ดาวโจร
ดาวซิริอุส (อังกฤษ: Sirius) มีชื่อเรียกอีกชื่อหนึ่งในภาษาไทยว่า ดาวโจร[15] เป็นดาวฤกษ์ที่สว่างที่สุดในตอนกลางคืนและสามารถมองเห็นได้ด้วยตาเปล่า มีค่าระดับความสว่างอยู่ที่ -1.47 ซึ่งสว่างเกือบเป็นสองเท่าของดาวคาโนปุส ดาวฤกษ์ที่สว่างเป็นอันดับสอง ชื่อ ซิริอุส มาจากภาษากรีกโบราณว่า "เซริออส" (Σείριος) มีชื่อตามระบบไบเยอร์ว่า อัลฟา คานิส เมเจอริส (α Canis Majoris หรือ α CMa) ความจริงดาวที่เรามองเห็นด้วยตาเปล่าว่าเป็นดาวดวงเดียวนั้นเป็นระบบดาวคู่ ประกอบด้วยดาวสีขาวในลำดับหลัก (Main Sequence) ประเภท A1V ชื่อว่า ซิริอุส เอ (Sirius A) กับดาวแคระขาวสีจาง ๆ ในประเภท DA2 ชื่อว่า ซิริอุส บี (Sirius B)
| ข้อมูลสังเกตการณ์ ต้นยุคอ้างอิง J2000.0 วิษุวัต J2000.0 | |
|---|---|
| กลุ่มดาว | สุนัขใหญ่ |
| ไรต์แอสเซนชัน | 06h 45m 08.9173s[1][2] |
| เดคลิเนชัน | −16° 42′ 58.017″[1][2] |
| ความส่องสว่างปรากฏ (V) | −1.47 (A)[1] / 8.30 (B)[3] |
| คุณสมบัติ | |
| ชนิดสเปกตรัม | A1V (A)[1] / DA2 (B)[3] |
| ดัชนีสี U-B | −0.05 (A)[4] / −1.04 (B)[3] |
| ดัชนีสี B-V | 0.01 (A)[1] / −0.03 (B)[3] |
| มาตรดาราศาสตร์ | |
| ความเร็วแนวเล็ง (Rv) | −7.6[1] km/s |
| การเคลื่อนที่เฉพาะ (μ) | RA: −546.05[1][2] mas/yr Dec.: −1223.14[1][2] mas/yr |
| พารัลแลกซ์ (π) | 379.21 ± 1.58[1] mas |
| ระยะทาง | 8.60 ± 0.04 ly (2.64 ± 0.01 pc) |
| ความส่องสว่างสัมบูรณ์ (MV) | 1.42 (A)[5] / 11.18 (B)[3] |
| วงโคจร[6] | |
| ดาวสมาชิก | α CMa B |
| คาบการโคจร (P) | 50.09 ปี |
| ค่ากึ่งแกนเอก (a) | 7.56" |
| ความเยื้องศูนย์กลาง (e) | 0.592 |
| ความเอียง (i) | 136.5° |
| ลองจิจูดของจุดโหนด (Ω) | 44.6° |
| ต้นยุคอ้างอิงจุดใกล้ที่สุด (T) | 1894.13 |
| มุมของจุดใกล้ที่สุด (ω) (secondary) | 147.3° |
| รายละเอียด | |
| มวล | 2.02[7] (A) / 0.978[7] (B) M☉ |
| รัศมี | 1.711[7] (A) / 0.0084 ± 3%[8] (B) R☉ |
| แรงโน้มถ่วงที่พื้นผิว (log g) | 4.33[9] (A)/8.57[8] (B) |
| กำลังส่องสว่าง | 25.4[7] (A) / 0.026[10] (B) L☉ |
| อุณหภูมิ | 9,940[9] (A) / 25,200[7] (B) K |
| ค่าความเป็นโลหะ | [Fe/H] =0.50[11] (A) |
| การหมุนตัว | 16 km/s[12] (A) |
| อายุ | 2-3 × 108[7] ปี |
| ชื่ออื่น | |
การที่ดาวซิริอุสเป็นดาวที่สว่างที่สุด นอกจากความสามารถในการส่องสว่างของมันเองแล้ว มันยังอยู่ใกล้ดวงอาทิตย์ของเรามาก คือห่างไปเพียง 2.6 พาร์เซก (ประมาณ 8.6 ปีแสง) ระบบดาวซิริอุสถือว่าเป็นระบบดาวเพื่อนบ้านที่ใกล้ที่สุดกลุ่มหนึ่ง ดาวซิริอุสเอมีมวลประมาณ 2 เท่าของดวงอาทิตย์ และมีค่าความสว่างสัมบูรณ์ เท่ากับ 1.42 หรือคิดเป็น 25 เท่าของความสว่างของดวงอาทิตย์[16] แต่มันก็ยังมีความสว่างต่ำกว่าดาวฤกษ์สว่างดวงอื่น เช่น คาโนปุส หรือ ไรเจล ระบบดาวซิริอุสมีอายุเก่าแก่ราว 200-300 ล้านปี[16] แต่เดิมประกอบด้วยดาวสีน้ำเงินสว่างสองดวง ดวงที่มีมวลมากกว่าคือ ซิริอุสบี เผาผลาญเชื้อเพลิงจนหมดและกลายเป็นดาวยักษ์แดง ก่อนจะหดตัวลงและกลายเป็นดาวแคระขาวเช่นในปัจจุบันตั้งแต่เมื่อ 120 ล้านปีที่แล้ว[16]
ดาวซิริอุสเป็นที่รู้จักกันทั่วไปในอีกชื่อหนึ่งว่า ดาวสุนัขใหญ่ สื่อถึงชื่อกลุ่มดาวที่มันสังกัดอยู่ คือ Canis Major (ภาษาละติน แปลว่า สุนัขใหญ่)[17] เป็นดาวที่มีเรื่องเล่าตำนานและนิทานพื้นบ้านเกี่ยวข้องมากมายยิ่งกว่าดาวฤกษ์อื่นๆ นอกเหนือจากดวงอาทิตย์ การปรากฏของดาวซิริอุสที่ขอบฟ้ายามรุ่งสาง เป็นสัญลักษณ์บอกฤดูน้ำหลากของแม่น้ำไนล์ในอียิปต์โบราณ และเป็นวันสำคัญคือ "วันสุนัข" ในฤดูร้อนของกรีซโบราณ ส่วนชาวอาหรับเผ่าคุซาอะหฺก่อนอิสลามกาลก็ได้สักการบูชาดาวดวงนี้ โดยเรียกว่า อัชชิอฺรอ ส่วนชาวโพลินีเชียนใช้ในการระบุการเข้าสู่ฤดูหนาว ทั้งยังเป็นดาวสำคัญที่ใช้นำทางสำหรับการเดินทางในมหาสมุทรแปซิฟิก
อ้างอิง
แหล่งข้อมูลอื่น
- "Sirius Matters: Alien Contact". Chandra X-ray Center. 28 November 2000. สืบค้นเมื่อ 21 March 2021.
- Sankey, John. "Getting Sirius About Time". www.johnsankey.ca. สืบค้นเมื่อ 21 March 2021.
- Barker, Tho.; Stukeley, W. (1760). "Remarks on the Mutations of the Stars". Philosophical Transactions. 51: 498–504. doi:10.1098/rstl.1759.0049. JSTOR 105393.
