30 września

Święta

Wydarzenia w Polsce

Wydarzenia na świecie

•   489 – W bitwie pod Weroną wódz Ostrogotów Teodoryk Wielki pokonał Odoakra, sprawującego rządy w całej Italii wodza germańskiego z plemienia Skirów.
• 1399 – Po obaleniu Ryszarda II królem Anglii został Henryk IV Lancaster.
• 1452 – Niemiec Johannes Gutenberg wydrukował pierwszą w świecie chrześcijańskim książkę – Biblię Gutenberga.
• 1567 – Hugenoci dokonali w nocy z 29 na 30 września masakry 80 katolików w Nîmes.
• 1651 – W pobliżu Azorów zatonął angielski galeon „Constant Reformation”, w wyniku czego zginęło 333 członków załogi.
• 1681 – Reuniony: wojska króla Francji Ludwika XIV zajęły do tej pory niemiecki Strasburg.
• 1744 – Wojna o sukcesję austriacką: zwycięstwo wojsk francusko-hiszpańskich nad siłami Królestwa Sardynii w bitwie pod Madonna dell’Olmo.
• 1745 – II wojna śląska: zwycięstwo wojsk pruskich nad austriackimi w bitwie pod Soor.
• 1790 – Leopold II Habsburg został wybrany na cesarza rzymsko-niemieckiego.
• 1791 – We Freihaustheater w Wiedniu odbyła się premiera opery Czarodziejski flet Wolfganga Amadeusa Mozarta.
• 1800 – We francuskim Mortefontaine podpisano traktat pokojowy kończący amerykańsko-francuską tzw. quasi-wojnę.
• 1816 – W ramach kampanii przeciwko wahhabitom w Janbu w Arabii wylądowała armia egipska pod wodzą Ibrahima Paszy.
• 1840 – W Londynie rozpoczęto budowę Kolumny Nelsona.
• 1846 – Amerykański lekarz William Morton po raz pierwszy użył narkozy podczas zabiegu usunięcia zęba.
• 1862 – Wojna secesyjna: zwycięstwo Konfederatów w I bitwie pod Newtonia.
• 1867 – Stany Zjednoczone anektowały atol Midway na Oceanie Spokojnym.
• 1878 – Amerykański astronom Christian Peters odkrył planetoidę (191) Kolga.
• 1880 – Amerykanin Henry Draper wykonał pierwsze zdjęcie obiektu pozasłonecznego – Wielkiej Mgławicy w Orionie.
• 1882 – Na rzece Fox w Appleton w stanie Wisconsin uruchomiono pierwszą na świecie hydroelektrownię.
• 1888 – Kuba Rozpruwacz jednego dnia zamordował prostytutki: Catherine Eddowes i Elizabeth Stride.
• 1895:
  • Madagaskar został protektoratem Francji.
  • W Austro-Węgrzech powstał rząd Kazimierza Badeniego.
• 1906 – Odbyła się pierwsza edycja zorganizowanych przez Jamesa Gordona Bennetta Międzynarodowych Zawodów Balonów Wolnych (Pucharu Gordona Bennetta).
• 1911 – 78 osób zginęło po przerwaniu zapory wodnej w Austin w stanie Pensylwania.
• 1914 – W USA powstała organizacja do walki z alkoholizmem.
• 1918 – I wojna światowa: transportowiec USS „Ticonderoga” został zatopiony na Atlantyku przez niemiecki okręt podwodny SM U-152, w wyniku czego zginęło 213 spośród 237 osób na pokładzie.
• 1921 – W Genewie podpisano Międzynarodową konwencję o zwalczaniu handlu kobietami i dziećmi.
• 1927 – Otwarto pierwszy odcinek tokijskiego metra.
• 1930 – Carl Vaugoin został kanclerzem Austrii.
• 1931 – Zwodowano brytyjski niszczyciel HMS „Crusader”.
• 1933 – Premiera amerykańskiego filmu muzycznego Nocne motyle w reżyserii Lloyda Bacona.
• 1935 – Na rzece Kolorado na granicy stanów Nevada i Arizona oddano do użytku Zaporę Hoovera.
• 1941:
  • Atak Niemiec na ZSRR: rozpoczęła się bitwa pod Moskwą; spopularyzowany jako symbol rewolucji październikowej krążownik „Aurora” został uszkodzony w wyniku ostrzału i osiadł na dnie portu Oranienbaum koło Leningradu.
  • Bułgarskie wojska okupacyjne krwawo stłumiły powstanie w greckim regionie Macedonia Wschodnia.
  • Kampania śródziemnomorska: włoski okręt podwodny „Adua” został zatopiony wraz z całą, 47-osobową załogą przez brytyjskie niszczyciele HMS „Gurkha” i HMS „Legion”.
• 1943:
  • Dokonano oblotu amerykańskiego, prototypowego myśliwca przechwytującego Northrop XP-56 Black Bullet.
  • Kampania włoska: wyparciem z miasta niemieckiego garnizonu zakończyło się czterodniowe powstanie mieszkańców Neapolu, do którego następnego dnia wkroczyły wojska alianckie.
  • Papież Pius XII ogłosił encyklikę Divino afflante Spiritu.
  • Założono Muzeum Wielkiej Wojny Ojczyźnianej w Mińsku.
• 1944:
  • Bitwa o Atlantyk: niemiecki okręt podwodny U-1062 został zatopiony przy użyciu bomb głębinowych przez niszczyciel eskortowy USS „Fessenden”, w wyniku czego zginęła cała, 55-osobowa załoga.
  • Powstała Agence France-Presse.
  • Wojna na Pacyfiku: zwycięstwo wojsk amerykańskich w bitwie o Angaur.
  • Front wschodni: miały miejsce bitwa pod Uniowem i starcie w Pniatyniu.
• 1945:
  • 43 osoby zginęły, a 64 zostały ranne w wyniku wykolejenia pociągu pasażerskiego w angielskim hrabstwie Hertfordshire.
  • ustanowiono Medal „Za zwycięstwo nad Japonią”

