საქაროზა

საქაროზა, ჭარხლის ან ლერწმის შაქარი — ორგანული ნივთიერება და ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი დისაქარიდი ქიმიური ფორმულით C₁₂H₂₂O₁₁. უფერული, წყალში კარგად ხსნადი კრისტალებია. შეიცავს ყველა მწვანე მცენარე. t_დნ — 185—186°C. მჟავას ან ფერმენტ საქაროზას მოქმედებით იშლება გლუკოზად და ფრუქტოზად. საქაროზა ადვილად შესათვისებელი და უმნიშვნელოვანესი სატრანსპორტო ნახშირწყალია მცენარეებში; ფოტოსინთეზის პროცესში წარმოქმნილი ნახშირწყლები ფოთლებიდან თესლში, ფესვებში, ტუბერებსა და ძირხვენებში გადადის საქაროზას სახით, სადაც ადვილად იქცევა სახამებლად და ინულინად.

ზოგადი
ტრადიციული სახელწოდება	შაქარი
ქიმიური ფორმულა	C12H22O11
მოლური მასა	342.30[1] გ/მოლი
ფიზიკური თვისებები
სიმკვრივე	1.587[1] გ/სმ³
თერმული თვისებები
დნობის ტემპერატურა	186 (იშლება)[1] °C
სტრუქტურა
კრისტალური სტრუქტურა	მონოკლინური
უსაფრთხოება
LD50	29700 [2]

შაქრის ლერწმისაგან საქაროზას მიღების წესებს იცნობდნენ ინდოეთში, ჩინეთში, ეგვიპტეში. ამჟამად ზოგიერთ ქვეყანაში საქაროზას შაქრის ჭარხლისაგან იღებენ. მას ფართოდ იყენებენ კვებისა და მიკრობიოლოგიურ მრეწველობაში. საქაროზას დუღილის შედეგად მიიღება ეთილის სპირტი, აცეტონი, ძმარმჟავა, რძემჟავა და სხვა. საქაროზას შაქარსაც უწოდებენ.