Rafał Trzaskowski

Wykształcenie

Przed wyborami w 1989, będąc uczniem XI Liceum Ogólnokształcącego im. Mikołaja Reja w Warszawie, zgłosił się jako wolontariusz do pomocy w biurze stołecznego Komitetu Obywatelskiego w kawiarni „Niespodzianka” przy placu Konstytucji 6^[2][3]. Pracował jako tłumacz języka angielskiego, wspierał przebywającego w Polsce przedstawiciela amerykańskiego stanu Michigan, dzięki któremu uzyskał później kilkumiesięczne stypendium, po czym kształcił się w Cranbrook-Kingswood High School w Bloomfield Hills (1990–1991)^[2][4][3]. Maturę zdał w 1991^[3].

W 1996 został absolwentem stosunków międzynarodowych na Wydziale Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego^[1]. Ukończył także filologię angielską na Wydziale Neofilologii UW (1996)^[4][5] i studia europejskie w Kolegium Europejskim w Natolinie (1997)^[1]. Był stypendystą Uniwersytetu Oksfordzkiego (1995) oraz Instytutu Unii Europejskiej Studiów nad Bezpieczeństwem w Paryżu (2002)^[6]. W 2004 uzyskał stopień naukowy doktora nauk humanistycznych w zakresie nauk o polityce na Wydziale Dziennikarstwa i Nauk Politycznych UW na podstawie pracy pt. Dynamika reformy instytucjonalnej w Unii Europejskiej przygotowanej pod kierunkiem profesora Stanisława Parzymiesa^[7].

Deklaruje znajomość pięciu języków obcych: angielskiego, francuskiego, hiszpańskiego, rosyjskiego i włoskiego^[8][9].

Działalność zawodowa

Od 1995 pracował jako tłumacz symultaniczny^[8]. W tamtym czasie pracował również jako nauczyciel języka angielskiego^[10]. W 1998 został wykładowcą w Krajowej Szkole Administracji Publicznej^[11], a w 2002 w Collegium Civitas^[12]. W latach 2000–2001 był doradcą sekretarza Komitetu Integracji Europejskiej Jacka Saryusza-Wolskiego^[9]. Od 2002 pracował też jako analityk w Centrum Europejskim Natolin^[5]. W pracy zawodowej zajął się m.in. teorią integracji europejskiej i stosunków międzynarodowych.

Działalność polityczna do 2018

W latach 2004–2009 był doradcą delegacji Platformy Obywatelskiej w Parlamencie Europejskim (PE)^[9]. W wyborach w 2009 z listy tego ugrupowania w okręgu warszawskim uzyskał mandat eurodeputowanego VII kadencji, zdobywając 25 178 głosów^[13]. W kampanii wyborczej wspierali go m.in. Tomasz Karolak, Grzegorz Turnau i Michał Żebrowski^[8]. W PE VII kadencji został członkiem frakcji Europejskiej Partii Ludowej i wiceprzewodniczącym Komisji Spraw Konstytucyjnych. Pracował również w Komisji Rynku Wewnętrznego i Ochrony Konsumentów^[14]. W 2010 był szefem sztabu wyborczego Hanny Gronkiewicz-Waltz w trakcie kampanii samorządowej^[15].

20 listopada 2013 premier Donald Tusk zapowiedział jego nominację na stanowisko ministra administracji i cyfryzacji^[16][17]. Został powołany na ten urząd przez prezydenta Bronisława Komorowskiego 27 listopada 2013 (z mocą od 3 grudnia 2013)^[18]. Złożył w związku z tym mandat eurodeputowanego.

Zakończył urzędowanie w dniu zaprzysiężenia rządu Ewy Kopacz 22 września 2014. W nowym gabinecie 24 września 2014 został powołany na stanowisko sekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych odpowiedzialnego za sprawy europejskie^[19]. Równolegle pełnił również funkcję pełnomocnika premiera do spraw Rady Europejskiej^[20].

W 2015 wystartował w wyborach parlamentarnych jako lider listy wyborczej PO w okręgu krakowskim. Otrzymał 47 080 głosów, uzyskując tym samym mandat posła na Sejm VIII kadencji^[21]. W Sejmie został wiceprzewodniczącym Komisji do Spraw Unii Europejskiej^[22]. W 2016 został członkiem zarządu krajowego PO^[23]. W listopadzie tego samego roku został powołany na funkcję ministra spraw zagranicznych w gabinecie cieni utworzonym przez Platformę Obywatelską^[24]. 29 marca 2017 został wiceprzewodniczącym Europejskiej Partii Ludowej^[25].

