contagiosis morbis sicuti diabete, hypertensione arteriali et cancro.[58][59][60]
Ceterum, COVID-19 pandemia Salvatoriense valetudinarium systema valde ursit. Quamobrem, Gubernium praecipuam huius nationis sedem primariam conventūs[3] in Valetudinarium Salvatoriam (Hispanice Hospital El Salvador) convertit ut maximum nosocomium in Americā Latinā sit. Hic apparatus a Praeside inauguratus est die 22 Iunii anni 2020, cum Praeses hanc in valetudinarium conversionem diuturnam propter ingentem pecuniae collocationem factam fore nuntiavit.[61][62]Dollariorum Statunitensium 25 milliones primae huius phasi convertendae prioris sedis primariae conventūs expensae sunt,[63], toto hoc apparatū dollariorum Statunitensium 75 millionibus constante et habente haemothecam, necrocomium, radiologiae aream alia inter commoda.[62][63] Hoc valetudinarium totam capacitatem 1083 lectorum stationis therapiae intensivae et 2000 lectorum omnino habebit, phasi tertiā finitā.[61][64]
Respectū valetudinis, anno 2015exspectatio vitae circa 69 anni viris et 78 anni feminis erat; sed exspectatio vitae bonā cum valetudine inferior decem annos quam exspectatio vitae generalis ambobus sexibus.[58] Alterā ex parte, compellente Ecclesiā Catholicā, abortūs leges in Salvatoriā apud restrictivissimas in toto orbe terrarum sunt ex anno 1997. Etiam in casū stupri aut aliarum medicarum implicationum, abortus lege prohibetur, quamobrem feminae talibus in casibus propter homicidium voluntarium semper inculpatae sunt.[65] Ex Octobre anni 2016, partialis de abortū legis rogatio[12] -in casū stupri et periculi vitae matris- excogitabatur[66] sed dexteris a factionibus impedita est.[67] Salvatoria feminicidiorum[68] principatum in Americā Latinā anno 2011 conservabat, cum 13,9 feminis interfectis pro 100 000 incolarum; anno 2016, hic index in 5,8 decrevit.[69]
Salvatorianus numerus incolarum 6 314 167 hominum anno 2021 erat,[70][71] adversus 2 200 000 anno 1950. Anno 2010, centesima ratio numeri incolarum minus quam 15 annos natorum 32,1%, 61% inter 15 et 65 annos natorum et 6,9 magis quam 65 annos natorum erat.[72]CaputUrbs Sancti Salvatoris circiter 2,1 milliones incolarum habebat. Aestimatae 42 centesimae partes Salvatorianorum ruri incolunt. Urbanizatio[3] mirifico indice in Salvatoriā usque ab annis 1960 expansa est, cum milliones hominum urbes migravissent, quod adiuncta problemata arti urbium disponendarum et diakoniis creavit. Saltem 100 000 Nicaraguensium sunt qui Salvatoriam incolunt.[73]
Incolarum 0,23% se integre Indigenae referunt. Apud ethnē sunt Cacaopērae (Hispanice cacaoperas seu kakawiras) 0,07% omnium Salvatorianorum repraesentantes, Pipiles[75] (Hispanice pipiles seu nahuas) 0.06% repraesentantes, Lencae[76] (Hispanice lencas) 0,04% repraesentantes et alia minora ethnē 0,06% repraesentantia. Pauci nonnulli Amerindi mores traditionesque servaverunt cum per tempora praevalenti Mixticiae culturae assimulati essent.[77] Est parvum Afrosalvatorianum ethnos, 0,13% omnium Salvatoriensium constituens, cum aliarum rassarumNigricolores ne in Salvatoriam migrarent gubernii rationibus ineunte saeculo XX impediti essent.[78][79] Nihilominus, Afrorum in servitutem redactorum pronepotes Salvatorianas in demographiam culturamque iam per colonialem et postcolonialem periodos inserti erant.[80]
Immigrantes apud circulos in Salvatoriā, Palaestini Christiani eminent.[81] Quorum posteri, quamquam pauci secundum numerum sunt, ingentem oeconomicam politicamque potentiam hac in natione adepti sunt, sicuti Praesidis Antonii Saca electio patescit, cuius adversarius in anni 2004 comitiis, Shafiquus Hándal quoque Palaestinae originis erat, et florentes societates mercatoriae, fabricatoriae et aedificatoriae hoc ab ethnei possessae sunt.
Lingua Hispanicalingua publica est, quā propemodum omnes incolae loquuntur, quamquam multo pauci Indigenae (circa 500) Pipiles[75] Pipiliter (Hispanice náhuat seu pipil; Pipiliter nawat seu nawataketzalis) loquuntur. Aliae Indigenicae linguae, videlicet poquomamica (Hispanice pocomam seu pokomam seu poqomam), Cacaopēra (Hispanice cacaopera) et Lenca Salvatoriensis[76] (Hispanice Lenca salvadoreño), exstincta sunt. Quecchice (Hispanice q'eqchi seu quekchí) loquuntur Indigenae immigrantes e Guatimaliā et Belizā oriundi qui in Salvatoriā vivunt.
