1 listopada

Święta

Wydarzenia w Polsce

Wydarzenia na świecie

•     82 p.n.e. – Zwycięstwo optymatów pod wodzą Sulli nad popularami w bitwie przy Bramie Kollińskiej w Rzymie.
•   996 – Cesarz Otton III nadał biskupowi z Freising tereny położone wokół Niuvanhova (obecnie Neuhofen), zwane w miejscowej gwarze Ostarrichi, od czego wzięła swą nazwę Austria (niem. Österreich).
• 1112 – Późniejszy król Alfons I Zdobywca został hrabią Portugalii.
• 1141 – Stefan z Blois powrócił na tron angielski po wypędzeniu Pani Anglików i byłej cesarzowej rzymsko-niemieckiej Matyldy.
• 1179 – Filip II August został koronowany w katedrze w Reims na króla Francji.
• 1214 – Turcy seldżuccy zdobyli po oblężeniu należący do Cesarstwa Trapezuntu port Synopa.
• 1215 – Rozpoczął się Sobór laterański IV.
• 1248 – Wilhelm z Holandii został koronowany na antykróla Niemiec.
• 1295 – Król Aragonii Jakub II Sprawiedliwy ożenił się z Blanką Andegaweńską.
• 1335 – Królowie Czech Jan Luksemburski, Polski Kazimierz III Wielki i Węgier Karol Robert spotkali się na zjeździe w Wyszehradzie.
• 1368 – Księżniczka pomorska Elżbieta, czwarta żona Karola IV Luksemburskiego, została koronowana w Rzymie przez papieża Urbana V na cesarzową rzymsko-niemiecką.
• 1420 – I krucjata antyhusycka: zwycięstwo husytów w bitwie pod Wyszehradem.
• 1478 – Papież Sykstus IV na prośbę hiszpańskich monarchów Ferdynanda II Aragońskiego i Izabeli I Katolickiej udzielił im prawa do nominowania inkwizytorów w Andaluzji w celu rozstrzygania podejrzeń o fałszywe nawrócenia hiszpańskich Żydów.
• 1501 – Włoski żeglarz Amerigo Vespucci odkrył Zatokę Wszystkich Świętych i zszedł na ląd na terenie dzisiejszego brazylijskiego miasta Salvador.
• 1503 – Kardynał Giuliano della Rovere został wybrany na papieża i przyjął imię Juliusz II.
• 1512 – Po raz pierwszy zostały pokazane publicznie freski Michała Anioła zdobiące sklepienie kaplicy Sykstyńskiej.
• 1520 – W czasie swej wyprawy dookoła świata Ferdynand Magellan wpłynął do cieśniny nazwanej później jego imieniem (początkowo Cieśniny Wszystkich Świętych).
• 1540 – We Florencji została założona filozoficzno-literacka Accademia Fiorentina.
• 1570 – Około 20 tys. osób zginęło w wyniku wywołanej sztormem na Morzu Północnym tzw. powodzi Wszystkich Świętych w Holandii i Niemczech.
• 1604 – W pałacu Whitehall w Londynie odbyła się premiera dramatu Otello Williama Szekspira.
• 1606 – Założono miasto Oruro w Boliwii.
• 1610 – Papież Paweł V kanonizował Karola Boromeusza.
• 1611 – W pałacu Whitehall odbyła się premiera romansu Burza Williama Szekspira.
• 1666 – Safi II został koronowany na szacha Persji.
• 1689 – Założono miasto San Ignacio de Moxos w Boliwii.
• 1700 – Bezpotomna śmierć Karola II Habsburga, ostatniego Habsburga na tronie hiszpańskim, która doprowadziła do wybuchu wojny o sukcesję hiszpańską.