Prezydent Warszawy i pozostała działalność polityczna od 2018

Lata 2018–2020

W listopadzie 2017 został przedstawiony jako wspólny kandydat Platformy Obywatelskiej i Nowoczesnej na prezydenta Warszawy w wyborach samorządowych w 2018^[26]. W głosowaniu z października 2018 zwyciężył w I turze, zdobywając 56,67% (505 187 głosów)^[27]. W związku z wyborem na urząd prezydenta miasta wygasł jego mandat poselski^[28]. Urzędowanie rozpoczął po zaprzysiężeniu 22 listopada 2018^[29].

18 lutego 2019 podpisał przygotowaną przez Stowarzyszenie Miłość Nie Wyklucza Deklarację LGBT+, zakładającą realizację w stolicy określonych społecznych postulatów społeczności LGBT+, w tym m.in. reaktywację hostelu interwencyjnego dla osób LGBT+ będących w trudnej sytuacji życiowej, patronat prezydenta Warszawy nad Paradą Równości, wprowadzenie edukacji antydyskryminacyjnej i seksualnej zgodnej ze standardami WHO czy powołanie pełnomocnika prezydenta miasta do spraw społeczności LGBT+^[30]. Podpisanie tego dokumentu spotkało się z krytyką niektórych środowisk politycznych (m.in. PiS)^[31], pozarządowych oraz medialnych, zwłaszcza o profilu katolickim, konserwatywnym i prawicowym^[32][33]. Krytyczne stanowisko wobec deklaracji wydali również Konferencja Episkopatu Polski^[34] i rzecznik praw dziecka Mikołaj Pawlak^[35]. Przychylnie o podpisanym dokumencie wypowiedział się natomiast rzecznik praw obywatelskich Adam Bodnar^[36].

W 2019 był uczestnikiem spotkania Grupy Bilderberg^[37]. W listopadzie 2019 został członkiem Europejskiego Komitetu Regionów^[38], w którym w 2022 objął funkcję przewodniczącego Komisji Środowiska, Zmiany Klimatu i Energii (ENVE)^[39][40]. W lutym 2020 został wybrany przez radę krajową Platformy Obywatelskiej na wiceprzewodniczącego partii^[41]. Od lutego 2020 współtworzył sztab wyborczy Małgorzaty Kidawy-Błońskiej^[42].

W czerwcu 2020 podpisał porozumienie o przystąpieniu Warszawy, jako pierwszego miasta w Polsce, do programu Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju „Zielone Miasta”^[43].

Wybory prezydenckie w 2020

Osobny artykuł: Wybory prezydenckie w Polsce w 2020 roku (drugie).

15 maja 2020, po uprzedniej rezygnacji kandydatki Koalicji Obywatelskiej Małgorzaty Kidawy-Błońskiej, Rafał Trzaskowski został przedstawiony jako nowy kandydat KO w wyborach prezydenckich w tym samym roku^[44]. Po złożeniu 1,6 mln podpisów poparcia^[45] został zarejestrowany przez Państwową Komisję Wyborczą jako kandydat na prezydenta RP^[46]. Hasło jego kampanii wyborczej brzmiało Silny prezydent, wspólna Polska^[47].

Wkrótce po ogłoszeniu swojej kandydatury stwierdził, że „czas powiedzieć dość, władzy, która próbuje nas dzielić. Wszyscy powinniśmy być razem. Trzeba powiedzieć dość nienawiści, kłamstwu, hejtowi”^[48]. Stwierdził równocześnie, że nie będzie „prezydentem totalnej opozycji”^[48]. Wskazywał, że „prezydent kraju powinien patrzeć władzy na ręce; powinien być partnerem rządzących, a nie ich instrumentem”, a jednocześnie „prezydent musi współpracować z rządem, jeżeli rząd chce wzmacniać Polskę”^[49].

