Wikiprojekt:Tłumaczenie artykułów/Małżeństwo osób tej samej płci w Hiszpanii

W latach 90. kilka miast hiszpańskich i wspólnot autonomicznych wprowadziło związki partnerskie, zapewniające pewne przywileje parom przeciwnej i tej samej płci, które nie chciały lub nie mogły wziąć ślubu.^[9] Już wcześniej hiszpańskie prawo pozwalało osobom samotnym adoptować dzieci, więc pary homoseksualne mogły de facto adoptować dziecko, ale partner, który nie był legalnym opiekunem nie miał do niego żadnych praw, jeśli związek zakończył się lub legalny opiekun dziecka zmarł^[10]. Nie istniała ponadto możliwość regionalnego zalegalizowania małżeństw homoseksualnych w żadnej z autonomicznych wspólnot, ponieważ hiszpańska konstytucja z 1978 roku dawała państwu wyłączne prawo do uchwalania ustaw dotyczących małżeństwa^[10].

30 czerwca 2004 roku hiszpański Minister Sprawiedliwości, Juan Fernando López Aguilar, ogłosił, że Kongres Deputowanych prowizorycznie zaaprobował rządowy plan legalizacji małżeństw jednopłciowych. Przyjęcie tej ustawy było jedną z obietnic premiera kraju, José Luisa Rodrígueza Zapatero, które złożył podczas swojej inauguracji. López Aguilar przedstawił również dwie propozycje regionalnej, katalońskiej partii Konwergencja i Jedność. Jedna wprowadziłaby nieślubny związek (parejas de hecho) dla par tej samej i przeciwnej płci, a druga pozwoliłaby transpłciowym osobom zmienić nazwisko i wpisy dotyczące płci w dokumentach bez konieczności przeprowadzenia uprzedniej operacji zmiany płci^[11].

Projekt ustawy wprowadzającej małżeństwa homoseksualne został zatwierdzony przez hiszpańską Radę Ministrów 1 listopada 2004 roku, a przed parlament przedłożono go 31 grudnia tego samego roku^[12]. Kongres Deputowanych przyjął ustawę 21 kwietnia 2005 roku^[13][14], ale została ona odrzucona przez Senat, gdzie konserwatywna Partia Ludowa miała większość^[15]. Ustawa wróciła więc do niższej izby, która odrzuciła sprzeciw Senatu i ostateczne przyjęcie prawa nastąpiło 30 czerwca 2005 roku 187 głosami za, 147 przeciw i 4 wstrzymującymi się.

Prawo weszło w życie 3 lipca 2005 roku, a Hiszpania stała się trzecim krajem na świecie po Holandii i Belgii rozpoznającym małżeństwa homoseksualne na całym swoim terytorium^[16].

Pierwszy homoseksualny ślub w kraju odbył się już kilka dni po wejściu prawa w życie. Cywilna uroczystość Carlosa Baturína and Emilia Menéndeza odbyła się w kancelarii rady miejskiej w Tres Cantos - przedmieściach Madrytu^[17]. Pierwszy ślub pary lesbijskiej odbył się jedenaście dni później^[18].

Pomimo tego postępu w równości traktowania, nadal istniała pewna skaza prawna - partnerka biologicznej matki dzieci urodzonych w małżeństwie dwóch lesbijek nie stawała się ich prawnym opiekunem automatycznie, ale musiała przejść przez czasochłonny i absorbujący proces adopcji^[19]. Takie prawo było natomiast zapewnione heteroseksualnym parom (małżeństwom lub nie), gdzie mężczyzna nie będący biologicznym ojcem automatycznie stawał się prawnym opiekunem urodzonego w związku dziecka. 7 października 2006 roku rząd wniósł poprawki do ustawy, które wyeliminowały problem^[20].

Proces legislacyjny Ustawy 13/2005

Projekt ustawy, opublikowany przez Ministra Sprawiedliwości 30 czerwca 2004 roku, został zbadany przez hiszpańską Generalną Radę Sądownictwa^[21]. Choć Rada przyznała, że obecna dyskryminacja prawna homoseksualistów nie może być dłużej tolerowana, była jednocześnie dość krytyczna w kwestii rozszerzenia małżeństwa na pary jednopłciowe i towarzyszącej mu adopcji dzieci. Rada argumentowała, że konstytucja kraju nie wymaga takiego rozszerzenia, a wyeliminowanie prawnej dyskryminacji gejów i lesbijek można osiągnąć inną drogą, np. zwiększając ilość przywilejów dostępnych parom jednopłciowym w ramach związków partnerskich^[22].

