Język ormiański
Język ormiański, język armeński (Հայերեն, hajeren) – język z rodziny języków indoeuropejskich z grupy satem, stanowiący w niej samodzielną gałąź. Obecnie używany jest w Republice Armenii i nieuznawanej Republice Górskiego Karabachu, gdzie jest językiem urzędowym, a także w Gruzji, Iranie, Syrii, Rosji, w Libanie i w 24 innych państwach przez około 6 milionów ludzi.
| Obszar | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Liczba mówiących | ok. 6 mln | ||||||
| Pismo/alfabet | |||||||
| Klasyfikacja genetyczna | |||||||
| |||||||
| Status oficjalny | |||||||
| język urzędowy |  Armenia | ||||||
| Organ regulujący | Armeńska Akademia Nauk | ||||||
| Ethnologue | 1 narodowy↗ | ||||||
| Kody języka | |||||||
| ISO 639-1 | hy | ||||||
| ISO 639-2 | arm/hye | ||||||
| ISO 639-3 | hye | ||||||
| ISO 639-5 | hyx | ||||||
| IETF | hy | ||||||
| Glottolog | arme1241, nucl1235 | ||||||
| Ethnologue | hye | ||||||
| GOST 7.75–97 | арм 055 | ||||||
| WALS | arz | ||||||
| SIL | ARM | ||||||
| Występowanie | |||||||
.png) | |||||||
| W Wikipedii | |||||||
| |||||||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||||||
Współcześnie istnieją dwa standardy języka ormiańskiego oraz liczne dialekty nieliterackie[1]. Standardy różnią się wymową niektórych głosek, a także odmianą czasowników i czasami gramatycznymi. Ich nazwy pochodzą od miejsca ich powstania:
- wschodnioormiański używany na Wyżynie Armeńskiej u podnóży góry Ararat, w tym w obecnej Republice Armenii
- zachodnioormiański do rzezi Ormian używany przez Ormian mieszkających w Anatolii, obecnie używany jedynie wśród ormiańskiej diaspory.
W liturgii Kościoła ormiańskiego używany jest starożytny język ormiański zwany grabar[2].
Ormianie polscy od XVII wieku, choć nie powszechnie, posługiwali się językiem zachodnioormiańskim. Na skutek postępującej polonizacji znajomość języka ormiańskiego niemal zanikła – przetrwała jedynie w kolonii ormiańskiej w Kutach nad Czeremoszem[3] (do II wojny światowej). Do dziś żyje w Polsce kilka osób, które pamiętają używany tam język zachodnioormiański.
Pochodzenie języka
Współcześnie język ormiański w zdecydowanej większości językoznawczych opracowań uważa się za język indoeuropejski, naznaczony silnym wpływem innych języków regionu, m.in. aramejskiego i średnioperskiego. Według najpopularniejszych teorii język ten, a ściślej jego wczesne stadium nazywane językiem protoormiańskim, oddzielił się w starożytności od głównego pnia języków indoeuropejskich wraz z kilkoma innymi językami zaliczanymi do ligi paleobałkańskiej. Za język najbliżej spokrewniony z ormiańskim uważano w przeszłości frygijski, dziś teoria ta jest mniej popularna. Istnieją też hipotezy o bliższym związku języka ormiańskiego z językiem greckim.
Zaproponowano też kilka innych, znacznie mniej popularnych hipotez, przeczących indoeuropejskiemu rodowodowi języka ormiańskiego. W myśl tych teorii język ormiański miałby nabrać cech indoeuropejskich pod wpływem interakcji z językami tej rodziny (zwłaszcza anatolijskimi), a genetyczne pokrewieństwo wykazywać raczej z niektórymi językami hipotetycznej grupy azjanickiej. Teorie te kwestionowane są przez zdecydowaną większość językoznawców. W 1875 roku niemiecki językoznawca Heinrich Hübschmann opublikował pracę Położenie języka ormiańskiego wśród języków indoeuropejskich, w której wykazuje, że język ormiański stanowi osobną gałąź wśród języków indoeuropejskich, a podobieństwa z językiem perskim i innymi starożytnymi językami są zapożyczeniami.
Alfabet ormiański
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
- Andrzej Pisowicz: Gramatyka ormiańska (Grabar – Aszcharabar). Kraków: 2001.
- Andrzej Pisowicz, Szuszanik Sedojan, Norajr Norajr Ter-Grigorian: Mały słownik ormiańsko-polski, polsko-ormiański. Kraków: 2006.
- Robert Godel: An introduction to the study of Classical Armenian. Wiesbaden: 1975. (ang.).
- Jan Henrik Holst: Armenische Studien. Wiesbaden: 2009. (niem.).
- Heinrich Hübschmann: Armenische Grammatik. Teil 1: Armenische Etymologie. 1895, seria: Bibliothek indogermanischer Grammatiken, Band 6. (niem.).