W ramach swojego programu wyborczego Nowa Solidarność^[50] przedstawił m.in. propozycję podniesienia kwoty wolnej od podatku^[a][51], propozycję utworzenia funduszu Inwestycje za rogiem skierowanego do małych miejscowości i mającego na celu tworzenie w nich nowych miejsc pracy^[51]. Krytykował wielkie inwestycje prowadzone przez rząd PiS, takie jak koncepcja Centralnego Portu Komunikacyjnego czy realizowany przekop Mierzei Wiślanej^[52], twierdząc, że rząd powinien skoncentrować się przede wszystkim na poprawie aktualnej sytuacji Polaków^[b][53].

Postulował większą samodzielność finansową dla samorządów^[54], zwiększenie nakładów na służbę zdrowia^[55], podwyżki dla nauczycieli^[56], usprawnienia w rozliczaniu VAT^[51], „ustawę skromnościową” mającą ograniczać zarobki w zarządach spółek kontrolowanych przez Skarb Państwa^[57][58], wzmocnienie bezpieczeństwa żywnościowego kraju (poprzez zwiększenie skupu interwencyjnego oraz prywatnego przechowalnictwa produktów rolno-spożywczych) oraz aktywizację seniorów. Opowiedział się za prawem kobiet do zdrowia, bezpieczeństwa, odpowiedzialnego macierzyństwa i równości ekonomicznej^[51]. Jego żona Małgorzata Trzaskowska zapowiedziała, że jako pierwsza dama zostanie rzeczniczką kobiet^[59]. W zakresie polityki zagranicznej Rafał Trzaskowski opowiedział się za utrzymywaniem pozytywnych relacji z USA, a także za równoczesnym odbudowaniem relacji z Niemcami i Francją w ramach Trójkąta Weimarskiego^[60].

Zapowiedział zawetowanie każdej ustawy podnoszącej wiek emerytalny^[60] oraz każdej ustawy podnoszącej podatki^[61]. Zaproponował emeryturę wolną od podatku^[62] oraz dodatek 200 zł do emerytury dla kobiet za każde dziecko^[63][64]. W zakresie polityki rodzinnej deklarował utrzymanie programu 500+^[51][48], rozwój publicznej sieci bezpłatnych żłobków i przedszkoli, wdrożenie przez państwo bezpłatnego programu zapłodnienia in vitro oraz więcej tanich mieszkań gminnych^[51]. Zadeklarował dofinansowanie do 10 tys. zł dla każdego gospodarstwa domowego na inwestycje energetyczne^[51][65], przywrócenie programu Mieszkanie dla Młodych^[51] oraz stworzenie funduszu stypendialnego dla najzdolniejszej młodzieży z małych i średnich miejscowości^[56].

Dziennikarze TVP w czasie kampanii zadawali Rafałowi Trzaskowskiemu pytania dotyczące m.in. jego życia prywatnego, w tym udziału jego dzieci w pierwszej komunii świętej^[66]. Rafał Trzaskowski odpowiadał krytyką TVP, zarzucając jej upolitycznienie i groteskowe ataki na jego osobę^[67]. W maju 2020 stwierdził, że TVP Info „szczuje jednych na drugich”, postulował likwidację tej stacji oraz przeznaczenie środków przeznaczanych na jej utrzymanie na inne cele^[68].

W przeprowadzonej 28 czerwca 2020 pierwszej turze głosowania Rafał Trzaskowski zajął drugie miejsce, zdobywając 5 917 340 głosów, co stanowiło 30,46% głosów ważnych. Przeszedł do drugiej tury głosowania wraz z ubiegającym się o reelekcję Andrzejem Dudą, który otrzymał 43,50% głosów ważnych^[69].

Spośród kandydatów, którzy nie przeszli do drugiej tury, oddanie na niego głosu zadeklarowali bądź zasugerowali Robert Biedroń^[70], Szymon Hołownia^[71] i Władysław Kosiniak-Kamysz^[72]. Rafała Trzaskowskiego poparły partie związane z Koalicją Obywatelską (PO, Nowoczesna, iPL, Zieloni, SDPL i WiR), w pierwszej turze oficjalnego poparcia udzieliło mu także SD^[73], a w drugiej turze ponadto UED, LPR^[74] i TR^[75].