Pomimo nieprzychylnej opinii Rady, rząd 1 października 2004 roku złożył projekt ustawy w Kongresie. Oprócz członków Partii Ludowej i Demokratycznej Unii Katalonii, deputowani byli zwolennikami przyjęcia ustawy. 21 kwietnia 2005 roku Kongres przyjął ustawę 183 głosami za, 136 przeciw i 6 wstrzymującymi się (w tym jednym członka Partii Ludowej)^[23]. Zmiana prawa polegała na wprowadzeniu do 44 artykułu kodeksu cywilnego nowego paragrafu o treści: Małżeństwo będzie miało te same obowiązki i następstwa bez względu na to czy małżonkowie są tej samej czy przeciwnej płci^[24].

Aby sfinalizować proces legislacyjny ustawy, przedłożono ją Senatowi, który wezwał ekspertów, aby przedstawili swoje opinie na temat projektowanego prawa. Opinie te nie były jednorodne; część psychologów twierdziła, że adopcja dzieci przez osoby homoseksualne nie ma wpływu na rozwój dziecka, za wyjątkiem jego prawdopodobnie większej tolerancji wobec homoseksualizmu^[25]. Związany z organizacjami katolickimi psychiatra Aquilino Polaino, wezwany jako ekspert przez Partię Ludową, nazwał homoseksualizm patologią, dodając, że wielu homoseksualistów w przeszłości doświadczyło molestowania seksualnego i, że geje i lesbijki zazwyczaj wychowywali się w rodzinach naznaczonych przemocą i alkoholizmem, gdzie ojcowie są nieobecni, a matki nadopiekuńcze wobec synów i zimne wobec córek. Prominentni członkowie Partii Ludowej odrzucili później twierdzenia Polaino^[26].

Ostateczne Senat zawetował ustawę. Weto została zaproponowane przez mającą większość w izbie Partię Ludową oraz Demokratyczną Unię Katalonii i przegłosowane 131 głosami za, 119 przeciw i 2 wstrzymującymi się^[27]. Tekst wrócił do Kongresu, który 30 czerwca 2005 roku odrzucił weto Senatu 187 głosami za (w tym jednym głosem członkini Partii Ludowej), 147 przeciw i 4 wstrzymującymi się. Odrzucenie weta oznaczało automatyczne przyjęcie ustawy^[28]. Głosowanie to odbyło się po tym, jak premier Zapatero nieoczekiwanie zabrał głos w parlamencie, aby poprzeć ustawę, mówiąc: Rozszerzamy możliwość osiągnięcia szczęścia dla naszych sąsiadów, kolegów, przyjaciół i krewnych. Jednocześnie budujemy też bardziej przyzwoite społeczeństwo^[29]. Mariano Rajoy, lider opozycyjnej Partii Ludowej, który nie otrzymał możliwości przemówienia przed Kongresem, oskarżył Zapatero o dzielenie hiszpańskiego społeczeństwa^[29].

Król Hiszpanii, Jan Karol I Burbon, zapytany przez media, czy podpisze ustawę o małżeństwach homoseksualnych, odpowiedział, że jest królem Hiszpanii, a nie Belgii - jego odpowiedź odnosiła się do faktu, że król Belgii Baldwin I Koburg odmówił podpisania ustawy legalizującej aborcję^[30]. Jan Karol podpisał Ustawę 13/2005 1 lipca 2005 roku, prawo zostało opublikowane w Boletín Oficial del Estado (odpowiedniku polskiego Dziennika Ustaw) 2 lipca i weszło w zycie 3 lipca tego samego roku^[31].

Według opublikowanego w kwietniu 2005 roku sondażu rządowego Centrum Badań Socjologicznych (Centro de Investigaciones Sociológicas) 66% Hiszpanów popierało legalizację małżeństw homoseksualnych^[32]. Inna ankieta, przeprowadzona przez Instituto Opina dzień przed zalegalizowaniem ustawy, wykazała, iż poparcie dla małżeństw jednopłciowych wynosiło 62.1%, a dla adopcji dzieci przez pary homoseksualne 49.1%^[33]. Według badania tej samej instytucji, przeprowadzonego dziewięć miesięcy po wejściu prawa w życie, 61% obywateli Hiszpanii popierało decyzję rządu^[34].