• 1755 – Potężne trzęsienie ziemi i wywołane nim tsunami zniszczyły Lizbonę i większą część południowego wybrzeża portugalskiego aż do Algarve oraz wybrzeże marokańskie, w wyniku czego zginęło kilkadziesiąt tysięcy osób.
• 1770 – Założono Uniwersytet Techniczny w Berlinie.
• 1773:
  • Założono Sankt-Petersburski Państwowy Instytut Górniczy.
  • Została poświęcona katedra św. Jadwigi w Berlinie.
• 1781:
  • Założono Massachusetts Medical Society, najstarsze nieprzerwanie działające stanowe towarzystwo medyczne w USA.
  • Zniesiono poddaństwo w Austrii i Czechach.
• 1790 – Irlandzki filozof i polityk Edmund Burke opublikował Rozważania o rewolucji we Francji.
• 1800 – John Adams, jako pierwszy prezydent USA, zamieszkał w Białym Domu.
• 1809 – V koalicja antyfrancuska: sprzymierzone z Francuzami wojska bawarskie pokonały powstańców tyrolskich w IV bitwie pod Bergisel.
• 1828 – W trakcie konfliktu zbrojnego z miejscowymi Aborygenami gubernator George Arthur wprowadził stan wojenny na Ziemi van Diemena (Tasmanii).
• 1842 – Została poświęcona katedra św. Ansgara w Kopenhadze.
• 1849 – Johan Rudolph Thorbecke został premierem Holandii.
• 1856 – Wybuchła wojna brytyjsko-perska.
• 1874 – Odbył się pierwszy pogrzeb na Cmentarzu Centralnym w Wiedniu.
• 1876 – W Holandii otwarto Kanał Morza Północnego.
• 1884 – Założono Gaelicki Związek Atletyczny z siedzibą w Dublinie.
• 1886 – W Belgradzie założono Królewską Serbską Akademię Nauk.
• 1894 – Mikołaj II Romanow objął tron jako ostatni car Rosji.
• 1895:
  • Léon Bourgeois został premierem Francji.
  • W Berlinie Max Skladanowsky wraz z bratem Emilem zorganizowali pierwszy płatny pokaz na własnej konstrukcji projektorze filmowym nazwanym bioskopem (2 miesiące przed braćmi Lumière).
• 1897:
  • W prowincji Szantung we wschodnich Chinach zamordowano dwóch niemieckich misjonarzy, co dało pretekst cesarzowi Wilhelmowi II Hohenzollernowi do zbrojnego zajęcia rejonu zatoki Jiaozhou dwa tygodnie później.
  • W Turynie założono klub piłkarski Juventus F.C.
• 1898 – Charles Dupuy został po raz trzeci premierem Francji.
• 1900 – Papież Leon XIII ogłosił encyklikę De Redemptore.
• 1904 – Na nowozelandzkiej Wyspie Północnej w wyniku osunięcia ziemi został zasypany najpotężniejszy wówczas na świecie gejzer Waimangu.
• 1909 – W Nowym Meksyku utworzono Pomnik narodowy misji Salinas Pueblo.
• 1911 – Wojna włosko-turecka: armia włoska po raz pierwszy w historii użyła samolotu bombowego.
• 1912 – Gen. Mario García Menocal wygrał wybory prezydenckie na Kubie.
• 1913 – W Funchal na portugalskiej Maderze założono klub piłkarski União Madeira.
• 1914 – I wojna światowa: zwycięstwo okrętów niemieckich nad brytyjskimi w bitwie pod Coronelem (Chile).
• 1918:
  • I wojna światowa: dwóch włoskich dywersantów wpłynęło żywą torpedą „Mignatta” do zatoki portu Pula na półwyspie Istria celem zadania strat zacumowanych tam okrętom floty austro-węgierskiej, nie wiedząc, że kilka godzin wcześniej Austriacy przekazali ją nowo powstałemu Państwu Słoweńców, Chorwatów i Serbów. W wyniku wybuchu dwóch min magnetycznych zatonął m.in. pancernik SMS „Viribus Unitis” (przemianowany na „Jugoslavija”), zabierając ze sobą ok. 300-400 członków załogi i głównodowodzącego floty admirała Janko Vukovicia.
  • I wojna światowa: połączone wojska serbskie, francuskie, brytyjskie i greckie wyzwoliły Belgrad.
  • Powstało Królestwo Jemenu.
• 1920 – Alfredo Zayas wygrał wybory prezydenckie na Kubie.
• 1922 – Abdykował ostatni sułtan Imperium Osmańskiego Mehmed VI
• 1924 – Założono amerykański klub hokejowy Boston Bruins.
• 1925 – Rozpoczęło nadawanie Radio Łotewskie.
• 1928 – Turcja przeszła z alfabetu arabskiego na łaciński.
• 1930 – Premiera westernu Droga olbrzymów w reżyserii Raoula Walsha.
• 1932 – Kochanka Adolfa Hitlera Eva Braun usiłowała popełnić samobójstwo strzelając sobie w szyję.
• 1936 – Hiszpańska wojna domowa: rozpoczęła się bitwa o Madryt.
• 1937 – Wielki terror: w Kuropatach rozstrzelano 11 wyższych rangą duchownych Autokefalicznego Białoruskiego Kościoła Prawosławnego w Mińsku.
• 1940:
  • Turcja ogłosiła neutralność w wojnie grecko-włoskiej.
  • Zwodowano japoński niszczyciel „Tanikaze”.
• 1942 – W Berlinie utworzono Komitet Tatarski.
• 1943 – Wojna na Pacyfiku: wojska amerykańskie wylądowały na wyspie Bougainville’a (Papua-Nowa Gwinea).
• 1944 – W Wielkiej Brytanii założono Towarzystwo Wegańskie.
• 1945:
  • Panajotis Kanelopulos został premierem Grecji.
  • Ukazało się pierwsze wydanie amerykańskiego miesięcznika „Ebony”.
  • Żydowskie organizacje bojowe zaatakowały 153 obiekty kolejowe na terenie Brytyjskiego Mandatu Palestyny.
• 1946 – W pierwszym meczu w historii NBA New York Knicks pokonali Toronto Huskies 68:66.
• 1947:
  • W trzęsieniu ziemi o magnitudzie 7,6 w północnym Peru zginęło od 233 do 2233 osób.
  • W wieku 30 lat padł amerykański koń wyścigowy pełnej krwi angielskiej Man o’ War, który zajął pierwsze miejsce w rankingu Najwybitniejszych Koni Wyścigowych XX wieku według magazynu „The Blood-Horse”.
• 1948:
  • Całkowite zaćmienie Słońca widoczne nad centralną Afryką i południowym Oceanem Indyjskim.
  • U północno-wschodnich wybrzeży Chin eksplodował i zatonął chiński statek z około 6 tys. osób na pokładzie.
• 1949 – 55 osób zginęło po zderzeniu samolotu pasażerskiego Douglas DC-4 z myśliwcem nad Waszyngtonem.
• 1950:
  • Dwóch portorykańskich nacjonalistów wtargnęło na teren Białego Domu w celu zamordowania prezydenta USA Harry’ego Trumana. W wyniku strzelaniny zginął agent ochrony i jeden z zamachowców.
  • Papież Pius XII ogłosił dogmat o Wniebowzięciu Najświętszej Maryi Panny.
  • Pierwszy czarnoskóry gracz NBA Chuck Cooper zadebiutował w barwach drużyny Boston Celtics.
  • W Izraelu sformowano drugi rząd Dawida Ben Guriona.