Lingua Hispanica vernacula Caliche (Hispanice caliche) nuncupatur, quae informalis putatur. Sicut aliis in Americae Mediae et Australis regionibus, Salvatoriani voseismo (Hispanice voseo utuntur, qui ad pronominis vos usum sicut secundam personam singularis vice pronominis tú refert.
Ineunte e saeculo XXI, Salvatoria altum scelerum indicem passa est, inter quae includuntur malefactorum catervarum scelera et scelera iuvenilia.[91] Salvatoria altissimum homicidiorum indicem in toto orbe terrarum anno 2012 habebat, sed acutam scelerum deminutionem anno 2019 experta est, centristico[12] gubernio regente.[92] Haec natio etiam in malefactorum catervarum crisi epicentrum putatur, iuxta cum Guatimalā et Honduriā.[93] Aliquot diurnalisticae investigationes Caroli Mauritii Funes Cartagena[94] et Salvatoris Sánchez Cerén[95] gubernia, magis quam violentiam et malefactorum catervarum facinora extirpare conata esse, cum catervis Barrio 18 et Marā Salvatruchā[96] indutias pacisci ad temperanda parumper scelera homicidiaque Salvatoriensi in territorio indicant. Hoc repugnans, gubernium complura consilia instituit quae de harum catervarum consociatione iuvenes demere conaretur; nihilominus, hi conatūs nullum celerem effectum produxerunt. Unum apud haec gubernii consilia emendatio contra malefactorum catervas "Súper Mano Dura" (scilicet "manus valde ferrea") nuncupata fuit. Consilium "Súper Mano Dura" non solum paulisper successit sed etiam a Nationibus Unitis valde reprehensum est. Quod temporarium successum anno 2004 expertum est, sed scelerum incrementum fuit post anno 2005. Exempli gratiā, anno 2004, erant intentionalis homicidia 41 pro 100 000 incolarum, 60% homicidiorum commissorum ad catervas conexis;[93] anno 2012, homicidiorum index crevit ad 66 pro 100 000 incolarum, amplius quam ter Mexicanum homicidiorum index.[97] Anno 2011, erant 25 000 aestimatorum harum catervarum sodalium plerumque in Salvatoriā, e quibus 9000 in carcere sunt.[97] Notissimas apud malefactorum catervas, maras[90] (Hispanice maras) vocatas, Mara Salvatrucha (Hispanice Mara Salvatrucha) et eius aemuli Mara Barrium 18[98] (Hispanice Mara Barrio 18) sunt. Maras venati sunt turmae mortis sicuti Umbra Nigra (Hispanice Sombra Negra). Apud aemulos, quoque includenda est crescens mara Rebelles 13 (Hispanice The Rebels 13).[99]
Annus 2015 violentissimus in Salvatoriā in tempore post bellum exstante putatus est. 6650 hominum per 365 diēs occisis; quod 18,23 homicidiorum per diem mediocritatem significat.[100] Usque ab illo anno, homicidiorum numerus magnopere decrevit usque ad attingendum annum 2021. Anno 2016,[101] saltem 5728 hominum in Salvatoriā occisi sunt, quod 15,69 homicidia per diem denotat. Salvatoriae, exeunte anno 2017, homicidiorum undecim mediocritas per diem erat. Quod fuerunt omnino 3962 homicidiorum illo anno denotat.[102] Anno 2018, 616 homicidiorum imminutio fuit relate ad annum 2017. Hic annus finem cepit cum 3348 homicidiorum. Quod 9,19 homicidiorum mediocritatem per diem in 365 dierum spatio fuisse significat. Anno 2019,[103] publici magistratūs omnino 2365 homicidiorum retulerunt, quod 6,47 homicidiorum mediocritatem per diem denotat. Anno 2020, homicidiorum numerus ad mediocritatem 3,63 per diem decrevit, omnino 1322 homicidiorum attingens,[104] dimidiam homicidiorum rationem reddens quae priore anno acciderunt. Anno 2021, haec natio 1140 homicidiorum nuntiaverunt,[105] quae 201 homicidia minus quam antecedente anno sunt et mediocritas 3,12 homicidiorum per diem. Officialia apud data, anno 2021 fuit minimus homicidiorum numerus usque a bello civili confecto anno 1992 nuntiatus.