Wprowadzenie prawa spotkało się z krytyką hierarchów Kościoła katolickiego, włącznie z papieżem Janem Pawłem II i jego następcą, Benedyktem XVI, którzy przestrzegali przed osłabieniem wartości rodzinnych^[35]. Kardynał López Trujillo, przewodniczący Papieskiej Rady dla Rodziny, powiedział, że Kościół pilnie wzywa do poszanowania wolności sumienia katolików i apelował, aby ci sprzeciwili się nowemu prawu^[36]. Stwierdził także, że przedstawiciele wszystkich zawodów związanych z wdrażaniem w życie małżeństw homoseksualnych powinni się im przeciwstawić, nawet jeśli oznaczałoby to utratę pracy. Wspierający prawa mniejszości seksualnych argumentowali, że kiedy Kościół katolicki formalnie sprzeciwiał się heteroseksualnym, świeckim małżeństwom, jego protest nie był tak głośny; na przykład Kościół nie oponował kiedy ślub brali książę Filip i Letycja Ortiz Rocasolano, którzy wcześniej rozwiedli się. Zdaniem komentatorów, Kościół nie był w stanie zebrać wystarczającego wsparcia, aby sprzeciwić się wejściu w życie ustawy, chociaż 80% Hiszpanów deklaruje katolickie wyznanie. Socjologowie uważają, że było to spowodowane rozpowszechnieniem się w ostatnich latach liberalnego spojrzenia na sferę indywidualnych praw, na którą Kościół wcześniej miał dominujący wpływ, szczególnie w kwestiach dotyczących rodziny^[37]. Badanie opinii publicznej wykazało, że trzy czwarte Hiszpanów uważa, że Kościół nie nadąża za realiami życia społecznego^[38]. Dopełniającym wyjaśnieniem sytuacji może też być fakt, iż wpływ Kościoła na społeczeństwo hiszpańskie zmalał od momentu śmierci dyktatora Francisco Franco w 1975 roku, którego reżim był ściśle związany z Kościołem^[39]. Ankieta wykazała, że obecnie niemal połowa Hiszpanów prawie nigdy nie uczestniczy we mszach^[40].

Premier Zapatero skomentował katolicki krytycyzm ustawy, mówiąc:

{{Cytat}} Brakujące pola: treść. Przestarzałe pola: 1.

19 czerwca 2005 roku odbył sie publiczny protest przeciw wprowadzeniu ustawy. Jego uczestnicy, na czele z członkami konserwatywnej Partii Ludowej, hiszpańskimi biskupami i Forum Hiszpańskiej Rodziny (Foro Español de la Familia), twierdzili, że protest zgromadził 1,5 miliona przeciwników, jak sie wyrazili, "ataku na tradycyjną rodzinę"; tymczasem rządowa delegacja doliczyła się 166 tys. uczestników manifestacji^[41]. Dwa tygodnie później odbył sie marsz zwolenników ustawy, który zbiegł się w czasie z doroczną paradą osób homoseksualnych. Hiszpańska organizacja LGBT, Federación Estatal de Lesbianas, Gays, Transexuales y Bisexuales, twierdziła, że brało w nim udział 2 miliony osób, choć według policyjnych raportów marsz zgromadził 97 tys. osób^[42][43]. Obie demonstracje miały miejsce w Madrycie, gdzie władzę ówcześnie sprawowała Partia Ludowa.

