Parut
Parut [pa.rut] (Jawi: ڤاروت) ialah hasil daripada proses penyembuhan kulit dan tisu yang umum berlaku selepas kecederaan yang disebabkan oleh trauma, jangkitan atau pembedahan.[1] Parut berpunca daripada proses biologi, pembaikan luka pada kulit, serta organ dan tisu badan yang lain. Oleh itu, parut adalah bahagian semula jadi dari proses penyembuhan.
| Parut ڤاروت Scar | |
|---|---|
 Penafian perubatan | |
.jpg) | |
| Pengkhususan | Dermatologi, Pembedahan plastik |
| Punca | Trauma, jangkitan dan pembedahan.[1] |
sunting | |
Tisu parut terdiri daripada protein yang sama (kolagen) dengan tisu yang digantinya, tetapi kandungan serat protein yang berbeza; dan bukannya pembentukan basketweave secara rawak dari serat kolagen yang terdapat dalam tisu normal, dalam fibrosis pautan silang kolagen dan membentuk jajaran yang jelas dalam satu arah.[2] Jajaran tisu parut kolagen ini, biasanya mempunyai kualiti fungsi yang lebih rendah daripada penjajaran rawak kolagen normal. Contohnya, parut pada kulit kurang tahan terhadap sinaran ultraungu dan kelenjar peluh dan folikel bulu yang tidak tumbuh semula di dalam tisu parut.[3]
Jenis
Semua parut terdiri daripada kolagen yang sama dengan tisu yang telah diganti, tetapi kandungan tisu parut, berbanding dengan tisu biasa adalah berbeza.[2] Tisu parut juga kekurangan elastik tidak seperti tisu yang normal yang mengedarkan elastik serat.[4] Dua jenis yang paling biasa adalah parut hipertrofik dan keloid,[1][5] kedua-duanya mengalami pertumbuhan kolagen yang kaku yang berlebihan sehingga melebarkan tisu dan menyekat pertumbuhan semula tisu baharu.
Parut hipertrofik
Parut hipertrofik atau hipertrofi berlaku apabila tubuh menghasilkan kolagen yang berlebihan,[1] yang menyebabkan parut akan naik di atas kulit dan persekitarannya. Parut hipertrofik berbentuk seperti bahagian bengkak berwarna merah yang timbul pada kulit dan tebal.[1] Biasanya berlaku dalam 4 hingga 8 minggu setelah jangkitan luka.[5]
Parut keloid
Parut keloid adalah bentuk parut yang berlebihan yang lebih serius, kerana ia boleh tumbuh tanpa batasan menjadi neoplasma yang besar.[5] Ianya berbeza dengan parut normal dan parut hipertrofik, keloid berlaku apabila saiz parut yang menebal menjadi semakin besar hingga melepasi kawasan yang luka. Juga, saiznya boleh bertambah jika tidak dirawat dengan segera.[1]
Parut keloid boleh terjadi pada sesiapa sahaja, tetapi paling biasa pada orang berkulit gelap.[6] Biasanya keloid terbentuk apabila berlaku pembedahan, kecederaan kulit seperti tindik, tatu, jerawat dan luka akibat terbakar atau terkena objek tajam seperti pisau dan suntikan.[1][7]
Parut atropik
Parut atropik berbentuk seperti lekukan yang tenggelam pada permukaan kulit, yang mempunyai penampilan yang berlubang. Ini disebabkan apabila struktur asas yang menyokong kulit, seperti lemak atau otot yang hilang. Parut jenis ini sering dikaitkan dengan jerawat,[8][9] penyakit cacar air, penyakit lain (terutamanya jangkitan Staphylococcus), pembedahan, gigitan serangga dan labah-labah tertentu, atau kemalangan. Ia juga boleh disebabkan oleh gangguan tisu penghubung genetik, seperti gejala Ehlers-Danlos.[10]
Parut tanda regangan
Tanda regangan juga salah satu merupakan bentuk parut. Ini disebabkan ketika kulit meregang dengan cepat (misalnya semasa kehamilan,[11] kenaikan berat badan yang ketara, atau pertumbuhan remaja meningkat),[12] atau ketika kulit mengalami ketegangan semasa proses penyembuhan, (biasanya di dekat sendi). Parut jenis ini biasanya bertambah baik selepas beberapa tahun.[11]
Tahap kortikosteroid meningkat terlibat dalam pengembangan tanda regangan.[13]
Patofisiologi
Parut adalah mekanisme pembaikan badan setelah kecederaan pada tisu. Sekiranya luka sembuh dengan cepat dalam masa dua minggu dengan pembentukan kulit baru, kolagen minimum akan disimpan dan tidak ada bekas luka yang akan terbentuk.[14] Apabila matriks ekstrasel merasakan peningkatan tekanan mekanikal, tisu akan mengalami parut, dan parut dapat dibatasi oleh tekanan yang melindungi luka.[15]
Luka dengan ketebalan penuh kecil di bawah 2mm akan menyatukan semula dengan cepat dan sembuh daripada parut. Kelenjar peluh tidak terbentuk pada tisu parut, yang mengganggu pengaturan suhu badan.[16] Serat elastik secara amnya tidak dapat dikesan pada tisu parut yang berusia lebih muda dari 3 bulan.[17]
Rawatan
Rawatan awal dan berkesan dari parut jerawat dapat mencegah jerawat menjadi parut daripada sering terjadi.[18] Setakat 2014[kemas kini] no prescription drugs for the Sehingga tahun 2014, tiada dadah preskripsi untuk rawatan atau pencegahan parut.[19]
Kimia
Pengelupas kimia adalah bahan kimia yang menghancurkan epidermis secara terkawal, menyebabkan pengelupasan dan pengurangan keadaan kulit tertentu, termasuk bekas jerawat.[20] Pelbagai bahan kimia dapat digunakan bergantung pada kedalaman kulit seseorang individu, dan harus berhati-hati semasa digunakan, terutama untuk individu berkulit gelap dan orang-orang yang mudah terkena terhadap pembentukan keloid atau dengan jangkitan aktif.[21]
Suntikan
Suntikan pengisian kolagen dapat digunakan untuk meningkatkan parut atropik ke tahap kulit persekitaran.[22] Risiko berbeza-beza berdasarkan pengisian yang digunakan, dan boleh merangkumi kerosakan dan reaksi alergi.[23]
Suntikan steroid ke dalam tisu parut turut, membantu mengecutkan saluran darah dalam tisu berkenaan dan seterusnya menyebabkan proses pembentukan tisu fibrosis tidak aktif.[1]Rawatan suntikan steroid tidal sesuai kepada beberapa individu seperti ibu yang mengandung.[1]
Radioterapi
Radioterapi dos-rendah, kadang-kadang digunakan untuk mencegah parut keloid dan hipertrofik yang teruk. Ia dianggap berkesan walaupun kekurangan ujian perubatan, tetapi hanya digunakan dalam kes yang teruk kerana risiko kesan sampingan jangka panjang yang dirasakan.[24]
Rujukan
Pautan luar
Kategori berkenaan Parut di Wikimedia Commons- WebMd.com: Skin Scars Directory
- American Academy of Dermatology: What is a scar?
- Parut di MyHealth