• • Wojna koreańska: 64 Korpus Lotnictwa Myśliwskiego radzieckich sił powietrznych został dołączony do lotnictwa chińskiego pod dowództwem 1 Zjednoczonej Armii Powietrznej. Tego samego dnia w tzw. „alei MiG-ów” nad północno-zachodnią częścią Korei Północnej zaczęły operować myśliwce MiG-15 pilotowane przez pilotów radzieckich i doszło do pierwszych starć z samolotami amerykańskimi.
• 1951 – Na poligonie atomowym w Nevadzie przeprowadzono pierwszą próbną eksplozję bomby atomowej połączoną z ćwiczeniami wojskowymi „Desert Rock I”.
• 1952 – Na atolu Enewetak Amerykanie przeprowadzili pierwszą w historii próbną eksplozję bomby wodorowej Ivy Mike.
• 1954:
  • Gen. Fulgencio Batista wygrał przeprowadzone bez udziału kandydatów opozycji wybory prezydenckie na Kubie.
  • W Algierii wybuchło antyfrancuskie powstanie.
  • Wystartował pierwszy program niemieckiej telewizji publicznej Das Erste, będący wspólnym przedsięwzięciem 10 publicznych nadawców zrzeszonych w ARD.
• 1955:
  • 44 osoby zginęły nad Longmont w stanie Kolorado w wyniku wybuchu bomby podłożonej na pokładzie należącego do United Airlines samolotu Douglas DC-6.
  • Wybuchła wojna wietnamska.
• 1956:
  • Imre Nagy ogłosił wystąpienie Węgier z Układu Warszawskiego i neutralność kraju.
  • Papież Pius XII ogłosił encyklikę Laetamur Admodum, wzywającą do modlitw w intencji pokoju w Polsce, na Węgrzech i na Bliskim Wschodzie.
  • W Indiach weszła w życie reforma administracyjna, dzieląca kraj na stany i terytoria związkowe.
• 1957 – Nad cieśniną między jeziorami Michigan i Huron otwarto Mackinac Bridge, jeden z najdłuższych w USA.
• 1960 – Wszedł w życie traktat ustanawiający unię ekonomiczną Beneluksu.
• 1961:
  • Lecący z Lizbony Douglas DC-7 linii Panair do Brasil rozbił się podczas podchodzenia do lądowania w brazylijskim Recife, w wyniku czego zginęło 48 spośród 85 osób na pokładzie.
  • W ZSRR wszedł do służby pierwszy międzykontynentalny i dwustopniowy pocisk balistyczny R-16.
• 1963 – Na Portoryko otwarto Obserwatorium Arecibo z największym radioteleskopem na świecie.
• 1964 – Czasowo otwarto przejścia graniczne w Murze Berlińskim.
• 1965 – Koalicja Pracy wygrała wybory do izraelskiego Knesetu.
• 1967 – Mohammad Nur Ahmad Etemadi został premierem Afganistanu.
• 1969 – Na lotnisku Fiumicino pod Rzymem wylądował Boeing 707 linii TWA, porwany poprzedniego dnia (w czasie lotu z Los Angeles do San Francisco) przez 20-letniego uzbrojonego amerykańskiego żołnierza piechoty morskiej i weterana wojny wietnamskiej włoskiego pochodzenia Raffaele Minichiello. Wcześniej, w czasie międzylądowania w Denver, porywacz uwolnił wszystkich pasażerów.
• 1970:
  • 146 osób zginęło w pożarze dyskoteki we francuskiej miejscowości Saint-Laurent-du-Pont.
  • Na terenie portu lotniczego w pakistańskim Karaczi miał miejsce nieudany zamach na przewodniczącego Rady Państwa PRL i marszałka Polski Mariana Spychalskiego. Pakistański kierowca półciężarówki uderzył z impetem w komitet powitalny, w wyniku czego zginęły 4 osoby (polski wiceminister spraw zagranicznych Zygfryd Wolniak, dwóch pakistańskich fotoreporterów i zastępca szefa pakistańskiego wywiadu), a 11 zostało rannych.
• 1971 – Ukazało się pierwsze wydanie kanadyjskiego dziennika „Toronto Sun”.
• 1973 – Prawnik pochodzenia polsko-austriackiego Leon Jaworski zastąpił na stanowisku specjalnego prokuratora do spraw afery „Watergate” zdymisjonowanego 20 października Archibalda Coxa.
• 1974 – Uchwalono Międzynarodową Konwencję o Bezpieczeństwie Życia na Morzu (SOLAS).