Hiszpańscy biskupi twierdzili ponadto, że rząd zrównując prawa par homo- i heteroseksualnych, osłabił znaczenie małżeństwa, które oni definiują jako związek osób przeciwnej płci^[44]. Forum Hiszpańskiej Rodziny wyraziło zaniepokojenie możliwością adopcji dzieci przez pary homoseksualne, argumentując, że sama adopcja jest prawem nie dla rodziców, ale dla dzieci^[45]. Organizacje LGBT odpowiedziały, że adopcja tego typu de facto istnieje w kraju od długiego czasu, ponieważ pary jednopłciowe często wspólnie wychowują dzieci przysposobione prawnie przez jednego z partnerów. Ponadto adopcja przez pary jednopłciowe była już legalna w regionach Nawarra, Asturia, Aragonia, Kraj Basków i Katalonia jeszcze zanim ustawa o małżeństwach homoseksualnych wprowadziła ją na całym terytorium państwa^[46]. Organizacje te również przypomniały, że nie ma żadnych naukowych podstaw do stwierdzenia, że orientacja seksualna rodzica mogłaby spowodować problemy rozwojowe adoptowanego dziecka. Tezę tę oficjalnie poparła Hiszpańska Szkoła Psychologii, która również utrzymuje, że homoseksualizm nie jest patologią^[47] (zob. rodzicielstwo lesbijek i gejów).

21 lipca 2005 roku sędzina z miasta Denia odmówiła wydania lesbijskiej parze zezwolenia na ślub oraz zaskarżyła ustawę o małżeństwach homoseksualnych przed sądem konstytucyjnym, bazując na 32 artykule hiszpańskiej konstytucji, mówiącym, że Mężczyzna i kobieta mają prawo do zawarcia małżeństwa z pełną prawną równością^[48]. W sierpniu tego samego roku sędzia z Gran Canaria odmówił wydania identycznego pozwolenia trzem jednopłciowym parom i wniósł podobną sprawę do sądu konstytucyjnego^[49]. W grudniu 2005 roku sąd konstytucyjny odrzucił obie sprawy z powodu niewykazania przez obu sędziów osobistej szkody związanej z materią sprawy^[50]. 30 września także opozycyjna Partia Ludowa zdecydowała się wnieść skargę do sądu konstytucyjnego, co spowodowało rozłam w jej szeregach^[51]. 27 lutego 2007 roku Hiszpańskie Forum Rodziny złożyło w Kongresie inicjatywę obywatelską podpisaną przez 1,5 miliona ludzi wnoszącą o zalegalizowanie małżeństwa tylko jako związku kobiety i mężczyzny (czyli jednocześnie zakazującej małżeństw jednopłciowych). Inicjatywa ta została odrzucona przez hiszpański Kongres^[52]. 30 maja wyżej wspomniana sędzina z Denii została skazana przez Dyscyplinarną Komisję Generalnej Rady Sądownictwa (Comisión Disciplinaria del Consejo General del Poder Judicial) na karę wpłacenia 305€ za odmowę udzielenia ślubu homoseksualnej parze i otrzymała zakaz powtórzenia takiego działania^[53]. Kobieta opisała ten wyrok jako element "propagandowej machiny" rządu^[54].

Wkrótce po zalegalizowaniu ustawy pojawiły sie pytania co do prawnego statusu jednopłciowych małżeństw obywateli Hiszpanii z cudzoziemcami, wywołane odmową wydania pozwolenia na ślub mieszkającym w Katalonii Hiszpanowi i Hindusowi wydaną przez sędziego, który argumentował, że małżeństwa homoseksualne nie są uznawane przez indyjskie prawo^[55]. Pomimo tego, 22 lipca również w Katalonii ślub wzięły Hiszpanka i jej argentyńska partnerka (było to pierwsze lesbijskie małżeństwo w kraju). W opinii sędziego, który go udzielał, w tej sytuacji hiszpańskie prawo miało pierwszeństwo przed prawem argentyńskim^[56].

27 lipca Junta de Fiscales de Sala, ciało doradcze Kancelarii Ministra Sprawiedliwości wchodzące w skład Korporacji Prokuratorów, wydało opinię, że hiszpańskie osoby LGBT mogą brać ślub z obywatelami krajów nie uznających małżeństw homoseksualnych^[57]. W świetle hiszpańskiego prawa małżeństwo to będzie ważne, co nie oznacza jego ważności w kraju pochodzenia cudzoziemca. Orzeczenie instytucji, opublikowane w hiszpańskim odpowiedniku Dziennika Ustaw, brzmi:

{{Cytat}} Brakujące pola: treść. Przestarzałe pola: 1.