Die 25 Martii anni 2022 incipiens, violentiae a malefactorum catervis patratae triduum evenit, quod 87 hominum interfectorum reliquit.[106] Huic triduo respondens, Praeses Bukelis[107] Salavatoriano de parlamento ratam legislationem extraordinariam[3] facere rogavit.[108] Die 26 Martii, Bukelis etiam vigilibus et exercitui ut tumultuariam violentiae responsalium comprehensionem inciperent iussit.
Postridie, Conventus Legifer Salvatorianus (Hispanice Asamblea Legislativa de El Salvador) Legislationem Extraordinariam[3] approbavit, quae legaliter quemvis civem catervae socii suspectum comprehendere sivit, etiam sine probatione. Praeterea, Conventus Legifer quoque reformationes approbavit ad augendas damnationes a novem in 45 annos carceris et ad puniendos nuntios a malefactorum catervis diffusos, quoque ad damnandos liberos diurnarios de catervarum crisi locutos usque ad 15 annos carceris.
Lex contra eos dirigitur qui suum territorium cum malefactorum catervarum acronymis "signant" -hoc usū catervarum socii utuntur ad absterrendos et minandos eos qui publicis magistratibus accusant. Directorium carcerum graphita eradere coepit quibus malefactorum catervae utuntur ad signanda territoria ubi agunt.
Malefactorum catervae seu marae[90]Salvatrucha, siglis MS-13, (Hispanice Mara Salvatrucha) et Barrium 18 (Hispanice Barrio 18), inter alias, 70 000 sodalium rationem subducunt, quorum 16 000, usque ab Martio, in carcere conditi sunt,[106] sed, apud ultimarum comprehensionum relationes, hic numerus amplius ad 25 000 sontium crevit. Obsidium urbe Soyapango (Hispanice Soyapango) graphita in locis olim periculosis delevit[109] et in hoc municipio nonnullarum communitatum periculosi catervarum sodales capti et in vincula coniecti sunt.
Commixtis Amerindicis, Hispanicis colonialibus et Africis ponderibus, composita natio conformata est orta e coniungiis mixtis inter Aborigenes, Europaeos colonos et Afros servos. Ecclesia Catholica praecipuo munere Salvatorianā in culturā fungitur. ArchiepiscopusAnscharius Romero nationalis heros propter eius munus in resistendo violationi iurum humanorum quae evenit per Belli civilis Salvatoriensis exspectationem.[111] Egregii extranei homines in Salvatoriā Iesuitae et professores Ignatius Ellacuría, Ignatius Martín-Baró et Secundus Montes fuerunt, qui anno 1989 ab Exercitū Salvatoriano per Belli civilis fastigium interfecti sunt.
Pictura, opus fictile et textum praecipua manualia artificiosa media sunt. Scriptores Franciscus Gavidia, Salvator Salazar Arrué, Claudia Lars, Alfredus Espino, Petrus Geoffroy Rivas, Manlius Argueta, Iosephus Robertus Cea et poëta Rochus Dalton celebres Salvatorienses auctores sunt. Insignes apud saeculi XX homines sunt defunctus cineasta[12] Balthasar Polio, dispositrix cinematographica Patricia Chica, artifex Ferdinandus Llort et gryllographus Antonius Salazar.
Clarissimos apud artifices plasticos sunt pictores Augustus Crespin, Noë Canjura, Carolus Cañas, Ioannes Gil, Iulia Díaz, Mauritius Mejía, Maria Helena Palomo de Mejía, Camillus Minero, Ricardus Carbonell, Robertus Huezo, Michaël Angelus Cerna -note nuncupatus MACLo-, Esaël Araújo et ceteri.
Unum celebria apud fercula in Salvatoriā pupūsa (Hispanice pupusa) est. Pupūsae manū factae maiziitortīllae sunt, factae e maizii aut oryzae massā Americae Latinae propriā et fartae uno aut aliquibus horum elementorum: caseo -plerumque molli Salvatoriano caseo sicuti caseolo[12] (Hispanice quesillo), simili mozzarellae-, tzitzǎrrōne (Hispanice chicharrón) aut fabae frictae (Hispanice frijoles refritos). Aliquando fartura caseus cum calyculis fernaldiae panduratae, e Mediā Americā oriundae plantae, (Hispanice queso con loroco)[112] est. Pupūsae revolutae (Hispanice pupusas revueltas) fabis, caseo et suillā farciuntur. Etiam sunt vegetarianae optiones. Aliquae audaces popinae sellariolae pupūsas squillis aut spinaciis fartas praebent. Substantivum "pupūsae" deducitur a Hispanico vocabulo "pupusa", quod mutuatum est e Pipilicā voce "pupushahua". Pupūsae origo disputatur, quamquam eius praesentia in Salvatoriā ante Hispanorum adventum esse cognoscitur.[112] In Salvatoriā, pupūsa Mesoamericana avita hereditas et popularissimum ferculum hac in natione habetur. Quae "Nationale Salvatoriae Ferculum" designata est viā Decreti Legiferi nº 655 in Constitutione Salvatorianā. Hoc decretum quoque secundo die solis hanc nationem "Nationalem pupūsarum diem" celebraturam esse etiam indicat.[113]
Duo alia Salvatoriensia typica fercula iucca fricta (Hispanice yuca frita) et panes cum pullinā (Hispanice panes con pollo) sunt. Iucca fricta ex valde frictis iuccae radicibus consistit quae cum curtīdū[114] (Hispanice curtido) -aceto macerato [12] condimento e brassicā, cepā et dauco facto- et tergillis cum pescadītis[115] (Hispanice pescaditas), scilicet frictis sardinis pullis, apponuntur. Iucca aliquando cocta magis quam fricta apponitur. Panis cum pullinā seu gallopavone calida pastilla submarina gallopavone aut pullinā farta sunt. Hoc pastillum cum lycopersico et nasturtio iuxta cum cucumi, cepā, lactucā, iure Magonico et sinapi traditionaliter apponitur.