Przed drugą turą nie doszło do debaty pomiędzy kandydatami, ponieważ początkowo Andrzej Duda nie przyjął zaproszenia na zaplanowaną 2 lipca 2020 debatę zorganizowaną przez TVN24, Onet.pl i Wirtualną Polskę^[76], a następnie Rafał Trzaskowski nie stawił się na debacie organizowanej przez TVP (w której odbyła się debata wszystkich 11 kandydatów przed I turą, skrytykowana przez obserwującą procesy wyborcze międzynarodową organizację OBWE^[77]), określając ją jako „ustawkę” oraz „wiec wyborczy PiS”^[78]. Odpowiadał natomiast w Lesznie w ramach Areny Prezydenckiej na pytania dziennikarzy z kilkunastu zróżnicowanych profilowo redakcji^[79][80].

W drugiej turze głosowania z 12 lipca 2020 otrzymał 10 018 263 głosy, co stanowiło 48,97% głosów ważnych. Tym samym przegrał ze swoim konkurentem^[81].

Od 2020

Po wyborach prezydenckich zapowiedział utworzenie ruchu obywatelskiego^[82]. We wrześniu 2020 powołał fundację swojego imienia^[83]. W październiku tego samego roku zainaugurował powstanie Ruchu Wspólna Polska^[84]. Założona przez niego instytucja zajęła się organizacją Campusu Polska Przyszłości^[85]. W 2021 został przewodniczącym rady politycznej samorządowego stowarzyszenia Tak! Dla Polski^[86].

W 2023 brał udział w kampanii wyborczej Koalicji Obywatelskiej przed wyborami parlamentarnymi, uczestnicząc w spotkaniach z wyborcami^[87] oraz wygłaszając przemówienie na rozpoczęciu zorganizowanego przez tę formację „Marszu Miliona Serc”^[88].

W 2024 ponownie ubiegał się o urząd prezydenta Warszawy. Wybory te również wygrał już w I turze, uzyskując 444 006 głosów (57,41%)^[89].

Jego pradziad Bronisław Trzaskowski był językoznawcą, nauczycielem i dyrektorem szkoły w Tarnowie, zakładał pierwsze żeńskie gimnazja w Polsce^[90]. Rodzicami Rafała Trzaskowskiego byli pianista i kompozytor jazzowy Andrzej Trzaskowski (zm. 1998) oraz Teresa z domu Arens (zm. 2019)^[91]. Siostra matki Izabella Skrońska była łączniczką Komendy Głównej Armii Krajowej w powstaniu warszawskim^[92].

Jego przyrodni brat Piotr Ferster pełnił funkcję dyrektora Piwnicy pod Baranami w Krakowie^[4].

Rafał Trzaskowski w 1980 zagrał w serialu telewizyjnym Nasze podwórko^[93]. W czerwcu 2002 ożenił się z Małgorzatą, absolwentką Akademii Ekonomicznej w Katowicach. Jego żona w latach 2007–2019 była zatrudniona w Urzędzie Miasta Stołecznego Warszawy, gdzie zajmowała się m.in. promocją miasta oraz pracowała w Biurze Rozwoju Gospodarczego (w związku z wyborem jej męża na prezydenta Warszawy zrezygnowała z pracy w stołecznym ratuszu i w kwietniu 2019 otrzymała urlop bezpłatny)^{[94][95][96][97]}. Mają dwoje dzieci: Aleksandrę (ur. 2004) i Stanisława (ur. 2009)^[95][96]. Zamieszkali na Kabatach w warszawskiej dzielnicy Ursynów^[8].

• Kawaler Legii Honorowej – Francja (2017)^[100]
• Order „Jedność i Wola” – Ukraina (2023)^[101][102]
• Odznaka pamiątkowa Pułku AK Baszta „Amicitiae Fidelium” – „Baszta Wiernym Przyjaciołom” (2020)^[103][104]

• Dynamika reformy systemu podejmowania decyzji w Unii Europejskiej, Wydawnictwo Prawo i Praktyka Gospodarcza, Warszawa 2004.
• Przyszły Traktat konstytucyjny. Granice kompromisu w dziedzinie podejmowania decyzji większością kwalifikowaną (wspólnie z Janem Barczem), Wydawnictwo Prawo i Praktyka Gospodarcza, Warszawa 2004.

• O mnie. trzaskowski.pl. [dostęp 2021-10-13].
• Dr Rafał Trzaskowski. Centrum Europejskie Natolin. [dostęp 2021-10-13].