Według instrukcji Ministerstwa Sprawiedliwości (Dirección General de Registros y Notariado), hiszpańskie konsulaty za granicą kraju również mogą wykonywać prace dokumentacyjne związane z zawieraniem małżeństw homoseksualnych^[59]. Aby zawrzeć małżeństwo jednopłciowe za granicą, przynajmniej jeden z partnerów musi być obywatelem Hiszpanii, mieszkającym wewnątrz konsularnej linii demarkacyjnej. Zawarcie takiego małżeństwa może mieć miejsce tylko w konsulacie na terenie kraju lub jednostki administracyjnej sankcjonującej małżeństwa homoseksualne (czyli w marcu 2007 roku tylko w Bostonie, Brukseli, Amsterdamie, Toronto, Montrealu, Ottawie i Kapsztadzie). W innym przypadku partnerzy muszą wziąć ślub na terytorium Hiszpanii^[60]. Dwoje obcokrajowców niezamieszkałych na terenie Hiszpanii nie może wziąć ślubu w państwie, aby to zrobić, przynajmniej jeden partner musi być obywatelem hiszpańskim; dwoje mieszkających w kraju obcokrajowców może wziąć ślub.

4 września 2005 roku konserwatywna gazeta La Razón opublikowała dane z 273 urzędów stanu cywilnego (na 430 istniejących w Hiszpanii), według których na ponad 35,000 małżeństw zawartych w okresie od momentu zalegalizowania ustawy, zaledwie 24 były małżeństwami homoseksualnymi. Gazeta stwierdziła, że fakt ten stoi w sprzeczności z przyznaniem przez rząd pierwszeństwa legislacji tej regulacji prawnej oraz z opiniami działaczy na rzecz praw osób homoseksualnych, którzy zapowiadali, że z ustawy skorzysta od 5 do 10% populacji. 27 grudnia 2005 roku Minister Sprawiedliwości poinformował, że do 5 grudnia w 200 skomputeryzowanych urzędach stanu cywilnego (na 437 w całym kraju) zawarto 327 małżeństwa jednopłciowe, w tym 90 w Madrycie, 63 w Walencji, 35 w Barcelonie i 18 w Sewilli^[61]. W pozostałych rejonach kraju w statystykach nie rozróżniano małżeństw homoseksualnych od heteroseksualnych.

Na początku marca 2006 roku, Pedro Zerolo, wysokiej rangi przedstawiciel Hiszpańskiej Socjalistycznej Partii Robotniczej, ogłosił, że ponad 1000 par osób tej samej płci wzięło ślub. W obejmujących połowę kraju skomputeryzowanych urzędach stanu cywilnego zawarto około 800 małżeństw homoseksualnych, a w pozostałych według szacunkowo co najmniej 200. Zerolo dodał, że w tym okresie 1 na 10 zawieranych w Hiszpanii małżeństw było małżeństwem homoseksualnym^[62]. Według FELGT, hiszpańskiej organizacji LGBT, w pierwszym roku obowiązywania ustawy około 4,500 par jednopłciowych wzięło ślub, 50 złożyło podania o adopcję dziecka i przeprowadzono 3 rozwody^[63].

27 czerwca 2007 roku Ministerstwo Sprawiedliwości ogłosiło, że w ciągu minionych dwóch lat zawarto 3340 małżeństw osób tej samej płci. Ministerstwo jednocześnie przyznało, że ta liczba może być jedną trzecią rzeczywistej liczby, ponieważ wzięto pod uwagę dane tylko z 356 skomputeryzowanych urzędów i nie uwzględniono danych z ponad 7,000 sądów do spraw małżeńskich i danych z Kraju Basków^[64]. Ministerstwo dodało, że 2375 małżeństw zawarto pomiędzy mężczyznami, a 965 pomiędzy kobietami^[65]. W Madrycie zawarto ich 1060, w Katalonii 871, w Andaluzji 399, w Walencji 263, na Balearach 116, w Asturii 101, w Kastylia-León 89, w Aragonii 86, na Wyspach Kanaryjskich 83, w Murcji 61, w Kastylia-La Mancha 56, w Extramandurze 54, w Galicji 31, w Kantabrii 28, w Nawarze 25 i w La Rioja 13^[65].

• Małżeństwo homoseksualne
• Rodzicielstwo lesbijek i gejów
• Sytuacja prawna osób LGBT w Hiszpanii
• Sytuacja prawna osób LGBT na świecie