Luiz Inácio Lula da Silva
Luiz Inácio Lula da Silva (wym. [luˈiz iˈnasju ˈlulɐ da ˈsiwvɐ], ur. 27 października 1945 w Caetés jako Luiz Inácio da Silva)[1][2], znany jako Lula – brazylijski polityk, członek Partii Pracujących, prezydent Brazylii w latach 2003–2010 i ponownie od 1 stycznia 2023.
Luiz Inácio Lula da Silva (2023) | |
Data i miejsce urodzenia | 27 października 1945 |
---|---|
39. Prezydent Brazylii | |
Okres | od 1 stycznia 2023 |
Przynależność polityczna | |
Poprzednik | |
Okres | od 1 stycznia 2003 |
Przynależność polityczna | |
Poprzednik | |
Następca | |
Odznaczenia | |
Życiorys
Dzieciństwo i młodość
Jako data urodzenia podawany jest 6 października. Jednak według słów polityka, opierającego się na pamięci matki, faktycznie urodził się on 27 października 1945 roku. Pochodził z wielodzietnej rodziny robotników rolnych z Pernambuco, był ostatnim z siedmiorga dzieci. Wychowywał się bez ojca, który porzucił matkę. Po skończeniu czterech klas szkoły podstawowej zaczął (w wieku 11 lat) pracować jako robotnik niewykwalifikowany, m.in. pucybut, goniec, sprzedawca, pracownik pralni i tokarz.
W latach 70. zaangażował się w działalność lewicowych związków zawodowych; aktywność ta wiązała się z ryzykiem ze względu na panujący w Brazylii reżim wojskowy[3]. W wypadku przy pracy stracił palec. Od 1972 był jednym z przywódców ruchu związkowego. Organizował masowe protesty i strajki, był więziony.
W 1980 jako przywódca związku zawodowego metalowców kierował nielegalnym strajkiem generalnym. Za organizację strajku został skazany na trzy lata więzienia, ale ostatecznie wyrok uchylono w sądzie apelacyjnym. W tym samym roku[3] wraz z grupą innych liderów związkowych oraz intelektualistów współtworzył lewicowe skrzydło Partii Pracujących (Partido dos Trabalhadores). Od 1982 używa przydomku „Lula” jako oficjalnego nazwiska. Brał udział w kolejnych kampaniach społecznych, które doprowadziły ostatecznie do ustąpienia władz wojskowych i zmiany konstytucji (m.in. wprowadzono powszechne wybory prezydenckie). Od 1986 zasiadał w parlamencie.
Prezydent Brazylii (2003–2011)
Od 1989 brał udział w czterech kolejnych wyborach prezydenckich jako kandydat Partii Pracujących. 27 października 2002 pokonał w wyborach prezydenckich José Serrę z Brazylijskiej Partii Socjaldemokratycznej, zdobywając 61% głosów. Urząd objął 1 stycznia 2003, został ponownie wybrany w wyborach 29 października 2006 (uzyskał 60% poparcia) i pozostał prezydentem do 1 stycznia 2011.
Jako prezydent wprowadził szeroko zakrojony program reform prospołecznych, które przy zachowaniu kapitalistycznego ustroju gospodarczego służyły wyrównywaniu nierówności społecznych[3]. Jego rządy przypadły na czas rozwoju gospodarczego i umożliwiły awans społeczny dużym grupom ludności. Lula opuszczał urząd prezydencki z poparciem społecznym na poziomie 80%. Jego następcą została Dilma Rousseff. Lula planował ubieganie się o urząd prezydencki w 2018 roku[4].
Oskarżenia o korupcję
W 2014 r. wszczęto śledztwo w sprawie korupcji wśród najwyższych urzędników państwowych, polityków i przedstawicieli wielkiego biznesu. Dwa lata później Lula także stał się obiektem śledztwa, które już wcześniej doprowadziło do skazania ponad 80 osób[4]. 12 lipca 2017 r. został nieprawomocnie skazany za korupcję (przyjęcie łapówek wartych 1,2 mln dol.) na 9,5 roku więzienia. W chwili skazania był liderem sondaży przed wyborami prezydenckimi zaplanowanymi na 2018 rok[5]. 24 stycznia 2018 roku sąd drugiej instancji podtrzymał wyrok skazujący, zwiększając karę do 12 lat i 1 miesiąca pozbawienia wolności[6]. 8 kwietnia tego samego roku da Silva rozpoczął odsiadywanie wyroku[7] 8 lat i 10 miesięcy pozbawienia wolności[8] w więzieniu w Kurytybie[9].
Po tym jak pod koniec sierpnia 2018 r. sąd zakazał Luli startu w wyborach w związku z oskarżeniami o korupcję, 11 września ten wycofał się z wyborów prezydenckich i przekazał swoje poparcie Fernandowi Haddadowi, który był dotychczas jego kandydatem na wiceprezydenta[9]. Po tym, jak Sąd Najwyższy Brazylii orzekł, że przepisy kodeksu karnego przewidujące skierowanie skazanego do więzienia przed wyczerpaniem wszystkich możliwości odwoławczych są niezgodne z Konstytucją, 8 listopada 2019 r. da Silva został zwolniony z więzienia[8].