• 1946 – Międzynarodowy Trybunał Wojskowy w Norymberdze rozpoczął ogłaszanie wyroków.
• 1947 – Jemen i Pakistan zostały członkami ONZ.
• 1948:
  • Oblatano prototyp śmigłowca Mi-1.
  • Al-Hadżdż Muhammad Amin al-Husajni powołał Palestyńską Radę Narodową.
• 1949 – Po odbyciu ponad 278 tysięcy lotów został oficjalnie zlikwidowany most powietrzny do Berlina Zachodniego.
• 1950 – Kolegium Wojskowe Sądu Najwyższego ZSRR w Leningradzie wydało pierwsze wyroki śmierci i długoletniego więzienia wobec działaczy partyjnych oskarżonych w związku z tzw. „sprawą leningradzką”.
• 1951 – Baseballista New York Yankees Joe DiMaggio zakończył karierę sportową.
• 1952 – W Nowym Jorku odbył się pierwszy pokaz kinowy w systemie Cinerama, polegającym na użyciu trzech zsynchronizowanych projektorów wyświetlających obraz na zakrzywionym ekranie o szerokości kątowej 146 stopni.
• 1953 – Hans Hedtoft został po raz drugi premierem Danii.
• 1954 – Wszedł do służby pierwszy okręt podwodny z napędem jądrowym USS „Nautilus”.
• 1955:
  • Gheorghe Gheorghiu-Dej powrócił po półtora roku na stanowisko sekretarza generalnego Rumuńskiej Partii Robotniczej, zastępując Gheorghe Apostola.
  • W wypadku samochodowym w Cholame w Kalifornii zginął aktor James Dean.
• 1957:
  • W Genewie podpisano Międzynarodową konwencję dotyczącą drogowego przewozu towarów i ładunków niebezpiecznych.
  • W wyniku puczu w San Marino został obalony lewicowy rząd.
• 1960 – Premiera 1. odcinka amerykańskiego serialu animowanego Flintstonowie.
• 1961:
  • Kolumbia wstąpiła do Stowarzyszenia Wolnego Handlu Ameryki Łacińskiej (LAFTA).
  • Powstała Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD).
  • Zwodowano francuski śmigłowcowiec i okręt szkolny „Jeanne d’Arc”.
• 1966:
  • Botswana (jako Beczuana) uzyskała niepodległość (od Wielkiej Brytanii).
  • Po odbyciu 20-letnich kar pozbawienia wolności, nazistowscy zbrodniarze wojenni Baldur von Schirach i Albert Speer opuścili więzienie Spandau w Berlinie.
• 1972 – W Szwecji otwarto Most Olandzki.
• 1973 – 108 osób zginęło w katastrofie samolotu Tu-104B pod Swierdłowskiem (Jekaterynburgiem).
• 1974 – Chilijski generał Carlos Prats i jego żona zginęli w zamachu bombowym w Buenos Aires, przeprowadzonym przez francuskich najemników na zlecenie szefa chilijskich służb bezpieczeństwa Manuela Contrerasa.
• 1975:
  • Dokonano oblotu amerykańskiego śmigłowca szturmowego Boeing AH-64 Apache.
  • W Libanie rozbił się węgierski samolot Tu-154B, w wyniku czego zginęło 60 osób.
• 1980 – Zawarto porozumienie o zakupie przez Wielką Brytanię amerykańskich pocisków balistycznych UGM-133 Trident II D-5.
• 1981 – Miasto Calgary w prowincji Alberta w Kanadzie zostało wybrane na gospodarza XV Zimowych Igrzysk Olimpijskich w 1988 roku.
• 1986:
  • Agenci Mosadu uprowadzili z Rzymu do Izraela Mordechaja Vanunu, który ujawnił zachodniej prasie szczegóły izraelskiego programu atomowego.
  • Izz ad-Din al-Araki został premierem Maroka.
• 1987 – Mohammad Nadżibullah został prezydentem Afganistanu.
• 1989 – Po raz pierwszy w Mińsku odbył się marsz opozycji białoruskiej „Czarnobylski szlak”.
• 1990 – ZSRR i Korea Południowa nawiązały stosunki dyplomatyczne.
• 1993 – Trzęsienie ziemi zniszczyło miasto Latur w zachodnich Indiach, w wyniku czego zginęło 7928 osób, a około 30 tys. zostało rannych.
• 1994 – Rozpoczęła się misja STS-68 wahadłowca Endeavour.
• 1999 – Dwie osoby zostały śmiertelnie napromieniowane w wyniku przypadkowo wywołanej reakcji łańcuchowej w zakładzie przerobu odpadów atomowych w Tokaimurze w Japonii.
• 2004 – Niedaleko japońskich wysp Ogasawara zaobserwowano pierwszy żywy okaz kałamarnicy olbrzymiej.
• 2005:
  • Duński dziennik „Jyllands-Posten” zamieścił na swych łamach kontrowersyjne karykatury Mahometa.
  • Uchwalono nowy statut autonomiczny Katalonii.
• 2006 – Chińscy żołnierze otworzyli na przełęczy w Himalajach ogień do grupy tybetańskich uchodźców, zabijając jedną osobę i raniąc kolejną. Incydent został przypadkowo sfilmowany przez rumuńskiego reportera.
• 2007 – Na Ukrainie odbyły się przedterminowe wybory parlamentarne.
• 2008 – 249 pielgrzymów zostało zadeptanych, a ponad 400 odniosło obrażenia w hinduistycznej świątyni w Dźodhpur w północno-wschodnich Indiach.
• 2009 – Co najmniej 1100 osób zginęło, a kilka tysięcy odniosło obrażenia w wyniku trzęsienia ziemi na Sumatrze.
• 2010 – W Ekwadorze wybuchł bunt policji i części wojska przeciwko oszczędnościowej polityce prezydenta Rafaela Correi.
• 2011 – W laboratorium przyśpieszania cząstek elementarnych Fermilab w Batavii w stanie Illinois zakończono eksploatację akceleratora kołowego Tevatron.
• 2013:
  • co najmniej 54 osoby zginęły w wyniku eksplozji 14 samochodów-pułapek w dzielnicach Bagdadu o przewadze ludności szyickiej, w tym w dzielnicy As-Saura.
  • odbył się konsystorz, na którym papież Franciszek ogłosił dzień 27 kwietnia 2014 jako datę kanonizacji Jana Pawła II i Jana XXIII^[4].
  • w Turcji zniesiono nielegalność liter Q, W i X^[5].
• 2015 – Wojna domowa w Syrii: rosyjskie lotnictwo rozpoczęło bombardowania pozycji rebeliantów.
• 2018 – W rozegranym w Turynie finale 19. Mistrzostw Świata w Piłce Siatkowej Mężczyzn Polska pokonała Brazylię 3:0.
• 2019:
  • Wybuchła epidemia odry na Samoa.
  • Zbankrutowały słoweńskie narodowe linie lotnicze Adria Airways.
• 2020 – Nawwaf al-Ahmad al-Dżabir as-Sabah został emirem Kuwejtu.
• 2022 – Inwazja Rosji na Ukrainę: w wyniku rosyjskiego ostrzału konwoju humanitarnego w Zaporożu zginęło 31 osób, a 88 zostało rannych.

Eksploracja kosmosu

Urodzili się

Zmarli

Przypisy