• 1976:
  • Ukazał się singel Money, Money, Money szwedzkiej grupy ABBA.
  • Willi Stoph został po raz drugi premierem NRD.
• 1977 – Odbył się pierwszy lot rejsowy samolotu Tu-144 (Moskwa-Ałmaty).
• 1978 – Terroryści z Frakcji Czerwonej Armii (RAF) Rolf Heißler i Adelheid Schulz zastrzelili w Kerkrade dwóch holenderskich celników.
• 1981 – Antigua i Barbuda uzyskała niepodległość (od Wielkiej Brytanii).
• 1982:
  • Przedsiębiorstwo Philips wprowadziło na rynek swój pierwszy odtwarzacz płyt kompaktowych CD-100.
  • W Marysville w stanie Ohio Honda jako pierwszy japoński koncern rozpoczęła seryjną produkcję samochodów na terenie USA.
• 1988 – Prawicowy Likud wygrał wybory do Knesetu.
• 1991 – Czeczenia ogłosiła niepodległość.
• 1993:
  • Wszedł w życie Traktat z Maastricht powołujący do życia Unię Europejską.
  • W Turkmenistanie została wprowadzona nowa waluta narodowa – manat.
• 1996:
  • Premiera melodramatu Romeo i Julia w reżyserii Baza Luhrmanna.
  • Wystartowała arabska telewizja informacyjna Al-Dżazira.
• 1998:
  • Uruchomiono telefonię satelitarną Iridium.
  • Utworzono Europejski Trybunał Praw Człowieka.
• 2000 – W Indiach utworzono stan Chhattisgarh.
• 2002 – Branko Crwenkowski został po raz drugi premierem Macedonii Północnej.
• 2003 – Ogłoszono zaręczyny następcy hiszpańskiego tronu księcia Filipa z dziennikarką Letizią Ortiz Rocasolano.
• 2004 – Były premier Portugalii José Barroso został przewodniczącym Komisji Europejskiej.
• 2005 – Zgromadzenie Ogólne ONZ uchwaliło Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu, wyznaczając jego datę na 27 stycznia – rocznicę wyzwolenia obozu Auschwitz-Birkenau.
• 2006:
  • W czasie huraganu Britta na Bałtyku zatonął szwedzki statek „Finnbirch”, w wyniku czego zginęło 2 spośród 14 członków załogi.
  • W Wiedniu powołano Międzynarodową Konfederację Związków Zawodowych (ITUC).
• 2007:
  • Premiera rosyjskiego filmu historycznego Rok 1612 w reżyserii Władimira Chotinienki.
  • We włoskiej Perugii została zamordowana brytyjska studentka Meredith Kercher. Podejrzani o zbrodnię Amerykanka Amanda Knox i Włoch Raffaele Sollecito zostali uniewinnieni przez sąd apelacyjny w Perugii 3 października 2011 roku. W 2014 roku, po uchyleniu wyroków uniewinniających przez włoski najwyższy sąd karny i ponownym procesie przed sądem apelacyjnym we Florencji, Knox została skazana na 28,5 roku, a Sollecito na 25 lat więzienia. W marcu 2015 oboje zostali ostatecznie uniewinnieni przez włoski Sąd Kasacyjny.
• 2008 – Grigol Mgalobliszwili został premierem Gruzji.
• 2010 – Prezydent Dmitrij Miedwiediew jako pierwszy rosyjski przywódca złożył wizytę na Wyspach Kurylskich.
• 2014 – Rozpoczęła urzędowanie Komisja Europejska pod przewodnictwem byłego premiera Luksemburga Jean-Claude’a Junckera.
• 2015:
  • Agnieszka Radwańska, jako pierwsza polska tenisistka, wygrała w Singapurze turniej WTA Finals, uważany za nieoficjalne mistrzostwa świata.
  • Rządząca Partia Sprawiedliwości i Rozwoju wygrała przedterminowe wybory do Wielkiego Zgromadzenia Narodowego Turcji, odzyskując w nim bezwzględną większość.
• 2016 – Niemiecki piłkarz Miroslav Klose oficjalnie zakończył karierę.
• 2020 – W Mołdawii odbyła się pierwsza tura wyborów prezydenckich. Do drugiej tury przeszli: Maia Sandu (36,16%) i ubiegający się o reelekcję Igor Dodon (32,61%).
• 2022 – W Izraelu odbyły się przedterminowe wybory do Knesetu.

Eksploracja kosmosu

Urodzili się

Zmarli

Przypisy