8 marca 2021 roku sędzia Sądu Najwyższego Edson Fachin unieważnił wyroki skazujące Lulę i orzekł, że wydział sądu w Kurytybie nie powinien był w ogóle prowadzić sprawy[10][11]. W kwietniu 2021 r. to orzeczenie zostało potwierdzone przez większość Sądu Najwyższego Brazylii[12].
Prezydent Brazylii (od 2023)
W maju 2021 oświadczył, że będzie startował w wyborach powszechnych w 2022 roku o trzecią kadencję przeciwko urzędującemu prezydentowi Jairowi Bolsonaro[13][14][15].W pierwszej turze wyborów z 2 października 2022 zdobył 48,4% głosów, zajmując 1. miejsce spośród 11 kandydatów. Przeszedł do drugiej tury, w której jego konkurentem został ubiegający się o reelekcję Jair Bolsonaro, który zdobył 43,2%[16]. W drugiej turze wyborów z 30 października Lula wygrał wybory, zdobywając 50,9% głosów, pokonując urzędującego prezydenta, który zdobył 49,1% głosów[17]. 1 stycznia 2023 po raz trzeci objął urząd prezydenta Brazylii[18].
Odznaczenia i nagrody
- Brazylijskie
- Krzyż Wielki Orderu Narodowego Zasługi (2003) – ex officio
- Krzyż Wielki Orderu Zasługi Obronnej (2003) – ex officio
- Krzyż Wielki Orderu Zasługi Marynarskiej (2003) – ex officio
- Krzyż Wielki Orderu Zasługi Wojskowej (2003) – ex officio
- Krzyż Wielki Orderu Zasługi Lotniczej (2003) – ex officio
- Krzyż Wielki Orderu Rio Branco (2003) – ex officio
- Krzyż Wielki Orderu Zasługi Sądownictwa Wojskowego (2003) – ex officio
- Krzyż Złoty Medalu Zasługi Mauá (2003) – ex officio
- Wielki Łańcuch Medalu Konspiracji (Minas Gerais)
- Krzyż Wielki Orderu Zasługi Pracy (2003) – ex officio
- Wielki Łańcuch Orderu Zasługi Sądownictwa Pracy (2003)
- Krzyż Wielki Orderu Zasługi Kulturalnej (2003) – ex officio
- Krzyż Wielki Orderu Zasługi Naukowej (2003) – ex officio
- Zagraniczne
- Krzyż Wielki Orderu Zasługi Aperipê (Sergipe)
- Wielki Łańcuch Orderu Kondora Andów (Boliwia, 2007)[19]
- Order Słonia (Dania, 2007)[20]
- Krzyż Wielki Orderu Gwiazdy Równika (Gabon, 2004)[21]
- Honorowy Towarzysz Orderu Gwiazdy Ghany (Ghana, 2005)
- Order of Excellence (Gujana, 2010)[22]
- Łańcuch Orderu Izabeli Katolickiej (Hiszpania, 2003)[23]
- Wielki Łańcuch Orderu Boyacá (Kolumbia, 2005)[24]
- Łańcuch Orderu Orła Azteckiego (Meksyk, 2007)[25]
- Krzyż Wielki z Diamentami Orderu Słońca Peru (Peru, 2003)[26]
- Krzyż Wielki Orderu Zasługi (Norwegia, 2003)
- Wielki Łańcuch Orderu Wolności (Portugalia, 2003)[27]
- Krzyż Wielki Orderu Wieży i Miecza (Portugalia, 2008)[27]
- Order of the Companions of O. R. Tambo I klasy (RPA, 2011)
- Order Księcia Jarosława Mądrego I klasy (Ukraina, 2003)[28]
- Order Wolności (Ukraina, 2009)[29]
- Łańcuch Orderu Orła Zambii (Zambia, 2011)
- Order Amílcara Cabrala I klasy (Republika Zielonego Przylądka, 2004)
- Nagroda Księcia Asturii (Hiszpania, 2003)
- Doktorat honorowy Instytutu Nauk Politycznych w Paryżu (2011)
- Nagroda Lecha Wałęsy (2011)[30]
Przypisy
Linki zewnętrzne
- ISNI: 0000000121447694
- VIAF: 98020187
- LCCN: n82021520
- GND: 120309858
- LIBRIS: 1zcfbzpk0pqjlqp
- BnF: 12505169r
- SUDOC: 078995906
- NLA: 35761290
- NKC: vse2008445795
- BNE: XX1001494
- NTA: 10187670X
- BIBSYS: 10074933
- CiNii: DA16125923
- PLWABN: 9810530291505606
- NUKAT: n2013185018
- J9U: 987007264591005171
- PTBNP: 1247938
- CANTIC: a11181242
- NSK: 000141859
- BNA: 000065349
- BNC: 000289468
- BLBNB: 000169926
- KRNLK: KAC202301715
- WorldCat: lccn-n82021520