Unum typica apud ientacula in Salvatoriā ariena fricta, crebro cum cramo apposita, est, quae etiam vulgata est non solum Salvatorianis in popinis sellariolis domibusque sed etiam apud migatores in Civitates Foederatas Americae. Aihuashte[116] seu alguashte[117] seu pepitorĭa[118] (Hispanice aihuashte seu alguashte seu pepitoria), condimentum e siccis molitisque cucurbitae argyrospermatis seminibus factum, salsis et dulcibus Salvatoriensibus ferculis vulgo additur. Marialuīsa[119] (Hispanice maría luisa) communiter in Salvatoriā inventum tragēma est. Quae est stratificatus gastellusmalorum Sinensiummarmelatā imbutus et saccharo pulvereo aspersus. Unum popularissima apud tragemata gastellus trium lactium (Hispanice pastel de tres leches seu torta de tres leches seu bizcocho de tres leches) est, consistens e tribus lactis generibus: lacte evaporato, lacte condensato et cramo.
Popularis potio quā Salvatoriani fruuntur hordeatum (Hispanice horchata) est. Quod est plerumque e molitorum crescentiae alatae seminum pulveribus facta quibus lac, aqua et saccharum adduntur. Hordeatum totum per annum et quolibet diei momento potatur. Plerumque coniunctum est pupūsarum aut iuccā frictā ferculo. Salvatorianum hordeatum valde dissimilem saporem habet et cum Mexicano hordeato non confundendum est, quod ex oryzā factum est. Coffeum etiam communis matutina potio est.[120] Populares apud potiones in Salvatoriā sunt ensalāda[121] (Hispanice ensalada), secatis e fructibus in fructuum suco fluctuantibus facta; et kolashanpan[122] (Hispanice kolashanpan), potio refrigeratoria cum harundinis sacchari sapore.
Musicae Caribica, Columbiana et Mexicana consuetae non solum in radiophoniā sed etiam in conviviis totā hac in natione redditae sunt; praesertim musica bolerica[12] (Hispanice bolero), cumbia[133], meringinis (Hispanice merengue), musica popularis Latina (Hispanice pop latino), salsa (Hispanice salsa), bachāta (Hispanice bachata) et musica reggaetonica (Hispanice reguetón). Quod Salvatorienses ad cantatores attinet, Alvarus Torres ultimus Salvatorianus romanticus crebro putatur.[134] Concentus omnium tesserarum divenditarum quem Britannicus grex Iron Maidenpridie Nonas Martias intra itineris The Book of Souls World Tour contextum in Stadio Georgii "Magici" González (Hispanice Estadio Jorge "Mágico" González) Urbe Sancti Salvatoris egit maximum eventum in totā Salvatoriae historiā factum fuit.[135]
Turma Pedilusoria Nationalis in Stadio Cuzcatlane[8][9] (Hispanice Estadio Cuscatlán) Urbe Sancti Salvatoris[10] ludit. Anno 1976 inauguratum est et 44 836 spectatoribus capacitatem habet, quod id facit maximum stadium Mediae Americae et Caribaei.
Fidelis Chávez Mena 1980 • Georgius Eduardus Tenorio 1984 • Rudolphus Antonius Castillo Claramount 1985 • Ricardus Acevedo Peralta 1986 • Iosephus Manuel Pacas Castro 1989 • Michael Angelus Salaverría 1993 • Anscharius Alfredus Santamaría 1994 • Raimundus Ernestus González Giner 1995 • Maria Eugenia Brizuela de Ávila 1999 • Franciscus Laínez 2004 • Marisol Argueta de Barillas 2008 • Hugo Martínez 2009 • Iacobus Miranda 2013 • Hugo Martínez 2014 • Carolus Alfredus Castañeda Magaña 2018 • Alexandra Hill Tinoco 2019